Morgunblaðið - 22.12.1988, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1988
29
Námsgagnastofhun:
„Syngjum
saman“ -
hljómsnælda
og textabók
SYNGJUM saman, hljómsnælda
með tuttugn og þremur sönglög-
um er komin út hjá Námsgagna-
sto&iun ásamt texta- og nótna-
bók.
Á hljómsnældunni er sá háttur
hafður á að öll lögin eru bæði sung-
in og leikin. Fyrst er lagið leikið
og sungið af hópi barna, en síðan
er undirleikurinn endurtekin.
Hljómsnældan hentar því vel til
samsöngs.
Þórunn Bjömsdóttir, tónmennta-
kennari, valdi lögin og hafði umsjón
með útgáfunni og börn úr Kársnes-
skóla syngja undir stjóm Þórannar.
Marteinn H. Friðriksson útsetti
flest sörtglögin.
Ærumeiðing-
um mótmælt
eftir Asdísi Kvaran
Þorvaldsdóttur
Einhver lúalegustu lögbrot sem
fremja má era trúlega ærameiðing-
ar um látna menn enda varða þau
sektum eða varðhaldi samkvæmt
íslenzkum lögum (240. gr. alm.
hegningarlaga). Velsæmiskennd
flestra manna veldur því sem betur
fer, að ekki þarf oft á lagagrein
þessari að halda. Mér krossbrá því
að sjá bókmenntagagnrýnanda í
dagblaði halda því blákalt fram, að
iátinn maður mér náskyldur hafi
haft „allar forsendur" til þess að
verða morðingi. Svo ógnvekjandi
orð, handan við mörk velsæmis og
sannleika, get ég ekki látið kyrr
liggja. Hér er átt við ritdóm í DV
12. des. sl. um bókina íslenska
nasista, ritaðan af Páli Vilhjálms-
syni, sem ég veit ekki önnur deili
á en þau, að hann skrifar um bók-
menntir í síðdegisblað þetta. Þau
ummæli ritdómarans sem hér verð-
ur fjallað um hljóða svo:
„Margir urðu á endanum
ómanneskjulegir pyntarar og
morðingjar sem gerðu kvalaftill-
ar tilraunir með lifandi börn og
fúllorðna í fangabúðum nasista.
Eiður S. Kvaran varð ekki
morðingi. HANN HAFÐI ÞÓ
ALLAR FORSENDUR TIL
ÞESS...“
Hér verður að gera hlé til að jafna
sig og hugsa. Að því loknu verður
því miður ekki nema ein ályktun
dregin af þessum ummælum. Fyrst
Eiður S. Kvaran hafði allar forsend-
ur til að verða morðingi (og e.t.v.
bamapyntari o.fl.), en varð það
ekki, hiýtur..einhver þeirra að hafa
brostið. Ritdómarinn hefur ekki fyr-
ir því að nefna þessa forsendu en
hún getur tæpast nema ein verið.
Hann dó þrítugur að aldri úr berkl-
um árið 1939; en ef honum hefði
auðnazt lengra líf, verður sem sagt
að gera ráð fyrir því að hann hefði
orðið morðingi.
Ætla mætti, að ritdómarinn
sækti morðingjanafnbótina í bókina
sem hann er að ritdæma, en því fer
fjarri. Þótt bókarhöfundar fari síður
en svo mjúkum höndum um Eið S.
Kvaran og skoðanir hans er þar
hvergi að fínna svo voðalega ásök-
un. Níðhöggið gefur Páll Vilhjálms-
son því frá eigin bijósi í nafni bók-
menntanna. Af þessu má ráða, að
hann hafí alls ekki lesið bókina,
nema kannski að hluta, en gefíð sér
að óhætt væri að svívirða tak-
markalaust þá sem þar era nefndir,
Reyndar er annað dæmi þessu til
sönnunar.
Undir fyrirsögninni „íslenskir
stríðsglæpamenn" nafngreinir Páll
Vilhjálmsson tvo menn. Getur ekki
greinilegra verið, að báðir teljast
þeir stríðsglæpamenn að mati hans.
En ef Páll dómari hefði nú lesið
bókina, sem hann er að ritdæma,
gat ekki farið fram hjá honum að,
a.m.k. um annan manninn, komast
bókarhöfundar að þveröfugri niður-
stöðu, því um hann segja þeir, að
hann hafí „sannanlega ekki drýgt
neins konar stríðsglæpi HVERN-
IG SEM Á MÁLIN ER LITIГ.
Þannig era vinnubrögð Páls Vil-
hjálmssonar er hann sezt í dómara-
sæti yfír látnum og lifandi og þarf
ekki að hafa um þau fleiri orð.
En hver var þessi Eiður S. Kvar-
an, sem að dómi Páls Vilhjálmsson-
ar varð ekki morðingi af því að
dauðinn miskunnaði sig yfír hann.
Hann fæddist árið 1909, sonur Sig-
urðar H. Kvarans, alþingismanns
og læknis, bróður Einars H. Kvar-
ans, rithöfundar, og Þuríðar Jak-
obsdóttur frá Vopnafirði. Hann lauk
stúdentsprófí 19 ára og prófi í
mannkynssögu í Miinchen árið
1933. Hann lagði stund á mann-
fræðirannsóknir (anthropologi) og
var lektor í þeim fræðum við háskól-
ann í Greifswald í Þýzkalandi. Arið
1936 hlaut hann doktorsnafnbót í
Miinchen fyrir ritgerð um íslenzka
ætt- og mannfræði til foma. Auk
mannfræðirita skrifaði hann á
þýzku kennslubók í íslenzku og
einnig þýddi hann sögur Einars H.
Kvarans, föðurbróður síns, á þýzku.
Hann var tónlistarmaður góður og
lék með strengjahljómsveitum í
Þýzkalandi um árabil. Öllum sem
hann þekktu varð hann harmdauði
og auðvitað fýrst og fremst sínum
nánustu en tvö systkini hans eru
enn á lífí. Ekkert í lífí þessa manns,
ekki einu sinni þær skoðanir hans,
sem hlotið hafa harðasta 'dóma og
hér verður ekki haldið uppi vömum
fyrir, réttlæta það að flokka hann
með morðingjum.
Það er mikil meinloka að dæma
verk manna á þeim forsendum er
gilda hálfum eða heilum öldum eft-
ir að þau vora unnin. í Morgun-
blaðinu sl. sunnudag er vitnað í
skrif Bertrands Russels frá 1927
um „blökkumenn sem eftirbáta
hvítra manna“. Hann fékk bók-
Eiður S. Kvaran
„Ekkert í lífi þessa
manns, ekki einu sinni
þær skoðanir hans, sem
hlotið hafa harðasta
dóma og hér verður
ekki haldið uppi vörn-
um fyrir, réttlæta það
að flokka hann með
morðingjum.“
menntaverðlaun Nobels árið 1950.
Engum myndi detta í hug að dæma
Egil Skalla-Grímsson eftir núgild-
andi hegningarlögum. Þau eiga hins
vegar vel við Pál Vilhjálmsson.
Höfundur er lögfræðingur.
Hrafii Jökulsson
„Síðustu IjÓð“
Hraftis
Jökulssonar
Bókaútgáfan Flugur hefúr
sent frá sér bókina „Síðustu ljóð“
eftir Hrafii Jökulsson.
„Síðustu ljóð" er fyrsta ljóðabók
Hrafns, en hann hefur áður birt ljóð
í blöðum og tímaritum. í „Síðustu
ljóðum" eru sextán ljóð. Kápumynd
er eftir George Grosz og prent-
vinnsla fór fram í Prentsmiðju Áma
Valdemarssonar h.f.
Ný gleraugu geta
breytt því hvemig
þú sérð heiminn
- og hvernig
heimurinn
sér þig.
UNDIR GLERINU
E IÐ I STO RG I
mán.- fös. 10 - 19; lau. 10-16.
Við í Gleraugna-
versluninni Kóbra
bjóðum frábært
úrval af umgjörðum
og allar tegundir
sjónglerja.
m