Morgunblaðið - 22.12.1988, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1988
45
Albert er andvígur afstöðu Aðal-
heiðar og Ola til bráðabirgðalaganna
TVEIR þingmenn Borgaraflokksins í neðri deild, Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir og Óli Þ. Guðbjartsson, tryggðu framgang frum-
varps til staðfestingar bráðabirgðaJaga ríkissjórnarinnar í deOd-
inni í gær með hjásetu við atkvæðagreiðslu í gærmorgun. Aðal-
heiður Bjamfreðsdóttir greiddi síðan atkvæði í gærkvöldi með
frumvörpum um vörugjald og tekju- og eignaskatt, og tryggði
þeim meirihluta í deUdinni. Þingmennirnir tveir gefa þá ástæðu
fyrir afstöðu sinni að þeir vilji ekki stuðla að upplausnarástandi
i þjóðfélaginu með þvi að fella bráðabirgðalögin og þar með ríkis-
stjómina. Albert Guðmundsson, sem sagði á þriðjudag af sér
formennsku i Borgaraflokknum, var andvígur þessari afstöðu
þingmannanna, en Július Sólnes, sem tekið hefúr við formennsku
i flokknum, segir hana eðlilega.
Óli Þ. Guðbjartsson sagði við
Morgunblaðið, að meginástæðan
fyrir því að hann sat hjá við af-
greiðslu bráðbirgðalaganna, væri
sú, að hann teldi það ábyrgðarhluta
að staðfesta ekki þessi bráðabirgða-
lög, hvort sem það væru lög fyrri
stjómar eða þeirrar sem sæti. „ Auð-
vitað er ýmislegt í þeim sem ég
hefði viljað hafa öðruvísi, en aðalat-
riðið er það, að með þessu er ég
að nota þá sérstöðu sem ég hef, til
þess að koma í veg fyrir það að
bæði atvinnulífið og stjómmála-
ástandið fari í upplausn."
—Hefði þá ekki verið eðlilegt að
flokkurinn í heild greiddi atkvæði
eins og þú gerðir?
„Það kann að vera, en það var
hreinlega ekki rætt hjá okkur og
mín afstaða lá þegar fýrir á þriðju-
dag.“
—En þú telur þig eiga samleið
með flokknum áfram?
„Já. Þetta er eitt af grundvallar-
atriðum þessa flokks, að hver mað-
ur fari eftir sinni sannfæringu.
Samviskan ein er það afl, sem
frjálsum mönnum heyrir," sagði Óli
Þ. Guðbjartsson.
Stj órnarandstaðan
verður að sýna ábyrgð
Aðalheiður Bjamfreðsdóttir hafði
leigu á mánuði og innti síðan af
hendi skatt af leigunni. Ávöxtunar-
krafan, sem ríkisstjómin teldi eðli-
legt að gerð væri til slíks húsnæðis,
jafngilti því hvorki meira né minna
en 6,8% raunávöxtun.
Með breytingartillögu sinni legði
meirihlutinn til að eignarskattar
slíks einstaklings yrðu rúmlega
15.800 kr. á mánuði í stað 17.100
en þeir væru nú 13.500 á mánuði
og mörgu eldra fólki ofviða.
Leggur fyrsti minnihlutinn til að
frumvarpið verði fellt.
Kristín Halldórsdóttir (Kvl/Rn)
myndar annan minnihluta nefndar-
innar. Gagnrýnir hún einnig í nefnd-
aráliti sínu að horfið sé frá því mark-
miði að tengja skattbyrði einstakl-
inganna við verðlagsþróun. Auk þess
væri í frumvarpinu lögð til hækkun
á tekjuskattshlutfalli einstaklinga,
sem þýddi hærri álögur á fólk með
meðaltekjur og lægri en ella yrði.
Þessar breytingar gæti annar minni-
hluti ekki fellt sig við og flytti því
breytingartillögu sem fæli það í sér
að núgildandi lög yrðu óbreytt, hvað
varðaði framreiknun persónuafslátt-
ar og bamabóta, og að skatthlutfall
yrði ekki hækkað.
Kristín segist vera þeirrar skoðun-
ar að skattleggja beri eignir umfram
hófleg mörk en teldi að tillaga frum-
varpsins væri ekki grunduð á nægi-
lega miklum athugunum. Viðmiðun-
armörkin hefðu þó verið hækkuð í
meðförum nefndarinnar og væri það
til bóta. Að breytingartillögunum
samþykktum sagðist Kristín ætla
að sitja hjá en greiða atkvæði á
móti ella. Ástæða þess væri sú að
hún væri sammála í meginatriðum
ýmsum þeim breytingum sem lagðar
væru til á reglum varðandi skatt-
lagningu fyrirtækja en teldi að þær
hefðu ekki fengið nægjanlega mikla
umfjöllun.
í samtali við Morgunblaðið í gær,
lýst ástæðum sínum fyrir stuðningi
við bráðabirgðalögin, og voru þær
m.a. þær sömu og Óli Þ. Guðbjarts-
son gaf. Þegar hún var spurð um
stuðninginn við tekjuöflunarfrum-
vörpin í neðri deild, svaraði hún:
„Ég hef alltaf metið Morgunblaðið
mikils, og eftir því sem við eldumst
bæði verður mitt samband við blað-
ið betra. Og Morgunblaðið sagði,
og hefur margsagt nú uppá síð-
kastið, að stjómarandstæðan er
afl, sem getur ekki aðeins verið á
móti heldur verður þá að leggja
eitthvað til. Ég sé engin fjáröflunar-
frumvörp hér frá stjómarandstöðu
og ég er sammála þessum sjónar-
miðum Morgunblaðsins.
Ég tel að þingmenn séu kosnir
til að hugsa um þjóðarhag en geti
ekki hugsað um sína stundarhags-
muni eða að ná sér niður á ein-
hveijum andstæðingum, þegar
tímar eru jafn alvarlegir og þeir eru
núna. Þá verða menn að hugsa um
eitthvað annað."
—Það liggur fyrir að aðrir þing-
menn flokksins eru ekki sammála
þessari afstöðu. Er flokkurinn að
klofna?
„Við ræddum þetta í okkar þing-
flokki í ákaflega góðu. Og við
ákváðum að vera ekki með neinar
hömlur hvert á annað heldur greiða
atkvæði eftir því sem okkur fyndist
réttast. Það er enginn sársauki í
mér, þótt aðrir greiði atkvæði öfugt
við það sem ég geri, en ég undirrit-
aði nú einu sinni eiðstaf, sem hljóð-
aði upp á það að þingmaður væri
aðeins háður eigin sannfæringu, og
ég geri ráð fyrir að það eigi oft
eftir að koma fyrir hér í þinginu
að ég skeri mig úr, því ég tek þessa
yfírlýsingu mjög alvarlega," sagði
Aðalheiður.
Ekki að skapi Alberts
Albert Guðmundsson, fráfarandi
formaður Borgaraflokksins, lýsti
því við atkvæðagreiðsluna við
bráðabirgðalögin að hann væri ekki
meðmæltur afstöðu þingmannanna
tveggja. Þegar Morgunblaðið spurði
Albert hvort hann hefði afsalað sér
formennsku í flokknum fyrr en ella
vegna þessa ágreinings, sagði hann
að flokkurinn væri nú að taka
ákvarðanir sem snertu framtíðina
og það að Albert tæki við sendi-
herraembætti í París í byijun næsta
árs. „Því fannst mér rétt að Júlíus
Sólnes tæki þegar við, svo hann
ÓSKAÐ var eftir því við forseta
neðri deildar í gær að skorið yrði
úr um það hvort frumvarp ríkis-
stjórnarinnar um vörugjald hefði
fengið þinglega meðferð. Mikil
óáuægja hefúr ríkt meðal stjórn-
arandstæðinga um meðferð máls-
ins en eftir að Qárhags- og við-
skiptanefiid afgreiddi frumvarp-
ið lagði rikisstjómin fram skrif-
legar breytingartillögur sinai
sem nefndarmenn stjómarand-
gæti mótað stefnu flokksins fyrir
þann tíma sem hann verður ábyrgur
fyrir flokknum."
—Þínir stuðningsmenn koma
ekki hvað síst úr hópi verslunar-
manna og heildsala. Munu þeir t.d.
sætta sig við að þingmaður Borg-
araflokksins styðji hækkun vöru-
gjalds?
„Auðvitað er viss hætta á því að
þessir stuðningsmenn verði ekki
ánægðir. En stuðningsmenn flokks-
ins voru ekki síður „litla fólkið",
þ.e. verkafólk og eldra fólk og þess-
ar tillögur sem hér liggja fyrir í
skattamálum koma hvað þyngst
niður á þessu fólki sem hefur verið
okkar aðal stuðningshópur. Það
verður að koma í ljós hvort flokkur-
inn tapar einhveijum þessara stuðn-
ingsmanna, eða hvort stærri hópur
annarsstaðar lítur svo á að þetta
verði þeim til hagsbóta. En þetta
er ekki að mínu skapi."
—Þama eru í raun að segja að
kominn sé upp klofningur í flokkn-
um?
„Nei, þetta er ekki klofningur.
En það það eru að sjálfsögðu tíma-
mót þegar formaður hættir og nýr
maður tekur við sém hefur aðrar
skoðanir. Hann er hræddur við að
ef stjómin falli verði efnt til kosn-
inga og Borgaraflokkurinn þoli það
ekki. Eg er aftur á móti ekki hrædd-
ur við það. Mín stefna í flokknum
er að vera á móti þessum skatta-
frumvörpum hvað sem það kostar
og hef þá hag fólksins og kaup-
mátt í huga. Hinir hafa það í huga
að bíða með kosningar og vinna
fólkið til fylgis á einhvem annan
hátt og halda að það liggi í gegnum
þá leið að halda lífí í stjóminni frek-
ar en að fella hana,“ sagði Albert.
Tómarúm við
brottför Alberts
Þegar afstaða Alberts var borin
undir Júlíus Sólnes formann Borg-
araflokksins sagði hann að líta yrði
á málin í samhengi. „Ef Albert
væri formaður flokksins áfram og
væri ekki að fara til Parísar, þá
býst ég við að afstaðan til bráða-
birgðalaganna hefði orðið önnur.
En við verðum að taka nýja afstöðu
í ljósi þess nýja pólitíska raunveru-
leika sem nú blasir við. Ég þarf
skyndilega að taka við formennsku
í flokknum, og Albert, sem hefur
verið gífurlega sterkur og mikill
leiðtogi, hverfur nú af vettvangi.
Hann skilur eftir sig svo stórt skarð
að það er vandfyllt og þess vegna
getur hver sem er láð okkur það
að við treystum okkur ekki til að
fara út í læti og uppnám hér á
næstu mánuðum. Við viljum fá
tækifæri til að byggja þennan flokk
upp, en fyrst og fremst lítum við
svo á, að hvorki atvinnulífíð í
landinu, fólkið né efnahagsástandið
þoli það að farið verði út í kosning-
ar í febrúar-mars,“ sagði Júlíus.
Þegar afstaða Áðalheiðar Bjam-
freðsdóttur til tekjuöflunarfram-
stöðunnar telja jafiigilda þvi að
nýtt frumvarp hafí verið lagt
fram. Forseti deildarinnar tók
þessa ósk til greina og komst að
þeirri niðurstöðu að málið hefði
fengið þinglega meðferð.
Það var Geir H. Haarde sem fór
fram á það að forseti kannaði hvort
þinglega hefði verið staðið að mál-
um. Las hann upp úr Stjómskipan
íslands eftir Ólaf Jóhannesson þar
varpanna var borin undir Júlíus,
sagði hann að Aðalheiður hefði
engu að síður tekið undir með öðr-
um flokksmönnum að reyna að
knýja fram breytingar á þeim. „Við
höfum þegar náð nokkram árangri
í því eflii, m.a. að stytta gildistíma
vöragjaldsins og endurskoða það
sem fyrst, sem er veigamikil breyt-
ing, því ég og aðrir þingmenn
flokksins era sannfærðir um að með
vörugjaldsframvarpinu sé verið að
gera hina mestu vitleysu," sagði
Júiíus.
Erfið staða flokksins
Ingi Bjöm Albertsson greiddi
atkvæði gegn bráðabirgðalögunum
og tekjuöflunarframvörpunum.
Þegar hann var spurður hvað það
þýddi fyrir flokkinn að hann klofn-
aði í afstöðu sinni til þessara mála,
sagði hann það eiga eftir að koma
í ljós. „En það verður að viðurkenn-
ast að flokkurinn er kominn í mjög
erfíða stöðu. Við verðum að láta
hlutina þróast og sjá hvað skeður."
—Það liggur í loftinu að það verði
teknar upp einhveijar viðræður við
flokkinn eftir áramót, um frekari
stuðning eða aðild að ríkisstjóm-
inni. Ert þú sammála því að flokkur-
inn taki þátt í slíku?
„Undir óbreyttum kringumstæð-
um og með óbreytta stefnu ríkis-
stjómarinnar, er ég alfarið á móti
því. En eins og ég hef sagt og aðr-
ir, að ef menn era að bjóða upp á
heilsteyptar stjómarmyndunarvið-
ræður, um nýja stefnu og nýja skip-
an ráðuneyta, er það allt annar hlut-
ur.
—Hefur ekki stjómin staðfest
stefnu sína þegar búið er, að af-
greiða fjárlög og skattaframvörpin
með þeim?
„Það er einmitt málið, og ég tel
að miðað við það, sem við höfum
verið að boða hér í vetur, getum
við ekki farið undir þann hatt sem
þessi ríkissjtóm hefur sett upp.“
—Tillaga um þig sem varaform-
ann hefur farið fyrir bijóstið á
ákveðnum hópi innan flokksins.
Hvað segir þú um það?
„Ég held að þessi ákveðni hópur
vikti takmarkað, þótt hann hafi
auðvitað sitt gildi. Það er ekki búið
að gera uppástungu um mig, því
hún verður að koma fram í aðal-
stjóm, og það er aðalstjómar að
taka á slíku máli, en ekki þing-
flokks eða óbreyttra flokksmanna.
Ef hins vegar kemur uppástunga
um mig og flokkstjómin samþykkir
hana, þá mun ég ekki skorast und-
an því,“ sagði Ingi Bjöm.
Skattaálögnr of miklar
Hreggviður Jónsson þingmaður
Borgaraflokks sagðist ekki vera
sáttur við það, að greidd hefðu ver-
ið atkvæði með bráðabirgðalögum,
þótt hann virti skoðanir manna. Og
hann sagðist vera alfarið á móti
skattaframvörpunum vegna þess
að fólkið í landinu þyldi ekki meiri
sem segir að gerbreyting framvarps
á síðari stigum sé ekki leyfð. Sagði
Geir að nú fengi hið „nýja“ fram-
varp bara 2 umræður í fyrri deild
en 3 í hinni síðari.
Forseti kannaði málið og komst
að þeirri niðurstöðu að meðferð
málsins hefði verið þingleg. í 24.
grein þingskapa segði að ef seinni
deild breytti máli í stóra eða smáu
þyrfti það að fara aftur til einnar
álögur, og þær álögur sem verið
væri að samþykkja á Alþingi væra
langt umfratn greiðslugetu almenn-
ings.
Aðspurður um afstöðu til þess,
að flokkurinn færi til viðræðna við
ríkisstjómina, sagði hann flokkinn
alltaf hafa sagt að hann væri tilbú-
inn til viðræðna við hvem sem er.
„Við eram auðvitað tilbúnir til við-
ræðna, en hvort við föram í stjóm
verður að koma í ljós við þær við-
ræður," sagði Hreggviður.
Sáttur við afstöðu
gagnvar bráðabirgðalögum
Guðmundur Ágústsson þingmað-
ur Borgaraflokks sagðist vera sátt-
ur við að þingmenn flokksins hefðu
stutt lögin í neðri deild. Þegar hann
var spurður hvers vegna hann hefði
greitt atkvæði gegn lögunum í efri
deild, sagði hann að staðan hefði
breyst, frá því lögin vora þar. „Það
er búið að koma veralega til móts
við breytingartillögur sem ég lagði
fram, bæði varðandi Atvinnutrygg-
ingarsjóðinn og Atvinnuleysis-
tryggingarsjóðinn. Ég tel því rétt-
lætanlegt að hleypa málinu í gegn
með þessum hætti.“
—Én hvað með stuðning Aðal-
heiðar við tekjuöflunarfrumvörpin í
neðri deild?
„Ég átti ekki von á því, og varð
fyrir veralegum vonbrigðum með
það. Þessi frumvörp era allt annars
eðlis en bráðabirgðalögin. Ég verð
að lýsa furðu minni á þessu og mín
skoðun var sú, að það þyrfti a.m.k.
að skoða þessi framvörp miklu bet-
ur og var ekki tilbúinn að sætta
mig við þau eins og þau liggja fyr-
ir,“ sagði Guðmundur Ágústsson.
Eru huldu-
mennirnir fundnir?
Við stjómarmyndunarviðræðum-
ar í haust, lýsti Stefán Valgeirsson
því yfír að hann gæti tryggt að
bráðabirgðalög ríkisstjómarinnar,
og önnur mikilvæg framvörp, færa
gegnum neðri deild. Hann vildi ekki
gefa upp ástæður þessarar yfírlýs-
ingar, og hefur því oft verið talað
um huldumenn í því sambandi. Þeg-
ar Stefán var spurður hvort huldu-
mennimir hefðu þama komið í ljós,
sagði hann að huldumennirnir hefðu
aðeins verið heilbrigð skynsemi; að
meta málin og sjá fyrir hvemig
hinir og þessir bregðast við.
Það fóra tvö frumvörp í gegn
með fylgi kvennalistakvenna og ég
vissi alveg um afstöðu þeirra í þeim
málum. Eg vissi líka að ýmsir aðrir
vildu ekki setja fótinn fyrir þá til-
raun sem verið er að gera, að lækka
vexti og koma hjólum atvinnulífis-
ins aftur í gang.
Ég þekki til dæmis Aðalheiði
vel, Óla Guðbjartsson, Guðmund
Ágústsson og veit um þeirra
lífsskoðanir, og veit að þau hefðu
aldrei getað stutt íhaldið. Og þá var
bara að meta það, en að ég hafí
fengið loforð hjá einhveijum er al-
veg út í hött,“ sagði Stefán Val-
geirsson.
umræðu í fyrri deild. Væra fordæmi
fyrir jafnvel veralegum breytingum
í síðari deild. Þá lagði forseti áherslu
á að í Stjómskipun íslands væri
rætt um á „síðari stigum". Málinu
sem til umræðu var hefði verið
breytt á fyrsta mögulega breyting-
arstigi.
Geir H. Haarde sagðist ekki gera
ágreining um úrskurð forseta og
myndi hann hlíta honum.
Forseti neðri deildar:
Vörugjaldið fékk þinglega meðferð