Morgunblaðið - 25.01.1992, Blaðsíða 14

ÍSIENSKA AUClÝSiNGASTOFAN HF.
14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JANÚAR 1992
Sto^*
BOKAMARKAÐURINN
1992 RAXAFEN110
Magnaóasti bókamarkaóur allra tima
ALLT AÐ
AFSLÁTTUR
ALDREI
BETRI AÐSTAÐA
ALDREI
FLEIRI BÆKUR
Stærsti bókamarkaður sem
haldinn hefur verið.
íslenskar bækur, erlendar
bækur, spil og
leikir, geisladiskar og
snældur.
HARAKIRI í VIÐ-
SKIPTALÍFINU
eftirHerbert
Guðmundsson
Meirihluti núverandi stjómar Fé-
lags íslenskra stórkaupmanna, sem
kosin var á aðalfundi í ársbyijun
1991, hefur hleypt sér út í heilagt
stríð fyrir hönd félagsmanna og
stefnt að því leynt og ijóst í hálft
ár að einangra verslunina og samtök
hennar í íslensku viðskiptalífi.
Fyrsti opinberi áfangi í þessum
stríðsrekstri birtist í hamskiptum
stjómar FÍS í afstöðu til Verslunar-
ráðs íslands um mitt síðasta ár.
Þessi tvö félög stofnuðu til sameigin-
legs skrifstofurekstrar fyrir tveim
árum í þeim tilgangi að hagræða í
rekstri beggja og að efla átakamátt
sinn.
Þeirri ákvörðun fylgdi raunar von
um að fleiri félög í viðskiptalífinu
tækju fyrr en síðar höndum saman
við VI og FIS um þessi markmið
með sama eða svipuðu samstarfi.
Um þetta hafði verið rætt milli
ýmissa, en VÍ og FÍS tóku af skarið
um að gera tilraun í þessa veru.
Úttekt nýrrar stjórnar FÍS
Þegar hin nýja stjórn Félags ís-
lenskra stórkaupmanna tók við í
ársbytjun 1991 var rúmt ár liðið af
tilrauninni. Nýja stjómin fór grannt
ofan í saumana og gerði ýmsar at-
hugasemdir við reksturinn og sumar
harkalegar, en engar sérstakar við
hið félagslega samstarf, eins og
hvort tveggja hafði þróast.
Samtímis tók stjórn FÍS einhliða
og fyrirvaralaust út úr hinum sam-
eiginlega rekstri innheimtu kjara-
málagjalds til Vinnuveitendasam-
bands íslands vegna félaga FÍS, en
innheimtuþókun vegna þess var einn
af mikilvægum tekjustofnum skrif-
stofu VÍ og FÍS, Skrifstofu viðskipt-
alífsins.
Framkvæmdastjórn Verslunar-
ráðsins mat aðgerðir hinnar nýju
stjórnar FÍS þannig að annars vegar
þyrfti að færa ábyrgð á hinum sam-
eiginlega skrifstofurekstri á eina
hendi, þá VÍ, og hins vegar að kveða
upp úr um það, sem var þó aug-
ljóst, að FÍS væri í einu og öllu sjálf-
stætt málefnalega, eins og gilt hafði
í raun alveg ótvírætt og athug-
semdalaust af hálfu FÍS.
BréffráFÍS 22.maí 1991
Stjórn FÍS ritaði VÍ bréf þann 22.
maí 1991. Lokaorðin voru þessi:
„Það er niðurstaða stjórnar Félags
íslenskra stjórkaupmanna að það
rekstrarhagræði sem felst í betri
nýtingu starfsmanna, tækja og hús-
næðis réttlæti áframhaldandi sam-
vinnu um Skrifstofu viðskiptalífsins,
á grundvelli samstarfssamings dags.
14. ágúst 1989, enda séu málefna-
svið FÍS og VÍ aðskilin nema eftir
nánari ákvörðun félaganna hveiju
sinni.“
Þarna var slegið í á ný — en úr
um leið, því hvorki var fallið frá
frambornum meginathugasemdum
um reksturinn það sem af var né
fallist á að skila inn í hann inn-
heimtuþókuninni vegna kjaramála-
gjalds til VSÍ. í bréfinu fólst m.ö.o.
að stjórn FÍS viðurkenndi hvorki þær
rekstrarforsendur né þá fjármála-
stjórn, sem félögin höfðu samið um
ári áður og tvívegis samþykkt hvort
um sig með afgreiðslu fjárhagsáætl-
ana fyrir Skrifstofu viðskiptalífsins.
Eftir stóð j)ó á þessari stundu,
að stjórn FIS hafði alls engan
ágreining gert um málefnalegan
grundvöll samstarfsins og nægir að
vísa til ofangreindrar tilvitnunar í
bréfi stjórnar FIS, sem undirritað
var af formanni og báðum varafor-
mönnum félagsins.
Ragnarök íjúní1991
Framkvæmdastjórn Verslunar-
ráðsins svaraði maíbréfi stjórnar FÍS
í viðræðum, með bréfi og með tillögu
að nýjum samstarfssamningi. Kjarni
málsins af hálfu VÍ var þessi:
a. Fyrri samningurinn um sam-
rekstur stæði í einu og öliu utan
forræðis skrifstofunnar, sem yrði
aðeins' í höndum VÍ. FÍS fengi alla
þá starfsaðstöðu sem farið hafði
verið fram á gegn því einu að skrif-
stofan fengi á móti öll félagsgjöld
beggja félaganna og innheimtuþókn-
unina vegna kjaramálagjalds félags
FÍS til VSf.
b. FÍS yrði áfram „sjálfstætt félag
og ekki að neinu leyti undir málefna-
legu forræði VÍ, þrátt fyrir að félag-
ar þess væru jafnframt félagar í
ráðinu“.
c. Halli á rekstri Skrifstofu við-
skiptalífsins vegna ársins 1990 (um
2 m.kr.) yrði yfirtekinn af VÍ.
Þessu boði hafnaði meirihluti
stjórnar FÍS og áfram var karpað
um fjólur og fífla uns að því kom
að upphaflegan samning yrði að
blása af fyrir júlílok 1991, ellegar
framlengdist þetta ótrúlega ástand
skv. upphaflegum samningi um jafn-
vel heilt ár. Frámkvæmdastjórn VÍ
tók því þá ákvörðun að segja samn-
ingi félaganna formlega upp með
bréfi 27. júní 1991, með von um að
viðræðum um áframhaldandi sam-
eiginlegan skrifstofurekstur lyki
sem fyrst, enda fælist í uppsögninni
„ekkert nýtt efnislegt innlegg inn í
viðræður milli félaganna".
Ekki er vafi á því, að þegar hér
var komið hafði ósamkomulagið um
rekstur Skrifstofu viðskiptalífsins
þegar fyrir löngu spurst út og skað-
að bæði félögin sem og áhrifamátt
þeirra.
Því er svo skemmst frá að segja,
að formaður og meirihluti stjórnar
FÍS túlkaði formlega uppsögn VÍ á
samningi um skrifstofurekstur fé-
laganna sem aðför Verslunarráðs
íslands að Félagi íslenskra stórkaup-
manna. Þar með hófst upp sú raust
formanns FÍS og nokkurra stuðn-
ingsmanna hans, sem hefur nú um
skeið beinst að því að einangra stór-
Setjum daglega þúsundir
gamalla bóka á borðin.
Opið
laugardaga og sunnudaga kl.12-18
og á virkum dögum kl.12-20
VIÐ ERUM HÉR
Eymundsson
STOFNSETT 1872
Sveltur sltjandi kráka en fljúgandi fær!!!
Þeir komu ekki allir aftur
eftir Svein
Sæmundsson
Þessi misserin koma þeir alkomn-
ir í land, mennimir sem færðu björg
í bú á stríðsárunum og hættu lífi
og limum til þess að við hin, sem
búum hér á eyjunni, mættum njóta
góðra lífskjara. Hvort heldur menn
drógu fisk úr sjó, eða sigldu þá helj-
arslóð sem Norður-Atlantshafið var
á stríðsárunum, áttu þeir það sam-
eiginlegt að láta sig hættur og harð-
ræði litlu skipta. Þeir sinntu störfum
sínum á hafinu af sömu elju og sam-
viskusemi sem fyrr. Ekki komu aliir
aftur sem lögðu frá landi á þeim
árum. Allt of mörg eru dæmin um
árásir á vopnlausa sjómenn við
skyldustörf á hafinu. Ekkjur sjó-
manna og föðurlaus börn af völdum
stríðsins voru í svo til hveiju sjávar-
plássi landsins.
Hefði margur „uppinn" sem tekur
allt sitt á þurru gott af að kynna
sér þá sögu.
Sem betur fer voru sjómenn sjálf-
ir svo forsjálir og framsýnir að efna
til samtaka um hátíðisdag einu sinni
á ári, hvar þeir hinir sömu skyldu
gera sér glaðan dag, kynna
landkröbbum störf sín á hafinu og
mikilvægi þeira fyrir þjóðarbúið. Frá
því fyrsti Sjómannadagur var hald-
inn á Skólavörðuhæð í Reykjavík er
mikið vatn til sjávar runnið. Á þeim
tíma hafa sámtök sjómanna byggt
sér óbrotgjama minnisvarða, dvalar-
heimilin tvö, Hrafnistu í Reykjavík
og Hafnarfirði. Áður áttu sjómenn
og ekkjur sjómanna, — sem var og
er fjölmenn stétt — í fá hús að venda
að loknum annasömum starfsdegi.
Að hýrast umhirðulítill í lélegri,
„Hefði róðurinn orðið
þungur í uppbyggingu
og viðhaldi ef ekki
hefði notið við fram-
legðar frá happdrætti
samtakanna — Happ-
drætti DAS.“
saggaðri kjallaraholu eða í kaldri
herbergiskytru á háalofti varð oft á
tíðum hlutskipti þeirra sem hvað
mest höfðu á sig lagt við að draga
þjóðinni björg í bú. Mestu erfiðis-
mennirnir bera oft minnst úr býtum.
Þá var ekki minni hlutur sjó-
mannskonunnar — sem varð að vera
heimili sínu og börnum algjör forsjá
meðan eiginmaðurinn var við störf
á sjónum, stundum svo mánuðum
skipti.
Það er fyrir framsýni og stórhug
forystumannanna sem í öndverðu
hófu merkið á loft og þá ekki síður
þeirra sem við tóku, efldu starfið
og héldu því áfram, að fyrrverandi
sjómenn, eiginkonur þeirra og sjó-
mannaekkjur geta átt von á góðu
atlæti á síðasta skeiði ævinnar. En
það eru reyndar fleiri sem njóta
góðs af framtaki Sjómannadagsráðs.
Þar eru starfrækt öll svið svokallaðr-
ar öldrunaþjónustu.
Við uppbyggingu dvalarheimil-
anna hafa margir tekið til hendi.
Enn fleiri hafa sýnt málefnum hlý-
hug og stuðning. Gjafir og fjárfram-
lög hafa borist frá einstaklingum og
félagasamtökum. Þjónustuklúbbar
svo sem Lions og Kiwanis og Odd-
fellow-stúkur gefa á ári hveiju stór-
gjafir til heimilanna tveggja, sem
um þessar mundir hýsa yfir 600
manns.
Þrátt fyrir þetta hefði róðurinn
orðið þungur í uppbyggingu og við-
haldi ef ekki hefði notið við fram-
legðar frá happdrætti samtakanna
— Happdrætti DAS. Tekjur frá því
hafa, þrátt fyrir hátt vinningshlut-
fall orðið þessari starfsemi hin mesta
lyftistöng. Um árabil rann verulegur
hluti hagnaðar Happdrættis DAS til
svipaðrar starfsemi utan höfuðborg-
arsvæðisins.
Fyrir því er það hagur allra sem
komnir eru til vits og ára og nokk-
urs þroska að styðja DAS happ-
drættið. Með því tryggjum við þeim,
sem áttu hvað stærstan þátt í bygg-
ingu velferðarríkisins Islands, öryggi
og þægilega ellidaga og búum í hag-
inn fyrir okkur sem yngri erum.
Höfundur er rithöfundur.