Morgunblaðið - 12.05.1991, Blaðsíða 25

24
MUKGUNBLAÐIÐ SUNXUDAUL'K 12. MAl 1991.
... .....r ■ — —- n 1 ! i -----------— ‘ ■ " *nm.-C----
MORGUNBBAÐIÐ' nuA0iaiaAa> wmv.
muoaoM
a m
pJinr0iiwlíWII»
Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 100 kr. eintakið.
Þráhyggja
tilfærslumanna
Gallað — og raunar siðlaust
— kerfi þjónar engum til-
gangi, ekki frekar en sá hringl-
andaháttur sem formaður
stjórnar Útgerðarfélags Akur-
eyringa talaði um í ræðu sinni
á aðalfundi félagsins nú nýver-
ið, en þar færði hann kvóta-
kerfið í tal eins og um var íjall-
að á þessum vettvangi sl.
fimmtudag. Grundvallaratriðið
er að eignaréttarákvæðinu sé
fylgt eftir í verki en á það
hefur einkum og sér í lagi ver-
ið lögð áhersla hér í blaðinu.
Ekki er annað að sjá en yfir-
maður sjávarútvegsmála í
landinu sé sömu skoðunar.
Stjórnarformaður ÚA útilokar
enga lausn, er verða mætti til
að útrýma illdeilum og skapa
frið um þessa mikilvægustu
atvinnugrein landsmanna, en
hann viðhefur þessi orði í aðal-
fundarræðu sinni: „Mörgum
þykir rétt að skilyrða úthlutun
veiðileyfa þannig að við veiðar
og ráðstöfun afla sé tekið tillit
til heildarhagsmuna og eða
þeir sem úthlutun hljóta greiði
fyrir þau réttindi á einhvern
hátt. Stjórn Útgerðarfélags
Akureyringa hefur ekki tekið
efnislega afstöðu til þessara
mála. Eg leyfi mér að setja það
fram sem mína eigin skoðun,
að mér finnst rangt af útgerð-
armönnum að hafna alfarið
hugmyndum um leigugjald fyr-
ir aflaheimildir eða hugmynd-
um um önnur skilyrði sem
hugsanlega mætti nást víðtæk
sátt um, án þess að skoða
slíkar hugmyndir til fullnustu.
Ég held við verðum að gera
okkur grein fyrir því að val-
kosturinn er áframhaldandi
hringlandaháttur, þar sem
stefnan er mörkuð til fárra
missera í einu með þeim kostn-
aði sem ég hef minnst á.“
Kvótakerfið hefur ávallt ver-
ið umdeilt. Flestir viðurkenna
að það er meingallað og verður
ekki óbreytt til frambúðar ef
þjóðarsátt á að verða um miðin
og afrakstur þeirra. Kvótakerf-
ið hefur verið ákveðið til
skamms tíma í senn. „Og
vegna deilna um það,“ segir
Pétur Bjarnason, stjórnarfor-
maður Útgerðarfélags Akur-
eyringa, „hefur framtíð þess
aldrei verið trygg. Af þessum
sökum hefur kvótakerfið aldrei
náð að skila því hagræði sem
það gæti. Stjórnendur fyrir-
tækja geta ekki treyst því að
ákvarðanir sem að óbreyttu
ástandi eru skynsamlegar verði
ekki hvenær sem er eyðilagðar
af nýjum herrum í valdastóli.“
Þetta er hárrétt athugað og
kemur raunar heim og saman
við flest það sem hér hefur
staðið í blaðinu um þessi máli.
Kannski er hægt að þróa þetta
kerfi og sníða af því verstu
gallana eins og sjávarútvegs-
ráðherra komst að orði en það
er þó engan veginn víst. Hitt
er grundvallaratriði að fiski-
miðin eru eign þjóðarinnar, þau
getur enginn keypt eða selt
nema þjóðin sjálf. Slík eignatil-
færsla er andstæð öllu sið-
ferði, lögunum sjálfum og þá
ekki síst stjórnarskrá íslands.
Morgunblaðið hefur barist
gegn slíkri tilfærslu og það
mun þráast við svo Iengi sem
einhverjir hagsmunaaðilar telja
að þeir eigi miðin umhverfis
landið öðrum fremur og geti
selt þau eins og hveija aðra
þinglýsta eign. Kerfi sem leyfir
slíkt kallar óhjákvæmilega á
illvígar deilur. Og það er í and-
stöðu við markmið núverandi
stjórnar í fiskveiðimálum og
gæti sprengt hana ef eitthvað
er að marka yfirlýsingar
stjórnmálamanna. En hitt er
svo annað mál að þeir sem
geta skilað bestum arði af mið-
unum eiga að fá að nytja þau
í friði, þjóðinni allri til heilla
og hagsbóta.
1 A r ÞAÐ VAR
JL rltJ »h&r\a at-
hyglisvert sem Þóra
Hjaltadóttir, formað-
ur Alþýðusambands
Norðurlands, sagði í
samtali við Morgun-
blaðið. Hún hafði skipað 4. sæti á
lista Framsóknarflokksins í Norður-
landskjördæmi eystra og setið á
þingi um skeið; þó nægilega lengi
til þess hana langaði ekki að fram-
lengja þingsetuna.
„Eg hef tekið þátt í störfum
flokksins í mörg ár og oft velt fyr-
ir mér þeim möguleika að setja
markið á Alþingi. Sú reynsla sem
ég fékk af þeim vinnustað fyrir ári
síðan auðveldaði mér að taka þessa
ákvörðun, að draga mig út úr slagn-
um,“ sagði Þóra.
„Það er ætlast til að maður sitji
í glansbirtu sjónvarpsljósanna og
hlusti, oft og tíðum, á endemis
þvælu. Satt best að segja fannst
mér sumir þingmenn hafa mjög ein-
hliða og takmarkaða þekkingu á
því sem þeir voru að tala um,“ sagði
Þóra, en hún kvaðst gera miklar
kröfur til alþingismanna, stæðu
þeir undir þeim, væri ekki svo illa
komið fyrir virðingu Alþingis. Þar
væri vissulega margt hæft fólk, en
einnig aðrir sem þar hefðu ekkert
að gera.
„En það er ekki nóg að gera
kröfur til annarra, það verður mað-
ur líka að gera til sjálfs sín. Ég
treysti mér ekki til að skipta mér
á milli svo krefjandi starfa sem
þingmennskan og heimilið er. Mér
þykir því best að sinna því sem
mikilvægara er á meðan mín er þar
þörf.“
Þetta er óvenjuleg rödd. Það hlýt-
HELGI
spjall
ur að vera mikið í
þessa konu spunnið,
hugsaði ég með mér
þegar ég las þetta.
Hún hefur fundið sér
lífsfyllingu sem er ein-
stæð og uppörvandi.
Páll Skúlason prófessor sagði
réttilega á ráðstefnu Félags fijáls-
lyndra jafnaðarmanna, ef marka
má Alþýðublaðið 22. febr. ’91, að
við hefðum ekki endurheimt sjálfs-
virðingu okkar til fulls eftir
rígbundna kúgun margra alda og
„mælskulist og kappsræðustíll gjör-
spilli allri skynsamlegri stjómmála-
legri umræðu á íslandi."
Engir þekktu völundarhús póli-
tískrar hugsunar betur en Tallerand
og Mirabeau. Einhvetju sinni sagði
hinn síðamefndi um Tallerand,
Hann hefur selt sál sína fyrir gull,
það var alveg rétt af honum því
hann fékk gull fyrir skít!
Svona talar enginn nema af
reynslu.
i Af* STJÓRNMÁLAMENN
-l 'j: •upphefja sjálfa sig og
þessi upphafning á víst að vera leið-
in til farsældar. En farsæld kemur
að innan, ekki utanfrá. Farsæld og
fátækt geta því átt samleið. Það
sá maður svo áþreifanlega í krepp-
unni. Þessa innri fyllingu, þetta
ræktaða jafnaðargeð sem hreykir
sér ekki en Ijómar af hógværð og
fullnægjandi sátt við sjálfan sig og
umhverfi sitt. Þetta fólk var ekki
brenglað af dómgreindarleysi og
fjölmiðlaglýgju sem lýsir ekki upp
neitt myrkur, þvert á móti. Það leit-
aði sér þroska og jafnvægis í and-
leg verðmæti. Þetta fátæka fólk,
þótti mér ungum, var öfundsvert
af andlegri auðlegð sinni. Það átti
bókmenntir að dýrmætum vini. Það
átti guðspjöllin að iýsandi fyrir-
heiti. Það þekkti veröldina og tak-
mörk hennar. En það átti sér einn-
ig sterka von handan grafar og
dauða. Það spurði og svaraði einsog
segir í Gestaboði Babetts, Hvað er
frægð? Hvað er dýrð? Gröfin sem
bíður vor allra. Með dýrmætan fjár-
sjóð mikillar reynslu hneig þetta
fólk einsog straumur tímans inní
eilífðina. Það er mikilvægt og
þroskandi að hafa kynnzt því. Það
átti sér drauma og það átti sér leið-
toga. Það vissi að eitt er veraldar-
vafstur, en annað eilíf verðmæti.
Það heimtaði ekki kraftaverk á
hveijum degi. Það gat lifað án dag-
legra tákna og stórmerkja. Það
sætti sig við, einsog alþýða manna
enn í dag, að láta hveijum degi
nægja sína þjáningu. Það sóttist
ekki eftir vindinum einsog forfallnir
fjölmiðlafíklar og framtóningar.
Þetta fólk, þetta öfundsverða hóg-
væra fólk, minnir helzt á látlausa
konuna í Nostromo eftir Conrad
sem hafði ekki áhuga á að upp-
hefja sjálfa sig, ekki frekaren blóm,
einsog segir í sögunni. En hún
kunni því vel einsog blómin ef henni
var sinnt. Þá blómstraði hún í hlé-
drægri gleði sinni.
Maðurinn hefur af litlu að státa
og ástandið í heiminum er ekki með
þeim hætti stjórnmálamenn og aðr-
ir dæmigerðir fulltrúar poppaldar
og fjölmiðlaskvaldurs hafi sérstaka
ástæðu til sjálfsdýrkunar. Mölur
mun eta þá einsog klæði og maur
eta þá einsog ull, segir Jesaja
(51,8).
M.
(meira næsta sunnudag.)
SAMFELLD OG SAM-
ræmd skýrslugerð um
helztu þjóðhagsstærðir
nær ekki lengra aftur en
' til ársins 1945. Þjóðhags-
stofnun og forverar henn-
ar hafa annast þessa
skýrslugerð og birt í ritum
sínum. Eitt þessara rita, nýtt af nál, er
„Búskapur hins opinbera 1980-1989“
[marz 1991].
Þar kemur m.a. fram að landsfram-
leiðsla ríflega sexfaldaðist á árabilinu
1945-1989. Fólksfjöldinn rúmlega tvöfald-
aðist á þessum árum. Landsframleiðslan
þrefaldaðist því á mann eða rúmlega það
á timabilinu.
Landsframleiðslan hefur á hinn bóginn
nálægt þijátíu og þrefaldast - á föstu
verðlagi - frá aldamótum. Á sama tíma
hefur tala landsmanna rúmlega þrefaldast
[var 76.700 1901 en 252.700 1989]. „Á
mann hefur landsframleiðslan því nálægt
tífaldast. Meðalvöxtur landsframleiðslunn-
ar hefur því verið um 4,1% og meðal fólks-
fjölgun tæplega 1,4%.“
Menntun,
þekking og
tæknivæð-
ing
LÍTILL VAFI ER Á
því að vöxtur lands-
framleiðslunnar -
sem og lífskjarabati
þjóðarinnar - hafa
sótt afl sitt og elds-
neyti að lang-
stærstum hluta til
aukinnar almennrar og faglegrar mennt-
unar og þekkingar þjóðarinnar - með til-
heyrandi tæknivæðingu atvinnulífsins.
Þjóðfélagið hefur á tímaskeiði, sem er lítið
lengra en meðalævi íslendings nú orðið,
breytzt úr frumstæðu og fátæku bænda-
samfélagi í flókið iðnaðar-, upplýsinga- og
þjónustusamfélag. Þróunin hefur verið söm
eða svipuð hvarvetna um hinn vestræna.
heim.
Þessi þróun, sem fært hefur okkur far-
sæld á margan veg, hefur þó enganveginn
gengið sársaukalaust fyrir sig, hvorki hér
né annars staðar. Það er ekki aðeins að
atvinnuhættir þjóðarinnar hafi gjörbreytzt.
Byggðin í landinu hefur ekki síður gjör-
breytzt. Fólksstreymið úr stijálbýli í þétt-
býli talar sinu máli þar um. Öll orð og
áform um byggðastefnu, til að sporna
gegn byggðaröskun, hafa orðið sér til
skammar, því miður. Þar á meðal fyrirheit-
ið í stjórnarsáttmála síðustu ríkisstjórnar
Steingríms Hermannssonar: „að fram-
fylgja árangursríkri byggðastefnu, sem
komi betra jafnvægi á byggðaþróun í
landinu". Fráfarin ríkisstjórn kom heim
úr þeirri veiðiferðinni, sem' ýmsum öðrum,
með öngulinn í bakhlutanum.
Um 30% íslendinga störfuðu við land-
búnað árið 1940, svo enn sé vitnað í rit
Þjóðhagsstofnunar. Tæpri hálfri öld síðar,
1988, var hlutdeild landbúnaðarins komin
niður í 5,1%. Á sama tíma minnkaði og
hlutdeild fiskveiða í mannaflanum úr
14,1% [1940] í 5,2% [1989]. Tæknin veld-
ur því að sífellt er hægt að ná meiri afla
[fullnýta nytjastofna sjávar] og framleiða
meiri búvöru [mæta innlendri eftirspurn]
með færri og færri starfandi einstakling-
um.
Ört stækkandi þjóð hefur þurft að sækja
á önnur mið - m.a. orkumið - til að tryggja
öllum verk að vinna og til að auka þjóðar-
tekjur, svo þær megi rísa undir þeim
lífskjörum, sem við búum við. Ef við höld-
um ekki hlut okkar í þeim efnahagslega
veruleika, sem setur svip sinn á umheim-
inn - og framvinduna í umheiminum -
getur land okkar sem heild lent í sams
konar vanda og ýmsar útkjálkasveitir,
reyndar heilu landshlutarnir, það er atgerf-
is- og fólksflótta. Biyddað hefur á slíkum
flótta í efnahagslægðum í þjóðarbúskapn-
um.
Vöxtur hins
opinbera
A SAMA TIMA OG
tala starfandi fólks
í frumframleiðslu
hefur lækkað mjög
sem hlutfall af
mannafla, hefur hlutur hvers konar þjón-
ustu, nýrrar sem eldri, hraðvaxið. Hvergi
hefur þó íjölgunin orðið eins gríðarleg eins
og í opinberri þjónustu. Hlutdeild opinberr-
ar þjónustu í vinnuafli þjóðarinnar var
aðeins 5,3% árið 1940 en nálægt 22% árið
1988. Það er stórt stökk á skömmum tíma.
í riti Þjóðhagsstofnunar „Búskapur hins
opinbera“ segir:
„Þar kemur meðal annars fram að opin-
ber útgjöld í hlutfalli við verga landsfram-
leiðslu hafa aukizt úr rúmlega 21 % í upp-
hafi tímabilsins [1945] ítæplega 40% ílok
þess [1989]. Á þennan mælikvarða hafa
opinber útgjöld vaxið um 88%.“
Á árinu 1988 voru heildarársverk í
landinu um 128 þúsund. Af þeim voru
rífléga 22 þúsund unnin í þágu hins opin-
bera eða 17,4% af heildinni.
Þessi vöxtur hins opinbera er ekki sérís-
lenzkt fyrirbæri, fremur en gjörbreyttir
atvinnuhættir eða fólksstreymið úr strjál-
býli í þéttbýli. Meðaltal hins opinbera í
mannafla í OECD-ríkjum 1980-1990, sem
við berum okkur gjarnan saman við, var
15,2%, eða nokkru lægra en hér. Hlutfall
Norðurlandanna er hins vegar hærra en
okkar. Þar vinnur rúmur fjóðungur vinnu-
aflsins hjá hinu opinbera.
Samanburð af þessu tagi verður hins
vegar að skoða með nokkrum fyrirvara.
Fámenni okkar sem þjóðar og ýmsar stað-
bundnar aðstæður setja spurningarmerki
við allan samanburð af þessu tagi.
Hrikalegur
vandi í ríkis-
fjármálum
AÐ SJALFSÖGÐU
skilar kostnaður við
ríkisbúskapinn sér
til landsmanna -
að einhveijum hluta
- í margs konar
þjónustu. Stóra spurningin er, hvort við
getum nýtt fjármuni betur með aðhaldi
og hagræðingu, það er skilað sömu þjón-
ustu með minni tilkostnaði. Sú spurning
er sérstaklega kreíjandi nú vegna hrika-
legs vanda í íslenzkum ríkisfjármálum hin
síðari árin.
Þrátt fyrir milljarða skattahækkanir, frá
1987 talið, hefur samansafnaður ríkis-
sjóðshallinn hrannast upp með tilheyrandi
opinberri skuldasöfnun, bæði innanlands
og erlendis. Þenslan í ríkisbúskapnum og
ríkissjóðshallinn hafa allt í senn vegið að
þjóðarsátt aðila vinnumarkaðarins [um
hjöðnun verðbólgu og efnahagslegt jafn-
vægi], rýrt almennan kaupmátt með
skattahækkunum, haldið uppi háu vaxta-
stigi með vaxandi lánsfjáreftirspurn og
bundið framtíðinni þunga skuldabagga.
Ríkissjóðshallinn er í raun og sem slíkur
umtalsverð skattahækkun, sem færð hefur
verið á eins konar „greiðslukort skattborg-
arans“. Skuldirnar og lánsfjárkostnaður-
inn [en hann einn og sér er áætlaður um
10% af fjárlagaútgjöldum 1991] verður
endanlega sóttur til fólks og fyrirtækja í
einni eða annarri mynd, fyrr eða síðar.
Tveimur ráðherrum nýrrar ríkisstjórnar,
Friðriki Sophussyni fjánnálaráðherra og
Jóni Sigurðssyni viðskiptaráðherra, hefur
að gefnu tilefni samansafnaðs rikissjóðs-
halla síðustu ára verið falið að gera sér-
staka úttekt á stöðu ríkisfjármála. Morg-
unblaðið hefur þetta eftir fjármálaráðherra
sl. miðvikudag:
„Lánsfjárþörf ríkissjóðs virðist fara yfir
30 milljarða á árinu, á sama tíma og því
er spáð, að allur innlendur sparnaður verði
milli 26 og 27 milljarðar króna. Lánsfjár-
þörf ríkisins, eins og málið horfir nú við,
er því talsvert meiri eri nemur öllum inn-
lendum sparnaði.“
Hver verður þá hlutur atvinnulífsins á
innlendum lánsfjármarkaði? Áréttar ekki
þessi niðurstaða að ríkissjóðshallinn er
meginorsök hárra vaxta í landinu? Þarf
máski að mæta hinum samansafnaða ríkis-
sjóðshalla með erlendum lántökum?
Það fegrar ekki myndina að innlendur
peningasparnaður hefur rýrnað umtalsvert
á fyrsta ársfjórðungi líðandi árs af ýmsum
ástæðum, m.a. vegna ótta um sérstaka
skattlagningu á ráðdeild og sparnað í
landinu.
REYKJAVIKURBREF
Laugardagur 11. maí
Akranes séð frá Reykjavík
Morgunbladið/Júlíus
ENDURNYJUN
þjóðarsáttar stend-
ur fyrir dyrum í
haust. Hrikalegur
vandi ríkisbúskap-
arins og hægur
hagvöxtur, sem að
hluta til má rekja
í atvinnu- og efna-
ár [spáð er aðeins
auðveldar ekki það
er fjallað í forystu-
sl. miðvikudag. Þar
Mannúð
verður að
vera í fyr-
irrúmi
til stjórnarstefnunnar
hagsmálum næstliðin
1% hagvaxti 1991],
verk. Um þetta efni
grein Morgunblaðsins
segir m.a.:
„Það er því ekki mikið til skiptanna
nema ríkið skili launþegum aftur hluta
þess fjár, sem af þeim hefur verið tekið
með skattheimtu. Það þarf að hafa í huga
þegar ríkisstjómin tekur ákvarðanir um
niðurskurð fjárlaga."
Viðreisnarstjórn, sem sezt er að völdum,
hefur heitið því, að skattar verði ekki
hækkaðir. Hún hefur hins vegar ekki lofað
skattalækkunum þegar í stað. Fyrst ætlar
hún, að sögn talsmanna sinna, að koma
böndum á vöxt ríkisútgjaldanna. Síðan er
stefnan sett á jöfnuð í ríkisbúskapnum,
þ.e. að eyðsla verði ekki umfram tekjur.
Þegar því marki er náð á að vinda ofan
af skattahnyklinum. Margur stjórnmála-
maðurinn lét þó að því liggja fyrir kosning-
ar, að hækkuð skattleysismörk gætu orðið
framlag hins opinbera til endurnýjaðrar
þjóðarsáttar.
Ljóst er öllum landsmönnum að taka
verður ríkisfjármálin föstum tökum. Ekki
aðeins í orði, það er á blaðamannafundum
og í opinberum yfirlýsingum. Heldur rifa
segl í verki. Skera sumt niður. Fresta öðru.
En miklu máli skiptir, hvern veg verður
að verki staðið. Eða svo vitnað sé enn til
miðvikudagsleiðara Morgunblaðsins:
„Niðurskurðurinn má ekki bitna á þeim,
sem minnst mega sín, sjúkum og öldruð-
um. Þar verður mannúð að vera í fyrir-
rúmi í samræmi við grundvallarstefnu
[stjórnarjflokkanna beggja."
Aldraðir og
heilbrigðis-
kerfið
MEÐAL UT-
gjaldasviða, hvar
erfitt verður að
koma við umtals-
verðum sparnaði,
er heilbrigðiskerfið.
Þar sem annars staðar má að sjálfsögðu
ýmsu hagræða, rekstrarlega, en annað
kallar á aukin umsvif og útgjöld, ekki sízt
breytt aldursskipting þjóðarinnar og há-
tæknilækningar.
Fólki, komnu af vinnualdri, fjölgar jafnt
og þétt, bæði að tölunni til og sem hlut-
fall af íbúafjölda. Samhliða hafa samfé-
lagshættir breytzt. Vinnuþátttaka kvenna
hefur aukizt um helming frá árinu 1970.
Flest heimili hafa tvær fyrii-vinnur. Fjöl-
skyldur geta einfaldlega ekki - nema í
undantekningartilfellum - sinnt því hlut-
verki, sem heyrði þeim til fram á seinni
helming aldarinnar, að annast hina öldruðu
með viðunandi hætti.
Sterkar líkur standa til þess að heimaað-
stoð og heimahjúkrun - i þágu aldraðra
- fari vaxandi á allra næstu árum. Þörfin
í þessu efni er brýn. Sama máli gegnir
og um dagvistii' og dagspítala fyrir aldr-
aða sem og hvers konar félagslega þjón-
ustu.
Þörfin er þó hvað brýnust á sviði öldr-
unarlækninga, sem er sérgrein innan lækn-
isfræðinnar með sjúdóma og breytingar
ellinnar að viðfangsefni. Skortur er á
sjúkrarými fyrir öldrunarsjúklinga. Þar að
auki hefur Oldrunarlækningadeild Land-
spítala, 'sem stofnsett var 1975, yerið í
leiguhúsnæði í Hátúni 10B. Samningur
um það húsnæði rann út árið 1988. Hann
hefur verið framlengdur frá ári til árs,
síðast í september 1990. Áform eru um
nýbyggingu fyrir deildina á Vífilsstöðum.
Auk þess e’r talin þörf fyrir sérstaka tutt-
ugu rúma öldrunardeild á Landspítalalóð,
sem hýsi jafnframt rannsóknarstarfsemi
og kennslu í öldrunarfræðum.
Sífellt bætast nýir þættir við heilbrigðis-
þjónustuna. Dæmi þar um eru hjartaskurð-
lækningar og kransæðablásningar á
Landspítala, seni gefið hafa góða raun.
Þær hafa að sjálfsögðu aukið rekstrar-
kostnað viðkomandi spítala. En þegar
grannt er gáð kosta þær minna en að senda
viðkomandi sjúklinga, oft bráðveika, utan
til aðgerða, auka á öryggi og spara margs
konar aukakostnað. Þegar starfsemi af
þessu tagi á í hlut verður allt tal um „flat-
an“ sparnað út í hött.
Ljóst er að ýmiss konar dýrar en full-
komnar hátæknilækningar verða hluti af
heilbrigðiskerfi næstu ára, hér sem annars
staðar í hinum vestræna heimi. Framfarir
hafa verið örar innan læknisfræðinnar
næstliðin ár. Svo verður áfram í fyrirsjáan-
legri framtíð. Ef ætlunin er að tryggja
landsmönnum hliðstæða heilbrigðisþjón-
ustu hér á landi sem í grannríkjum, verðum
við að fylgja þróuninni eftir í þessum efn-
um. Þá er óhjákvæmilegt að efla fyrir-
byggjandi heilsuvarnir, m.a. með fræðslu
og upplýsingum um mikilvægi hollrar
fæðu, nægrar hreyfingar og nauðsynlegrar
útivistar.
Heilbrigðiskerfið er dýrt og verður að
sæta aðhaldi sem aðrir útgjaldaþættir. Það
má hins vegar ekki gleyma því, að það
skilar dijúgum „arði“, það er í heilbrigði
einstaklinganna, betri líðan þeirra, lengi-i
starfsævi og færri veikindadögum frá
vinnu.
Heilsan er dýrmætasta eign okkar bæði
sem einstaklinga og þjóðar. Það er mikil-
vægt að standa vörð um þá verðmætu eign.
„Niðurskurður-
inn má þó ekki
bitna á þeim, sem
minnst mega sín,
sjúkum og öldruð-
um. Þar verður
mannúð að vera í
fyrirrúmi í sam-
ræmi við grund-
vallarstefnu
stjórnarflokk-
anna beggja.“