Morgunblaðið - 03.04.1992, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1992
Lúxusskólí útí á landi
eftir Pétur Bjarnason
í Pressunni 27. febrúar sl. birtist
grein um Háskólann á Akureyri.
Greinin er svæsin árás á skólann
og eru nokkrir spekingar frá Há-
skóla íslands kailaðir til í umræð-
una. Af ummælum má dæma að
kostnaður á nemanda .við Háskól-
ann á Akureyri sé miklu meiri við
Háskóla Islands. Stofnun Háskól-
ans nyrðra hafi verið mistök og nær
hefði verið að nota peningana til
þess að auka við Háskóla Islands í
Reykjavík. Á þann hátt næðist auk-
in hagkvæmni vegna yfirstjórnar
o.fl. Réttast væri því að skera Há-
skólann á Akureyri niður. Mér er
sagt að Valdemar K. Jónsson pró-
fessor hafi í viðtali við Bylgjuna
viðrað sömu skoðanir og hefði jafn-
vel efasemdir um gagnsemi þess
starfs sem unnið væri við Háskól-
ann á Akureyri. Það er í samræmi
við fyrri málflutning hans, og hirði
ég ekki um að bera mig eftir því
hvernig hann hefur „formúlerað“
sig í þetta sinn.
Eðli háskóla og staðbundinn
kostnaður
Háskólar eru í eðli sínu margir
skólar. Hver deild háskóla starfar
að verulegu .leyti sjálfstætt og
tengsl milli deilda eru yfirleitt
óveruleg. Ég hef heyrt fyrrum ráð-
herra og háskólakennara segja að
hvaða deild Háskóla íslands sem
er gæti t.d. verið í Grímsey án þess
að það kæmi niður á starfi hennar
eða yki kostnað. Sérhver deild Há-
skóla Íslands er í raun jafn sjálfstæð
og Háskólinn á Akureyri og vegna
starfa hennar hlýst af stjórnunar-
kostnaður sem einnig er sambæri-
legur. Launakjör starfsmanna Há-
skólans á Akureyri er sambærilegur
við launakjör starfsmanna Háskóla
íslands, húsnæðiskostnaður ívið
lægri, bókakostnaður sá sami og
annar kostnaður svipaður. Nám
verður því ekki dýrt af því einu að
það er stundað á Akureyri en ekki
í Reykjavík.
Nám er hins vegar mismunandi
dýrt. Það sér hver maður að t.d.
tungumálanám, sem krefst tiltölu-
lega lítillar aðstöðu kostar minna
en t.d. læknisfræði eða sjávarút-
vegsfræði, sem þarf auk aðstöðu
fyrir bóklega hluta námsins aðgang
að rannsóknastofum og annarri
dýrri aðstöðu. Það sér líka hver
maður sem vill sjá að hver skólast-
ofnun, sem er að hefja starfsemi,
er dýrari fyrstu árin meðan starfið
„Ummæli Háskóla-
mannanna í Reykjavík
hafa því ekkert með
hagkvæmni námsins að
gera. Þau eru eingöngu
til komin vegna baráttu
þeirra um peninga og
öfund út í að öðrum en
þeim er ætlað að kenna
og að annars staðar en
við Háskóla íslands
verði stundaðar rann-
sóknir á æðsta mennt-
unarstigi.“
er að mótast og meðan stúdentum
fjölgar upp í eðlilegan fjölda.
Samanburður á kostnaði
Af því sem að framan greinir
má sjá að það er óraunhæft að
bera saman kostnað_ á hvern nem-
anda við Háskóla Íslands annars
vegar og Háskólann á Akureyri
hins vegar. Í fyrrnefndri grein
bendir Haraldur Bessason rektor
Pétur Bjarnason
Háskólans á Akureyri á að slíkur
samanburður sé ekki réttlátur fyrr
en eftir a.m.k. tíu ár, þegar starf
Háskólans á Akureyri hefur mót-
ast, og raunverulegur kostnaður á
nemanda hefur komið fram.
Á Akureyri er boðið upp á dýrt
nám. En það nám yrði jafn dýrt
þótt það yrði stundað annars staðar
af ástæðum sem raktar eru að
framan. Ummæli Háskólamann-
anna í Reykjavík hafa því ekkert
með hagkvæmni námsins að gera.
Þau eiu eingöngu til komin vegna
baráttu þeirra um peninga og öfund
út í að öðrum en þeim er ætlað að
kenna og að annars staðar en við
Háskóla íslands verði stundaðar
rannsóknir á æðsta menntunarstigi.
Hvað er mikilvægast?
En er rétt að spyija fyrst og
fremst að því hve dýrt nám sé? Er
ekki réttara að spyija hvernig þeir
peningar sem til námsins er varið
nýtast þjóðfélaginu? Ég er viss um,
að þeir peningar sem notaðir eru
til þess að halda uppi starfi við
Háskólann á Akureyri skila sér mup
betur til þjóðfélagsins en það fé sem
Háskóli Islands fær til umráða. Og
ég veit að margir eru mér sam-
mála. Stofnun sjávarútvegsbrautar
við Háskólann á Akureyri hefur
verið fagnað af mörgum frammá-
mönnum í sjávarútvegi á íslandi,
og annarri starfsemi skólans hefur
einnig verið vel tekið. Starfsemi
Háskólans á Akureyri hefur því
vegna eigin gildis sannað tilveru-
rétt sinn á Akureyri hefur því vegna
eigin gildis sannað tilverurétt sinn
en auk þess stuðlar skólinn og starf-
semi hans að festu í atvinnulífi í
Eyjafirði og vinnur á móti þeim
þjóðflutningum til Reykjavíkur, sem
nú er eitt mesta vandamál samfé-
lagsins. Háskóli íslands hefur á
hinn bóginn aldrei lagt hönd á þann
plóg.
Háskóli Islands
Háskóli íslands er fyrst og fremst
embættismannaskóli. Hann hefur
þó eytt nokkru púðri í það undan-
farin ár að sannfæra alþjóð um
mikilvægi síns starfs fyrir atvinnu-
vegi landsins. Ég ætla ekki að gera
lítið úr þeirri viðleitni sem Háskóli
íslands sýnir í þessu samhengi. Ég
held hins vegar að skólinn hafi ekki
náð þeim árangri sem að var stefnt.
Ég held að starfsmenn skorti (þó
ekki án undantekninga) yfirsýn.
Sjóndeildarhringurinn er þröngur
og markast af hitaveitusvæði höf-
uðborgarinnar og/eða verkefnum
þeirrar erlendu rannsóknastofu sem
viðkomandi starfsmaður dvaldi síð-
ast á. _ Mér virðist starfsemi Há-
skóla íslands bera þess merki að
þar lifi menn í litlum kassa án veru-
legra tengsla við það þjóðfélag sem
við byggjum, án skilnings á því sem
við lifum á og án markmiða um að
sinna þörfum þess samfélags sem
hýsir skólann. Mér finnst því hjá-
rænulegt að sjá starfsmenn Há-
skóla íslands leggja lið sitt við jafn
svæsna aðför að Háskólanum á
Akureyri og lesa mátti í Pressunni
þann 27. febrúar sl.
Ósk um breytta stefnu Háskóla
Islands
Háskóli íslands er vissulega mik-
ilvæg stofnun. Skólinn þarf hins
vegar að komast upp úr því fari sem
hann er í. Hann þarf að finna sér
merkari þjóðfélagsleg markmið en
þau að stuðla að eigin véxti og eink-
arétti á vandamálum samtímans.
Háskóli íslands ætti að sjá sóma
sinn í að styrkja og efla starf Há-
skólans á Ákureyri. Á þann hátt
getur hann best gert gagn úr því
sem komið er og stuðlað að eðli-
legri tengingu atvinnulífs við æðri
menntun og.rannsóknir.
Háskólamenn, — hugleiðið þetta.
Höfundur er
sjávarútvegsfræðingur og
framkvæmdastjöri Félags rækju■
og hörpudiskframleiðenda.
Höfóar til
-fólksíöllum
starfsgreinum?
FERMIHGSRFttTí STÓLKUR
Stutt pils
Víðar blússur
Skokkar
Hvítir skór
kr. 3.190,-
kr. 2.990,-
kr. 1.990,-
kr. 1.800,-
kr. 1.700,-
Lakkskór ó drengi
og stúlkur,
margar gerðir
Kostaboó v/Hlemm,
Laugavegi 116, sími 629030.
V________J _________________J