Morgunblaðið - 17.04.1991, Qupperneq 26

2W
MÓRtíUÍÍÖÍiÁÐÍÐ UirÐVIKUÖÁGWl í'í:'ÁPÉÍtí'í^í''
A L
S K O
N G A R
Skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar Háskóla Islands;
Stærsta fylgissveiflan frá kosn-
ingum 1987 hjá Sjálfstæðisflokki
Skoðanakönnun, sem Fé-
lagsvísindastofnun Háskóla ís-
lands gerði fyrir Morgunblaðið
13.-15. apríl síðastliðinn, gefur
til kynna að umtalsverðustu
breytingamar á fylgi flokkanna
frá kosningunum 1987 séu á
fylgi Borgaraflokksins, sem þá
fékk 10,1% atkvæða, en hefur
nú 0,5% fylgi undir nafni Frjáls-
lyndra. Stærsta sveiflan er hins
vegar hjá Sjálfstæðisflokknum,
sem fékk 27,2% í kosningunum
en 40,4% nú og er sú aukning
meiri en fylgistap Borgara-
flokksins.
Ef niðurstöður könnunarinnar
nú eru bomar saman við síðustu
könnun Félagsvísindastofnunar,
sem gerð var 23. til 26. marz
síðastliðinn, eru marktækustu
breytingarnar hjá Sjálfstæðisflokki
og Alþýðubandalagi. Sjálfstæðis-
flokkurinn fær nú 40,4% atkvæða,
en fékk 48% í síðustu könnun, tap-
ar 7,6%. Alþýðubandalagið fékk
síðast 10,1% en nú 15,1%, bætir
við sig 5%.
Alþýðuflokkurinn er nú í fyrsta
sinn um langt skeið með minna
fylgi en Alþýðubandalagið, 12,1%.
Breytingin á fylgi flokksins frá
seinustu könnun er ekki snarktæk,
en þá var það 11,7%.
Framsóknarflokkurinn er með
svipað fýlgi og í síðustu könnun,
20,2%. Kvennalistinn fær nú 9,8%
fylgi miðað við 8,6% í síðustu könn-
un, en breytingin er ekki marktæk
frekar en hjá Alþýðuflokki eða
Hvað myndu menn kjósa í alþingiskosningum nú?
Samanburður við fyrri kannanir og alþingiskosningarnar 1987.
Þeir sem taka afstöðu.
Fjöldi Kjósa nú Vikmörk nú Mars 1991 Feb. 1991 Nóv. 1990 Sept. 1990 Kosn. 1987
Alþýðuflokkur 116 12,1 ± 2,1 11,7 14,7 14,7 11,5 15,2
Framsóknarflokkur 194 20,2 ± 2,5 19,2 20,9 18,1 15,8 18,9
Sjálfstæðisflokkur 389 40,4 ± 3,1 48,0 46,2 47,3 50,1 27,2
Alþýðubandalag 145 15,1 ± 2,3 10,1 8,9 8,1 9,4 13,4
Kvennalisti 94 9,8 ± 1,9 8,6 7,8 10,6 9,4 10,1
Flokkur mannsins — — — 0,1 0,1 0,5 1,0 1,6
Þjóðarflokkur — — — 0,7 0,8 0,1 0,8 1,3
Þjóðarfl. — Fl. mannsins 6 0,6 ± 0,4 — — — — —
Borgaraflokkur — — — 0,4 0,5 0,4 0,4 10,9
Grænt framboð 2 0,2 ± 0,5 0,4 — 0,1 — —
Samt. jafnr. og félagsh. — — — 0,1 — 0,1 0,2 1,2
Heimastjórnarsamtökin 6 0,6 ±0,5 0,6 — — — —
Verkamannaflokkur 1 0,1 ± 0,3 0,1 — — • —
Fijálslyndir 5 0,5 ± 0,6 — — — — —
Öfgas. jafnaðarmenn 4 0,4 ± 0,2 — — — — —
Aðrir — — — — 1,2 0,2 —
Samtals 100% 100% 100% 100% 100% 100%
ar allrar eftir aldri, kyni og bú-
setu, og telur Félagsvísindastofnun
því að ætla megi að úrtakið endur-
spegli þjóðina, 18-75 ára, allvel.
Þijár spurningar voru lagðar
fyrir svarendur. Fyrst var spurt:
„Ef alþingiskosningar væru haldn-
ar á morgun, hvaða flokk eða lista
myndir þú kjósa?“. Þeir sem svör-
uðu „veit ekki“ við þessari spurn-
ingu, voru spurðir áfram: „En
hvaða flokk eða lista heldurðu að
lé líklegast, að þú myndir kjósa?“.
Segðust menn enn ekki vita, var
spurt í þriðja sinn: „En hvort held-
urðu að sé líklegra að þú kjósir
Sjálfstæðisflokkinn eða einhvem
annan flokk eða lista?“
Óákveðnir 4,8%
Með þessu er verulega dregið úr
hlutfalli óráðinna kjósenda. Eftir
fyrri tvær spurningarnar vom
16,8% svarenda enn óráðnir, en
eftir að þriðju spurningu var bætt
við, fór hlutfall óráðinna niður í
4,8%. Þeim, sem í síðustu spurning-
unni sögðust ætla að kjósa annan
flokk en Sjálfstæðisflokkinn, var
skipt milli þeirra flokka í sömu hlut-
föllum og fengust í fyrri spurning-
Framsókn. Önnur framboð fá und-
ir 1% fýlgi.
Könnun Félagsvísindastofnunar
var gerð dagana 13. til 15. apríl.
Tekið var úr þjóðskrá slembiúrtak
1.500 manna á aldrinum 18 til 75
ára, af öllu landinu. Viðtöl vom
tekin í síma og fengust alls svör
frá 1.177 manns af þeim 1.500 sem
komu í úrtakið. Það er 78,5% svar-
hlutfall. Nettósvöran, þegar frá
hafa verið dregnir þeir sem em
nýlega látnir, erlendir ríkisborgar-
ar og fólk sem dvelur erlendis, er
80%.
Fullnægjandi samræmi er milli
skiptingar úrtaksins og þjóðarinn-
Svör við spurningxim 1 til
3 samanlögð
Fjöldi Allir Kjósa nú
Alþýðuflokkur 116 9,9 12,1
Framsóknarflokkur 194 16,5 20,2
Sj álfstæðisflokkur 389 33,1 40,4
Alþýðubandalag 145 12,3 15,1
Kvennalisti 94 8,0 9,8
Verkamannaflokkur íslands 1 0,1 0,1
Fijálslyndir 5 0,4 0,5
Heimastjórnarsamtökin 6 0,5 0,6
Öfgasinnaðir j af naðarmenn 4 0,3 0,4
Grænt framboð 2 0,2 0,2
Þjóðarfl. — Flokkur mannsins 6 0,5 0,6
Myndi ekki kjósa 22 1,9
Skila auðu 39 3,3
Neita að svara 98 8,3
Veit ekki 4,8
Samtals: 1.177 100% 100%

í sessi á kjörtímabilinu
eftirKristin Briem
Á ÞVÍ kjörtímabili sem nú er senn að ljúka festist í sessi það frelsi
sem bankar og sparisjóðir fengu undir lok árs 1986 til að ákveða
eigin vexti. Bæði raunvaxta- og nafnvaxtastig hefur tekið miklum
breytingum vegna þess jafnvægisleysis sem ríkti í efnahagsmálum
þar til í febrúar 1990 þegar kjarasamningar voru undirritaðir sem
oft eru kenndir við þjóðarsátt. Þá hófst lækkun nafnvaxta í kjölfar
minnkandi verðbólgu. Raunvextir lækkuðu um miðbik kjörtímabils-
ins en tóku að hækka á síðasta ári og nú sýnast vera blikur á lofti
í þeim efnum vegna mikillar eftirspurnar ríkissjóðs og íbúðarlána-
kerfisins eftir lánsfé.
Þróun peningamála við upphaf
kjörtímabilsins einkénndist af mik-
illi þenslu í efnahagslífi landsmanna
og vaxandi lánsfjáreftirspum.
Frjálsræðið í vaxtamálum leiddi til
tíðra vaxtahækkana á árinu 1987
enda gáfu verðlagsþróun og láns-
fjáreftirspurn ekki tilefni til annars.
Þannig hækkuðu grunnvextir verð-
tryggðra útlána innlánsstofnana úr
5,9-6,2% í 9,5% á árinu. Vextir
óverðtryggra lána vom 16,4% að
meðaltali í ársbyijun en höfðu
hækkað í 36,2% í árslok.
Spenna á lánamarkaðnum
Á árinu 1988 varð áframhald á
þeirri þenslu sem rikti hafði en
síðari hluta ársins tók þetta ástand
að réna. Mikil spenna var á lána-
markaðnum og raunvextir héldust
háir en undir lok ársins tók að
gæta áhrifa samdráttarins og raun-
vextir lækkuðu. Þenslan og breyti-
leg verðbólga réði miklu um þróun
vaxta árið 1988 sem tóku miklum
breytingum innan ársins.
Vextir héldust háir framan af
árinu en lækkuðu síðan nokkuð í
kjölfar lítillar hækkunar lánskjara-
vísitölu 1. mars 1988. Sú vaxta-
lækkun markaði á vissan hátt
þáttaskil því að um nær tveggja
ára skeið höfðu allar breytingar
verið í átt til hækkunar. í apríl og
maí urðu litlar vaxtabreytingar en
næstu tvo mánuði varð veruleg
hækkun á ný og urðu meðalvextir
almennra skuldabréfa 41% í ágúst.
Þetta gerðist í kjölfar 10% gengis-
fellingar krónunnar og almennra
launahækkana. í ágúst og septem-
ber tóku vextir að lækka á nýjan
leik í kjölfar verðstöðvunar frá og
með 27. ágúst 1988 og aðgerða sem
beindust sérstaklega að því að vext-
ir lækkuðu. Var Seðlabankanum
falið að ræða við banka og spari-
sjóði og heimilað að grípa inn í
ákvarðanir um vexti, ef ekki yrði
lækkun með öðmm hætti. Ekki kom
hins vegar til beinna afskipta Seðla-
bankans heldur lækkuðu bankar og
sparisjóðir vexti sína veralega.
Fram til ársloka héldu vextir áfram
að lækka og urðu meðalvextir al-
mennra skuldabréfalána 12,2% í
árslok.
Raunvextir lækka árið 1989
Á árinu 1989 urðu örar breyting-
ar á vöxtum vegna óreglulegra
verðlagsbreytinga og jafngiltu
mánaðarlegar hækkanir lán-
skjaravísitölu allt frá 2,7% á árs-
grundvelli til 36,5%. Nafnvextir
fóra hækkandi í kjölfar aukinnar
verðbólgu. Raunvextir lækkuðu
hins vegar mjög mikið samanborið
við fyrra ár. Raunvextir almennra
óverðtryggðra skuldabréfa í al-
gengasta vaxtaflokki voru 4,7% á
mælikvarða framfærsluvísitölu árið
1989 samanborið við 12,6% árið
1988. Þeir vora neikvæðir fyrstu
mánuði ársins þegar verðbólga
jókst en hækkuðu þegar verðbólga
hjaðnaði þar sem nafnvextir lækk-
uðu ekki að sama skapi. Vextir
verðtryggðra lána héldu áfram að
lækka á árinu en þeir höfðu lækkað
á síðari hluta ársins 1988. Sérstak-
lega lækkuðu vextir á verðbréfa-
markaði svo sem á hlutdeildarbréf-
um verðbréfasjóða og í skuldabréfa-
R — VAXTAMÁL
Vextir af óverðtryggðum skuldabréfum
(Meðalvextir skv. vaxtalögum)
Vextir og verðbætur af verðtryggðum
skuidabréfum (Meöalvextir skv. vaxtalögum)
útboðum ýmissa fjármálastofnana. lána lækkandi, einkum framan af
Með hjaðnandi verðbólgu á árinu árinu. Bankar og sparisjóðir gáfu
1990 fóru nafnvextir óverðtryggðra út yfirlýsingu um lækkun nafn-