Morgunblaðið - 21.04.1990, Qupperneq 1

72 SIÐUR B/LESBOK
STOFNAÐ 1913
89. tbl. 78. árg.
LAUGARDAGUR 21. APRIL 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Sænski jafnaðarmannaflokkurinn:
Samþykkja smíði
Eyrarsundsbrúar
- en mikill kloftiingur innan flokksins
í því máli og öðrum
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara Morgunblaðsins.
FLOKKSSTJÓRN sænskra jafhaðarmanna ákvað í gær að samþykkja
smíði brúar yfir Eyrarsund, milli Málmhauga og Kaupmannahafiiar.
Miklar deilur urðu þó á fúndinum og virðast jafhaðarmenn vera jafh
klofhir í afstöðunni til brúarsmiðinnar og til fyrri áættana um að
leggja niður kjarnorkuverin í Svíþjóð. Þá er einnig deilt um það inn-
an flokksins hvort leyfa skuli auglýsingar í sjónvarpi.
Fyrirhuguð Eyrarsundsbrú á að
vera jafnt fyrir bílaumferð og járn-
brautarlestir en þeir, sem voru
andvígir samþykktinni, vildu ýmist
gera lestargöng undir sundið eða
voru yfirleitt á móti því að tengja
samgöngunetið í Svíþjóð og Dan-
mörku. Hugmyndin er, að Eyrar-
sundsbrúin verði fullsmíðuð undir
lok þessa áratugar en andstæðingar
Grikkland:
Stálrör til íraka
ge rð upptæk
Aþenu. Rcuter.
GRISK sfjórnvöld gerðu í gær
upptækan nær 30 tonna vörubífs-
farm af stálrörum sem verið var
að flytja frá Bretlandi tif Iraks.
Heimildarmenn tefja að um sé að
ræða hfuta af hlaupi 40 metra
fangrar falfbyssu, sem yfirvöfd í
Bretlandi segja að Irakar hyggist
smiða og nota tif að skjóta hleðsl-
um af efiiavopnum á óvini komi
til styijafdar.
Síðastliðinn miðvikudag stöðvuðu
breskir tollverðir útflutning á átta
stálrörum til íraks á þeim forsendum
að nota ætti þau við vopnasmíðina.
Farminum í Grikklandi mun hafa
verið ekið um Ítalíu til landsins en
tollverðir í smáborginni Patras ráku
augun í rörin sem dreift hafði verið
á milli annars varnings. Ökumaður-
inn var breskur.
írakar segja að nota eigi rörin í
nýja olíuhreinsistöð og hefur málið
valdið auknum stirðleika í samskipt-
um þeirra við Breta. Fyrir skömmu
tóku Irakar af lífi blaðamann með
breskt ríkisfang og sögðu hann hafa
stundað hernaðarnjósnir.
hennar innan jafnaðarmannaflokks-
ins segjast ætla að beijast gegn
henni til síðustu stundar. Á það
benda líka þeir og aðrir, að vöru-
flutningar með feijum verði áfram
ódýrastir eða þar til komin er brú á
milli Rodby á Lálandi og Puttgarten
í Þýskalandi.
Búist var við því í fyrradag, að
jafnaðarmenn og aiþýðusambandið
sænska tækju þá einhveija ákvörðun
um framtíð kjarnorkuveranna í
Svíþjóð en af því hefur enn ekki
orðið. Samkvæmt fyrri samþykktum
átti að hætta rekstri þess fyrsta
1995 og síðan koll af kolli en nú eru
farnar að renna tvær grímur á marg-
an manninn. Innan alþýðusam-
bandsins er mikil andstaða við að
leggja niður kjarnorkuverin og
margir frammámenn jafnaðar-
manna leita nú leiða til að halda
rekstrinum áfram.
Reuter
Starfsfólk í prentsmiðju í Litháen með spjald þar sem stendur á
rússnesku: „Hermenn, þið viljið líka vera frjálsir!" Á éfra spjaldinu
er mótmælt „hryðjuverkum Sovéthersins."
Grænland:
Smárækj-
unni hent
sjóinn
Kaupmannahöfn. Frá N.J. Bruun, frétta-
ritara Morgunblaðsins.
Grænlenska landstjórnin er nú
að kanna hversu miklu af smárri
rækju sé kastað fyrir borð á mið-
unum. Viðurkenna allir, að smá-
rækju sé kastað en um magnið
eða hlutfallið miðað við heildar-
afla er hins vegar ágreiningur.
í skýrslu, sem landstjórnin lét
taka saman árið 1985, segir, að
20-40% rækjuaflans fari aftur í sjó-
inn — stundum allt að 75% — vegna
þess, að útgerðin vilji ekki ganga
á kvótann með smárækjunni. Full-
trúar útgerðarmanna, einkafyrir-
tækjanna, vísa hins vegar þessum
tölum’ á bug og bera einnig á móti
því, að meiru sé kastað frá þeirra
skipum en landstjórnartogurunum.
Þeir halda því líka fram, að verk-
smiðjurnar í landi gætu ekki annað
rækjuaflanum væri smárækjan hirt.
Viðræður landstjórnarinnar og
samtaka sjómanna, KNAPK, um
nýtt rækju- og laxverð eru farnar
út um þúfur og greindi menn aðal-
lega á um rækjuna. Vilja sjómenn
verðhækkun en landstjórnin segist
ekki taka það í mál.
Míkhaíl Gorbatsjov Sovétforseti:
Umbótastefiiaii ein getur
hindrað borgarastyrjöld
Sakar sjálfstæðissinna í Eystrasaltslöndum um öfgasteftiu
Vilnius, Ósló, Washington, Moskvu,
Helsinki. Reuter.
MÍKHAÍL S. Gorbatsjov Sovétfor-
seti segir að takast muni á endan-
um að kveða niður deilur milli
þjóða í Sovétríkjunum. „Aðeins
rósemi og starf innan ramma lag-
anna — ekki aðgerðir aðskilnaðar-
sinna og öfgahópa eins og við eig-
um við að stríða í Eystrasalts-
löndunum — geta hleypt nýjum
krafti í hið mikla þjóðasamband
okkar,“ sagði forsetinn. Hann
sagði jafhframt í ræðu af tilefni
Landsbergis forseti:
Bíðum þess að Sovét-
menn ræði við okkur
Washington. Reuter.
VYTAUTAS Landsbergis, forseti Litháens, segir að fandið geti að
líkindum fengið nauðsynjavörur frá útlöndum með skipum. Hann
telur útilokað að hægt verði að svara efnahagsþvingunum Moskvu-
stjórnarinnar með loftbrú eins og bandamenn gerðu skömmu eftir
stríð er Jósef Stalín lét hindra alla vöruflutninga til V-Berlínar.
Forsetinn sagði í viðtali við ferðislegan og pólitískan, frá vest-
bandarísku sjónvarpsstöðina CNN rænum þjóðum, m.a. boð frá
að Litháar hefðu þegar gert áætl-
anir um sjóflutningana. Er hann
ræddi við franska sjónvarpsmenn
á fimmtudag sagði Landsbergis
að Litháar gætu þraukað án þess
að fá olíu og gas „í hundrað ár.
Fram til 1944 lifðum við af eigin
framleiðslu og efnahagurinn var
traustur." Hann sagði Litháa hafa
fengið margs konar stuðning, sið-
rænum pjodum, m._a.
Tékkóslóvökum, íslendingum,
Frökkum og ríkjum Skandinavíu
um aðstöðu til samningaviðræðna
Litháa og Sovétmanna í þessum
löndum. Hann sagði að ekki kæmi
til greina að taka aftur sjálfstæðis-
yfirlýsinguna en viðræður væru
nauðsynlegar og myndu verða
hafnar. „Það er Moskvustjórnin
sem hefur stöðvað öll samskipti
Vytautas Landsbergis.
við Litháen, við bíðum þess að þau
verði hafin á ný.“
af 120 ára aftnæli Vladímírs
Leníns, stofhanda Sovétríkjanna,
að eingöngu umbótastefnan, per-
estrojka, gæti komið í veg fyrir
að borgarastyrjöld skylli á í Sov-
étríkjunum. Um 50 sovéskir her-
menn réðust í gær inn í prent-
siniðju í eigu litháiska kommún-
istaflokksins í Vilnius, lögðu bygg-
inguna undir sig og börðu nokkra
verkamenn á staðnum til óbóta.
Þúsundir manna söfnuðust. saman
við bygginguna til að mótmæla
aðgerðum liermannanna og hróp-
aði fólkið: „Hernámsliðið á brott!“
auk þess sem það líkti kommúnist-
um við fasista.
George Bush Bandaríkjaforseti
sagði í gær að takmörk væru fyrir
þoiinmæði Bandaríkjamanna og
hann hugleiddi hvernig best yrði
svarað efnahagsaðgerðum Moskvu-
stjórnarinnar gegn Litháum. Um-
mælin þykja benda til harðnandi af-
stöðu Bandaríkjastjórnar gagnvart
Sovétmönnum.
Algirdas Brazauskas, leiðtogi lit-
háískra kommúnista, varaði í gær
við efnahagslegu neyðarástandi sem
væri að skapast. Hann hvatti til þess
að gerðar yrðu tilslakanir gagnvart
Moskvu en bætti þó við að ekki yrði
hróflað við sjálfstæðisyfirlýsingunni.
Ráðherra í stjórn Litháens sakaði í
gær Moskvustjórnina um að hindra
flutninga á matvælum til landsins.
Breska útvarpið BBC hafði eftir
heimildarmönnum að tveim flutn-
ingaskipum með sykur hefði verið
snúið frá höfninni í Klaipeda og
sennilega væri markmið Moskvu-
stjórnarinnar fyrst og fremst að sýna
að þeir myndu stjórna allri umferð
á svæðinu. Þannig gætu þeir hindrað
birgðaflutninga frá Vesturlöndum til
Litháa.
Audrius Braukila, starfsmaður lit-
háíska útvarpsins, sagði í símavið-
tali við Morgunblaðið í gærkvöldi að
þvinganir Sovétmanna væru farnar
að hafa alvarleg áhrif, gas væri að-
eins nóg til heimilisnota. Fólk óttað-
ist ekki matarskort því að landið
gæti verið sjálfu sér nægt með land-
búnaðarvörur. „Efnahagsþvinganir
Sovétmanna eru verstar fyrir þá
sjálfa. Fyrir hverja rúblu, sem við
töpum, tapar Sovétstjórnin tíu rúbl-
um.“
Utanríkisráðherra Eistlands sagði
í símaviðtali við Reuíere-fréttastof-
una í gær að ekki yrði hægt að verða
við kröfu Gorbatsjovs um að draga
til baka samþykkt eistneska þingsins
frá 30. mars. Þar sagði að fullt sjálf-
stæði væri markmið Eistlendinga.
Uffe Ellemann-Jensen, utanríkis-
ráðherra Danmerkur, hefur boðið
starfsbræðrum sínum á hinum Norð-
urlöndunum til fundar um málefni
Litháa í Kaupmannahöfn á morgun.
Sjá einnig fréttir á bls. 20.