Morgunblaðið - 28.09.1991, Blaðsíða 20

i'itif HitiMU'UUH .frS; 5itJOA(l)5Aí)UAi.l (IKlAaHMliDSOM
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. SEPTEMBER 1991
Tölvuvæðing heilsugæslu fyrir 300 milljónir:
Markaðnum lokað
með Olafsvíkurforriti
- segir samkeppnisaðili
TÖLVUVÆÐING heilsugæslustöðva gæti kostað um 300 milljónir
króna, en hún myndi skila sér í sparnaði og auknum afköstum.
Þetta mat kemur fram í skýrslu sem unnið hefur verið að á veg-
um Skýrsluvéla ríkisins og Reylqavíkurborgar fyrir heilbrigðis-
ráðuneytið. Tryggingaráð samþykkti í fyrra að veita 6 milljónum
til hönnunar forrits fyrir heilsugæslustöðvar. Það er nú notað til
reynslu á Ólafsvík og til stendur að reyna það á Grundarfirði.
Forritið er í eigu heilbrigðisráðuneytis en ákvörðun um gerð þess
hefur sætt gagnrýni úr ýmsum áttum.
Morgunblaðið/RAX
Hópur ráðstefnugesta á Hótel Loftleiðum síðastliðinn fimmtudag.
Vandi lítilla málsamfélaga:
Fj ölbreytileika málsins við-
haldið með ljóðalærdómi
- segir Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands
VANDI lítilla málsamfélaga á öld upplýsingatækni og fjölmiðlunar
var viðfangsefni ráðstefnu á Hótel Loftleiðum í gær og á fimmtu-
dag. Ráðstefnan hófst með því að Ólafur G. Einarsson menntamála-
ráðherra bauð gesti velkomna en að því loknu hélt Vigdís Finnboga-
dóttir, forseti íslands, setningarræðu þar sem hún talað um vemdun
tungu og menningar í litlum málsamfélögum. Hún talaði sérstaklega
um islenska tungu og stakk upp á því að böm yrðu látin læra utan
bókar og syngja ættjarðarljóð til þess að viðhalda fjölbreytileika
tungumálsins.
William Bright, prófessor emerit-
us í málvísindum og mannfræði við
UCLA og aðalritstjóri Oxford int-
emational Encycolopedia of Lingu-
istics (uppsláttarrit í málfræði) fjall-
aði um lítil málsamfélög í alþjóðlegu
samhengi í fyrirlestri sínum á fyrri
degi ráðstefnunnar.
Bright gaf sér tíma til að spjalla
við blaðamann í kaffíhléi á ráðstefn-
unni og sagðist þá meðal annars
vera afar ánægður með að fá tæki-
færi til að koma til Islands. Að-
spurður sagðist hann ekki halda að
íslendingar þyrftu að hafa áhyggjur
af því að íslenska dæi út. „Tungu-
málið á auðvitað eftir að breytast
en þið þurfíð ekki að óttast þær
breytingar. Aftur á móti varð ég
hissa þegar ég opnaði sjónvarpið á
hótelinu og komst að því að efnið
var nánast allt á ensku. Þið ættuð
að huga að þessu því sjónvarpið er
afar áhrifaríkur miðill sem gæti
skipt sköpum fyrir tungumálið í
framtíðinni."
Seinna um daginn var fjallað um
katalónsku á Spáni, veilska tungu,
og samband fínnsku, sænsku og
samísku í Finnlandi. Þá flutti Pétur
Gunnarsson, rithöfundur erindi um
móðurmálið. Því líkti hann við heim-
ili manns en erlendu tungumáli við
hótelherbergi. „Ég sagði að þar
gæti mann liðið ágætlega en her-
bergið væri til bráðabirða og því
annars eðlis en heimili," sagði Pétur
í samtali við Morgunblaðið. „Þá
velti ég upp spurningum í sambandi
við lítil málsamfélög. Ég sagðist
ekki hafa miklar áhyggjur af litlum
málsamfélögum. Aftur á móti sagð-
ist ég hafa miklar áhyggjur af litl-
um myndsamfélögum. I framhaldi
af þessum vangaveltum hélt ég svo
því fram að ekki væri nóg fyrir
okkur að byggja bókmenntahefð-
inni einni vegna þess að mál tímans
væri myndmál. Ef okkur tækist
ekki að þýða okkar menningu yfír
á myndmál, og vera virk á því sviði,
myndum við á tveimur til þremur
kynslóðum flosna upp frá menningu
okkar."
Seinni dagur ráðstefnunnar hófst
á fyrirlestri Martis Vergés forstöðu-
manns Tölvuskrifstofu menntamála
í Katalóníu á Spáni. Hann sagði frá
því hvernig Katalóníumann hefðu
hagnýtt sér tölvutækni tungumál-
inu til framdráttar og nefndi ýmis
dæmi því til stuðnings. Næst talaði
Terry Kerr, deildarstjóri í Ráðu-
neyti fjarskipta í Kanada, um
hvernig gervihnattarsjónvarp hefði
verið notað í þágu minnihlutahópa.
Nefndi hann í því sambandi inúíta
og indjána. Hann talað um fram-
leiðslu þessa efnis og sagði að það
nyti mikilla vinsælda. Á eftir Kerr
talaði Rosmary Kuptana, ráðgjafí
hjá dnúítasamtökum Kananda, um
starf sitt við framleiðslu sjónvarps-
efnis fyrir inútíta og baráttu þeirra
við að ráða uppbyggingunni sjón-
varpsefnisins. Loks talaði Anna
Kristjánsdóttir, dósent við Kennara-
háskóla íslands, um möguleika tölv-
utækni í málakennslu. Lagði hún
sérstaka áherslu á ritun sem hún
sagði að væri hægt að þjálfa með
aðstoð tölvutækni.
Eftir fyrirlestrana stýrði Wolf-
gang Edelstein, forstöðumaður Max
Planck-rannsóknarstofnunarinnar
pallborðsumræðum.
Raddir eru meðal annars um
að smíði forritsins stangist á við
leiðbeiningar sem nú hafa verið
gefnar út á bók um hvernig standa
megi að tölvuvæðingu ríkisstofn-
ana. Þar er átt við ráðleggingar
ráðgjafanefndar ríkisins um upp-
lýsinga- og tölvumál, RUT-nefnd-
ar. Einnig segja viðmælendur
blaðsins að þeim aðilum sem fyrir
voru á markaði hafi ekki verið
gefíð færi á að þróa sín forrit að
kröfum heilbrigðisyfirvalda. Raun-
ar benda viðmælendur blaðsins á,
að staðla um forrit sem þessi vanti
hér. Það geri samkeppnisstöðu
harla erfiða.
Ársæll Harðarson fram-
kvæmdastjóri Hjama hf., sem sér-
hæfír sig í forritum fyrir heilbrigð-
iskerfíð, segir markaðnum hafa
verið lokað með snöggri ákvörðun
um að láta búa til nýtt forrit fyrir
heilsugæslustöðvar. „Við vorum
löngu búnir að bjóðast til að þýða
forritið Medicus af PC yfír á Mac-
intosh tölvur,“ segir Ársæll, „en
ráðuneytið sýndi því engan áhuga.
Síðan var skyndilega ráðist í að
búa til nýtt forrit, að því er virðist
frekar af kappi en forsjá.
Við sérhæfum okkur í tölvu-
þjónustu fyrir heilbrigðiskerfið og
reynum að skapa okkur sérstöðu.
Við erum meðal annars að fíkra
okkur- áfram um markaði erlendis
og höfum selt forritið heilsugæslu-
gæslustöðvum í Svíþjóð. Svona
aðgerðir skekkja alla samkeppni
og eðlilegt væri að heilbrigðisyfír-
völd settu fram einhverja staðla
eða kröfur til forrita sem þessara.“
Hjarni hf. er nú í greiðslustöðv-
un. Einn þeirra aðila sem rætt var
við og sérstaklega hefur kynnt sér
tölvumál heilsugæslustöðva segist
telja of mikið fyrir markaðinn hér-
lendis að þrjú fyrirtæki bítist um
þjónustu. Hvert kerfí eða forrit
krefjist áframhaldandi þróunar og
viðhalds, það sé of dýrt fyrir fyrir-
tæki með örfáa viðskiptavini.
Segja má að fjögur forrit séu
nú notuð hér á heilsugæslustöðv-
um. Elst þeirra er svokallað Egils-
staðakerfí, sem byggist á að hefð-
bundnar sjúkraskrár séu færðar á
pappír. Það tekur hins vegar út
úr þeim ákveðin atriði og ber sam-
an.
Önnur forrit eru sambærilegri,
þau gera öll þijú ráð fyrir sjúkra-
skrám. Um er að ræða Medicus,
forrit Hjama hf., sem notað er á
tuttugu heilsugæslu- og lækna-
stöðvum, Starra sem staðfærður
er og notaður á heilsugæslustöð-
inni við Álftamýri í Reykjavík og
Hippocrates, sem kennt er við Ól-
afsvík. Hið síðastnefnda hefur þá
sérstöðu að vera gert fyrir Macin-
tosh tölvur og til þess vörðu yfír-
völd 6 milljónum í fyrra. Radíóbúð-
in lagði til búnað og greiddi það
sem fór fram úr áætlun við smíði
forritsins.
Listahátíðin í Árósum:
Landsþing St. Georgs gilda:
Styrkur veittur til
foringjaþjálfunar
LANDSGILDISÞING St. Georgsgilda á íslandi var nýlega haldið í
Keflavík. Mörg mál voru tekin fyrir, meðal annars var samþykkt
að gefa Bandalagi íslenskra skáta 100.000 kr. til foringjaþjálfunar.
Farin var gróðursetningarferð í Vigdísarlund sem er við Úlfljóts-
vatn.
íslensk leiklist og sýn-
ing á íslenskum bókum
GYLFI Þ. Gíslason, fyrrverandi ráðherra, og eiginkona hans, Guð-
rún Vilmundardóttir, voru sérstakir gestir danska menntamálaráð-
herrans, Grete Rostboll, á listahátíð í Árósum í byijun september.
Á listahátíðinni flutti Þjóðleikhúsið barnaleikritið Næturgalann eft-
ir ævintýri H.C. Andersens, auk þess sem hluti leikritsins var flutt-
ur við opnunarhátíðina þar sem Margrét Danadrottning hélt opn-
unarræðu.
St. Georgsgildin á íslandi eru
alþjóðlegur félagsskapur eldri
skáta og velunnara skátahreyfíng-
arinnar. Gildin eru 5 talsins, 2
starfa í Reykjavík, 1 á Akureyri,
Hafnarfirði og í Keflavík.
Eitt af markmiðum gildanna er
að styðja við bakið á skátahreyfing-
unni. Gildisfélagar hafa t.d. verið
í stjómum Bandalags íslenskra
skáta, Skátasambandi Reykjavíkur
og hinum ýmsu skátafélögum.
Einnig hafa þeir aðstoðað við undir-
og unnið að ýmsum verkefnum
tengd skátum. Þeir eldri skátar sem
óska eftir að kynnast starfsemi
gildanna geta snúið sér til einhvers
í nýju landsgildisstjórninni en hana
skipa: Áslaug Friðriksdóttir,
Reykjavík, landsgildismeistari,
Hörður Zophaníasson, Hafnarfirði,
varalandsgildismeistari, Garðar
Fenger, Reykjavík, gjaldkeri, Sonja
Kristensen, Keflavík, ritari, Aðal-
geir Pálsson, Akureyri, Jón Bergs-
son, Hafnarfirði og Hilmar
Bjart-
tiUU

Gylfí sagði í samtali við Morgun-
blaðið að danska menntamálaráðu-
neytið hefði boðið fulltrúum fímm-
tán þjóðlanda að vera gestir há-
tíðarinnar og hefðu sendiherrar
Danmerkur í þessum löndum valið
þá. Hann sagði að kynni sín af
Árósum mætti rekja allt aftur til
ársins 1946 er hann var fulltrúi
Háskóla íslands við vígslu háskól-
ans í Árósum. Fyrir nokkrum árum
hefði hann endurnýjað kynni sín
af þessari næststærstu borg Dan-
merkur er hann stundaði kennslu
við Blaðamannaháskólann þar í
borg. í Árósum hefði löngum verið
blómlegt menningarlíf og þar væri
ein stærsta tónleikahöll á Norðurl-
öndum og mikill fjöldi leikhúsa og
listasafna.
Gylfí sagði að hátíðin, sem nú
var haldin í 27. sinn, hefði verið
sérlega glæsileg. Sýning Þjóðleik-
hússins á Næturgalanum í leik-
stjórn Þórhalls Sigurðssonar hefði
hlotið mikið lof en auk þess stóð
Norræna húsið fyrir sýningu í aðal-
bókasafni Árósa á íslenskum bók-
um sem hefði verið I]oIsott og Kaba-
rettinn Blái hatturinn var fluttur.
Meðal þess sem flutt var var Parsif-
al eftir Wagner, Rakarinn frá Se-
villa eftir Rossini og Pétur Gautur
í ballettuppfærslu og fjöldinn allur
af listsýningum og skemmtiatrið-
um.
Gylfí sagði að þeim hjónunum
hefði verið boðið að vera við af-
hendingu Bjartsýnisverðlauna
Brestes í Kaupmannahöfn eftir að
þátttöku þeirra á listahátíðinni
lauk. í þetta sinn hlaut Helgi Gísla-
son myndlistarmaður verðlaunin,
sem nú voru veitt í ellefta skipti.
Viðskiptajöfurinn Peter Broste,
sem verðlaunin eru kennd við, fékk
Gylfa, Gunnar J. Friðriksson, fyrr-
verandi formann íslenskra iðnrek-
enda, og Árna Kristjánsson píanó-
leikara til þess að velja verðlauna-
hafa og hafa þeir gert það frá
upphafí. Þegar verðlaunin voru
veitt í tíunda skipti Leifi Breiðfjörð
glerlistamanni, kom Braste hingað
til lands og hreifst hann svo af
verkum Leifs að hann pantaði nýtt
glerverk eftir hann. Verkið m
vera alt að íjorir metrar a breid'
Morgunblaðid/Sverrir
Gylfi Þ. Gíslason
og tveir metrar á hæð. Verkið á
að piýða anddyri nýrra bækistöðva
fyrirtækisins í Lyngby. í framhaldi
af verðlaunaafhendingunni í ár
leigði Broste eitt af þekktustu gall-
eríum í Kaupmannahöfn og hafði
sýningu á verkum Helga Gíslason-
ar, Leifs Breiðfjörð, Kristjáns Dav-
íðssonar málara og Gunnars Arnar
ma ara.