Morgunblaðið - 28.09.1991, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. SEPTEMBER 1991
35
Minning:
Karl Andrésson,
Neðra-Hálsi
Fæddur 19. júní 1914
Dáinn 17. september 1991
Þann 17. sept. sl. lést á Reykja-
lundi Karl Andrésson til heimilis að
Hagalandi 4, Mosfellsbæ, áður
kenndur við Eyrarkot í Kjós, þar
áður við Háls í sömu sveit.
Karl var einn þeirra sem í nokkur
ár þurfti að beijast við erfiðan sjúk-
dóm, sem að lokum varð hans bana-
mein. Mér skilst reyndar að hann
hafi alla sína ævi verið við slæma
heilsu. En þá komu sér vel þessi
sterku skapgerðareinkenni, æðru-
leysi, hugarró og íhugult skopskyn.
Ég kynntist Karli fyrst fyrir sex-
tán árum, en þá höfðu nokkrir tón-
elskir íbúar í Mosfellssveit ákveðið
að hittast reglulega og stilla saman
raddir sínar. íbúum í Mosfellssveit
hafði fjölgað um meira en helming
á örskömmum tíma og nýju innflytj-
endumir komu úr ýmsum áttum með
allskonar áhugamál og lífsreynslu.
Það rifjaðist þá upp fyrir þeim sem
eldri voru að fyrir allmörgum árum
hefði Karlakórinn Stefnir verið starf-
andi hér í Kjósarsýslu. Þá var að
sjálfsögðu leitað til þeirra sem áður
höfðu sungið með nefndum karlakór
og hann síðan endurreistur. Meðal
þeirra sem komu til liðs við hinn
endurreista kór var Karl Andrésson
í Eyrarkoti. Karl hafði alltaf verið
virkur í kórstarfi og bróðir hans
Oddur bóndi á Hálsi hafði einmitt
verið fyrsti stjórnandi Stefnis.
Ef ég hugsa til haustdaganna
1975, þá standa mér ljóslifandi fyrir
hugskotssjónum fyrstu söngæfing-
amar með karlakómum Stefni. Eg
þekkti þá aðeins örfáa söngfélaga,
en reyndi að taka eftir og fylgjast
með öllum. Ég man vel eftir Karli.
Hann var þessi áhugasami og trausti
maður sem bar mikla virðingu fyrir
öllu er hann tók sér fyrir hendur.
Hann virtist nokkuð hlédrægur og
tók lítinn þátt í hverskonar skvaldri
sem oft verður í hléum. Það má einn-
ig vera að honum hafi þótt slíkur
kliður óþægilegur því hann hafði
ekki góða heyrn.
í kórstarfi er hugtakið kynslóðabil
nánast óhugsandi og það fannst mér
fljótt sannast. Ég var þama með
þeim yngstu, en Karl með þeim elstu
og þó nokkuð eldri en t.d. foreldrar
mínir. Engu að síður varð Karl fljót-
lega meðal helstu kunningja minna
í karlakómum.
Og það var aldeilis ekki komið að
tómum kofunum þegar sinna þurfti
félagslegu hlið kórstarfsins. Og Karl
kom þar til starfa sem þessi samvisk-
usami og trausti maður sem alltaf
gaf sér tíma til hlutanna. Karl var
líka ágætis leikari. Það fengum við
oft að sjá á skemmtunum kórsins
og ég man líka þegar hann var að
skemmta börnunum á sumardaginn
fyrsta. Karl vissi alltaf hvað hann
var að gera í þessum efnum. Hann
hafði líka á sínum tíma farið í leiklist-
arskóla Lámsar Pálssonar, en um
það hygg ég að fáir viti.
Fyrir tæpum áratug urðu óhjá-
kvæmilegar breytingar á starfi og
háttum Eyrarkotsfjölskyldunnar. Þar
hafði verið símstöð sem nú skyldi
lögð niður í tæknivæddara þjóðfé-
lagi. Ekki var grundvöllur til áfram-
haldandi búsetu í Eyrarkoti, svo þau
Karl og Hulda urðu að flytja á möl-
ina ásamt tveim yngstu börnunum.
Mosfellssveit varð fyrir valinu,
kannski af mörgum ástæðum, svo
sem kallfæri við börnin og hér þekktu
þau allmargt fólk og héðan voru
áhugamál þeirra stunduð. Karl fékk
fljótlega vinnu á Álafossi og Hulda
á Reykjalundi. Og enn bætti Karl
við sig söng því hann fór að syngja
með kirkjukór Lágafellssóknar fljót-
lega eftir komu sína hingað. Ég tel
að þátttaka í kórunum hafi verið
Karli mikil. lífsfylling. Þau hjónin
tóku þátt í öllu félagslífi með kórun-
um og þrisvar komust þau til útlanda
í söngferðir. Til Noregs 1981, til
Kanada 1985 og tii Danmerkur og
Noregs 1989. Af þessu öllu höfðu
þau ómælda ánægju enda er það
mál þeirra sem í þessar ferðir hafa
farið að þær hafi tekist með afbrigð-
um vel.
Mér fíniist ég þurfa að lýsa Karli
nokkuð gjörr en fínn mig bara van-
máttugan til slíks. Þó væri kannski
rétt að koma hér að smá þjóðsögu
sem er eins og aðrar þjóðsögur með
ýmsu móti eftir því hver þylur. Tvær
gamlar ömmur sátu á fletum sínum
og sýsluðu um handverk sín. Til
þeirra snarast hálfvaxinn unglingur
og spyr aðra ömmuna: Hvað er þetta
sem kölluð er menning? í svona helgi-
dómi gamalla Mímisbrunna líður
tíminn miklu hægar en annars staðar
og hefur svo verið um árþúsundir.
Sú gamla dró nokkuð svarið en
kvað svo uppúr með að menning
væri bara rimorð á móti þrenning.
Hin amman hafði einnig ígrundað
svar og vildi nú koma með bragarbót
og sagði því: Nei, barnið mitt gott,
menning: Það er að gera alla hluti
vel og eins vel og hægt er.
Ég tel að amman sem seinna svar-
aði hafi haft allt gott til síns máls.
En sannleikskom gæti þó falist í
svari hinnar fyrri. Sé lagt upp með
góða flytjendur að góðu tónverki en
einhver spillir flutningnum með kær-
uleysi eða leti þá geta orð hinnar
fyrri vel átt við. En dómur hinnar
síðari er nánast Salomonsdómur, og
í anda hans fínnst mér að Karl
Andrésson hafi starfað, að gera alla
hluti eins vel og hægt var.
Og þess vegna tel ég að Karl hafí
verið mikill menningarmaður. Og í
þessum skrifuðu orðum vil ég senda
mínar bestu kveðjur til hinnar stóru
fjölskyldu Karls Andréssonar.
Erlingur Kristjánsson
í dag verður jarðsettur frá Lága-
fellskirkju í Mosfellsbæ ástkær
frændi okkar og föðurbróðir Karl
Andrésson frá Hálsi í Kjós.og fyrrum
póst- og símstöðvarstjóri í Eyrarkoti.
Karl var sonur hjónanna Ándrésar
Ólafssonar og Ólafar Gestsdóttir en
þau áttu 14 börn. Karl var fæddur
19. júní 1914 og flutti ungur ásamt
foreldrum sínum og systkinum að
Neðra-Hálsi í Kjós.
Karl giftist eftirlifandi konu sinni
Huldu Siguijónsdóttur frá Sogni í
Kjós og byijuðu þau sinn búskap á
Hálsi 1948. Börn þeirra eru: Gestur
Ólafur, Siguijón, Ragnar, Gróa,
Andrés, Sólveig og Ævar.
Það var stór barnahópur þeirra
þriggja fjölskyldna sem bjuggu á
Hálsbæjunum og ólust upp saman
og kynntumst við krakkarnir vel inn-
viðum fjölskyldnanna, kostum og
göllum hvers annars. Huglæg og til-
fínningaleg tengsl urðu til í hvers-
dagslegu lífí okkar, leik og starfí.
Við þurftum að taka tillit til hvers
annars, við þurftum að skilja sam-
skipti fullorðna fólksins og jafnvel
að leysa flókin verkefni upp á eigin
spítur.
Heimilisbragur Huldu og Kalla dró
okkur krakkana til þeirra og sá skap-
andi andi sem þeim fylgdi. Heim-
asmíðaðir bílar úr hendi Kalla voru
mjög heillandi og hápunktur tilver-
unnar var að fá að leika sér að þeim,
þó ekki væri nema smá stund í senn.
Þeir voru stórglæsilegir enda rútur
og vörubílar eitt af daglegum sjónum
okkar í bernsku. Kalli hafði næmt
auga fyrir þörfum bama og var hann
börnum sínum, barnabörnum og okk-
ur hinum mikill félagi og vinur.
Kalli var mjög hæfileikaríkur mað-
ur, hagur í höndunum og skapandi
í verki. Hann teiknaði fjölmargar
byggingar og smíðaði sem um ókom-
in ár munu minna okkur á sköpunar-
hæfíleika hans og vandvirkni, m.a.
íbúðarhúsið á Hálsi.
Það heyrðist oft sagt á okkar
heimilum, „biðjum Kalla að laga
þetta“, því það var auðvelt að leita
til hans, hann sagði sjaldnast nei við
slíkum bónum.
Glettni og gamansemi Kalla var
honum í blóð borin og fylgdi honum
hvarvetna í samskiptum við aðra.
Hann hafði einstakt lag á að sjá
spaugilegu hliðar tilverunnar og fá
aðra til að hlæja. Þessir hæfíleikar
fylgdu honum fram til síðustu stund-
ar þar sem hann gerði góðlátlegt
grín þó mjög lasburða væri.
Kalli naut leiðsagnar leikaranna
Haraldar Björnssonar og Lárusar
Pálssonar og lék m.a. í fyrstu upp-
færslu Gullna hliðsins i Iðnó. Margir
nutu þessara hæfíleika hans þar sem
hann tók þátt í leiksýningum og öðru
gríni á skemmtunum í sveitinni.
Kalli og Hulda fluttu að Eyrarkoti
1966 og bjuggu þar búskap samhliða
rekstri á símstöðinni fram til ársins
1982 er þau fluttu að Hagalandi 4
í Mosfellsbæ.
Það var gaman að koma við í
Eyrarkoti enda margir sem það
gerðu. Þjónustulundin og greiðasemi
Kalla og Huldu nutu sín vel enda
reyndi oft á þau í margvíslegri þjón-
ustu Pósts og síma. Það var oft fjöl-
mennt í eldhúsinu í Eyrarkoti og
kostgangarar margir. Natni Kalla
og næmni sáust vel í búskapnum í
Eyrarkoti þar sem gæðin skiptu
meira máli en niagnið.
Það er ekki hægt að minnast Kalla
án þess að geta um söngelsku hans
og hæfileika. Við munum fyrst eftir
honum ýmist raulandi, syngjandi eða
flautandi. Hann söng í kirkjukór
Reynivallasóknar meðan hann bjó í
sveitinni og í Karlakór Kjósveija og
Karlakórnum Stefni frá stofnun kór-
anna.
Eitt af því sem Kalli tók sér fyrir
hendur og fáir vita um er að hann
batt inn um tíma bækur fyrir bóka-
safn Bræðrafélags Kjósarhrepps og
lýsir það vel hæfileikum hans og
vandvirkni.
Kalli og- Hulda eignuðust sína
fyrstu íbúð þegar Kalli var á 68.
aldursári og tóku þau við henni í
fokheldu ástandi. Kalli var kominn
heim, lagði sál sína og líf í að búa
fjölskyldu sinni vistlegt heimili enda
stóð ekki á árangrinum. Hann var
glæsilegur.
Látleysi var Kalla eiginlegt og
sjálfshól heyrðist aldrei frá hans
munni. Þeir liggja víða kærleiks-
þræðirnir sem Kalli spann í kringum
sig með hugprýði, ljúfmennsku, heið-
arleika, glettni og tilfínninganæmni.
Sá sem eftir lifir
deyr þeim sem deyr
en hinn látni lifír
í hjarta og minni
manna er hans sakna,
þeir eru himnamir,
honum yfír.
(Hannes Pétursson)
Við vottum Huldu, börnum, mök-
um, barnabörnum, frændfólki og vin-
um okkar dýpstu samúð, um leið og
við þökkum fyrir að hafa fengið að
njóta þeirra stunda sem Kalli gaf
okkur með sér.
Jón Gíslason og
Ólafur Oddsson.
Kveðja frá Karlakórnum
Stefni
Karl Andrésson lést á Reykjalundi
17. september sl. og hafði þá legið
rúmfastur um skeið. Með Karli er
genginn góður og gegn maður. Hann
hafði jafnan hægt um sig, var hið
mesta prúðmenni og varð vel til vina
á lífsleiðinni.
Karl fæddist að Bæ í'Kjós 1914
en fluttist að Neðra-Hálsi 1922.
Hann var einn af systkinunum mann-
vænlegu, börnum Andrésar hrepp-
stjóra á Neðra-Hálsi, og sór sig mjög
í ættina um atgervi allt til hugar og
handa. Hann. ólst upp vjð nám og
störf á menningarheimilinu að Hálsi,
en er honum óx fiskur um hrygg
sótti hann í vaxandi mæli vinnu utan
heimilisins, aðallega við smíðar.
Hann kvæntist Huldu Siguijónsdótt-
ur frá Sogni í nóvember 1947, hinni
ágætustu konu, og átti við að búa
ástríkt hjónaband og barnalán mikið.
Börnin urðu sjö en elstur er Gestur
Ólafur, f. 1948, kvæntur Jóhönnu
Jöhannesdóttur frá Heiðarbæ og eiga
þau 3 drengi. Næstur er Sigutjón,
f. 1950, kvænturValgerði Jónsdóttur
og eiga þau þijú börn. Þá Ragnar,
fæddur 1953, og á hann þtjár dæt-
ur, og Gróa, fædd 1959, gift Lárusi
Eiríkssyni og eiga þau fjögur börn.
Andrés, fæddur 1961, er kvæntur
Mínervu Jónsdóttur frá Fosshóli í
Skagafirði; þau eiga tvö börn. Þá er
Sólveig, sem gift er dönskum manni,
Allan Frandsen, þau eiga einn dreng
og eru búsett í Danmörku. Ævar er
svo yngstur, ógiftur í heimahúsum.
Þau Karl og Hulda settu saman
bú sitt að Hálsi vorið eftir að þau
giftu sig og bjuggu í húsi Gests heit-
ins, bróður Karls, en þau hjón Ólafía
og Gestur fórust í átakanlegu slysi
er ísinn á Meðalfellsvatni brast und-
an bifreið þein-a um jólin 1947.
Hulda og Karl stunduðu ekki bú-
skap á Hálsi, og fluttu 1966 að Eyr-
arkoti þar sem þau tóku að sér sím-
stöðina. Var Karl símstöðvarstjóri
þar uns stöðin var lögð undir Varmá
í Mosfellssveit í desember 1982. Þá
fluttu þau hjón alfarin suður í Mos-
fellsbæ og bjuggu þar síðan.
Karl var heldur fáskiptinn útávið,
en þvi meir unni hann heimili sínu
og fjölskyldu. Þá gilti hið sama um
hann og þá bræður hans að hann
söng vel og unni góðum söng og
tónlist. Hann varð snemma félagi í
kirkjukór Reynivallakirkju og söng
þar meðan hann var búsettur í Kjós-
inni, en eftir að hann flutti í Mosfells-
bæinn starfaði hann í nokkur ár með
Karlakórnum Stefni, sat þar í stjórn
og sinnti ýmsum öðrum málum fyrir
kórinn. Allan tímann sem hann bjó
í Mosfellsbæ var hann einnig félagi
í Kirkjukór Lágafellssóknar. Karl
hafði milda og djúpa bassarödd, las
nótur og var fljótur að læra nýjar
raddir. Hann söng reyndar áður í
Karlakór Kjósveija undir stjóm Odds
bróður síns og seinna í sameinaða
kórnum þegar Kjósveijar og Mosfell-
ingar mynduðu saman Karlakór
Kjósarsýslu. Þá var Karl auðvitað
með þegar bændur í Kjalamesþingi
stofnuðu 80 manna kór og sungu
við góðar undirtektir á landbúnaðar-
sýningunni sem haldin var í Reiðhöll-
inni 1987. Já, hann Kalli lagði alls
staðar lið og var ávallt boðinn og
búinn að leggja hönd á plóg og reynd-
ist þá hinn besti liðsmaður.
Með þessum fáu og fátæklegu
orðum kveðjum við vin okkar og
óskum honum blessunar á hinni nýju
og ókunnu vegferð handan við gröf
og dauða. Stjórn og félagar Karls í
Stefni hugsa hlýtt til hans og þakka
fyrir gott samstarf og óeigingjarnt
til velferðar kórnum.
Karl Andrésson hefur nú kvatt
vini, söngfélaga og Qölskyldu, sem
við vottum samúð við fráfall hans.
Minningin lifir.
Jón M. Guðmundsson
SERTILBOÐ UM HELGINA:
ASTANDIÐ • KR. 990.-
ÍSLENSKIR NASISTAR • KR. 1.500.-
GULLFOSS • KR. 500.-
HALLBJÖRG BJARNADÓTTIR • KR. 198.-
SPENNU- OG ÁSTARSÖGUR • FRÁ KR. 125.-
Barnabækur • Unglingabækur
íslenskur fróðleikur • Æviminningar
Viðtalsbækur • Ljóðabækur
Þýddar skáldsögur • Ástarsögur
Sakamálasögur o. m. fl.
Opið:
Laugardaga kl. 10-16
Sunnudagakl. 13-17
Virka daga kl. 9-18
BOKATITLA
Skjaldborgarhúsinu
Ármúla 23