Morgunblaðið - 22.05.1991, Blaðsíða 28

28
MQRGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22-. MAÍ 1991
Cannes:
Barton Fink
hlaut Gull-
pálmann
París. Reuter.
„Barton Fink“, gamansöm
hrollvekja eftir bandarísku
bræðurna Joel og Ethan Coen,
sópaði til sín verðlaununum á
44. kvikmyndahátíðinni í Can-
nes í Frakklandi. Fékk hún
Gullpálmann og verðlaun fyrir
bestu leikstjórn og besta leik
í aðalhlutverki. Propaganda
Films, fyrirtæki Sigurjóns Sig-
hvatssonar, fjármagnar mynd-
ina að hálfu og annast dreif-
ingu utan Bandarikjanna.
John Turturro heitir sá, sem
fer með aðalhlutverkið í „Barton
Fink“, og leikur þar Fink, ístöð-
ulítinn handritshöfund, sem er
að freista gæfunnar í Hollywood
en dregst inn í hringrás voveif-
legra atburða á skuggalegu hót-
eli. Formaður dómnefndarinnar,
kvikmyndaleikstjórinn Roman
Polanski, sagði, að allir hefðu
verið á einu máli um að veita
myndinni Gullpálmann og hefði
slagurinn fyrst byrjað þegar kom
að öðrum verðlaunaveitingum.
Bandarískar myndir hafa nú
unnið Gullpálmann þijú ár í röð
en margir vonuðu, að nú væri
komið að evrópskri kvikmynd.
Af því varð ekki en danski leik-
stjórinn Lars von Trier var verð-
launaður fyrir myndina „Evr-
ópa“. Gerist hún í Þýskalandi
eftirstríðsáranna og segir frá
velmeinandi Bandaríkjamanni,
sem kvænist stúlku af háum stig-
um en kemst síðán að raun um,
að hann er orðinn að verkfæri í
höndum nasískra skæruliða. Til'
sömu verðlauna vann líbanski
leikstjórinn Maroun Bagdadi fyr-
ir myndina „Hors La Vie“ en hún
er um franskan ljósmyndara, sem
er haldið sem gísl í Beirut.
Alþjóðahvalveiðiráðið:
Bretar vilja ítreka
bann við hvalveiði
London. Daily Telegraph.
BRETAR hafa varað við því að á ársfundi Alþjóðahvalveiðiráðsins
í Reykjavík í næstu viku verði reynt að fá samþykkt, að hvalveiðar
í atvinnuskyni verði teknar upp aftur. Kemur þetta fram í bréfi
til fulltrúa í ráðinu.
Reuter
Þetta króatíska þjóðlagatríó lék og söng í miðborg Zagrebar, höfuð-
borgar Króatíu, í gær og er ekki annað að sjá á samskotakörfunni
en fólki hafi líkað flutningurinn vel.
Kosningar í Króatíu:
Búist er við, að Japanir, íslend-
ingar og Norðmenn krefjist þess
á ársfundinum, sem hefst á mánu-
dag, að fimm ára bann við hval-
veiðum verði numið úr gildi. Halda
þeir því fram, að hrefnustofninn
standi mjög vel, um 760.000 dýr
í Suðurhöfum og um 140.000 í
Norður-Atlantshafi, og því með
öllu óhætt að veiða takmarkaðan
fjölda.
John Gummer, landbúnaðar- og
sjávarútvegsráðherra Bretlands,
er hins vegar á öðru máli og skor-
ar á Alþjóðahvalveiðiráðið (IWC)
að ítreka veiðibannið. Kemur það
fram í bréfinu fyrmefnda og hann
lagði einnig á það áherslu á blaða-
mannafundi, sem hann hélt á
mánudag. Sagði hann þar, að það
Óformlegt ríkjasam-
band eða sjálfstæði
Belgrad. Daily Telegraph, Reuter.
KROATAR vilja stokka upp
júgóslavneska ríkjasambandið
og breyta því í samband laus-
tengdra lýðvelda. Var þetta nið-
urstaða þjóðaratkvæðisins í
Króatíu á sunnudag en þá voru
94% kjósenda sammála því að
segja skilið við Júgóslavíu ef
ekki næðust samningar um ann-
að.
Franjo Tudjman, forseti Kró-
atíu, sagði, að kosningaúrslitin
sýndu, að sjálfstæðisþráin blun-
daði ekki aðeins í bijósti ráða-
manna, heldur allrar þjóðarinnar
og eftir embættismönnum í Kró-
atíu er haft, að verði ekki bráðlega
komist að samkomulagi við Serba
muni fyrstu skrefin til aðskilnaðar
verða stigin 30. júní nk.
Forsætisráðið, æðsta valda-
stofnunin þar sem sitja leiðtogar
allra sambandslýðveldanna og
tveggja sjálfsstjórnarhéraða, er
væri hlutverk Alþjóðahvalveiðir-
áðsins að standa vörð um hvalina.
Vék hann einnig að veislu, sem
japanskir stjórnmálamenn héldu
nýlega þar sem aðalrétturinn var
hrátt hvalkjöt, og sagði, að þar
hefði verið um að ræða „einstak-
lega viðurstyggilegt athæfí“.
EB-fréttir
óstarfhæft vegna deilna Serba og
Króata.
Sagt er, að herinn, sem hefur
ekki lengur neinn yfírbjóðanda,
hafí Iagt á ráðin um sjálfstæðar
aðgerðir bijótist út borgarastyij-
öld í Iandinu.
Bandaríkjastjórn hefur ákveðið
að hætta.við áætlanir um fjárhags-
aðstoð við Júgóslavíu vegna fram-
ferðis Serba og jafnframt mun
fulltrúi Bandaríkjastjórnar beita
neitunarvaldi gegn lánveitingum
frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og
Alþjóðabankanum.
Ráðherrafundur NATO:
Hraðliðssveit-
ir á dagskrá
Brussel. Reuter.
BUIST er við að varnarmálaráð-
herrar Atlantshafsbandalagsins
(NATO) taki í næstu viku ákvörð-
un um stofnun hraðliðshersveita
sem gætu brugðist hratt við ógn-
unum í Evrópu. Embættismenn í
Brussel segja að stofnun sveit-
anna verði þáttur í mestu breyt-
ingum á varnarstefnu NATO í
rúmlega fjögurra áratuga sögu
bandalagsins.
Embættismenn í NATO skýrðu
fréttamönnum í gær frá nýjum
hugmyndum um varnir bandalags-
ins sem teknar verða fyrir á fundi
varnarmálaráðherranna í næstu
viku og leiðtogafundi NATO síðar
á árinu. Forsendur nýju tillagnanna
eru breyttar aðstæður í álfunni.
Búast má við 30-50% niðurskurði á
framlögum til vamarmála í aðild-
arríkjum bandalagsins. Einnig hef-
ur dregið stórlega úr ógnuninni sem
stafar af Varsjárbandalaginu. Sam-
kvæmt tillögunum verða varnir
NATO ekki lengur miðaðar við stór-
fellda árás Varsjárbandalagsins á
landi. Til þess að geta engu að síður
brugðist við óvæntum ógnunum t.d.
á Balkanskaga er lagt til að stofnað
verði evrópskt stórfylki sem verði
mjög hreyfanlegt.
Hug'myndir um tuga millj-
arðaframlög í þróunarsjóð
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
SAMKVÆMT heimildum í Brussel hafa Spánveijar í umræðum um
evrópskan þróunarsjóð sett fram hugmyndir um fjárframlög sem
nægðu til að kaupa tæplega átta milljónir tonna af þorskkvótum ef
falir væru.
Hugmyndir hafa verið uppi um
það innan Fríverslunarbandalags
Evrópu (EFTA) og Evrópúbanda-
Iagsins (EB) að jafna megi ágrein-
ingin um aðgang EFTA fyrir sjávar-
afurðir að mörkuðum EB án þess
að veiðiheimildir komi í staðinn
annars vegar og aðgang EB-ríkja
fyrir landbúnaðarafurðir að mörk-
uðum EFTA með auknum greiðsl-
um aðildarríkja EFTA í þróunarsjóð
fyrir ríkin í suðurhluta EB. EB
hefur í viðræðunum um Evrópska
efnahagssvæðið (EES) lagt fram
hugmyndir um slíkan sjóð en þeim
hefur verið tekið fálega af EFTA-
ríkjunum og sömuleiðis hafa verið
efasemdir Um ágæti slíks sjóðs inn-
an framkvæmdastjórnar EB en
nokkur aðildarríkja EB s.s. Spánn
og Portúgal hafa þrýst mjög á um
stofnun hans. Samkvæmt tillögum
EB er gert ráð fyrir að starfstími
sjóðsins og framlög aðildarríkja
EFTA í hann verði samningsatriði.
Rætt hefur verið um að sjóðurinn
verði starfræktur í þijú til finrim
ár og EFTA-ríkin leggi samanlagt
til hans hálfan til einn milljarð ECU
eða sem svarar 37.5 - 75 milljörðum
íslenskra króna. Hálfur milljarður
ECU er nálægt því lágmarki sem
nefnt hefur verið en hugmyndir
Spánveija hafa samkvæmt heimild-
um í Brussel náð allt að 14 milljörð-
um ECU eða eitt þúsund og fimmtíu
milljörðum islenskra króna. Þá er
gert ráð fyrir að verið sé að greiða
fyrir þær veiðiheimildir sem EB-
ríkin fái ekki sem greiðslu fyrir
aðgang EFTA að mörkuðum EB
fyrir sjávarafurðir. Henning Christ-
ophersen, úr framkvæmdastjórn
EB, sem m.a. fer með málefni
byggðasjóða EB, hefur lýst and-
stöðu sinni við að nota sjóðinn í
þessumtilgangi. Hvemig svo sem á
er litið er ljóst að EFTA er ætlað
að kaupa kvótana af EB á verði sem
engan veginn fær staðist. Sam-
kvæmt grófum útreikningum má
gera ráð fyrir að aðildarríki EFTA
eigi að leggja fram fjárhæð sem
nægði til að kaupa allt frá rúmlega
500 þúsund tonnum af þorski upp
í tæplega átta milljónir tonna. Mið-
að við 30 þúsund tonn vilja Spán-
veijar fá frá 2.500 krónum upp í
35.000 krónur fyrir kílóið af þorsk-
inum. Þó svo að tekið sé tillit til
þess að sjóðnum er ætlað að standa
undir öðrum þáttum lífskjarajöfn-
unar verður þorskurinn dýr.
Samræming á útlanda-
vali í síma
Framkvæmdastjórn EB hefur
gengið frá tillögu um að 1. janúar
1993 taki gildi samræmt útlandaval
fyrir síma í aðildarríkjum EB. Árið
1976 setti EB sér markmið í þessu
efni en lítið hefur gengið við að
samræma valnúmerið.
Framkvæmdastjórnin leggur til
að í öllum aðildarríkjunum verði
fyrst valið 00 áður en hringt er út
úr landinu. Sem stendur eru það
sex aðildarríki sem nota 00, Þýska-
land, Belgía, Ítalía, Grikkland, Lúx-
emborg og Portúgal. í Danmörku
þarf fyrst að velja 009, 19 í Frakk-
landi, 007 á Spáni, 010 á Bret-
Iandi, 16 á írlandi og 09 á Hol-
landi. Framkvæmdastjórnin leggur
til að aðildarríkin geti fengið allt
að fimm ára aðlögunartíma þannig
að samræmt útlandaval verði komið
á 1. janúar 1998.
EFTA-EB fundir í Vínarborg
í gær hófst fjögurra daga funda-
hald EFf A og EB með sameiginleg-
um fundi ráðgjafanefnda bandalag-
anna beggja. Jafnframt munu full-
trúar þjóðþinga aðildarríkja EFTA
eiga fund með fulltrúum úr þeirri
nefnd Evrópuþingsins sem fjailar
um samskipti við ríki utan EB. Þá
verður haldinn fundur EFTA-ráð-
herra með fulltrúa úr framkyæmda-
stjórn EB sem verður Henning
Christophersen, einn varaforseta
framkvæmdastjórnarinnar. Á
föstudaginn hitta leiðtogar aðild-
arríkja EFTA Jacques Santer, for-
sætisráðherra Lúxemborgar sem
nú er forseti leiðtogaráðs EB. Á
fundunum verður fjallað um sam-
skipti EFTA við EB auk þess sem
rætt verður um samninga EFTA-
ríkjanna við ríkin í Mið- og Austur-
Evrópu.
■ MOSKVU- Sovéskir flug-
umferðarstjórar aflýstu í gær
verkfalli sem þeir höfðu boðað og
hefði getað valdið mikilli röskun á
samgöngum. Samið var um 60%
launahækkun, að sögn talsmanna
verkfallsmanna en upphaflegu kröf-
urnar voru 200% hækkun. Litið er
á úrslit málsins sem nokkurn sigur
fyrir Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovét-
forseta.
PARÍS- Valery Giscard d’Esta-
ing, er var forseti Frakklands 1974
-1981, segist hafa verið svo bugað-
ur eftir ósigurinn gegn Francois
Mitterrand 1981 að hann hafi forð-
ast að fylgjast með innlendum frétt-
um í mörg ár til að þurfa ekki að
sjá eða heyra umfjöllun um sjálfan
sig. Hann segist nú vera búinn að
ná sér en „Þjáningar hverfa, minn-
ingin um þær ekki“. Giscard d’Esta-
ing hefur samkvæmt skoðanakönn-
unum nú mesta möguleika borgara-
legra stjórnmálamanna á að geta
sigrað Michel Rocard, líklegasta
frambjóðanda sósíalista í næstu
forsetakosningum er verða ekki
seinna en 1995.
Reuter
Kohl í Washington
Helmut Kohl, kanslari Þýskalands, er nú í opinberri heimsókn í Banda-
ríkjunum og sést hér svara spurningum blaðamanna ásamt George
Bush Bandaríkjaforseta. Þeir sögðust báðir styðja Míkhaíl S. Gor-
batsjov Sovétleiðtoga en voru einhuga um að Sovétmenn yrðu sjálfir
að hafa frumkvæði að efnahagsumbótum í landi sínu; öll erlend hjálp
yrði að byggjast á þeirri grundvallarforsendu. Leiðtogarnir tveir vildu
ekki tjá sig um það hvort Gorbatsjov yrði boðið að sitja næsta reglu-
lega fund leiðtoga sjö helstu iðnríkja heims.