Morgunblaðið - 25.01.1992, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JANÚAR 1992
Ráðstefna um vegasamgöngur á höfuðborgarsvæðinu:
Tekjur ríkisins af bílakaup-
um og umferð 16 milljarðar
Morgunblaðið/Sverrir
Frá fundi Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, þar sem fjallað var um vegasamgöngur á höfuð-
borgarsvæðinu.
Á RÁÐSTEFNU Samtaka sveitar-
félaga á höfuðborgarsvæðinu um
vegasamgöngur, sem haldin var
fyrir nokkru, var rætt um þjóð-
vegi í þéttbýli, umferðarástand og
slysahættu, uppbyggingu stofn-
brauta á höfuðborgarsvæðinu í
framtíðinni, nauðsyn á samræm-
ingu á skipulagsvinnu við aðal-
gatnakerfið, almenningssamgöng-
ur og loks var stefna sveitarfélag-
anna rædd. Fram kom að tekjur
ríkisins af bílakaupum og umferð
voru 16 milljarðar á siðasta ári.
Að sögn Stefáns Hermannssonar
aðstoðarborgarverkfræðings er
áætlaður kostnaður við Ósabraut
yfir Elliðavog einn milljarður og
kostnaður vegna breikkunar á
Vesturlandsvegi er um 800 miHj-
ónir.
I máli Jónasar Egilssonar, fram-
kvæmdastjóra Samtaka sveitarfé-
laga á höfuðborgarsvæðinu, kom
fram að tekjur ríkisins af bílakaupum
og bílaumferð á árinu 1990 hafí ver-
ið um 12,5 milljarðar og um 16 millj-
arðar á síðasta ári. Sagði hann að á
árinu 1990 hafí verið varið tæpum
4,7 milljörðum til vegamála. Þar af
var liðlega 2 milljörðum varið til
nýrra þjóðvega, 225 milljónum til
vega í kaupstöðum, 40 milljónum til
fjallvega og að auki 145 milljónum
til brúargerðar. Til viðhalds eldri
vega fóru 1.800 milljónir og um 250
milljónir í yfirstjóm. Af 12,5 millj-
arða tekjum ríkisins af bílum og bí-
laumferð árið 1990 hélt ríkið því
eftir um 8 milljörðum umfram út-
gjöld til vegamála.
Samkvæmt vegalögum á framlag
ríkisins til þjóðvega í þéttbýli að
nema 12,5% af tekjum ríkissjóðs
vegna vegamála. Jónas sagði, að
árið 1990 hafi sú fjárhæð verið skert
verulega sem bitnaði sérstaklega á
stærri sveitarfélögunum á höfuð-
borgarsvæðinu. „Hlutur suðvestur-
homs landsins, þ.e. höfuðborgar-
svæðisins og Suðurnesja, í því fjár-
magni sem veitt hefur verið á ári
hverju til nýframkvæmda í vegamál-
um, hefur farið stöðugt minnkandi
frá árinu 1965. Það ár náðu fram-
kvæmdir á þessu svæði hámarki
vegna lagningar Reykjanesbrautar.
Hlutur svæðisins það ár í heildarfjár-
veitingum til nýframkvæmda var
52,3%,“ sagði Jónas.
Höfn í Hornafirði:
Tekjuaf-
g’angur
bæjarsjóðs
71 milljón
REKSTRARAFGANGUR fjár-
hagsáætlunar bæjarsjóðs Hafnar
í Hornafirði er 71.017.000 krónur,
sem er 37,1% af tekjum. Gert er
ráð fyrir að fjárfest verði fyrir
47.364.000 krónur, en afgang-
inum, 23.653.000 krónum, verði
ekki ráðstafað, heldur verði hann
geymdur til síðari tíma.
„Þetta er m.a. gert,“ segir í frétt
frá bæjarskrifstofunum á Höfn,
„vegna óvissu í þjóðfélaginu, en einn-
ig til þess að mæta ófyrirsjáanlegum
stórum verkefnum."
Helsta verkefnið á árinu 1992 er
að fylla í væntanlegt bygginga-
svæði, svokallað Leirusvæði, en
skortur er á byggingalóðum. Sam-
tals gerir fjárhagsáætlun bæjarsjóðs
ráð fyrir 191.250.000 króna skatt-
tekjum og svipuðum álögum og á
síðastliðnu ári. Heildargjöld bæjar-
sjóðs eru hins vegar áætlaðar
120.233.000 krónuroger þar stærsti
liðurinn fræðslumál, sem í fara sam-
tals unj 29 milljónir.
Hann sagði ennfremur að reynslan
sýndi að fækka mætti slysum um
10-15% með minniháttar úrbótum á
umferðarmannvirkjum og að bætt
mannvirki gætu sparað þjóðfélaginu
300 til 400 milljónir króna á ári.
„Reykjanessvæðið, og þá fyrst og
fremst höfuðborgarsvæðið, hefur
verið sérstaklega útundan í fjárveit-
ingum til nýframkvæmda í vegamál-
um á sl. 30 árum. Þessar fjárveiting-
ar hafa farið hlutfallslega minnk-
andi, þrátt fyrir að íbúum á svæðinu
hefur fjölgað um 30% á þessu tíma-
bili og að umferðin hafi u.þ.b. fímm-
faldast.“
Stefán Hermannsson aðstoðar-
borgarverkfræðingur sagði að til
skamms tíma hafi framlög úr vega-
sjóði til framkvæmda og viðhalds
þjóðvega í Reykjavík verið innan við
100 milljónir á ári en nú væri svo
komið að eingöngu rekstur og við-
hald þjóðveganna í. borginni næmi
um 140 milljónum á ári. Á síðastliðn-
um áratug hafi safnast upp rúmur
milljarður í inneign borgarsjóðs hjá
Vegasjóði en samkomulag er um að
ríkið endurgreiði mismuninn á 8
árum. Vegaáætlun gerði ráð fyrir
misskiptum greiðslum milli ára og
veldur sú ráðstöfun áhyggjum, þar
sem mörg og stór verkefni bíða úr-
lausnar. Ekki bætir úr skák að í
mörgum tilfellum hefur kostnaður
verið vanmetinn og eru nýrri áætlan-
ir mun hærri en tillögur vinnuhóps
um vegakerfi á höfuðborgarsvæðinu
byggði á árið 1985.
Nærtækustu dæmin væru Ósa-
braut og breikkun Vesturlandsvegar,
þar sem umferðin hefur þrefaldast á
sama tíma og almenn umferðaraukn-
ing í borginni er 60%. Pjárveiting til
þessara verkefna á árinu er eingöngu
til hönnunar en eindregið hefur verið
óskað eftir að hægt verði að hefja
framkvæmdir við Osabraut á þessu
ári. Heildarkostnaður við Ósabraut
er nú áætlaður nálægt einum millj-
arði og kostnaður við breikkun
Vesturlandsvegar rúmar 800 milljón-
Dr. Guðrún P. Helgadóttir.
Dr. Guðrún P.
Helgadótt-
ir sjötug
Dr. Guðrún P. Helgadóttir,
fyrrum skólastjóri Kvennaskól-
ans í Reykjavík, verður sjötug
hinn 19. apríl næstkomandi. Af
því tilefni hafa nokkrir fyrrver-
andi nemendur hennar, vinir
og samstarfsmenn, ákveðið að
gefa ót úrval úr ritum hennar,
ræðum, ljóðum og fyrirlestrum.
Þeim sem vildu skrá sig á heilla-
óskaskrá og eignast bókina er
boðið að hafa samband við skrif-
stofu Kvennskólans í Reylqavík,
en þar eru veittar allar nánari
upplýsingar.
ir.
Mátar einhver tölvuna?
____________Skák
Margeir Pétursson
SKÁKTÖLVUR voru í fyrstu
aðeins leikföng sem reyndir
skákmenn hlógu að, en með auk-
inni tækni í forritasmíð og tölvu-
búnaði hafa þær stöðugt náð að
færa sig upp á skaftið. Nú eru
jafnvel komin á almennan mark-
að forrit sem hafa í fullu tré við
stórmeistara í hraðskákum og
hafa einnig náð að leggja þá að
velli á mótum með fullum um-
hugsunartíma. í dag munu fjöl-
margir skákmenn spreyta sig
gegn einu nýjasta forritinu á
markaðnum, M-Chess, sem er
heimsmeistari PC-tölva. Þessum
óveiyulega viðburði hefur verið
gefið nafnið „Áskorun tölvunn-
ar“ og fer hann fram í félags-
heimili Taflfélags Reylqavíkur í
Faxafeni 12. Keppendur byija
að æfa sig á tölvumar kl. 12, en
keppnin sjálf stendur yfir á milli
14 og 18.
Styrkleiki M-Chess-forritsins fer
mjög eftir því á hversu öflugri tölvu
það er keyrt. í keppninni í dag eru
notaðar geysifljótvirkar Silicon
Valley-tölvur með 486 örgjörva og
33ja Mhz. klukkutíðni. Á slíkri
tölvu ætti styrkleiki forritsins að
jafngilda u.þ.b. 2.350 alþjóðlegum
Elo-stigum. Á algengum einkatölv-
um með 286 örgjörva og 12 Mhz.
klukkutíðni er styrkleikinn hins
vegar talinn vera 2.100 stig.
Forritum fyrir einkatölvur á borð
við M-Chess má ekki rugla saman
við forrit sem eru svo viðamikil að
þau er aðeins hægt að nota á ofurt-
ölvum. Af þeim er „Deep Thought“
forrit í eigu IBM frægast, en það
hefur att kappi við bæði Kasparov
og Karpov. í nóvemberhefti banda-
ríska vísindaritsins Scientific
American er haft eftir forriturum
Deep Thought að á þessu ári muni
þeir senda frá sér nýja og endur-
bætta útgáfu þess, sem muni setja
punktinn aftan við yfírburði mann-
legrar greindar á skáksviðinu.
Hinn aldni fyrrum heimsmeistari
og rafeindaverkfræðingur Mikhail
Botvinnik er einnig bjartsýnn á
möguleika tölvanna. Botvinnik varð
áttræður á síðasta ári og var á sín-
um tíma einn frumkvöðlanna á sviði
skákforrita. Á blaðamannafundi
eftir stórmótið í Reggio Emilia um
áramótin sagði Botvinnik að næsti
heimsmeistari á eftir Kasparov yrði
tölva.
Sumir skákmeistarar eru reynd-
ar þegar famir að velta fyrir sér
þeirri stöðu sem kemur upp þegar
og ef koma fram ‘forrit sem geta
sigrað alla menn af holdi og blóði.
Það gætir þó lítillar svartsýni í
þeirri umfjöllun, flestir telja einmitt
að tölvumar muni einfaldlega auka
fjölbreytni skáklistarinnar enn
frekar.
Nú þegar em tölvufyrirtæki farin
að greiða stórfé til að fá þátttöku-
réttindi fyrir forrit sín á mótum
með öflugum meisturum. Sú stefna
er ráðandi á meðal stórmeistara að
tefla ekki gegn tölvum nema fyrir
ríflega þóknun. Þátttaka tölvanna
verður því vafalaust til að hækka
mjög verðlaunafé á mótum. Þess
má reyndar geta að á ári hveiju
er mun meira fé eytt í tölvuskák en
í mannlega skák. Ljóst er að það
tölvufyrirtæki sem smíðar vopn sem
fellir heimsmeistarann fær með því
ómetanlega auglýsingu. Einnig
þykir tölvuskákin frábært tæki til
að þróa hina svonefndu gervigreind
(áður fyrr köllu skákmenn þetta
gerviheimsku) og bera hana saman
við þá mannlegu.
Því má slá föstu að eftir að
„tölvustórmeistarar" sjá dagsins
ljós muni ýmsir skákmenn fara að
sérhæfa sig í að mæta.tölvunum
og bæta þannig árangur sinn gegn
þeim. Það eru nefnilega allt önnur
sjónarmið sem hafa þarf í huga
gegn þeim en gegn mennskum
mönnum. Fyrst og fremst það að
tölvum verða aldrei á mistök í út-
reikningum og þær leika aldrei af
sér liði. Veikleiki þeirra liggur hins
vegar á sviði herfræði og gegn
þeim ber því að tefla rólega og forð-
ast miklar flækjur. Með þetta að
leiðarljósi ætti einhver þeirra sem
hefur tekið áskorun tölvunnar að
geta sigrað hana í dag en það eru
þó allar líkur á því að þeir verði
sárafáir. Þar sem tefldar eru stutt-
ar skákir njóta tölvurnar enn frekar
hraða síns í útreikningum.
Fram að þessu hafa fremstu
skákmenn íslands aðeins haft tölv-
ur í þjónustu sinni til að keyra á
þau gagnabankaforrit. Tölvufyrir-
tæki hér hafa verið sérlega hjálpleg
og geta menn nú flett upp í tugum
og hundruðum þúsunda skáka á
örskömmum tíma í leit að andstæð-
ingum og byijunum.
Nú má hins vegar vænta þess
að það verði þáttur í undirbúningi
fyrir næsta Ólympíumót að landslið
íslands tefli við og leiti ráða hjá
M-Chess-forritinu. Ljóst er að slík
forrit geta við fræðirannsóknir
sparað mikinn tíma við mat á stöð-
um sem kalla meira á hreina út-
reikninga en stöðumat.
Hinn kunni bandaríski stórmeist-
ari Larry Christiansen gerði þau
mistök gegn M-Chess að ætla að
snúa á forritið í flækjum. Það
reyndist algjör ofjarl hans í útreikn-
ingum og Larry fékk slæman skell.
Skákin var tefld á móti hollenska
tryggingafélagsins Aegon í fyrra:
Hvítt: M-Chess
Svart: Larry Christiansen
Enski leikurinn
1. c4 - c5 2. Rc3 - Rf6 3. Rf3
- Rc6 4. g3 - Rd4 5. Rxe5
Fáir meistarar leggja í að þiggja
þessa þekktu peðsfórn, en M-Chess
telur sig komast upp með það.
5. - De7 6. f4
6. Rd3 — Rf3 væri heldur aula-
legt mát.
6. - d6 7. Rf3 - Bf6 8. Rb4 -
c6 9. d3 - d5 10. a3 - a5 11.
Rc2 — Rxc2+ 12. Dxc2 — dxc4
13. e4 - 0-0-0?!
Eftir nokkuð vel heppnaða byij-
un má Christiansen allvel við una,
en fer nú að tefla of glæfralega.
Til greina kom nú að undirbúa
stutthrókun með 13. — g6 og síðan
Bg7.
14. Be3 — cxd3 15. Bxd3
, Nú vonast svartur eftir 16. Bxe4
— Rxe4 17. Dxe4 — Dxe4 18.
Rxe4 — He8 og hann vinnur mann-
inn til baka með unnu endatafli.
En þótt þessi staða gæti vafíst fyr-
ir mörgum skákmönnum reiknar
tölvuforritið strax út beztu leiðina:
16. Rxe4 - Rxe4 17. 0-0-0! - f5
18. Bb6!
Þessi biskup er fleinn í holdi
svarts. Vegna vandræðalegrar
stöðu svörtu drottningarinnar kom-
ast Hh8 og Bf8 ekki í spilið og
Christiansen á við ofurefli að etja.
18. - Hd6 19. Hhel - Dd7 20.
Bxe4 — fxe4 21. Dxe4 — Be7 22.
De5!
Þetta er ennþá sterkara en 22.
Bc5 sem vinnur skiptamun.
22. - c5 23. Dxg7
Það er auðvitað borin von að
M-Chess falli í gildruna 23. Dxc5?
— Hc6 24. Hxd7 — Bxc5 sem snýr
taflinu við.
23. - Bf6 24. Dxd7+ - Hxd7 25.
Bxa5 og með tvö peð yfír vann
M-Chess um síðir. Það var þó ekki
fyrr en í 80. leik að Christiansen
sá sig knúinn til að gefast upp.
E.t.v. hefur hann teflt svo lengi
áfram af því að mörg eldri forritin
tefldu endatöfl mjög illa ef þau
gátu ekki reiknað þau til botns.