Morgunblaðið - 23.02.1990, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ PÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1990
Magnús Þ. Mekkinós-
son, kaupmaður
Fæddur 16. júní 1928
Dáinn 15. febrúar 1990
Það er erfitt að átta sig á því að
æskuvinur og náinn félagi í yfir hálfa
öld skuli skyndilega vera horfínn brott
og aldrei koma til baka. Magnús Þór
Mekkinósson lést 15. þ.m. að kvöldi
dags eftir stutt veikindi sem álitið var
að hann væri að komast yfir.
Hann var sonur Mekkinós Björns-
sonar, vefnaðarvörukaupmanns á
Laugaveginum, og konu hans, Dagm-
ar Þorláksdóttur. Mekkinó var frá
Hrísum í Svarfaðardal, sonur Björns
Amþórssonar, bónda og kennara, sem
lengi rak bamaskóla á Hrísum upp á
eigin spýtur. Kona hans var Þórhildur
Hansdóttur Biering. Dagmar fæddist
á ísafirði. Foreldrar hennar voru Þor-
lákur smiður Magnússon og kona
hans, Júlíanna Ingimundardóttir.
Mekkinó og Dagmar áttu fjögur böm.
Elst er Hólmfríður, Bjöm næstelstur,
síðan Gunnar en Magnús var yngst-
ur. Hann fæddist í Reykjavík 15. júní
1928. Við ólumst upp í nágrenni hvor
við annan. Feður okkar voru báðir
úr Svarfaðardal og miklir mátar,
þannig að töluverður samgangur var
á milli fjölskyldna okkar. Við Magnús
urðum stréix góðir leikfélagar og byrj-
uðum okkar bamaskólagöngu með
því að sitja saman við borð. Það átti
eftir að endast æði lengi þótt með
hléum væri.
Magnús flutti með foreldram sínum
úr Laugarásnum 1940 niður í bæ og
þar með úr Laugamesskólanum í
Austurbæjarskólann. Þar með varð
hlé á sameiginlegri skólagöngu. En
leiðir okkar lágu aftur saman þegar
ég byijaði í öðram bekk Verslunar-
skólans 1944, eins og Maggi. Við
sátum að sjálfsögðu saman næstu
þijá vetur og vorum nánast óaðskilj-
anlegir. Á þeim áram má segja að
heimili Magga hafi orðið mitt annað
heimili. Ég hafði ekki möguleika á
að fara heim í hádegismat vegna þess
hve það var langt að fara. Svo'ég
varð fastagestur í hádegismat hjá
Dagmar þá daga sem skólinn var
einnig eftir hádegi. Mér er ofarlega
í huga hlýlegt og skemmtilegt viðmót
frá allri fjölskyldunni. Hun settist öil
á sama tíma til borðs og að jafnaði
vora miklar umræður yfir borðum.
Það var mikið talað og glens og gam-
an. Mekkinó var orðhagur og bráð-
fyndinn, en Magnús var þá þegar
kominn með þann skemmtilega „hú-
mor“ sem honum var lagið og hafði
hann oft í fullu tré við föður sinn.
Eftir verslunarskólapróf fóram við
báðir til Englands í enskunám. Magn-
ús fór til Hull með frænda sínum
Gunnari Ólafssyni, Bjömssonar, stór-
kaupmanns. Ég fór til Leeds. Það var
stutt á milli og oft heimsóttum við
hvor annan við mikla ánægju. Eftir
nokkurra mánaða dvöl í Mið-Englandi
fóram við allir til London þar sem
Gunnar og Magnús fóra á verslunar-
skóla en ég í tækniskóla. Þar eða í
London hófst vinskapur okkar þriggja
sem haldist hefur stöðugt í yfír fjör-
utíu ár án þess að nokkum tíma hafí
komið hnökri þar á.
Eftir tveggja ára nám í Englandi
fór Magnús að vinna við verslunarfyr-
irtæki föður síns, Victor hf. Þar
kynntist hann Guðrúnu Sigurðardótt-
ur sem vann hjá fyrirtækinu. Það var
upphafið að hjónabandi — hjónabandi
sem átti eftir að vera einlægt og
ástúðlegt í alla staði. Þau giftu sig í
október 1954. Guðrún eða Nóra, eins
og hún er köiluð af vinum sínum og
vandamönnum, er fædd í Reykjavík,
dóttir Hallfríðar Einarsdóttur og Sig-
urðar Jónssonar. Hún átti dóttur af
fyrra hjónabandi, Sjöfn, sem Magnús
tók strax sem sína. Sjöfn er kennari
í Danmörku.
Þau Nóra og Magnús leigðu um
tíma hjá föður mínum og hann var
mjög ánægður með þeirra nábýli og
þakklátur báðum fyrir góða umhugs-
un. Síðar keyptu þau íbúð í Garðabæ
þar sem þau komu sér vel fyrir með
fallegu útsýni yfir Hafnarfjörð og
Suðurnes. Magnús og Nóra áttu ein-
stöku barnaláni að fagna. Þau eignuð-
ust ijögur mannvænleg börn. Elstur
er Þorlákur verkfræðingur, sambýlis-
kona hans er Þórhildur Pétursdóttir
sem er að ljúka námi í HÍ. Næst er
Hólmfríður bókasafnsfræðingur, gift
Sverri Albertssyni ritstjóra Vinnunn-
ar. Síðan er Þórhildur fóstra í heima-
húsi og yngst er Guðrún Þóra jarð-
fræðingur, gift Óskari Knudsen sem
einnig er jarðfræðingur.
Leiðir okkar Magnúsar skildu um
skeið, þegar ég fluttist til Akureyrar
1952 og var síðan erlendis í nokkur
ár. Þegar ég kom til baka til Akur-
eyrar má segja að við Magnús höfum
tekið upp þráðinn þar sem frá var
horfíð. Við fórum í sumarfrí með kon-
um okkar um Norðaustur- og Austur-
land, sem okkur öllum var mjög minn-
isstætt meðal annars fýrir einstakt
veður allan tímann.
Þótt spölur sé milli Akureyrar og
Reykjavíkur hittumst við þrímenning-
amir alltaf annað slagið. Stundum
komu þeir norður með sínar konur
eða við hjónin fóram suður og hittum
þau þar. Alltaf vora okkar samkomur
skemmtilegar.
Magnús keypti matvöraverslunina
á Baldursgötu 11 árið 1957 og rak
hana fram á síðasta dag. Hann lét
stórmarkaði eða aðra samkeppni ekk-
ert á sig fá, rak sína verslun á sinn
hátt og það var vel metið af hans
viðskiptavinum. Vinnan var að vísu
mikil, jafnvel á okkar mælikvarða.
En Magnús var ævinlega jafn æðra-
laus og léttur í lund. Hans sérstaki
„húmor“ hélst til æviloka. Fjölskyldan
var hans aðal og nánast eina áhuga-
mál. Bamabömin vora honum mikil
gleði. Við hjónin fluttumst til
Reykjavíkur í árslok 1985. Eftir það
hittumst við þrímenningarnir með eig-
inkonum okkar reglulega. Við fóram
saman í leikhús, voram heifha hvert
hjá öðra o.s.frv.
Nú er skarð fyrir skildi og söknuð-
urinn mikill. Við höfum misst vin sem
var öllum kær.
En langmestur er þó missirinn fyr-
ir fjölskylduna sem var svo samhent
og fjölskylduböndin sterk. Þau hjónin
stóðu saman í blíðu og stríðu og
studdu hvort annað. Vissulega verður
þá sorgin sárari en minningin um
góðan dreng er falleg.
Við hjónin og Gréta og Gunnar
vottum Nóra og bömum, barnaböm-
um og systkinum Magnúsar innilega
samúð og biðjum góðan guð að leggja
smyrsl á sár þeirra.
Hjörtur Eiríksson
Magnús Þór Mekkinósson lést 15.
febrúar á Reykjalundi. Og fáir dagar
liðu frá þvi hann afgreiddi vörur í
verslun sinni og það af fullum krafti
eins og honum var eðlilegt og þar til
yfír lauk, svo snögg urðu umskiptin.
Það er ávallt mikil eftirsjá í mönn-
um eins og Magnúsi, en að kveðja
fyrir fullt og fast er nú einu sinni
leiðin okkar allra.
Magnús gerðist ungur „kaup-
maðurinn á horninu“ og gegndi því
nauðsynlega starfi með miklum
ágætum.
Hann rak um áratuga skeið mat-
vöraverslun á horni Oðinsgötu og
Baldursgötu og var sérlega vinsæll
kaupmaður og mörgum hjálplegur,
þegar þannig stóð á.
Manni leið ávallt vel í búðinni hjá
Magnúsi, hann var greindur vel og
glettinn og glaður í viðmóti og sagði
notalega frá ýmsu úr daganna amstri.
Þetta verður ekki venjuleg minn-
ingargrein, aðeins fáein kveðjuorð um
mann, sem ég mat mjög mikils.
Og að leiðarlokum er efst í huga
þakklæti mitt og fjölskyldu minnar
fyrir liðnar stundir og elskuleg kynni.
Við vottum eiginkonu hans og öðru
nánasta fólki einlæga samúð.
Gísli Guðmundsson
í dag kveðjum við Magnús Þór
Mekkinósson. Við horfum á eftir hon-
um í faðm óendanleikans — eða upp-
hafsins — móður náttúru. Hann fædd-
ist, hann lifði og hann dó. Við fyrstu
sýn gæti virst sem svo að það væri
fátt annað hægt að segja um þennan
mann.
Magnús sóttist ekki eftir vegtyllum,
embættum eða öðram þeim veraldleg-
um nafnbótum sem framsæknir menn
skreyta sig með. Hann var aldrei for-
maður eins né neins — sat aldrei í
stjórn nokkurs félags né klúbbs; hann
var reyndar aldrei félagi nokkurs
staðar. Hann var Bjartur í Sumar-
húsum okkar daga.
Magnús lifði fyrir tvennt. Hann lifði
fyrir fjölskyldu sína og hann lifði fyr-
ir búðina sína. Hann var trúr þeirri
lífsskoðun sinni að menn væru ábyrg-
ir gerða sinna. Hans mál voru fjöl-
skyldan og búðin — hann stóð sína
vakt á báðum stöðum og vel það.
Ég kynntist Magnúsi fýrst er ég
eignaðist barn með dóttur hans.
Nokkram misseram síðar varð ég svo
formlega tengdasonur hans og jukust
þá til muna samskipti okkar. Um svip-
að leyti festum við kona mín kaup á
húsi er þarfnaðist nánast fullrar end-
urbyggingar. Helsta hjálparstoð mín
í þeirri vinnu var faðir minn en þeir
vora einnig ófáir dagamir er Magnús
kom eftir sinn 10-12 tíma vinnudag
í versluninni og var tilbúinn í allt. Á
þessum tíma var fjárhagur okkar
hjóna stundum heldur bágborinn og
þá var tengdafaðir minn á við besta
banka. Hann var vanur því sjálfur að
staðgreiða allt og skulda aldrei nein-
um neitt og fannst ekkert vit i því
að ég keypti byggingarefni á afborg-
unum.
Líf Magnúsar skiptist á milli fjöl-
skyldu og búðar. Er ég lít um öxl
sannfærist ég um að hann hafí gert
sér sérstakt far um að blanda þessu
tvennu aldrei saman og hafí tekist
það vel. Sem fjölskyldumaður var
Magnús einstakur. Helst vildi hann
hafa alla fjölskylduna hjá sér — og
er hún þó stór og ansi hreint fjörag.
Þau eru orðin mörg matarboðin,
kaffíboðin og öll hin boðin er ég hef
setið í Melásnum í Garðabæ og alltaf
hafa þau Magnús og kona hans, Guð-
rún, verið höfðingjar heim að sækja.
Þá leið Magnúsi vel, þegar svo margt
var til borðs að leggja þurfti á eitt
eða tvö aukaborð fyrir börnin. Og svo
þegar allir höfðu borðað sig metta
og helst vel það, settist hann í stólinn
sinn fyrir enda stofunnar og horfði
yfír hópinn. En hann fékk sjaldan að
sitja lengi aðgerðarlaus. Barnabörnin
sáu til þess. Þau elstu vildu að afi
spilaði við sig, þau yngstu vildu að
afi læsi bók, skoðaði myndir eða bara
héldi á sér.
Hinn helmingur lífs Magnúsar var
búðin hans og þeirri hlið kynntist ég
ekki fýrr en daginn sem hann veiktist
og ákveðið var að við, nánasta fjöl-
skyldan, héldum búðinni opinni þar
til sýnt væri hvernig sjúkdómur hans
þróaðist og helst þar til hann gæti
snúið aftur til starfa.
Búðin hans Magnúsar er, eins og
sagt er, dálítið sér á parti. Hún er
sennilega ein minnsta, elsta og lífseig-
asta matvöruverslunin á landinu.
Magnús keypti þessa verslun 1957
og þá hafði hún verið starfrækt í ára-
tugi.
Þessa verslun rak Magnús í 32 ár
og var alltaf einn. Hann leyfði sér
aldrei að veikjast eða forfallast á
annan hátt. Daginn sem hann veiktist
fór ég og límdi miða á hurðina þar
sem sagði að verslunin væri lokuð
þann dag vegna veikinda. Næstu daga
á eftir var ég að vinna f búðinni og
þá var svo greinilegt að það hafði
verið nokkurt áfall fyrir fasta við-
skiptavini að uppgötva að Magnús
gajti veikst svo mikið að búðinni væri
lokað.
Frá því að Magnús veiktist hef ég,
fyrst í félagi við tvö af börnum hans
og konu og síðan á eigin spýtur, rek-
ið búðina fyrir hann. Á þessum tíma
hef ég sennilega kynnst Magnúsi bet-
ur á tveimur mánuðum heldur en á
fyrri árum öllum samanlagt. Og það
er á þessum tíma sem mér hefur þótt
vænst um Magnús — vænna en þegar
ég var daglegur gestur og þiggjandi
á heimili hans og þegar hann bjarg-
aði mér á milli skuldabréfa og víxla.
Það er engan veginn auðvelt verk
að reyna að ganga í sporin hans
Magnúsar í versluninni í Baldursgötu
11. í fyrsta lagi þekkti hann hvert
mannsbam í hverfínu — vissi hvað
hver vildi og hagaði sínum innkaupum
eftir þvf. Hann hafði til að bera þolin-
mæði og geðslag sem gerði honum
kleift að sinna jafnvel ókurteisustu
viðskiptavinum með fullri ró og vin-
semd þó svo að okkur yngra fólkinu
væri það nánast ógerlegt. Síðast en
ekki hvað síst var hann slíkur maður
að fólk vildi versla við hann. Sumir
hafa haldið tryggð við verslun hans
í áratugi og það jafnvel þó að viðkom-
andi hafí flutt í önnur hverfí borgar-
innar.
Það vora margir í reikningi hjá
Magnúsi. Hann var þannig gerður að
hann gat ekki neitað fólki um vörar
þó svo að það gæti ekki borgað þær.
Sem betur fer voru flestir viðskipta-
vinir hans traust og heiðarlegt fólk
er stóð jafnan i skilum en samt var
það svo að þegar Magnús veiktist og
við fóram í gegnum hirslur hans fund-
um við fulla skúffu af reikningum —
allt að tíu ára gömlum, sem voru
ógreiddir. Sumt hafði hann reynt að
innheimta og annað ekki. Nánari
skoðun þessara reikninga sýndi að
Magnús hafði skrifað hjá fólki mánuð
eftir mánuð án þess að fá nokkra
greiðslu fyrir. Hann reiknaði aldrei
vexti eða dráttarvexti á skuldir og
fannst veralega miður að þurfa að
minna einhvern á skuld við sig.
Þegar ég var búinn að fara yfir
einhveija af þessum reikningum
spurði ég hann um suma af skuldur-
unum því að hann treysti fólki alltaf
það vel að reikningar — jafnvel tug-
þúsunda króna reikningar vora aðeins
merktir fornafni og götuheiti. Þá
sagði Magnús: „0, hún borgar aldrei
neitt — það þýðir ekkert að rukka
hana. Hún lifir bara á tryggingabót-
unum,“ eða: „Hann er fluttur — ég
veit ekki hvar hann býr núna.“
Það er ekki hægt að ljúka umfjöll-
un um verslunarrekstur Magnúsar án
þess að minnast á velvilja og vinsemd
heildsala og sölumanna þeirra í hans
garð. Við, sem höfum verið staðgengl-
ar Magnúsar frá því að hann veikt-
ist, höfum orðið vör við það hversu
gott orð hann hefur á sér, að heildsöl-
ur sem skipta kannski mest við stór-
markaði og stærri verslanir leggja
gjarna lykkju á leið sína til að kanna
birgðastöðuna hjá verslun Magnúsar
á Baldursgötunni.
Þegar Magnús fékk sitt fyrsta
hjartaáfall í desember sl. — og leyndi
því í víkutíma þar til hann stóð nán-
ast ekki á fótunum lengur, granaði
fáa að þessi hrausti maður ætti svo
skammt eftir. Því var það að við,
börn og tengdaböm, sem töldum að
við værum aðeins að leysa þann gamla
af í nokkrar vikur, ásettum okkur að
breyta búðinni hans og gera hana
auðveldari í rekstri áður en Magnús
kæmi aftur til starfa.
Þegar hann tók að hressast aftur
fór Magnús að vera með mér í búð-
inni dagpart og dagpart. Á þeim tíma
fóram við yfir sumar af þeim hug-
myndum sem við yngra fólkið höfðum
um breytingar á búðinni. Þá kom í
ljós að gamli maðurinn var ekki eins
íhaldssamur á allar breytingarnar og
við höfðum talið. Hann hafði yfirleitt
svipaðar hugmyndir og við og hafði
hugsað þær lengra.
Því var það sem Magnús gaf mér
fyrirmæli um að láta gera tilboð í
smíði kæliskápa fyrir verslunina og
loks að ganga að ákveðnu tilboði —
og eins og hans var vani — að greiða
kaupverðið við samningsgerð. Hann
beið síðan spenntur — nánast eins og
barn er bíður jólapakka, eftir því að
búðin hans stækkaði um helming og
hann fengi sérsmíðaða mjólkurkæla.
Það var mitt lán að geta aðstoðað
þennan mann, er nánast aldrei þáði
aðstoð við neitt, síðustu tvo mánuðina
sem hann lifði; að geta komið fjármál-
um okkar á hreint og að á dánar-
dægri hans vorum við skuldlausir
hvor við annan. Það er mér ennfrem-
ur sannkallað gleðiefni að tveimur
stundum fyrir andlát sitt var Magnús
hjá mér i búðinni. Hann var með
hressasta móti og við fórum yfir fjár-
mál búðarinnar, væntanlegar breyt-
ingar og framtíðaráform okkar
beggja. Magnús var sérstaklega glað-
ur vegna þess að hann hafði verið
einn í búðinni í um hálftíma á meðan
ég hljóp að sækja ný gleraugu fyrir
hann. Á þessum stutta tíma hafði
hann afgreitt nokkra af sínum föstu
13
viðskiptavinum og ennfremur selt
gegn greiðslukorti en móttaka
greiðslukorta var eitt af þeim nýmæl-
um er ég hafði tekið upp. — Að vísu
sagðist hann ekki hafa verið „fullkom-
lega klár á Vísa-vélina“ en stúlka sem
stödd var í búðinni hefði kunnað á
allt og sagt honum til. Þennan sama
dag gat hann loks sest undir stýri á
bíl sínum og ekið á eigin ábyrgð [
fyrsta sinn frá því að hann veiktist.
Þetta var Magnús búinn að þrá í lang-
an tíma því að það var honum ekki
að skapi að vera háður öðram um
ferðir á milli staða. Hann var vanur
að vera öðram óháður og sjálfum sér
nógur.
Hann var sérstaklega glaður er
hann fór frá mér þennan dag og eng-
an gat rennt í grun að Magnús yrði
allur innan tveggja tíma. Það er okk-
ur sem eftir lifum þó huggun harmi
gegn að síðasta daginn sem Magnús
lifði var hann svo sæll. Hann fór í
búðina sína, hitti um helming af
barnabörnunum sínum, leit yfir fjár-
mál sín og keyrði bílinn sinn.
Um það bil sem hann lagði af stað
stansaði hann sem snöggvast og kom
aftur inn í búðina til að fá konfekt
handa hjúkranarfólkinu á deildinni á
Reykjalundi. Honum ieið mjög vel þar
og fannst vera hugsað vel um sig og
því vildi hann gleðja starfsfólkið ofurl-
ítið. Er hann kom þangað eftir dag í
borginni kom hann inn á vaktherberg-
ið til að tilkynna sig mættan og sagð-
ist svo ætla að leggja sig fram að
kvöldverði. Er hjúkranarkona sem var
á vakt ætlaði svo að vekja hann tæpri
klukkustund síðar var Magnús allur
— en yfír ásjónu hans ríkti slíkur frið-
ur að líkast var að þar hefði sofnað
maður er sáttur var við allt og alla.
En hversu vel sem Magnúsi kann
að líða á nýjum dvalarstað veit ég
að hann saknar sárt samvista við
Guðrúnu konu sína, því ásamt því að
hjónaband þeirra væri einstaklega
ástsælt vora þau ákaflega góðir vinir
og deildu saman nánast öllum vöku-
stundum sínum að undanskildum
vinnustundum.
Þegar Magnús er allur finn ég
hversu mikill missir er að honum. Ég
sakna nærvera hans sárlega en þakka
jafnframt fyrir þau kynni sem ég
hafði af honumn. Um leið og ég kveð
þennan mæta mann bið ég almáttug-
an guð að gefa eftirlifandi konu og
börnum styrk og þol til að lifa þessa
þraut.
S. Alb.
Borgir verða ómanneskjulegar
þegar verkaskiptingin er sálarlaus,
en þar sem hver leggur alúð við sitt
verk verður borgin lifandi heild. í
slíkri borg verður torgið mótsstaður
sem allir leggja leið sína um.
Fyrir okkur sem búum í allstóru
hverfi í Þingholtunum í Reykjavík
hefur „torgið“ verið Maggabúð á
Baldursgötu 9. Ef notuð er venjuleg
mælistika sést að búðin er ekki ýkja
margir fermetrar, en þó var einhvern
veginn alltaf nóg pláss. Fólk lagði
ekki leið sína í Maggabúð í þeim til-
gangi einum að gera stór innkaup.
Menn gerðu sér ferð til að ræða
málin; pólitík, sögu, listir — hvað sem
var, spyija kaupmanninn almæltra
tíðinda, leita ráða eða biðja fyrir
skilaboð. Að ræða menningu Etrúska
meðan keypt var mjólk og brauð var
bara eðlilegt í þessari búð.
Umburðarlyndi virtist honum eig-
inlegt og sjálfsagt. Enginn var svo
aumur eða illa staddur að hann verð-
skuldaði ekki fulla athygli og eðlilega
þjónustu. Þeir sem tóku sig of hátí-
ðlega fengu kannski kankvísa at-
hugasemd, aðrir uppörvun, en allir
hlýju, athygli og húsaskjól.
Við sem höfum búið lengi í hverf-
inu höfum kynnst þeirri óvenjulegu
ræktarsemi sem Magnús Mekkinós-
son sýndi starfi sínu. Hann hefur
verið á vakt, alla virka daga, allan
ársins hring, ár eftir ár. Börnin í
hverfinu hafa alist upp við Magga, í
búðinni sinni, sem einhvern fastasta
punktinn í tilverunni. Þéim var því
illa brugðið nú fyrir skömmu. „Maggi
er ekki í búðinni, það eru einhveijir
strákar að afgreiða." Eitthvað alvar-
legt hafði gerst.
Hann var miðstöðin í hverfinu okk-
ar. í verkskiptu borgarsamfélaginu
hafði hann það hlutverk að halda
uppi samskiptum á „torginu" með
sinni staðföstu, óeigingjörnu þjónustu
— hann gæddi hverfið lífi.
Við, íbúarnir í hverfinu, sem hittum
hann á hverjum degi, söknum hans.
Innilegar samúðar- og hughreysting-
arkveðjur sendum við fjölskyldu hans.
Ævar, Guðrún, Oddný,
Uggi, Nönnugötu 4.