Morgunblaðið - 18.12.1990, Síða 12

Morgunblaðið - 18.12.1990, Síða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1.8. DESEMBER 1990 Var einhver í vorlandinu? Bókmenntir Jóhanna Kristjónsdóttir Steinunn Sigurðardóttir: Síðasta orðið - Safn til eftir- mæla eftir hluta ívarsen-ætt- bálks og tengdafólk á 20. öld Útgefið, safnað, flokkað og rit- stýrt af fræðimanninum Lýtingi Jónssyni frá Veisu í Onguldal. Útg. Iðuun 1990. Margir eru á því að minningar- orðaskrifaárátta okkar sé einsdæmi í heiminum og væri þá varla það eina sem gerir okkur frábrugðin öðrum. Sú þörf að skrifa eftir látinn vin þar sem dregnar eru fram fögru hliðarnar eingöngu en umfram allt rifjaðar upp minningar af samskipt- um hins látna og skrifarans — að því er virðist þeim síðarnefnda líklega til meiri hugarhægðar. Ef ókostir hafa verið afskaplega áber- andi í persónuleika þess sem farinn er til -blíðuheims skal það gert sjarmavafið svo að gallarnir verða á stundum ekki síður undursamleg- ir en hið bjarta og unaðslega sem kostir kallast. Þá finnst ýmsum óviðfelldið þegar börn skrifa um foreldri ,og ömmubarnagreinarnar geta stundum verið miklu meira en grátklökkar. Nú hefur Steinunn Sigurðardótt- ir brugðið sér í gervi Lýtings Jóns- sonar, kostulegs grúskara og sér- vitrings og leggur af honum nef- tóbakslyktina og gamalþef í for- málskaflanum. Eftir kynni sín af Friðþjófi ívarsen, deildarstjóra í landbúnaðarráðuneytinu, verður Lýtingur gripinn ástríðu að birta allar hans dýrlega kveðnu greinar — einkum eftirmælin sem eiga varla sinn líka að dómi Lýtings. Með því að vinna þetta verk hefur Lýtingur náð tilgangi með fábreytilegu lífi sínu því það er aðkallandi fyrir komandi kynslóðir að hafa á bók hin frábæru eftirmæli Friðþjófs. Von bráðar kemst hann að þeirri niðurstöðu að þetta dugi ekki til, hann ákveður að safna einnig sam- an eftirmælum um þá sem helst tengdust Friðþjófi og gera það meðal annars með því að birta eftir- mæli sem þessi frændgarður hefur verið að dunda sér við að skrifa eftir hina og þessa. Ekki getur Lýtingur lengi á sér setið; hann verður einnig að koma á framfæri eftirmælum sem hann hefur skrifað um þetta fólk og verð- ur það þegar upp er staðið æði fyrir- ferðarmikið. Þar veður hann elginn og fer úr einu í annað og allt eru þetta því greinar sem segja meira um Lýting & Co en þann sem kvaddur skyldi með lofi og þökk. Það verður Lýtingi stórmikið áfall þegar finnast svo eftirmæli Friðþjófs um Friðþjóf sjálfan enda er þar dregin upp syndug mynd af þessum vammlausa sómamanni — og af Friðþjófi sjálfum. En Lýtingur og fræðimannsheiður hans eru í veði, allt skal þetta á þrykk út ganga þó ekki sé það honum sárs- aukalaust að verða að horfast í augu við hryllinginn. Hvorki meira né minna hafði Friðþjófur barnað Geirþrúði(seinna gift Ólsen) og gekkst ekki við syninum Friðfinni sem andaðist ungur, náttúrlega langt fyrir aldur fram. Alla tíð kvaldist Friðþjófur ívarsen vegna þessa og sennilega snöggtum meira en Geirþrúður sem virðist bara lukkulega gift Leifi B. Ólsen. Áður en Lýtingur hefur lokið verkinu “hnígur hann niður_ og er þar með dauður en Ómar B. Ómars- son cand. mag. kemur þá fram á sjónarsviðið, hefur kyndilinn á loft og lýkur verkinu og það með bravör, Steinunn Sigurðardóttir meira að segja tekst honum að út- vega sem endapúnkt bréf úr blíðheimum frá Geirþrúði þar sem hún segir af sér og sínum högum. Hugmyndin að bókinni er hnýsi- leg en krefst mikils til að áhuga sé haldið. Eftirmælagreinar um og eftir ýmsa úr ívarsensættbálknum eru allar í nákvæmlega sömu tón- tegundinni og sé það ádeila þynnist hún óneitanlega þegar á líður. Kannski er málið þannig vaxið þeg- ar öll kurl koma til grafar að verk- ið er alls ekki unnið af Lýtingi, eftir- mæli Fiðþjófs um Friðþjóf alls ekki af Friðþjófi; kannski hefur hrappur- inn Ómar B. Ómarsson cand. mag sem síðastur kom að verkinu skrif- að þetta allt saman. Það hlýtur eig- inlega að vera. Þegar á líður bókina tekst höf- undi ekki að halda utan um efnivið sinn. Kímnin sem er sums staðar óborganleg í upphafi verður krampakennd, einlægni og skáldleg tilþrif hverfa fyrir mælgi. Hvort höfundur hefur áhuga á sínu fólki fer að verða vafamál en þó er fátt látið ósagt, hvað sem orðum á kápu líður. En „Síðasta orðið“ á síðustu blaðsíðunni og jafnvel kaflar úr bréfi Geirþrúðar að "handan bæta nokkuð upp þetta verk sem getur verið að sé samboðið Lýtingi eða Ómari cand. mag. En mér fannst það ekki samboðið Steinunni. Andinn frá Tj arnargötunni Bókmenntir Erlendur Jónsson Pétur Eggerz: Myndir úr lífi Péturs Eggerz fyrrverandi sendiherra. Gaman og alvara. 216 bls. Skuggsjá, 1990. Pétur Eggerz ólst upp við Tjarn- argötuna. Þar bjuggu þá embættis- menn og fyrirfólk. Drengurinn naut því góðs • atlætis á þeirrar tíðar mælikvarða. En bærinn var lítill. Börnin gátu farið allra sinna ferða og skoðað mannlífið að því leyti sem þau höfðu áræði og löngun til. Og drengurinn uppgötvaði snemma fjölbreytnina í bæjarlífínu. Kjör fólksins voru misjöfn. Sumir voru ríkir, aðrir fátækir. Framkoma og látæði var líka mismunandi. Dreng- urinn var innhverfur og hlédrægur en forvitinn og sagði fátt en hlust- aði grannt. Og þannig kynntist hann umhverfínu í öllu sínu litrófí. Vinnukonurnar í götunni töluðu frjálslega um einkamálin og höfðu yfirhöfuð alla sína hentisemi í viður- vist bamsins. Og barn var hann að vísu. Eigi að síður sá hann og heyrði. Og lærði — lærði heilmikið um hluti sem ekki var flíkað á heim- ilum fína fólksins. Kannski var það ekki allt við barna hæfí. Hvað sem því leið átti reynslan úr götunni eftir að koma sér vel þegar drengur- inn óx úr grasi. Því fyrr en varði var hann orðinn virðulegur diplo- mat! En manneðlið er þó alltaf samt við sig hverju sem það klæðist. Gamansemi Péturs er sérstæð. Og svona nokkurn veginn græsku- laus, skulum við segja. Skemmti- lega lýsir hann t.d. kynnum sínum af Vilhjálmi Þór. Eitt sinn taldi hann að Vilhjálmur hefði vísvitandi gert sér grikk og var lengi að bræða með sér hvort hann ætti að fyrir- gefa manninum. Seint og um síðir komst hann að niðurstöðu. Og nið- urstaðan varð sú að hann ætti að Pétur Eggerz fyrirgefa Vilhjálmi. Eftir því sá hann ekki. Því skömmu síðar — Pétur var þá kominn til útlanda — færði Vilhjálmur honum reyktan lax! Og þess háttar var naumast hægt að skilja nema á einn veg! Maðurinn var að biðja fyrirgefning- ar fyrir sína parta! Pétur er höfundur nokkurra bóka, endurminninga og skáld- sagna. í þeim hefur hann lýst starfi sínu og lífí. Og enn er hann að lýsa starfí sínu og lífí. En skáldskapur- inn fylgir honum. Skáldsögur Pét- urs eru með endurminningasniði. Og endurminningar hans eru með skáldsögusniði. I raun er bók þessi tilbrigði við sama stefið. Sjálfsagt hefur Pétur notið sín í starfí, verið á réttri hillu sem kallað er. Eigi að síður sýnist hann hafa haft meiri áhuga á lífínu sjálfu. Hann talar frjálst og óformlega um menn og málefni, einnig þá sem hann skipti við í embættistíð sinni. í þeim skilningi er hann búinn að kasta diplomatafrakkanum og genginn í flokk óbreyttra. Það er andinn frá Tjarnargötunni sem lifír í þessari bók. JÓLAGJÖFHEIMILANNA! BORBABANI í eldhúsið • svefnherbergið • skrifstofuna • sjónvarpsherbergið • vinnustofuna VEGGFESTING • Fyrir 14“ sjónvörp og minni • Fyrir tölvu Kr. 4.980,- VEGGFESTING • Fyrir örbylgjuofna Kr. 3.940,- VEGGFESTING • Fyrir 20“ sjónvörp og stærri Kr. 9.960,- VEGGFESTING • Fyrir hljómflutnings- tæki Kr. 5.840,- Fæst í Radíóbiíðinni - Gunnari Ásgeirssyni - Frístund, Kringlunni Heildsöluumboð: MAS hf, Bolholti 6, sími 91-680035.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.