Morgunblaðið - 22.05.1991, Blaðsíða 44

£4
MORGU^ÍBLAÐ{Ð;íyUÐ\5lKVPA6URí22.i,'NtAÍ: 1;S.Í11/'
Emar Thoroddsen
skipstjóri - Minning
Fæddur 23. maí 1913
Dáinn 13. maí 1991
Tengdaföður minn, Einar Thor-
oddsen, sá ég fyrst fyrir um þrettán
árum, þegar við Ásta dóttir hans
kynntumst. Öll voru kynni mín af
Einari á einn veg, í hverri athöfn
og hveiju því sem Einar tók sér
fyrir hendur, þá sinnti hann því af
þeirri alúð og trúmennsku manns
sem hvergi mátti vamm sitt vita.
Sú var held ég raun flestra sem
nokkur kynni höfðu af Einari.
Einar var fæddur fyrir vestan, í
Vatnsdal í Rauðasandshreppi á
Barðaströnd. Var Einar fimmti elsti
af fjórtán bömum hjónanna Ólafs
Thoroddsens og Ólínu Andrésdótt-
ur. Eru þau systkinin öll vel kynnt
til orðs og æðis og hafa haslað sér
völl víða.
Eins og algengt var á öndverðri
öldinni, hjá fátæku fólki í sveitum
landins, þá naut Einar takmarkaðr-
ar skólagöngu, en fékk tilsögn far-
kennara og þá tilsögn sem veitt var
í heimahúsum. Einar stundaði sjó-
inn allt frá unglingsárum, fyrst á
árabát, svo vélbát og loks á togara.
Var þá sýnt hvert ævistarf Einars
yrði og fór hann því í Stýrimanna-
skólann í Reykjavík og lauk þaðan
prófí vorið 1940. Þrátt fyrir þann
hildarleik sem þá var háður á haf-
inu umhverfis ísland þá lét Einar
það ekki aftra sér frá að ráða sig
á togarann Vörð þar sem hann var
stýrimaður. Haustið 1941 réðst
Einar á togarann Baldur, fyrst sem
stýrimaður og skipstjóri frá 1943.
Þannig var Einar einn þeirra sæ-
garpa sem sigldu allt stríðið og létu
hvergi bilbug á sér finna, en ein-
mitt á siglingaleiðinni milli íslands
og Bretlands var sá vígvöllur sem
Islendingar börðust á í heimsstyij-
öldinni síðari. Um þá reynslu, sem
Einar hlýtur að hafa orðið fyrir í
siglingum sínum á styijaldarámn-
um, var hann ekki margmáll, en
mér býður svo í gmn að hrikaleiki
aðstæðnanna hafi orðið til þess að
Einari hafí ekki þótt við hæfi að
fara um þær mörgum orðum.
Seinna varð Einar skipstjóri á
togaranum Forseta og síðar á
togumm Bæjarútgerðar Reykja-
víkur, þeim Joni Þorlákssyni og
Pétri Halldórssyni, allt þar til
hann hætti sjómennsku 1955 og
gerðist hafnsögumaður hjá
Reykjavíkurhöfn. Gegndi hann
því starfí alla tíð síðan, allt þar
til hann lét af störfum 1983.
Einar lét félagsmál í víðum skiln-
ingi til sín taka allt frá unglingsár-
unum heima í sveitinni en þó fyrst
og fremst á vettvangi sjómanna og
samtaka þeirra. Einnig sat hann í
borgarstjórn frá 1954-1962 sem
borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins.
Þegar ég kynntist Einari var
hann kominn á miðjan sjötugsaldur
og hafði þá að miklu leyti dregið
sig út úr félagsstörfum en átti þess
fleiri stundir á heimili sínu, sem var
honum mjög kært. Gaf hann sér
þá oft góðan tíma með dóttursyni
sínum og nafna sem ólst upp fyrstu
ár ævinnar í skjóli afa síns og
ömmu. Eftir því sem barnabömin
urðu fleiri held ég að hvert þeirra
hafi eignast sinn stað í stóru hjarta
afa síns sem iðulega hafði tíma til
samverustunda, sem vonandi eiga
eftir að lifa lengi í minningunni.
Ferðirnar að bátnum og niður í fjör-
una voru afa og drengjunum okkar
óþijótandi uppspretta ævintýra sem
aldrei var þurrausin. Yngsta barna-
bamið, Brynhildur, dóttir okkar
Ástu, fæddist eftir að Einar afí
hennar var orðinn rúmfastur.
Fæddist hún erlendis og var hún
því orðin tæplega eins árs er afí
sá hana fyrst. Fór ekki á milli
mála að það var „ást við fyrstu
sýn“. Var með ólíkindum hversu
hann dáði dótturdóttur sína sem
hann hafði þó haft svo fá tækifæri
til samvista við. Nefndi hann hana
síðan eigin gælunafni, kallaði hana
Trillu, nafni sem enginn hefur kall-
að hana fyrr né síðar.
Með Einari ergenginn glæsilegur
fulltrúi þeirrar kynsióðar sem

SLYS Á BÖRNUM
FORVARNIR
SNÚUM VÖRN í SÓKN OG
FORÐUM BÖRNUM OKKAR
FRÁ SLYSUM I
Fræðslumiðstöð Rauða kross íslands gengst fyrir tveggja
kvölda námskeiði um algengustu slys á börnum, hvemig
bregðast á við siysum og hvemig koma má í veg fyrir þau.
Námskeiðið fer fram á Hótel Lind, Rauðarárstíg 18,
dagana 27. og 29. maí n.k. kl. 20 - 23.
Vinsamlega skráið ykkur í síma 91-26722 fyrir kl. 16
föstudaginn 24. maí.
FRÆÐSLUMIÐSTÖÐ
RAUÐA KROSS ÍSLANDS
Rauðarárstíg 18 - Reykjavílc - sími: 91-26722
komst af eigin rammleik og
dugnaði frá örbirgð aldamó-
tanna til þeirra bjargálna sem
þjóðin býr við nú. Mest er þó um
vert að á þeirri vegferð vom það
menn eins og Einar sem gættu
þess að týna ekki sjálfum sér,
sálarheill sinni og þeirra sem
næst þeim stóðu, þrátt fyrir bætt-
an efnahag.
Mínar minningar um Einar eru
allar ljúfar. Allar götur frá því að
Ásta kynnti mig fyrst fyrir foreldr-
um sínum hafa þau bæði verið vak-
in og sofín yfir velferð okkar og
barna okkar og fundist aldrei nóg
að gert. Fyrir það skal allt þakkað
nú á kveðjustund. Tengdamóður
minni og öllum ástvinum Eánars
færi ég mínar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Blessuð veri minning heiðurs-
mannsins Einars Thoroddsen.
Bolli Héðinsson
Fyrrverandi hafnsögumaður við
Reykjavíkurhöfn, Einar Thorodds-
en, er látinn. Einar var fæddur í
Vatnsdal við Patreksfjörð sonur
hjónanna Ólafs E. Thoroddsen skip-
stjóra og bónda og konu hans Ólínu
Andrésdóttur er þar bjuggu lengst
af en fluttu öldruð til Reykjavíkur.
Við Einar vorum því sveitungar
þótt dvöl mín í Rauðasandshreppi
yrði af ófyrirsjáanlegum ástæðum
stutt.
Einar ólst upp í glaðværum hópi
fjórtán systkina sem tók snemma
þátt í lífsbaráttunni í harðbýlli sveit.
Heimilið í Vatnsdal var menningar-
heimili og settu systkinin mark sitt
á menningarlíf í fábrotnu sveita-
samfélagi. Minnist ég í því sam-
bandi sérstaklega skemmtana
slysavamadeildarinnar Bræðra-
bandsins er haldnar voru í Örlygs-
höfn. Ólafur Thoroddsen var skip-
stjómarmenntaður frá Stýrimanna-
skólanum í Reykjavík og miðlaði
sveitungum sínum og öðmm af
þekkingu sinni í siglingafræðum.
Ætla ég að flestir er öðluðust skip-
stjórnarréttindi minni fiskiskipa á
fyrstu áratugum þessarar aldar í
nágrenni Patreksfjarðar hafi notið
tilsagnar hans. Tveir synir hans
Birgir og Einar lögðu sjómennsku
fyrir sig og tóku skipstjórapróf frá
Chrtier
18 karat gullhringur.
Sá eini sanni frá
Cartler
Tækifærisgjafir frá
CarUer
Upptakarar, lyklakippur,
bókamerki, bókahnífur,
pennar o.fl.
GARÐAR ÓLAFSSON,
úrsmiður, Lækjartorgi, sími 10081
Stýrimannaskólanum, Birgir far-
mannapróf en Einar hið meira físki-
mannapróf, en ungir að árum höfðu
þeir sótt sjó á opnum báti með föð-
ur sínum, svo sem þeir bræður all-
ir, og síðar á togurum frá Patreks-
fírði.
Einar lauk skipstjóranámi 1940
og mun þá þegar hafa fengið stýri-
mannsstöðu á togurum Vatneyr-
inga. Ég ætla að hann hafí verið
með yngstu togaraskipstjórum í
flotanum er hann innan við þrítugt
tók við skipstjórastöðu á bv. Baldri
frá Bfldudal við sviplegt fráfall
Þórðar Þorsteinssonar skipstjóra er
fórst með Hermóði. Öll stríðsárin
sigldi Einar á þessu litla skipi til
Bretlandss Og famaðist í alla staði
vel. Er nýsköpunaralda togaraflot-
ans hófst bauðst Einar skipstjóra-
staða hjá Bæjarútgerð Reykjavíkur
og sigldi hann bv. Jóni Þorlákssyni
nýjum til landins.
Árið 1955 var Einar ráðinn hafn-
sögumaður við Reykjavíkurhöfn og
varð þar starfsvettvangur hans æ
síðan. Hann tók við starfi yfirhafn-
sögumanns árið 1960 og gegndi
hann því starfí meðan heilsan leyfði.
Einar tók ríkan þátt í fél agslífi
stéttar sinnar og var um skeið for-
maður skipstjóra- og stýrimannafé-
lagsins Ægis og formaður Sjó-
mannadagsráðs, auk þess sem hann
sat i stjórn Farmanna- og físki-
mannasambandsins. Einar var
borgarfulltrúi fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn í Reykjavík 1954 til 1962
og átti sæti í hafnarstjórn 1955 til
1962. Hann átti einnig sæti í stjóm
Bæjarútgerðar Reykjavíkur um
skeið.
Eftirlifandi eiginkona Einars er
Ingveldur Bjarnadóttir söðlasmiðs
á Björgum, Patreksfirði. Börn
þeirra eru Ólafur lögfræðingur,
Ásta hjúkrunarfræðingur, lektor við
Háskóla íslands og Gígja. Ennfrem-
ur var dóttursonur þeirra, Einar
Gunnar, mikið á heimili afa síns
og ömmu og var hann afa sínum
handgenginn.
Er undirritaður var ráðinn til
Reykjavíkurhafnar var Einar
eini starfsmaður fyrirtækisins er
ég þekkti. Ég þakka honum gott
samstarf og við hjónin sendum
aðstandum hans öllum samúðar-
kveðjur.
Gunnar B. Guðmundsson
Það var vorið 1956. Mér hafði
verið úthlutað lóð á Grímsstaðaholt-
inu og stóð í því að sprengja fyrir
gmnni hússins og hafði verið svo
óheppinn, að örfáum sentimetmm
undir yfirborðið malar og sands
reyndist vera ein samfelld klöpp.
Sprengingar höfðu staðið látlaust í
nokkrar vikur og virtist aldrei að
ætla að ljúka. Þetta var hornlóðin
við Dunhaga og Hjarðarhaga og
varð einhver dýrasti húsgrunnur í
allri höfuðborginni miðað við hús-
stærð. Ég kom þarna öllum stund-
um til þess að fylgjast með gangi
verksins. Einhveiju sinni, er ég stóð
hjá gmnninum í þungum þönkum
yfír því hve hægt miðaði, en svæð-
ið sem húsið skyldi rísa á leit út
eins og heljarmikil grjótnáma, var
óvænt lögð hönd á öxl mér. Maður
allvörpulegur og dökkleitur ávarp-
aði mig með nokkm yfirlæti ef
ekki þótta: „Ertu maður alveg
að ganga af göflunum, hvenær
ætlaðu að hætta þessu bijálæði,
húsið mitt nötrar vegna þessara
sprenginga og ég er þess viss að
það er sprungið á þvers og kmss,
þótt sprungumar hafí ekki enn
náð í gegnum pússninguna."
Hann bætti við: „Sennilega get
ég farið í mál við þig.“ Hann
bauð mikla persónu, þar sem
hann stóð. Þrátt fyrir alvörusvip-
inn brá fyrir glettni. Þama var
kominn Einar Thoroddsen, skip-
stjóri, sem átti hús á hinu hominu,
en hann var þá nokkm áður orðinn
borgarfulltrúi og hafnsögumaður
Reykjavíkurhafnar. Hann sótti í sig
veðrið, þó gátu augun ekki leynt
einhveijum prakkara. „Það er líka
enn verra að fá einn toppkrata hing-
að vestur eftir, sem hefur verið að
breiða út kratavitleysu á mínum
fæðingarslóðum," en hann - var
fæddur í Vatnsdal í Rauðasands-
hreppi 23. maí 1913, einn 14 systk-
ina, allt myndarfólk. En þrem árum
áður hafði ég verið í framboði í
Barðastrandarsýslu. Ég skildi vel
að sprengingamar fæm í taugarnar
í manninum og svaraði umsvifa-
laust, að ég vildi óska þess, að ég
hefði ekki fengið þessa lóð, en svona
væri það að vilja helst vera sem
næst sjónum. Ég þyldi ekki þessar
sprengingar og fegnastur yrði ég
þegar þeim lyki og ég þyrfti ekki
lengur að ausa út af þeim. Ég
væri blátt áfram að leggjast í þung-
lyndi. Einar Thoroddsen átti sýni-
lega ekki von á svona svari. Hann
sneri blaðinu við og fór að hugga
mig og sagði að þessu hlyti að fara
að ljúka og það væri eins með sig
að hann vildi helst vera sem næst
hafínu og að e.t.v. væri bara gott
að fá einn krata í vesturbæinn. Á
skömmum tíma snerist þessi við-
kynning upp í vináttu við Einar,
Ingveldi, konu hans, ogþörnin, þau
Ólaf, Ástu og Gígju. Átti vinátta
þessi sinn þátt í því, að mörgum
árum seinna tókst samstarf með
okkur Ólafí um lögmennsku. Átti
ég margar ánægjustundir á heimili
þeirra Ingveldar og Einars.
Því er ekki að neita, að Einar
Thoroddsen fann til sín, eins og
hveijum góðum skipstjóra sæmir.
Hann hafði líka ráð á því. Hann
hafði stundað sjómennsku frá ungl-
ingsárum og varð skipstjóri ungur,
28 ára gamall, sem þótti einsdæmi
þá og hafði öll stríðsárin siglt með
físk til Bretlands og fært þeim og
þjóð sinni ríkulega björg í bú. Einar
Thoroddsen var þessi dæmigerði
bjargfasti Vestfírðingur, æðrulaus
og hjálpsamur og mat mikils að
eiga góða frændur, þar var.
Gunnar frændi fremstur.
Það var einn þáttur í þeirri gæfu
minni að reisa hús við Dunhaga að
eignast vináttu Einars Thoroddsen,
sem ég met mikils og siglir nú sinn
sjó út flóann.
Gunnlaugur Þórðarson
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur afmæl-
is- og minningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
slgórn blaðsins á 2. hæð í Aðal-
stræti 6, Reykjavík og á skrif-
stofu blaðsins í Hafnarstræti
85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn
lútni ekki ávarpaður. Ekki eru
tekin til birtingar frumort Ijóð
um hinn látna. Leyfílegt er að
birta tilvitnanir í ljóð eftir þekkt
skáld, og skal þá höfundar get-
ið. Sama gildir ef sálmur er birt-
ur. Meginregla er sú, að minn-
ingargreinar birtist undir fullu
nafni höfundar.