Morgunblaðið - 23.02.1990, Síða 1

56 SIÐUR B/C
45. tbl. 78. árg.
FOSTUDAGUR 23. FEBRUAR 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Svlþjóð:
Carlsson ætlar að
mynda ríkisst^órn
Stokkhólmi. Frá Claes von Hofsten, fréttaritara Morgunblaösins. Reuter.
INGVAR Carlsson, forsætisráð-
herra í bráðabirgðastjórn
sænskra jafhaðarmanna, ákvað í
gær að verða við formlegum til-
mælum forseta þingsins um að
mynda nýja stjórn. Þykir víst, að
þingmenn kommúnista muni
styðja stjórnina gegn því, að num-
*
Iran-kontramálið:
Reagan skip-
aði fyrir um
vopnasöluna
Washington. Reuter.
BIRTUR var í gær vitnisburður
Ronalds Reagans, íyrrum Banda-
ríkjaforseta, sem tekinn var upp
á myndband um helgina fyrir rétt-
arhöldin yfir John Poindexter,
fyrrum ráðgjafa hans í öryggis-
málum. Þar segir forsetinn fyrr-
verandi meðal annars, að Iran-
kontramálið hafi verið leynileg
aðgerð, sem hann hafi fyrirskip-
að.
„Já, þetta var leynileg aðgerð,
sem gripið var til samkvæmt fyrir-
mælum mínum,“ sagði Reagan en
kvaðst þó ekki hafa fyrirskipað, að
ágóðanum af vopnasölunni til Irans
yrði veitt til kontra-liðanna. Hann
hefði „tekið skýrt fram að fara ætti
að lögum“, en bandaríska þingið
hafði bannað opinbera aðstoð við
skæruliðana. Reagan hefur ávallt
haldið því fram til þessa að hann
hafi ekki vitað um íran-kontramálið.
Veijendur Poindexters hafa sagt,
að Reagan sé mikilvægasta vitnið í
réttarhöldunum því Poindexter hafi
ekki haft neina ástæðu til bijóta lög
þar sem forsetinn fyrrverandi hafí
vitað um málið og lagt blessun sína
yfir aðgerðina.
ið verði brott úr efnahagstillögun-
um, sem þingið felldi, ákvæði um
bann við verkföllum og launa-
stöðvun.
Carlsson skilaði í gær af sér um-
boði til stjórnarmyndunar en þegar
þingforseti, Thage G. Peterson, hafði
rætt við leiðtoga hinna þingflokk-
anna tilkynnti hann, að hann ætlaði
að leggja fyrir þingið á morgun til-
lögu um, að Carlsson yrði nýr for-
sætisráðherra. Ætlar Carlsson að
leggja fram nú fyrir hádegi nýjar
tillögur í efnahagsmálum og er vafa-
laust, að um þær hefur náðst sam-
komulag við kommúnista. Lars
Werner, formaður kommúnista-
flokksins, sagði líka berum orðum
eftir fund með Carlsson í gær, að
hann vildi sjá hann áfram í forsætis-
ráðherrastól.
Hægriflokkurinn og Þjóðarflokk-
urinn ætla að greiða atkvæði gegn
nýrri stjórn jafnaðarmanna og vilja
kosningar en athygli hefur vakið
vinsamleg afstaða miðflokksmanna
til núverandi stjórnar.
Austur-Þýskaland:
Reuter
Austur-þýskir jafnaðarmenn halda nú sitt fyrsta flokksþing í Leipzig en þeim er spáð góðu gengi í
kosningunum 18. mars og jafhvel hreinum meirihluta. Ibrahim Böhme, formaður flokksins, sagði í gær,
að verðleysi austur-þýska marksins væri að ríða efnahagslífinu á slig og því nauðsynlegt að taka upp
það vestur-þýska. Sagði hann, að það mætti ekki dragast lengur en til 1. júlí næstkomandi.
Tillaga tini eimi þýskan her o g
einkavæðinffu atvinnulífsins
Austur-Berlín. Reuter.
THEODOR Hofiman, varnarmálaráðherra Austur-Þýskalands, hvatti
í gær til, að ríkissljórnir þýsku ríkjanna hæfii viðræður um stofnun
eins hers í sameinuðu Þýskalandi. Austur-þýska sljórnin samþykkti
í gær að leggja fyrir þingið ný lög, sem heimiluðu öllum að stofna
fyrirtæki og kvæðu ennfremur á um einkavæðingu fyrirtækja, sem
áður hefðu verið þjóðnýtt.
Theodor Hoffmann, aðmíráll og
varnarmálaráðherra í austur-þýsku
stjórninni, sagði í gær, að nýi, þýski
herinn eða Bundesheer ætti að vera
skipaður 150-200.000 mönnum,
létt.vopnuðum landher og hreyfan-
legu landamæraliði. Kvaðst hann
búast við viðræðum um þetta mál
við vestur-þýska varnarmálaráð-
herrann að loknum kosningunum í
Austur-Þýskalandi 18. mars nk. en
lagði áherslu á, að Vestur- og Aust-
ur-Þýskaland yrðu hvort í sínu
Pólland:
Erfíðleikar og samdráttur eru
fylgifiskar eftiahagsumbótanna
- en óðaverðbólgan er horfín og lögmál markaðarins farin að njóta sín
Varnjá. Kcuter.
GÓÐU fréttirnar fyrir Pólverja eru þær, að nú er nóg af matvælum
í búðunum, lögmál hins frjálsa markaðar eru farin að lyóta sín í
fyrsta sinn eftir síðari heimsstyijöld og svo virðist jafnvel, að tek-
ist hafi að kveða niður óðaverðbólguna. Slæmu fréttirnar eru hins
vegar þær, að nokkrum vikum eftir að Samstöðustjórnin beitti sér
fyrir róttækum uppskurði á eftiahagslífinu hafa fæstir efni á mikl-
um innkaupum.
Pólveijar hafa hafist handa við
að endurreisa efnahagslífið úr
rústum kommúnismans en fyrstu
áhrifin eru samdráttur, sem líkist
engu öðru en kreppunni á fjórða
áratug aldarinnar. Viðskipti og
framleiðsla hafa minnkað, verk-
smiðjum og litlum fyrirtækjum hef-
ur verið lokað og atvinnuleysi hefur
skotið upp kollinum. Einkabíllinn
stendur heima við hús af því að
fólk hefur ekki efni á að kaupa
bensín.
Stjórnvöld benda aftur á móti
á, að verðbólgan, sem var 1.080%
í janúar, hafi hjaðnað að mestu
þegar niðurgreiðslur voru afnumd-
ar að miklu leyti, orkuverð tjórfald-
að og strangt aðhald tekið upp í
launa- og lánamálum. í janúar
hækkaði verð á matvælum um 80%
en Marek Dabrowski aðstoðarfjár-
málaráðherra segir, að frá því í
siðustu viku janúar hafi það síðan
lækkað vikulega um 1,2-2,4%. „í
fyrsta sinn í áratugi er hægt að
tala um eiginlegar markaðsaðstæð-
ur hér á landi,“ sagði Dabrowski
og Wladyslaw Baka seðlabanka-
stjóri segir, að gjaldmiðillinn, zloty,
hafi í sjö vikur staðið fyrir sínu
gagnvart dollaranum. „Hann er nú
sterkari og eftirsóttari en nokkru
sinni eftir stríð," sagði Baka. „Við
höfum fengið smjörþefinn af eðli-
legu peningakerfi."
Pólveijar verða að greiða um-
bæturnar dýru verði og sem dæmi
má nefna, að almennar launatekjur
minnkuðu um 43,3% í janúar ein-
um. Framleiðsla dróst saman um
10% og um miðjan febrúar voru
skráðir 107.000 atvinnulausir. Er
um það deilt hvort þeir verði orðn-
ir 400.000 eða fjórar milljónir þeg-
ar líður á árið. Samstaða sjálf og
önnur verkalýðsfélög hafa sakað
stjórnvöld um að ganga of langt
en Leszek Balcerowicz fjármála-
ráðherra, sem nýtur þess, að nýleg
skoðanakönnun sýnir yfirgnæfandi
stuðning við stjórnina þrátt fyrir
erfiðleikana, segir, að ekkert verði
slegið af. „Samdrátturinn verður
að renna sitt skeið,“ segir hann og
leggur áherslu á, að framleiðsla og
lífskjör muni ekki rétta úr kútnum
fyrr en búið sé að koma vestrænu
fyrirkomulagi á efnahagslífið.
varnarbandalaginu fyrst um sinn.
Hoffmann vísaði á bug hugmynd-
um um, að sameinað Þýskaland
yrði í Atlantshafsbandalaginu og
sagði, að í stað bandalaganna,
NATO og Varsjárbandalagsins,
ætti að koma samevrópskur örygg-
issáttmáli. Er það ekki fjarri hug-
myndum Míkhaíls Gorbatsjovs, for-
seta Sovétríkjanna, um hlutlaust
Þýskaland en á Vesturlöndum telja
margir, að Stór-Þýskaland verði svo
öflugt, að varasamt sé að hafa það
hlutlaust. í vestur-þýska hernum
eru nú 450.000 manns og í þeim
austur-þýska 173.000 manns.
Austur-þýska ríkisstjórnin hefur
samþykkt að leyfa öllum að stofna
fyrirtæki og ákvað jafnframt að
einkavæða meira en 10.000 fyrir-
tæki, sem voru þjóðnýtt á valdatíma
kommúnista. Verður frumvarp
þessa efnis lagt fyrir þingið í næsta
mánuði. Þá verður einstaklingum
einnig heimilað að kaupa hlutabréf
í fyrirtækjum í eigu ríkisins. Gunter
Halm, ráðherra léttaiðnaðarins,
sagði í gær, að nú lægju fyrir um
1.200 umsóknir frá einstaklingum,
sem vildu endurheimta fyrri eigur
og fyrirtæki, sem af þeim hefðu
verið tekin.
Tadeusz Mazowiecki, forsætis-
ráðherra Póllands, hvatti í fyrradag
til, að þýsku ríkin bæði semdu til
bráðabirgða við Pólland um núver-
andi landamæri ríkjanna og yrði
samningurinn síðan staðfestur af
sameinuðu Þýskalandi. Vestur-þýsk
stjómvöld hafa tekið þessari áskor-
un fálega og sagði talsmaður þeirra
í gær, að ekki væri hægt að semja
um slíkt fyrr en að lokinni samein-
ingunni.