Morgunblaðið - 18.12.1990, Page 36

Morgunblaðið - 18.12.1990, Page 36
36 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 1990 Dé Longhi Momento Combi er hvort tveggja í senn örbylgjuofn og grillofn Landbúnaður í læðingi Ofninn sameinar kosti beggja aðferða, örbylgjanna sem varðveita best næringargildi matarins - og grillsteik- ingarinnar, sem gefur hina eftirsóttu stökku skorpu. ver<) aðeins 29.400 27.930 stgr. DeLonghi Dé Longhi erfallegur fyrirferdarlítill ogfljótur jFOnix HÁTÚNI 6A SÍMI (91)24420 Síðari grein eftirÞorvald Gylfason i Efnahagsvandi landbúnaðarins hér heima er- sömu ættar og efna- hagsvandi Austur-Evrópu í veiga- miklum atriðum. Kjarni vandans er sá á báðum stöðum, að framleiðslan hefur verið rofin úr sambandi við markaðinn, þannig að framleiðend- ur hafa getað farið sínu fram án eðlilegs aðhalds af hálfu neytenda. í Austur-Evrópu birtist efnahags- vandinn í viðvarandi vöruskorti vegna þess, að stjórnvöld héldu verðlagi niðri „með handafli“. Hér heima hefur landbúnaðarvandinn hins vegar birzt í óhóflega háu matarverði, sem hefur bitnað mjög á afkomu heimilanna, og í offram- leiðslu, sem hefur ýmist verið seld til útlanda fyrir brot af kostnaðar- verði eða jafnvel verið fleygt á ösku- hauga. Þennan vanda er hægt að leysa með því að gefa markaðsöflunum lausari taum í landbúnaði til að tryggja það, að framleiðendur hafi hag neytenda að leiðarljósi eins og í öðrum atvinnugreinum yfirleitt. Þannig er hagsmunum bæði neyt- enda og bænda bezt bor gið til lengdar. Markaðsvæðingu Austur- Evrópuríkjanna undir forustu nýrra ríkisstjórna þar eystra er einmitt ætlað að knýja fram hagræðingu í atvinnulífmu þar til hagsbóta fyrir almenning, bæði fólk og fyrirtæki. Slík hagræðing krefst þess að sjálf- sögðu, að óhagkvæm fyrirtæki víki fyrir öðrum hagfelldari atvinnu- rekstri. Þetta er það, sem fólkið vill í Austur-Evrópu, hvort sem gömlu valdhöfunum líkar það vel eða illa. II Sams konar hagræðing verður að eiga sér stað í íslenzkum land- búnaði (og reyndar líka í landbún- aði annarra Evrópulanda). Það þarf að gera þrennt til að ieysa landbún- að okkar úr læðingi: (a) afnema útflutningsuppbætur sem fyrst; (b) afnema niðurgreiðslur landbúnað- arafurða í áföngum; og (c) afnema núgildandi bann við innflutningi AffiYGLBVERÐAR BÆKUR BILDUDALSKONGURINN ATHAFNASAGA PÉTURS J. THORSTEINSSONAR ÁSGEIR JAKOBSSON Þetta er saga Péturs J. Thorsteinssonar, sem var frumherji f atvinnulffi þjóðarinnar á síðustu áratugum nítjándu aldar og fyrstu áratugum þeirrar tuttugustu; saga manns, sem vann það einstæða afrek að byggja upp frá grunni öflugt sjávarpláss; hetjusaga manns, sem þoldi mikil áföll og marga þunga raun á athafnaferlinum og þó enn meiri f einkalíflnu. SONUR SÓLAR RITGERÐIR UM DULRÆN EFNI ÆVAR R. KVARAN Ævar segir hér frá faraónum Ekn-Aton, sem dýrkaði sólarguðinn og var langt á undan sinni samtíð. Meðal annarra rit- gerða hér eru t.d.: Sveppurinn helgi; Haf- steinn Björnsson miðtll; Vandi miðilsstarfs- ins; Bréf frá sjúklingi; Miðillinn Indriði Indriðason; Máttur og mikilvægi hugsun- ar; Er mótlæti í líflnu böl?; Himnesk tóniist; Hefur þú lifað áður? SKUGGSJA I BÓKAB ÚÐ OLIVERS STEINS SF MYNDIR UR LIFI PETURS EGGERZ, FYRRVERANDI SENDIHERRA GAMAN 0G ALVARA PÉTUR EGGERZ Pétur Eggerz segir hér fyrst frá lífi sfnu sem lítill drengur f Tjarnargötunni í Reykjavík, þegar samfélagið var mótað af allt öðrum viðhorfum en nú tfðkast. Sfðan fjallar hann um það, er hann vex úr grasi, ákveður að nema lögfræði og fer til starfa f utanríkis- þjónustunni og gerist sendiherra. Pétur hefur kynnst miklum fjölda fólks, sem hann segir frá í þessari bók. KENNARI Á FARALDSFÆTI MINNINGAR FRÁ KENNARASTARFI AUÐUNN BRAGISVEINSSON Auðunn Bragi segir hér frá 35 ára kennara- starfi sínu í öllum hlutum landsins. Hann greinir hér af hreinskilni frá miklum fjölda fólks, sem hann kynntist á þessum tfma, bæði til lofs og lasts. Hann segir hér ffá kennslu sinni og skólastjórn á fimmtán stöðum, m.a. á Akranesi, Hellissandi, Bol- ungarvík, Ólafsflrði, Skálholti, Kópavogi og í Ballerup í Danmörku. Þorvaldur Gylfason landbúnaðarafurða og taka upp tolla i staðinn og lækka þá síðan smátt og smátt. Jafnframt þarf að gera sérstakar ráðstafanir til að auðvelda bændum aðlögun að nýrri frjálslyndri landbúnaðarstefnu. Allt þetta hafa íslenzk stjórnvöld reynd- ar viðurkennt eftir langa mæðu með því að bjóðast nú loksins til að draga úr stuðningi við landbúnað í áföngum á næstu árum. Það eru lofsverð áform, en við skulum láta verkin tala. Þessum áformum um markaðs- væðingu landbúnaðarins hér heima er ekki stefnt gegn bændum, ekki frekar en markaðsvæðingu efna- hagslífsins í Austur-Evrópu nú er stefnt gegn verkafólki, sem tilskip- anabúskap gömlu valdhafanna var ætlað að vernda — í orð i kveðnu að minnsta kosti. Nei, öðru nær. Bændur hafa þvert á móti goldið mikið fyrir miðstýringu og með- fylgjandi óhagkvæmni í íslenzkum landbúnaði um langt skeið ásamt neytendum, meðan ýmsir milliliðir hafa makað krókinn, jafnvel þótt stjórnvöld hafi haldið því fram, að miðstýringunni væri ætlað að bæta hag bænda fyrst og fremst. Kjarni málsins er sá, að ofvernd gegn heil- brigðri samkeppni í efnahagslífinu bitnar iðulega ekki aðeins á almenn- ingi, heldur einnig að lokum á þeim, sem ætlunin var að vernda. Þetta þekkir austur-evrópskt verkafólk af langri og biturri reynslu. Þess vegna meðal annars var gömlu valdhöfunum steypt af stóli þar eystra. III Hvernig stendur annars á því, að við íslendingar búum við lang- frumstæðustu landbúnaðarstefnu í allri Vestur-Evrópu þrátt fyrir ítrekaðar aðvaranir hagfræðinga og margra annarra árum saman? Ein ástæðan er ugglaust sú, að skipting landsins í kjördæmi hefur tryggt bændum og tryggir þeim enn miklu meiri áhrif á úrslit alþingis- kosninga en íbúum höfuðborgar- svæðisins. Þessi skýring er þó varla einhlít, enda búa margar aðrar þjóðir við ójafna kjördæmaskipan. Nei, vand- inn virðist líka vera fólginn að nokkru leyti í landlægu virðingar- leysi meðal stjórnmálamanna gagn- vart hagsmunum almennings. Þetta virðingarleysi hefur tekið á sig ýmsar myndir að undanförnu. Það væri efni í aðra grein. Stjómmála- mennirnir ættu að huga að því, að lítilsvirðing er venjulega gagn- kvæm. Höfundur erprófessor í hagfræði við Háskóla Islands. Hafnimar og /»• / 1 •• • fjarlogm eftirSturlu Böðvarsson Samkvæmt lögum skal ríkissjóð- ur veita styrk til hafnargerðar er nemi ákveðnum hundraðshluta af framkvæmdakostnaði. Hafnar- stjórnir gera tillögur um fram- kvæmdir og sækja um fjárveitingar til Alþingis. í umboði samgönguráð- herra gerir Hafnamálastofnun til- lögur um framlög til hafnargerðar, sem fjárveitinganefnd Alþingis leggur fyrir þingið. Samkvæmt íjárlögum ársins 1990 leggur ríkið kr. 475 millj. til hafnargerðar. Eftir uppgjöri Hafna- málastofnunar verður skuld ríkisins við hafnirnar vegna framkvæmda kr.^ 280 millj. í lok þessa árs. í fjárlagafrumvarpi því, sem er til afgreiðslu Alþingis eru ekki bein framlög til hafnargerðar, en þess í stað gert ráð fyrir því að leggja á notendur hafnánna sérstakan skatt að upphæð kr. 560 millj. og 315 millj. renni til framkvæmda. Ætla má að vegna þjóðarsáttar verði ekki lagðir á nýir skattar. Hinn fyrirhugaði skattur vegna hafnar- gerðar verður því væntanlega ekki lagður á. Það liggur því fyrir að framlög til bafnargerðar verða að koma inn sem sérstakur liður í ríkisútgjöld- um. Samkvæmt tillögu Hafnamála- stofnunar sem kynntar voru á árs- fundi Hafnasambands sveitarfélaga í Keflavík í október sl. er gert ráð fyrir að ríkissjóður þurfi að leggja fram kr. 800 millj. til hafnargerðar árlega 1991-1994. A þetta er minnt og þingmenn Sturla Böðvarsson „Þjóð sem byggir að mestu afkomu sína á sjávarútvegi getur ekki látið hafnirnar mæta afgangi.“ hvattir til þess að standa vörð um framlög til framkvæmda í höfnum landsins svo bæta megi aðstöðu útgerðar og auka öryggi sjómanna. Þjóð sem byggir að mestu af- komu sína á sjávarútvegi getur ekki látið hafnirnar mæta afgangi. Um það ætti einnig að gera þjóð- arsátt og efla sjávarútveginn til hagsældar fyrir alla landsmenn. Höfundur er formaður stjórnar Hafnasambands sveitarféiaga og bæjarstjóri í Stykkishólmi.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.