Morgunblaðið - 19.04.1990, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 1990
Vilhjálmur Svan
Jóhannsson fv. prent-
smiðjustjóri - Minning
Fæddur 3. október 1907
Dáinn 9. apríl 1990
Vinur minn og samstarfsmaður
í mörg ár er fallinn frá; 82 ára
gamall. Hann fæddist í Hlíð í Mjóa-
firði 3. október 1907. Foreldrar
hans voru Jóhann vélstjóri á Norð-
firði, f. 28. apríl 1876, drukknaði
með Rigmor árið 1919, Jóhannsson,
Jóhannessonar á Krossi Jónssonar,
og kona hans Róshildur, f. 2. ágúst
1877, d. 30. september 1968, Jóns-
dóttir frá Mosakoti á Síðu, Þórar-
inssonar.
Vilhjálmur hóf prentnám í prent-
smiðju Odds Björnssonar á Akur-
eyri 15. október 1923, en fluttist
til Reykjavíkur 1928 og vann í ísa-
foldarprentsmiðju til 1. mars 1942.
Þar prentaði hann meðal annars
Morgunblaðið í mörg ár og á næt-
umar. Hann setti á stofn prent-
smiðju í Skeijafírði 1942, en seldi
hana sama ár Prentverki Akraness
og var þar meðeigandi og prent-
smiðjustjóri fram í október 1945.
Síðan var hann forstjóri í Hrapps-
eyjarprenti í Reykjavík og síðar í
Prentfelli, sem stofnað var upp úr
Hrappseyjarprenti, og rak þá prent-
smiðju til 26. september 1965 er
hann seldi hana Prentsmiðju Jóns
Helgasonar. Vilhjálmur stofnaði
ásamt öðrum bókaútgáfuna Heim-
dall í Reykjavík 1938, og seinna
íslendingaútgáfuna hf. Hann tók
vélstjórapróf áður en hann hóf
prentnám og kom það honum að
góðum notum á starfsferli hans,
bæði við prentvélamar og ekki síður
setjaravélarnar, en jafnvígur var
hann á hvorar tveggju.
Vilhjálmur kvæntist 18. maí
1929, Ólöfu, f. 27. maí 1905, d.
8. janúar 1989, Þórðardóttur bónda
á Héðinshöfða og síðar í Héðinsvík
á Tjörnesi, Egilssonar. Móðir henn-
ar var Guðbjörg Sigurðardóttir.
Vilhjálmur og Ólöf áttu einn son
Jóhann Vilhjálmsson prentara, er
alla tíð var augasteinn þeirra. Jó-
hann er kvæntur Margréti Ólafs-
dóttur og eiga þau 5 börn: Vilhjálm
Svan, Valgerði, Ólaf, Laufeyju og
Þráinn. Langafabömin eru orðin
11 og langalangafabam átti hann
eitt. Lengst af bjuggu Vilhjálmur
og Ólöf á Hörpugötu 14 hér í
Reykjavík og þar rak hann prent-
smiðjuna í kjallaranum. Þau hjón
voru sérlega samrýnd og miklir
öðlingar heim að sækja. Mörg seinni
árin hugsaði Vilhjálmur um konu
sína sjúka á heimili þeirra og fórst
það einstaklega vel úr hendi og
gerði það samviskusamlega. Vil-
hjálmur hóf störf í prentsmiðjunni
Hólum vorið 1966. Skömmu áður
höfðu orðið forstjóraskipti hjá fyrir-
tækinu og undirritaður tekið við
verkstjóm í setjarasal. I maí var
mér tjáð að vélsetjari byðist yfir
sumartímann a.m.k. Ég varð því
harla feginn því nóg var fyrir hann
að gera, en þegar ég heyrði hver
maðurinn var stóð mér ekki á sama.
Ekki var það að þersónulegum
kynnum eða afspurn af þessum
manni, þar sem ég þekkti hann
ekki einu sinni í sjón þótt við hefð-
um verið nágrannar í 24 ár. Annað
var það, að þar sem ég var nýtek-
inn við þessu starfi mínu og lítt
skólaður í því, kveið ég því að þurfa
að fara að segja þessum manni fyr-
ir verkum, margreyndum af því að
hafa haft mannaforráð og stjórnun
fyrirtækja. Ég hafði orð á því við
forstjórann hvort ekki væri rétt að
Vilhjálmur tæki við verkstjórninni
og ég settist aftur við setjaravélina.
Ekki var hlustað á það. Vilhjálmur
starfaði í Hólum fram á árið 1980.
Um starfsemi má segja að einhvern
tímann hefur hann gefið sér tíma
til að kynnast setjaravélinni. Henni
virtist hann hafa kynnst flestum
setjurum betur, lagt sig eftir bygg-
ingu hennar, gangi og því verki sem
henni var ætlað að skila. Margan
eltingarleikinn við þann eina mann,
Bjöm Magnússon (blessuð sé minn-
ing hans), sem gerði við setjaravél-
arnar, sparaði hann fyrirtækinu því
Vilhjálmur var einstaklega laginn
við þær ef eitthvað bar útaf. Iðni,
samviskusemi og dugnaður var
honum í blóð borinn. Ég mun sakna
þessa vinar míns, sakna handtaka
hans og ljúfmannlegs viðmóts. Ég
þakka Vilhjálmi samstarfið í Hólum
og aðra viðkynningu og votta syni
hans og öðrum aðstandendum sam-
úð mína. Blessuð sé minning hjón-
anna Ólafar og Vilhjálms.
Magnús Þorbjörnsson
„Nei, er það bóndinn," hljómaði
rödd Svans frænda í símanum þeg-
ar ég hringdi í hann, nýkominn í
bæinn, mánudaginn 9. apríl sl., en
þannig ávarpaði hann mig ævin-
lega, sinni léttglettnu og glaðværu
rödd, allt frá því að hann skynjaði
áhuga minn á þeim vettvangi
þjóðlífsins strax í bernsku.
Símtalið varð ekki langt í það
sinnið, enda sagðist ég heimsækja
hann meðan á dvöl syðra stæði.
Þótt hann léti ekki sérlega vel af
heilsufari sínu, datt mér þó ekki í
hug að þetta símtal yrði síðasta
samneyti mitt við föðurbróður minn
hérna megin grafar, en hann varð
bráðkvaddur á heimili sínu á Hörpu-
götu 14 í Reykjavík, um það bil
sólarhring síðar, án þess að mér
auðnaðist að efna heit mitt um
heimsókn áður.
Vilhjálmur Svan Jóhannsson,
prentsmiðjustjóri, fæddist í Hlíð í
Mjóafirði í Suður-Múlasýslu 3. októ-
ber 1907. Hann var þriðji elstur í
sjö bama hópi hjónanna Jóhanns
Johannssonar, vélstjóra og Róshild-
ar Jónsdóttur og bjuggu að Hlíð
og víðar í Mjóafirði, en hin voru
þessi: Matthildur, fædd 1904, sem
ung, eða 30 ára gömul, dó frá eigin-
manni sínum, Sigurði Jónssyni og
sonunum tveim, Birgi og Jóni Svan.
Guðrún Sigríður Anna, f. 1905, Iif-
ir mann sinn, Brynjólf Pálmason
og soninn Pálma, sem lést á ferm-
ingaraldri. Næstur í aldursröð á
eftir Svan er svo faðir minn og
okkar systkinanna, Gunnsteins,
Halldórs og Jóhönnu, Lárus, f.
1909, en konu sína og móður okk-
ar, Margréti Þórarinsdóttur, missti
hann 1983. Yngstar voru svo syst-
umar þijár, Guðlaug Sigurveig Jó-
hanna, f. 1911, Sigurlaug, f. 1915,
og Jóhanna, f. 1917.
Guðlaug átti Stefán Einarsson,
en hann fórst ásamt Atla, elsta
syni þeirra hjóna, með togaranum
Agli rauða 1955, en hin bömin eru
Jóhanna, Ebba, Róshildur, Sigríður
og Gautur.
Sigurlaug átti Egil Sigurbjörns-
son og með honum Geir (látinn) og
Matthildi og síðar Vilmund Sigurð-
arson og með honum Sigurð en
Sigurlaug lést árið 1979. Jóhanna
er gift Sigtryggi Júlíussyni, en börn
þeirra urðu Róshildur, Margrét,
Sigtryggur (lést í frumbemsku) og
Sigríður.
Sjálfur átti Svan sæmdarkonuna
Ólöfu Þórðardóttur, fædd 27. maí.
1905, en lést eftir langt heilsustríð
í janúar 1989. Þeim varð ekki bama
auðið, en tóku að sér kjörsoninn,
Jóhann, f. 4. ágúst, 1927. Gagn-
kvæmt ástríki var slíkt að erfitt er
að hugsa sér að blóðbönd hefðu þar
nokkm um breytt.
Jóhann er giftur Margréti Ólafs-
dóttur og ól þeim Svan og Ólu, afa
og ömmubörnin, þau Vilhjálm Svan,
Valgerði, Ólaf, Þráinn ogLaufeyju.
Jóhann faðir Svans var einn fjög-
uma systkin, þeirra Jóns, Sigurðar
og Svanhildar er upp komust af 10
börnum þeirra Sigríðar Magnús-
dóttur og fyrri manns hennar, Jó-
hanns Jónssonar, en hann ólst að
verulegu leyti upp á Brekku í Mjóa-
firði hjá þeim Vilhjálmi Hjálmars-
syni (afa Vilhjálms fyrrv. mennta-
málaráðherra) og konu hans Svan-
björgu Pálsdóttur. Vitnar nafnið
Vilhjálmur Svan um þökk Jóhanns
afa fyrirgott atlæti hans á Brekku.
Móðir Svans, Róshildur, var V-
Skaftfellskrar ættar, dóttir Jons
Þórarinssonar af Síðu, síðar bónda
á Steinum undir Eyjafjöllum og
Sigríðar konu hans Lámsdóttur, en
hún var móðursystir Lárusar á
Klaustri Helgasonar.
Þótt sú saga verði lítt rakin hér
átti Róshildur svo sannarlega eftir
að sýna hvað í henni bjó er hún
stóð ein uppi með allan barnahópinn
í ársbyijun 1919, er maður hennar
fórst með flutningaskipinu Rigmor,
sem týndist með allri áhöfn á sigl-
ingu heim frá Spáni. Má láta þess
getið hér að þetta skip mun hafa
verið hið fyrsta sem dró íslenskan
þjóðfána að hún í erlendri höfn.
Haustið 1920 flyst Róshildur með
börnin til Akureyrar og tveim árum
síðar í Mjóadal í Laxárdal í Bólstað-
arhlíðarhreppi og til Akureyrar aft-
ur 1926.
Svan fór ungur að nema prentiðn
hjá Oddi Bjömssyni á Akureyri.
Flyst síðan, eða 1927, til Reykjavík-
ur og gerist pressumaður hjá ísa-
fold og síðar setjari, þar til hann
hóf sjálfur prentsmiðjurekstur, en
árið 1943 stofnaði hann, ásamt
Ólafi B. Bjarnasyni og Þorgeiri Jós-
epssyni, Prentverk Akraness. Árið
1947 stofnaði hann, ásamt fleirum
Hrappseyjarprent, sem síðar, í kjöl-
far eignaskipta, hét Prentfell hf.
og var til húsa á Hörpugötunni.
Síðustu starfsár sín vann Svan i
grentsmiðjunni Hólum eða þar til
Olöf veiktist alvarlega, en Svan
annaðist hana alveg og af aðdáan-
legri umhyggju síðustu 8 æviár
hennar, en hún lést í janúar 1989.
Þótt af nógu sé að taka og hér
hafi aðeins fáeinir hæstu öldutoppar
verið Snertir í lífsins ólgusjó míns
elskulega frænda, verður það haf-
svæði ekki frekar kannað hér.
Þessum fátæklegu orðum verður
hins vegar ekki lokið án þess að
dregnir verði fram nokkrir fágætir
mannkostir Svans frænda, sem ég
kynntist af eigin raun. Svan var
gæddur mikilli höfðingslund og vel-
vilji í garð þeirra, sem honum stóð
nærri var við brugðið. Þessa naut
ég og mitt fólk oft í ríkum mæli
við ýmis tækifæri. Sérstaklega
minnist ég þess að Svan gaf sér
alltaf góðan tíma til að næra, hvort
sem var, litla unga og viðkvæma
sál sem oft kom í fyrirvaralausa
heimsókn hér á fyrri árum, þegar
mest var að gera í prentverkinu,
eða þá sömu sál löngu síðar þegar
á ævikvöldið leið hjá Svan.
Alltaf sama góðglettna og hressi-
lega viðmótið og virðingin fyrir
gestinum í fyrirrúmi. „Vill ekki
bóndinn fá sér sæti og segja frétt-
ir.“ Svo var spurt og spjallað um
þau áhugamál sem aldri og ástæð-
um hæfðu hveiju sinni og gesturinn
fór ætíð ríkari af fundi en hann
kom. Slíkar gjafir verða aldrei full-
þakkaðar forsjóninni.
Ekki spillti viðmót Ólu. Þau báru
mikla virðingu hvort fyrir öðru og
voru afar samhent, — ekki síst í
því að gera gestum heimsóknir að
þeim dýrmætu samverustundum,
sem raun bar vitni og verða aldrei
fullþakkaðar.
Þau eru nú aftur saman og ekki
ástæða til annars en gleðjast með
þeim, þótt þeirra sé sárt saknað
hérna megin grafar.
Guð blessi minningu þeirra
beggja og mildi sorg þeirra sem
sárast sakna, en Svan verður til
moldar borinn á morgun, föstudag-
inn 20. apríl.
Þórarinn Lárusson
Elsku afi okkar, Vilhjálmur Svan
Jóhannsson, er látinn. Hann lést
9. apríl síðastliðinn rúmlega 82 ára
að aldri.
Afi fæddist 3. október 1907 í
Hlíð í Mjóafirði. Foreldrar hans
voru Jóhann Jóhannsson, fæddur
28. apríl 1876, og Róshildur Jóns-
dóttir, fædd 2. ágúst 1877, dáin
30. september 1968. Föður sinn
missti afi aðeins 12 ára gamall, en
Fædd 19. nóvember 1934
Dáin 8. apríl 1990
Þegar mér barst fregnin um lát
Huldu vinkonu minnar setti mig
hljóða, ekki fyrir það, að það væri
svo óvænt, því auðvitað grunaði
mig að hveiju stefndi, heldur voru
það allir minningarnar sem hentust
upp í huga minn, minningarnar um
Huldu og Bubba frá því að við vor-
um ung, og allar götur síðan.
Muna þegar ég giftist Hreina
mínum og Hulda giftist Bubba
sínum, en á þeim árum voru Bubbi
og Hreini í sama æskuvinahópnum.
Muna þegar við fórum á böll í
„Krossinum". Muna þegar börnin
komu eitt og eitt og við vorum svo
glöð. Muna þegar við áttum heima
saman í Önnuhúsi. Muna hvað gott
varð að eyða kvöldstund hjá Huldu
og Bubba, því þá var glens og gam-
an. Muna hvað Hulda og Bubbi
hafa alla tíð verið okkur hjónunum
trygg og góðir vinir. Muna hvað
þau voru kát og glöð þegar við fór-
um saman í „Paradís", sumarhúsið
okkar. Muna hvað Hulda var mynd-
arleg húsmóðir og hvað hún var
iðin við hannyrðir. Muna hana
hörkutól í vinnu, þó smá væri.
Muna hvað hún vildi öllum vel gera
og gerði mörgum gott. Muna líka
þegar Hulda átti erfiðar stundir og
vera þá svo vanmáttug til hjálpar.
Þegar Hulda varð 50 ára bauð
hún fjölskyldu sinni, vinnufélögum
og vinafólki í kvöldkaffi. Það var
rausnarlega veitt og gott að heim-
sækja þau hjón að venju, yndislegt
kvöld í faðmi vina. Daginn eftir
urðu mikil þáttaskil í lífi Huldu,
þegar hún varð fyrir miklu slysi á
heimili sínu, brenndist svo illa að
hún varð að vera lengi á sjúkrahúsi
og þurfti að ganga í gegnum mikl-
ar þolraunir. En að sjá þvílíkt þrek
er meiriháttar.
hann drukknaði þegar skútan Rig-
mor fórst árið 1919.
Afi var prentari að mennt og rak
um árabil eigin prentsmiðju með
syni sínum sem einnig er prentari.
Ömmu okkar, Ólöfu Þórðardótt-
ur, kvæntist afi 18. maí 1929.
Amma fæddist 27. maí 1905 á
Héðinshöfða, en hún lést 8. janúar
1989.
Afi og amma komu suður til
Reykjavíkur árið 1928. Lengst af
bjuggu þau á Hörpugötu 14 í
Skeijafirði þar sem afi og pabbi
voru með sína prentsmiðju.
Pabbi okkar, Johann Vilhjálms-
son, var einkabarn ömmu og afa.
Afi var einstaklega góður maður
og mikill félagi okkar allra. Hann
fylgdist vel með öllu því sem við
og fjölskyldur okkar tókum okkur
fýrir hendur. Afi var hjálpsamur
og fómfús og kom það allra best
þegar amma okkar veiktist fyrir
um 10 árum. Hún þurfti á mikilli
umönnun að halda í sínum veikind-
um og afi treysti sjálfum sér best
til að hugsa um hana. Við erum
þess öll fullviss að enginn hefði
getað hjúkrað henni betur. Heitasta
ósk afa var sú að fá að hugsa um
ömmu allt til yfir lyki og þá ósk
fékk hann uppfyllta.
Afi var hraustur maður en
síðustu árin var hann oft þreyttur
þótt hann vildi ekki láta á því bera.
Skömmu áður en hann lést talaði
hann um það við okkur að nú vildi
hann fá að fara til ömmu.
Við og fjölskyldur okkar söknum
afa mikið og á það ekki hvað síst
við um bamabamabörn hans og
barnabarnabarnabarn hans. Við
höfum lært margt af afa sem á
vafalaust eftir að koma okkur að
góðu gagni í lífinu.
Við hefðum öll viljað hafa afa
lengur hjá okkur, því börnin okkar
og barnabarn áttu svo margt ólært
af honum. Vonandi getum við miðl-
að öllu því sem hann kenndi okkur
til okkar afkomenda.
Hvíli hann í friði.
Barnabörnin
En annað slys henti Huldu og
var það á sjúkrahúsinu. Við, sem
þekkjum þá sögu alla, undrumst
hversu Hulda var seig og dugleg.
Hún var líka innilega þakklát
öllum þeim sem réttu henni vinar-
hönd og veittu henni styrk. Oft tal-
aði hún um, hve læknar og hjúkr-
unarfólk væri gott við sig. Nú hefur
hún barist til enda þessa lífs, en
hún var ekki ein, hún var svo hepp-
in, að Bubbi var alltaf nálægur og
reyndist henni vel. Síðustu vikumar
var Bubbi með Huldu sína heima,
helsjúka, og gerði allt sem í hans
valdi stóð, til þess að henni liði sem
bezt, og síðast þegar við hjónin
komum til þeirra og Bubbi var að
hressa Huldu upp, með sinni ein-
lægu glettni, sá maður þetta sér:
staka bros á vörum Huldu, þegar
hún gat ekki annað en brosað, og
þá var Bubbi glaður.
Hulda fæddist í Ólafsfirði 19.
nóvember 1934, dóttir hjónanna
Þórönnu Guðmundsdóttur og Sig-
urðar Sigurpálssonar, og var elzt 5
systkina. Fjölskyldan fluttist til
Siglufjarðar 1941 og suður til
Keflavíkur 1954. Þar kynntist
Hulda eftirlifandi manni sínum,
Guðbrandi Sörenssyni frá Keflavík.
Þau giftu sig í september 1956 og
varð 3ja barna auðið. Elstur er Sig-
urður Sören, kvæntur Elínu Páls-
dóttur, og búa í Innri-Njarðvík.
Næstur er Jón sem býr nú í föður-
húsum. Yngst er Vigdís og er hún
gift Benedikt Hreinssyni. Þau búa
í Kópavogi. Barnabörnin eru orðin
5. _
Ég og fjölskylda mín þökkum
Huldu samfylgdina hér á þessari
jörð og biðjum Guð að geyma hana.
Bubbi, kæri vinur, Guð gefi þér
og fjölskyldu þinni kraft og styrk,
áfram sem hingað til.
Guðrún Ásta Björnsdóttir
t
Hjartkær eiginmaður minn, sonur minn, faðir, tengdafaðir og afi,
ÞÓRARINN ANDREWSSON
kennari,
Miðvangi 37,
Hafnarfirði,
andaðist í Borgarspítalanum 15. apríl.
Hulda Hjálmarsdóttir,
Dagbjört Þórarinsdóttir, Andrew Þorvaldsson,
Helga S. Þórarinsdóttir, Snorri Páll Snorrason,
Andrés Þórarinsson, Margrét E. Harðardóttir,
Kristín Þórarinsdóttir
og barnabörn.
Hulda Sigurðardóttir
Keflavík - Minning