Morgunblaðið - 20.10.1990, Blaðsíða 30

30
' MOKGfNtíLAÐIÐ LAUGARDAGUR <20. OKTÓBKK 1990
Krislján Eldjárn Jó-
hannesson fv. hrepp
sijóri — Minning
Fæddur 21. desember 1898
Dáinn 11. október 1990
Þegar almannatryggingalögin
1946 tóku gildi, auðnaðist mér að
verða umsjár- og starfsmaður
þeirra hjá sýslumannsembætti
Eyjafjarðarsýslu um allmörg ár.
Eramkvæmd þess starfs var árum
saman svo hagað, að verulegt sam-
starf var haft við hreppstjóra í
héraði um greiðslur bóta, upplýs-
ingar margs konar og fyrirgreiðslu.
Var mér mikið hald og traust í
nýju starfi að njóta samvinnu, leið-
beininga og aðstoðar þeirra hæfu
manna, sem skipuðu þar hrepp-
stjórastöðurnar. Mér fannst þá og
finnst ekki síður nú, er ég lít um
öxl til þessara starfsára minna, að
þar hafí öndvegismenn skipað hvert
sæti, góðviljaðir, athugulir og
traustir. Nú eru þessir mætu sam-
starfsmenn horfnir allir úr héraði
á aðrar strendur. Sá síðasti bar
amboð í skemmu og lokaði bæ eft-
ir langan ævidag hinn 11. þessa
mánaðar." Kristján Jóhannesson,
lengi hreppstjóri á Dalvík.
Kiistján E. Jóhannesson var
fæddur 2. desember 1898 að Ytra-
Holti í Svarfaðardal. Foreldrar
hans voru hjónin Jóhannes Þorkels-
son og Guðrún Gísladóttir, er þar
bjuggu árum saman, og þar ólst
hann upp. Ekki var auður í búi
foreldra hans fremur en títt var
meðal þorra bænda á þessum árum,
Ytra-Holt enda engin kostajörð, en
marga að seðja, fæða og skæða í
foreldrahúsum Kristjáns. Hann
varð því snemma að taka höndum
til og lítt mun honum hafa tjóað
að ala með sér skólagöngudrauma,
þótt hvorki skorti gáfur né náms-
hneigð. En hann var líka lagvirkur
í besta lagi og þegar hann fór að
ráða sér sjálfur, nam hann mynda-
smíð, þótt ekki gerði hann sér hana
að iðn, og hann lærði vélstjórn og
vélgæslu og lagði þau störf fyrir
sig um mörg ár, fyrst á bátum,
síðar í landi, uns hann gerðist
frystihússtjóri mörg ár. Hann
stundaði líka smábátaútgerð um
skeið, sum ár alfarið, önnur sem
hjástörf. Eftir að hann hætti sem
frystihússtjóri, rak hann um skeið
fiskbúð og stundaði fískverkun, en
seinni starfsár hans tóku hrepp-
stjórastörf og ýmis félagsleg fyrir-
greiðsla, er hann annaðist meir og
meir, upp starfstíma hans.
Tuttugu og tveggja ára gamall
kvæntist Kristján Jóhannesson eft-
irlifandi konu sinni, Önnu Björgu
Arngrímsdóttur, sveitunga sínum
og nágranna. Hún var fædd 20.
janúar 1898 og blessaði höfðings-
klerkurinn Stefán Kristinsson, pró-
fastur að Völlum í Svarfaðardal,
heitorð þeirra 23. mars 1920.
Fyrstu tvö árin bjuggu ungu hjónin
að Ingvörum í Svarfaðardal, en
síðan lá leiðin til Dalvíkur, þar sem
Kristján og Anna áttu heimili æ
síðan, nær öll árin að Hafnarbraut
21, uns þau tóku sér öldruð vist
að Dalbæ, heimili aldraðra á
Dalvík. Hafði Kristján þá lengi
verið rúmfastur eða við rúm vegna
sársaukafullra bakverkja, kölkunar
í baki, og notið einstakrar umönn-
unar konu sinnar og dætra. Upp
úr þessari kröm fékk hann þó ris-
ið, þegar kölkunin hafði unnið
níðingsverk sín að mestu, og var
síðustu ár sín svo á sig kominn,
að hann gat fylgt fötum og borið
sig um í göngugrind eða hjólastól.
Skýrleik sínum og andlegu þreki
hélt hann til efsta dags.
Eins og fyrr getur var Kristján
Jóhannesson árum saman hrepp-
stjóri Dalvíkurhrepps. Hann var
skipaður í það starf þegar Dalvík
varð sérstakt hreppsfélag 1946.
Það var sem slíkum, sem ég kynnt-
ist Kristjáni mest og einnig sem
samflokksmanni. Hann var að hug-
sjón og sannfæringu sannur og
staðfastur jafnaðarmaður, sem
aldrei hvikaði þar í spori og vann
ávallt sínum hljóðláta hætti að við-
gangi stefnunnar, en leyfði heldur
aldrei gagnrýni sinni að sofa yfir
því eftirlæti.
Sökum þess að Dalvíkurhreppur
var stærstur af hreppum sýslunn-
ar, var þar flestra upplýsinga að
leita, flestum úrlausnum að sinna
og mestar almannatryggingabætur
fram að reiða í einum hreppi. Þar
varð Kristján mér um allt betri
höndin, meðan ég annaðist þau
störf. Hann gjörþekkti aðstæður
hreppsbúa sinna og góðvild hans
og sannsýni kunni þar hverja götu
að ganga fannst mér. Ég hafði
þann háttinn á að greiða almanna-
tryggingabætur á staðnum fjórum
sinnum á ári og ætíð við nærveru
hans og aðstoð. Allt vann hann
þetta kauplaust, en ekki var nóg
með það, heldur tók hann mig út-
borgunardagana alltaf heim með
sér í mát og kaffi, þar sem kona
hans hafði allt til reiðu, þótt úti-
vinnandi væri oftar en hitt. Þar var
eins að koma og í foreldrahús.
Kristján Jóhannesson var með
hærri mönnum vexti og samsvaraði
sér vel. Hann var höfðinglegur sýn-
um. Ekki var hann fasmikill né
yfirlætislegur, heldur stilltur og
hljóðlátur í framsögu. Hann mun
aldrei hafa sóst eftir að ganga fyr-
ir, þótt það kæmi oft í hlut hans,
því að samfylgdarmenn hans
fundu, að þessum prúða og hóg-
væra manni mátti treysta og greind
Fædd 16. maí 1919
Dáin 10. október 1990
í dag, laugardaginn 20. október,
fer fram frá Útskálakirkju útför
Unnar Þorbjörnsdóttur, sem andað-
ist að morgni 10. þ.m. í sjúkrahús-
inu í Keflavík eftir baráttu við erfið-
an sjúkdóm.
Unnur fæddist 16. maí 1919 á
Kirkjubæ í Vestmannaeyjum. For-
eldrar hennar voru hjónin Guðleif
Helga Þorsteinsdóttir og Þorbjörn
Guðjónsson bóndi á Kirkjubæ. Þau
Helga og Þorbjöm eignuðust fímm
böm, §óra syni og eina dóttur og
var Unnur elst þeirra systkina. Það
kom því í hennar hlut að taka til
hendinni við hin ýmsu störf sem
til féllu á stóm sveitaheimili. Heim-
ili þeirra Helgu og Þorbjörns var
annálað menningarheimili þar sem
margir áttu leið um, því þar var
tekið vel á móti gestum. Húsbónd-
inn í Kirkjubæ þótti sérstaklega
ráðhollur maður og því áttu margir
erindi til hans með margvísleg
vandamál sem hann gerði sér far
um að leysa úr hvetju sinni.
Unnur giftist 17. september
1952, Ingvari Jóhannessyni, ættuð-
um úr Staðarsveit á Snæfellsnesi.
Þau eignuðust einn son, Jóhannes
Þór, aðalbókara Búnaðarbanka ís-
lands. Aður en Unnur giftist átti
hún tvö börn, Ingibjörgu, húsmóður
í Garðinum, og Þorstein, bifreiða-
stjóra, búsettan í Vestmannaeyjum.
Þau hjónin Unnur og Ingvar bjuggu
á Kirkjubæ í 21 ár eða fram að
eldgosinu 1973, en þá eyðilagðist
heimilið á Kirkjubæ. Því verður
ekki lýst með orðum þvílík reynsla
það hefur venð. Eftir þennan at-
burð fluttu þau hjónin í Garðinn,
að tilstuðlan frænda Unnar, Guð-
bergs Ingólfssonar, sem aðstoðaði
þau á einstákan hátt. Eftir nokkum
tíma fluttu þau síðan í eigið hús-
hans og góðvild samfara festu
mundi þoka málum betur fram en
áhlaup hávaðamanna. Því átti hann
ætíð margra traust og tiltrú. Hann
var félagshyggjumaður að sann-
færingu og þau hjón bæði. Voru
þau frumheijar í Verkalýðsfélagi
Dalvíkur á sínum tíma og hann
formaður um skeið. í fjölmörgum
málum, sem horfðu til heilla, voru
þau fúsir þátttakendur um annas-
ama ævi.
Þessum mætu hjónum varð fjög-
urra barna auðið. Elstur var sonur-
inn Þórarinn. Hann er látinn fyrir
mörgum árum. Þá dæturnar
Hrönn, Ingunn og Birna. Hrönn,
gift Jóhannesi Jónssyni, skipstjóra,
og Birna, gift Helga Jakobssyni,
skipstjóra og útvegsmanni, eru
báðar búsettar á Dalvík, Ingunn
er búsett á Akureyri, ekkja eftir
Jóhannes Kristjánsson frá Hellu á
Árskógsströnd, lengi fram-
kvæmdastjóra Vélsmiðjunnar Odda
á Akureyri. Þá ólu Kristján og
Anna upp fósturdóttur frá bernsku,
Guðlaugu Þorbergsdóttur.
Bragi Sigurjónsson
„Það skal fram, sem fram horf-
ir, meðan rétt horfir," var orðtak
Páls Vídalíns. Þetta orðtak hygg
ég að spanni alla framgöngu og
lífshlaup Kristjáns Eldjáms Jó-
hannessonar, fyrrum hreppstjóra í
Dalvíkurhreppi, sem í dag verður
jarðsunginn frá Dalvíkurkirkju.
Kynni okkar hófust fyrir tólf
árum, þegar ég steig mín fyrstu
skref til Alþingis úr Norðurlands-
kjördæmi eystra. Þá var þessi
óþreytandi iðjumaður farinn að
líkamlegum kröftum og að mestu
rúmfastur. En andinn var óbugað-
ur, áhuginn á landsmálum lifandi
og trúin á markmið jafnaðarstefn-
unnar jafn leiftrandi og skýr og
hún var allt hans líf.
næði í Eyjaholti 6a, þar sem þau
undu hag sínum vel.
Mann sinn missti Unnur fyrir
fjórum árum eftir 34 ára farsælt
hjónaband. Þau hjónin voru mjög
samhent alla tíð og báru mikla virð-
ingu hvort fyrir öðru. Heimilið var
þeirra helgireitur og þar nutu þau
sín best.
Eftir lát eiginmanns síns fór
heilsu Unnar að hraka, en það var
ekki hennar háttur að kvarta þó
svo að hún væri sárþjáð. Það var
hennar lán að dóttir hennar Ingi-
björg bjó í næsta nágrenni og þær
höfðu daglega samband sem var
þeim báðum mikils virði. Hugsun
hennar snerist mest um börnin sín,
barnabömin sem eru 11 og barna-
bamabömin sem em 2, sem hún
var mjög stolt af.
Á kveðjustund minnast börnin,
bamabömin og bamabamabömin
góðrar og umhyggjusamrar móður
og ömmu.
Og hann það veit hve verður bjart
um vinafund,
hve gamall harmur gleymist fljótt
þá gieðistund,
hve létt mun verða að líta þá
á liðna bið,
er brautin nýja björt og heið
oss brosir við.
(Einar M. Jónsson)
Ég og fjölskylda mín sendum
innilegar samúðarkveðjur til barna
og annarra aðstandenda Unnar
Þorbjörnsdóttur.
Kjartan Gíslason
í dag verður jarðsungin frá Út-
skálakirkju í Garði amma okkar,
Unnur Þorbjömsdóttir, en hún and-
aðist miðvikudaginn 10. október sl.
eftir erfíða sjúkralegu. Unnur var
fædd í Kirkjubæ í Vestmannaeyj-
um, hún var elst af fímm börnum
Minning:
Unnur Þorbjöms-
dóttirfrá Kirkjubæ
Kristján fæddist að Ytra-Holti í
Svarfaðardal. Ungur fluttist hann
til Dalvíkur með eftirlifandi eigin-
konu sinni, Önnu Björgu Arngríms-
dóttur. Þetta var snemma á þess-
ari öld, þegar undirokaðu^.verka-
lýður var að hefja réttindabaráttu
sína; hafnaði þrældómi og lúsar-
launum og braut af sér hlekki fá-
visku og miskunnarleysis.
Kristján hafði tileinkað sér hug-
sjónir nýrrar aldar og hafnaði öllu
misrétti. Á þessum ámm hefur
þurft mikið þrek og þor til að bjóða
birginn þeirri valdastétt, sem hafði
tökin á atvinnutækjunum og réð
örlögum manna. Þessi þáttur í sögu
þjóðarinnar er alltof mörgum
gleymdur, a.m.k. þeim, sem halda
að þróun til nútímalífs, góðrar af-
komu og öryggis, hafí orðið átaka-
laust.
Kristján hlífði sér hvergi í bar-
áttu fólksins á Dalvík fyrir betra
lífí. Hann hafði forgöngu um stofn-
un verkalýðsfélags, og fékk litlar
þakkir fyrir hjá þeim, sem sögðu
verkalýðinn hafa „rífandi tekjur og
búa við sæmilegasta atlæti". Hann
hefur vafalaust verið kallaður
„bolsi". Hann beitti sér einnig fyrir
stofnun sjúkrasamlags, merkum
umbótum á sviði alþýðutrygginga.
Þá gekkst hann fyrir stofnun Al-
þýðuflokksfélags á Dalvík, sem
hann hafði forystu fyrir um langt
árabil.
Þau Kristján og Anna eignuðust
fjögur börn, einn son og þijár dæt-
ur, og ólu upp eina fósturdóttur. Á
stóra heimili fitnaði fólk ekki af
verkalýðs- og félagsmálabaráttu.
Kristján tók vélstjórapróf, var vél-
stjóri á bátum og í frystihúsinu og
síðar frystihússtjóri. — Fyrir störf
sín og baráttu öðlaðist hann traust
og virðingu og þegar Dalvík varð
sérstakt hreppsfélag, Dalvíkur-
hreppur, varð hann hreppstjóri og
gegndi því starfí í fjöldamörg ár.
Hann átti einnig sæti í sýslunefnd.
Upptalning af þessu tagi segir
ekki nema brot af mikilli sögu.
Menn eins og Kristján era hverri
þjóð dýrmætari en svo að verð-
mæti þeirra verði reiknað í ein-
hveijum einingum. Þeir hafa barist
fyrir því, sem til framfara horfír
og búið í haginn fyrir komandi
kynslóðic.
Ekki get ég dregið upp glögga
mynd af Kristjáni, eins og hann
var f fullu fjöri. En þegar ég sá
hann ganga, með stuðningi af
göngugi-ind, um Dalbæ, þar sem
hann bjó síðustu árin, gerði ég mér
nokkra grein fyrir því hve glæsileg-
ur hann hefur verið á velli, hár og
herðabreiður og fríður sýnum. Öll
framganga hans einkenndist af
mildi og manngæsku.
Þessi foringi er nú fallinn, en
verka hans sér víða stað.
Guð blessi minningu Kristjáns
Eldjárns Jóhannessonar.
Árni Gunnarsson
hjónanna Helgu Þorsteinsdóttur og
Þorbjöms Guðjónssonar bónda á
Kirkjubæ. Unnur ólst upp með for-
eldram sínum á Kirkjubæ, þar var
rekið stórt bú, þó slíkt þyki nú
fremur ótrúlegt þar sem þykkt lag
af ösku og hrauni liggur þar sem
áður voru grösug tún, hún starfaði
við búrekstur foreldra sinna sín
uppvaxtarár og allt þar til að bú-
rekstur lagðist niður vegna eld-
gossins á Heimaey árið 1973. Árið
1952 giftist hún Yngvari Jóhannes-
syni frá Glaumbæ í Staðarsveit á
Snæfeilsnesi og 27. október 1953
fæðist þeim sonur, Jóhannes Þór,
sem nú^er aðalbókari hjá Búnaðar-
banka íslands.
Áður hafði Unnur eignast dóttur
23. janúar 1941 með Braga Sig-
jónssyni, sú dóttir er móðir okkar,
Ingibjörg, gift Valdimar Halldórs-
syni skipstjóra frá Svalbarðsströnd
við Eyjafjörð.
Með Árna Stefánssyni átti hún,
27. júní 1947, soninn Þorstein sem
er búsettur í Vestmannaeyjum og
starfar við vörubílaakstur.
Þau amma og afi undu sér vel
í Kirkjubæ og ekkert benti til ann-
ars en þetta forna höfuðból yrði
heimili þeirra framvegis.
Síðan skeður hið óvænta að eld-
gos eyðir byggðinni og heimili
þeirra, svo þau eins og aðrir íbúar
Vestmannaeyja urðu að hlíta því
að nema land á nýjum slóðum.
Vegna fjölskyldutengsla fór svo að
fjölskyldan í Kirkjubæ flytur til
Suðumesja og sest að í Garðinum.
Málin þróuðust á þann veg að
amma og afí ásamt foreldrum okk-
ar setjast að í Garðinum til fram-
búðar og eignast sitt hvort húsið
við sömu götuna. Þó amma væri
vönust starfí við landbúnaðinn í
Kirkjubæ þá sneri hún sér að störf-
um við fiskvinnslu og vann við físk-
verkun áram saman meðan heilsan
leyfði. Þó amma hafi eflaust saknað
átthaga sinna í Vestmannaeyjum
þá lét hún ekki á því bera, hún
undi sér strax vel í Garðinum, eign-
aðist þar. marga góða vini og ósk-
aði ekki eftir því að fara þaðan
aftur.
Þau Yngvar undu sér vel í hús-
inu sínu, ræktuðu garðinn sinn og
fylltu húsið af blómum, þau voru
bæði gestrisin og félagslynd.
Amma var myndarleg húsmóðir
og bar heimili þeirra henni fagurt
vitni, hún var virðuleg og æðralaus
í framkomu og tók öllu sem að
höndum bar af þrautsegju og still-
ingu.
Þau voru mjög samhent amma
og afí, þegar hann féll frá fyrir
nokkrum áram varð það henni mik-
ið áfall, eftir það fór heilsu hennar
hrakandi og síðustu mánuðina hef-
ur hún verið á sjúkrahúsum að
mestu leyti, hún var mjög þjáð en
bar sig vel og var mjög þakklát
starfsfólki sjúkrahússins fyrir góða
umönnun og hlýlegt viðmót.
Nú þegar amma er farin héðan
er okkur efst í huga þakklæti fyrir
það ótalmarga sem hún gerði fyrir
okkur systkinin á liðnum árum, hún
bar hag allra í fjölskyldunni fyrir
bijósti, hún vildi fullvissa sighvern
dag um að allt væri í lagi, enginn
væri veikur eða ætti erfitt, það var
góð tilfinning að heyra rólegu rödd-
ina hennar og hlusta á hana gefa
góð ráð og leiðbeina þeim yngri
fram hjá skeijum og boðum.
Við minnumst hennar sem ást-
ríkrar ömmu sem varði kröftum
sínum til að gera fjölskyldu sinni
og samferðamönnum lífið léttara.
Það er birta og fegurð yfir minn-
ingu þeirra sem þannig lifa.
Blessuð sé minning hennar.
Systkinin frá Eyjaholti 3
í Garði.