Morgunblaðið - 28.09.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. SEPTEMBER 1991
ZATOR
Myndlist___________
Eiríkur Þorláksson
Eitt megineinkenni myndlistar
samtímans er efalaust fjölbreytn-
in. Það er nokkuð um liðið síðan
hægt var að segja að einhver
ákveðinn stíll væri ríkjandi í
myndlistinni hér á landi, að uppi
væri einhver ákveðinn skóli sem
meginþorri myndlistarmanna
fylgdi. Þetta átti að nokkru við
á sjötta og jafnvel sjöunda ára-
tugnum, þegar abstraktlistin var
í hávegum höfð, og að vissu leyti
einnig á þeim áttunda, þegar
hugmyndalistin virtist vera að
ryðja öllum fyrri viðhorfum úr
vegi. Þetta ægivald einstakra
listastefna er nú löngu horfið, og
hver listamaður leitast við að
þróa með sér eigin stíl og vinna
út frá eigin viðhorfum.
Þetta kemur vel fram í þeim
verkums sem nú ber fyrir augu
í Gallerí einn einn við Skólavörð-
ustíg, en þar stendur yfír sýning
á verkum Árna Laugdal Jónsson-
ar, sem tekið hefur sér lista-
mannsnafnið Zator. Árni stund-
aði myndlistarnám við Dallas Art
Institution á árunum 1965—68,
og hélt sína fyrstu einkasýningu
hér heima árið 1969. Síðan hefur
hann haldið um tuttugu einka-
sýningar, bæði hér heima og
erlendis.
Á sýningunni kemur fram að
það er ekki aðeins að Zator hafi
unnið út frá eigin viðhorfum,
heldur hefur hann gert það á svo
mismunandi vegu, að nær væri
að tala hér um samsýningu ólíkra
þátta í myndlist hans heldur en
eina samstæða heild. Þarna get-
ur að líta olíumyndir, vatnslita-
myndir, samklippur og verk unn-
in með blandaðri tækni, þar sem
tekist er á við mismunandi við-
fangsefni. Samt er öllu raðað
saman þannig að heildartengsl
myndast í þessú þrönga rými í
Zator: Sólstafir, 1988.
gegnum liti, ákveðin form og
handbragð.
Viðfangsefni verkanna eru
fjölbreytileg og ólík. Sem dæmi
má nefna klippimyndina „Hita-
bylgju“ (nr. 22), þar sem ögrandi
kvenlíkamar eru klipptir inn á
bláan grunn, og starandi augu
blasa alls staðar við, og síðan
myndina „Haust“ (nr. 24) þar
sem einmana laufblað hvílir á lit-
skrúðugum grunni daufra vatns-
lita. Myndbyggingin í báðum er
samt þannig að þau standa vel
saman, þrátt fyrir allt.
Sem frekari dæmi um fjöl-
breytnina, má einnig nefna lítið
portrett („Skáldið“ nr. 7) og
skemmtilegan texta, sem mun
vera tilvitnun í orðagjálfur
stjórnmálamanns um gildi þagn-\
arinnar!
Nokkuð stór hluti verka Zators
á sýningunni minnir á þau mjúku
form á fyllingu flatarins, sem
einkenndu svokallað „Psyched-
elic art“, sem var um tíma þekkt
hreyfíng í myndlistinni á sjöunda
áratugnum. Þarna er um að ræða
draumsýnir og skynjanir líf-
rænna forma, sem oftast eru
samvafin og marglita, og vinda
sig þannig upp og fylla flötinn.
Þetta eru seiðandi ímyndir, sem
hægt er að standa fyrir framan
lengi og láta augun reika um;
einkum má benda á „Soidac“
(nr. 2) og „Sólstafí“ (nr. 5) í
þessu sambandi. Listamaðurinn
hefur hengt upp fleiri verk af
þessu tagi á Café Split við Klapp-
arstíg, þannig að segja má að
hann hafi sett þar upp útibú af
þessari sýningu.
Þetta er lifandi sýning og fjöl-
skrúðug, og þó myndfletirnir séu
ekki stórir um sig eru þeir oft
efnismiklir og grípandi, þannig
að gestir mega ætla sér góðan
tíma við skoðun verkanna.
Sýningu Zators í Gallerí einn
einn lýkur sunnudaginn 29. sept-
ember.
Fons Brasser
Margir minnast þess eflaust
með blendnum tilfinningum,
hvernig þeim hefur gengið að
meðtaka leyndardóma stærð-
fræðinnar í gegnum tíðina; þar
virðist margt flóknara en ástæða
er til, og flestir hafa einhvem
tíma fórnað höndum og vonast
til að komast sem fyrst burt frá
þessu öllu saman. Hins vegar er
það sjaldnar nefnt að stærðfræð-
in er ein hreinasta grein hugvís-
inda, og það er mögulegt að nálg-
ast hið skáldlega og fagurfræði-
lega í listinni eftir leiðum flatar-
málfræðinnar og rúmfræðinnar,
þar sem hið línulega jafnvægi er
fyllilega sambærilegt við orð-
snilld bestu ljóðskálda.
Því er þetta nefnt hér, að nú
stendur yfir í Nýlistasafninu við
Vatnsstíg sýning á verkum hol-
lensks listamanns, sem byggir
list sína að mestu á möguleikum
stærðfræðinnar. Fons Brasser er
sjálfmenntaður í listinni, en hefur
í gegnum árin haldið fjórtán
einkasýningar í Evrópulöndum,
auk þess sem hann hefur tekið
þátt í fjölda samsýninga beggja
vegna Átlantshafsins. Þessi sýn-
ing mun vera fyrsti liðurinn í
fjögurra landa ferð, en héðan fer
hún til Noregs, og síðan til Dan-
merkur og Hollands. Þessi far-
andsýning mun skipulögð af
Nýlistasafninu, og er þannig liður
í alþjóðasamskiptum safnsins,
sem hafa ætíð verið snar þáttur
í starfsemi þess í gegnum tíðina.
Á sýningunni, sem er í öllum
sölum safnsins, eru alls þijátiu
og átta teikningar og klippiverk,
flest unnin með blýanti á pappír.
í forsalnum niðri eru klippimynd-
ir unnar með svörtum og gylltum
pappa, þar sem flatarmálsfræðin
ræður ríkjum; formin eru þétt
og nákvæmlega fram sett, þann:
ig að þar er ekkert aukreitis. í
neðsta salnum eru síðan fjórar
teikningar settar beint á hvíta
veggina, þar sem jafnlangar
beinar línur skapa samstæð
mynstur á veggjunum.
í salnum á millihæð eru sex
teikningar, þar sem ein bylgjulína
er sett í leikandi samhengi við
fastar samsíða línur, kassa eða
krosslínur. Þetta eru einu fijáls-
legu drættirnir í allri sýningunni,
því að á efstu hæð getur síðan
að líta átján pappírs klippimynd-
ir, þar sem einföld mynstur eru
sköpuð með því að auk beinna
lína í flatarmálsteikningum er
pappírinn rifinn á þann hátt að
efnisleg tengsl myndast innan
einstakra verka eða milli verka
sem standa hlið við hlið.
Sýning af þessu tagi kann að
vekja áhuga þeirra sem ekki hafa
kynnt sér hlut Stærðfræðinnar í
myndlist síðustu áratuga, en fyr-
ir þá sem fylgdust nokkuð með
hinni svonefndu hugmyndalist
(Concept Art) og því sem fylgdi
henni á áttunda áratugnum er
hér ekkert nýtt á ferðinni. Þetta
er nær dauðhreinsuð framsetning
á því sem þegar hefur verið gert,
og hafa margir íslenskir lista-
menn, t.d. Kristján Guðmunds-
son, verið margfalt frjórri og
hnitmiðaðri á þessu sviði mynd-
listarinnar síðustu ár. Því vekur
furðu að Nýlistasafnið sé að taka
þessi listaverk upp á sína arma
sem merkilegt framlag til mynd-
listarinnar á árinu 1991.
Það er einnig furðulegt hvern-
ig sýningin er kynnt gestum. Það
liggja ekki frammi neinar upplýs-
ingar um listamanninn, listhugs-
un hans eða markmið með verk-
unum, sem gætu aðstoðað gesti
við skoðunina; það eru aðeins til
staðar listar yfir verkin. Þetta
upplýsingaleysi er að verða ein-
kenni á sýningum safnsins (með
heiðarlegum undantekningum,
þar sem einstakir listamenn sjá
um eigin sýningar) og er alltaf
jafn hvimleitt, ekki síst ef það
er einnig raunin með sýningar
safnsins erlendis. Listsýningar
eru ekki einkamál myndlistar-
fólks, heldur biýr yfir til almenn-
ings og þjóðfélagsins í heild; þær
brýr koma hins vegar að tak-
mörkuðum notum ef brúargólfið
vantar.
Sýning Fons Brassers í Ný-
listasafninu stendur til sunnu-
dagsins 29. september.
Frabært tilboð,
iirniiri nr ifiriiirri
og fjaldvagnor á hmttilkoii,
í október getur þú eignast nýtt lúxus Einstakt tækifæri en mjög takmarkaðar birgðir.
hjólhýsi frá Hobby og Camp-let tjaldvagn á Umboðsmenn okkar eru BSA á Akureyri og
mjög góðu tilboðsverði. Bílasalan Fell á Egilsstöðum.
Gísli Jónsson & Co.
Sundaborg 11 Sími 91-686644
\ ýýi ||