Morgunblaðið - 19.05.1992, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. MAÍ 1992
33
Mikil óvissa ríkir um
afgreiðslu þingmála
SÍÐUSTU daga fyrir þingfrestun er jafnan mikil óvissa um hvaða
þingmál verði afgreidd og hver ekki. í gærkvöldi voru línur nokk-
uð farnar að skýrast en mjög var óvíst um afgreiðslu nokkurra
átakamála.
í gærkvöldi var enn umtalsverð
óvissa um afgreiðslu þingmála,
hvaða mál skyldu njóta forgangs
eða sæta afgangi. En það var orð-
ið næsta víst að þrjú stjórnarfrum-
vörp yrðu ekki afgreidd. Frumvörp
um stofnanir hlutafélaga um Se-
mentsverksmiðju ríkisins og
Síldarverksmiðju ríkisins, enn-
fremur frumvarp um skipulag
ferðamála. Það var einnig næsta
óvíst um að banni við viðskiptum
við Suður-Afríku yrði afiétt. Hins
vegar var talið nærri fullvíst að
frumvarp sjávarútvegsráðherra
um Fiskistofu yrði samþykkt.
Einnig var afgreiðsla flugmálaá-
ætlunar og vegaáætlunar talin
örugg.
Frumvarp fjárlaganefndar um
greiðslur úr ríkissjóði var óvænt
komið í nokkra óvissu þar sem
Kristinn H. Gunnarsson (Ab-Vf)
og Halldór Ásgn'msson (F-Al)
vildu ræða þetta mál betur og
fjöldi annarra mála beið af-
greiðslu. Einnig hafði frumvarp
um Náttúrufræðistofnun ís-
lands ratað í nokkra óvissu vegna
breytingatillagna frá Árna Mathi-
esen (S-Rn). Stjórnartillaga um
staðfestingu á fríverslunarsamn-
ingi EFTA við Tyrkland, en rík-
isstjórnin leggur mikla áherslu á
að þetta mál hljóti samþykki því
þessi samningur felur í sér fríversl-
un með fisk og hefur fordæmis-
gildi varðandi sambærilega samn-
inga við nýfijálsar þjóðir Mið- og
Austur-Evrópu.
Enn sem fyrr lagði ríkisstjórnin
höfuðáherslu á að fá samþykkt
frumvarp til laga um skattskyldu
innlánsstofnana, en það mál var
aðalátakamál gærdagsins og ekk-
ert samkomulag um afgreiðslu
þess. Enn var gert ráð fyrir því
að Alþingi gerði hlé á þingstörfum
síðdegis í dag.
Þó óvissa sé ríkjandi um afgreiðslu þingmála, voru þingmenn ekki
þungir á brún þegar þessi mynd var tekin.
Utandagskrárumræða um landbúnað og EES:
Deilt um túlkun á bók-
unum um jöfnunargjöld
Lögskilnaður heimil-
aður eftir sex mánuði
HJÓNUM verður heimill lögskilnaður sex mánuðum eftir að leyfi
var gefið fyrir skilnaði að borði og sæng. Síðasta laugardag sam-
þykki Alþingi frumvarp Þorsteins Pálssonar dómsmálaráðherra
um stofnun og slit hjúskapar.
Frumvarpið, sem var samþykkt Einnig eru gerðar allmiklar
með fjörutíu og íjórum samhljóða breytingar á lagákvæðum varðandi
atkvæðum, varðar breytingu á lög- úrlausnarvald stjórnvalda við með-
um um stofnun og slit hjúskapar ferð skilnaðarmála. Margar þeirra
og einnig á lögum um réttindi og breytinga sem lögin kveða á um
skyldur hjóna. Meðal nýmæla í eru nauðsynlegar vegna aðskilnað-
frumvarpinu er að annað hjóna ar dómsvalds og umboðsvalds í hér-
getur einhliða krafist skilnaðar að aði sem tekur gildi 1. júlí næstkom-
borði og sæng og þarf ekki að til- andi.
greina sakaratriði. í 3. grein frum-
varpsins er kveðið á um að séu hjón
á einu máli um að leita lögskilnaðar
sé hann kræfur þá sex mánuðir eru
liðnir frá því að leyfi var gefið út
til skilnaðar að borði og sæng. En
séu hjón ekki á einu máli, á hvor
maki um sig rétt á lögskilnaði eftir
að eitt ár er liðið frá því að leyfi
var veitt til skilnaðar frá borði og
sæng. í núgildandi lagaákvæði er
fresturinn ávallt eitt ár.
HALLDÓR Blöndal laudbúnaðarráðherra segir það vera skilning rík-
isstjórnarinnar að Islendingar geti lagt fullt verðjöfnunargjald á
ákveðna vöruflokka sem tilgreindir eru í viðbæti við EES-samning-
inn. M.a. jógurt og smjörlíki en líka sósur og súpur.
Jón Helgsson (F-Sl) bað um ut- 3 væru ákvæði um að ekki mætti
MMMI
andagskrárumræðu um Evrópskt
efnahagssvæði og innflutning land-
búnaðarafurða. Jón Helgason hafði
þungar áhyggjur af setningu í 5.
gr. í viðbæti 1 við bókun 3 í EES-
samningnum: „Gjöld sem lögð eru
á við innflutning til landsins skuli
þó aldrei vera hærri en það sem
Island leggur á innflutning frá
samningsaðiium árið 1991.“ Hefði
ráðherrann beit sér fyrir því að
koma þessari setningu inn í samn-
inginn? Væri ekki íslenska ríkis-
stjórnin með þessari setningu að
afsala Islendingum rétti til að leggja
á jöfnunargjöld, þar sem árið 1991
voru slík gjöld hér mjög lág eða
engin?
Halldór Blöndal landbúnaðar-
ráðherra sagði að þessi setning hefði
komið inn í samninginn að kröfu
Evrópubandalagsins og ríkisstjórnin
teldi sig ekki hafa afsalað rétti ís-
lendinga til að leggja á jöfnunar-
gjöld, þótt hún stæði í samningnum.
Ráðherra sagði að í 9. gr. bókunar
Frumvarp um skattskyldu innlánsstofnana:
Höfuðmál ríkisstjórnarinnar
leggja hærri gjöld á vörur sem féllu
undir verðjöfnunarkerfið en voru í
gildi í ársbyijun 1992. En liður 2 í
5. gr., 1. viðbætis fjallaði um undan-
þágur frá þessu hámarki fyrir ís-
lendinga. Undanþágur sem væru
veittar á þeim forsendum að íslend-
ingar hefðu í sáralitlum mæli beitt
verðjöfnunargjöldum á undanförn-
um árum. Landbúnaðarráðherra tii-
greindi þá tollflokka sem undanþág-
an næði til: Jógúrt, smjörlíki, súkk-
ulaði, deig, pasta, brauð og kökur,
sultur og marmelaði, sósur og súpur.
Landbúnaðarráðherra vitnaði til
frásagnar íslensku fulltrúanna af
fundinum 4. desember þar sem segði
um þessa tollflokka: „Eftirtaldar
vörur sem eru með engum gjöldum
við innflutning í dag, verða undan-
þegnar gjaldþakinu og má leggja
fullt verðjöfnunargjald á þær sam-
kvæmt almennum ákvæðum bókun-
arinnar.“ Það væri því ótvíræður
skilningur þessara fulltrúar okkar
að sú setning í EES-samningnum
sem Jón Helgason hefði vitnað til
takmarkaði á engan -hátt rétt okkar
til að leggja fullt verðjöfnunargjald
á þær vörur sem undanþágan næði
til. Þetta væri jafnframt túlkun rík-
isstjórnarinnar á samningstextan-
um og myndi hún knýja á um að
fá-þann skilning staðfestan lijá Evr-
ópubandalaginu. Á því væri full
þörf því fram hefði komið sá skiln-
ingur hjá vissum Evrópubandalags-
fulltrúum að gjaldtaka af vörum
sem voru fijálsar í innflutningi
1991, en væru á undanþágulistan-
um, mætti ekki verða meiri en þá
var. Þessi skilningur myndi valda
því að verðjöfnunarkerfið gæti ekki
virkað á vissa vöruflokka, s.s. pasta
og flatbökur sem bæru heldur engin
gjöld í dag.
Landbúnaðarráðherra minnti
einnig á í ræðu sinni að það væri
óumdeilt innan GATT að þar jafn-
gilti innflutningsbann háum tollum.
Landbúnaðarráðherra taldi að bæri-
lega hefði tekist að tryggja hags-
muni íslensks landbúnaðar við gerð
EES-samingsins, „þrátt fyrir óljósa
stöðu“ í þeim efnum við stjórnar-
skiptin í vor.
Jón Sigurðsson iðnaðar- og við-
skiptaráðherra staðfesti að það væri
túlkun ríkisstjórnarinnar og emb-
ættismanna hennar að það væri
ekki gjaldþak á þeim vörum sem
notið hefðu innflutningsverndar.
Kristín Einarsdóttir (SK- Rv) taldi
sýnt að mistök hefðu átt sér stað
og vildi benda á að það væri ekki
skiiningur íslenskra stjórnvalda sem
réði, heldur túlkun Evrópubanda-
lagsins sem átti að ráða öllu á þessu
Evrópska efnahagssvæði. Jón
Helgason taldi mikla þörf á því að
fá sem fyrst ótvíræða yfirlýsingu
frá Evrópubandalaginu á því hvern-
ig það túkaði þessa bókun.
MEGINÁTAKAMÁL Alþingis síðan á laugardag hefur verið frum-
varp til laga um skattskyldu innlánsstofnana. Frumvarpið gerir ráð
fyrir því að opinberir fjárfestingarlánasjóðir verði skattskyldir með
sama hætti og bankar og sparisjóðir. Eitt helsta markmið frumvarps-
ins er að jafna samkeppnisaðstöðu lánastofnana. En einnig er sam-
þykkt frumvarpsins nauðsynleg til að tekjuáætlun fjárlaga standist.
Á þessu ári er gert ráð fyrir 150 milljóna króna tekjum vegna þeirra
breytinga sem frumvarpið miðar að.
Jón Baldvin Hannibalsson;
Ekki er verið að fella orð-
ið, jafnrétti“ úr lagatexta
ER VERIÐ að fella út orðið ,jafnrétti“ úr islenskum lagatexta með
samþykkt laganna um Lánasjóð íslenskra námsmanna, LÍN? „Nei,“
segir Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra. „Þetta orð var
Frumvarpið um skattskyldu inn-
lánsstofnana var til 2. umræðu síð-
degis síðastliðinn laugardag og
einnig í gær. Stjórnarandstæðingar
töluðu mjög gegn samþykkt frum-
varpsins í þessum umræðum. Töldu
þeir frumvarpið ekki nægjanlega
vel unnið og einnig myndi skatt-
heimta sú sem frumvarpið kveður
á um leiða til vaxtahækkana og
væri ekki efni til að bæta þeirri
byrði á illa stödd atvinnufyrirtæki-
landsmanna. En meðal þeirra sjóða
sem skattskyldir verða má nefna
Fiskveiðasjóð, Iðnlánasjóð og
Stofnlánadeild landbúnaðarins.
Frumvarpið miðar af því að jafna
samkeppnisstöðu lánastofnana. Og
ennfremur myndi lánastofnunum
verða mismunað eftir eignaformi
og vitnuðu mjög til gagnrýni eða
umsagna frá Fiskveiðasjóði.
Friðrik Sophusson Ijármálaráð-
herra lagði hins vegar á það áherslu
að hér væri um að ræða samræm-
ingu á skattlagningu og jöfnun
samkeppnisaðstöðu. Veðdeildir
bankanna væru skattskyldar og
hann benti á að þótt hlutafé og
arður hlutafélaga væri dregið frá
skattstofni myndaði það á hinn
bóginn skattstofn hjá eigendum.
Ráðherra benti á að eiginfjárstaða
Fiskveiðasjóðs væri góð, um fjórir
milljarðar. Vaxtahækkun eður ei
væri háð því hvaða kröfu sjóðurinn
ætlaði sér að gera til breytinga á
eiginfjárstöðu. Ef litið væri til út-
lána sjóðsins og þess að þau bæru
vexti, þá mætti ætla að 1% vaxta-
hækkun næmi um 230 milljónum
króna en samanlagður tekju- og
eignarskattur hefði verið 110 millj-
ónir ef hann hefði verið álagður.
Hann taldi að staða Fiskveiðasjóðs
yrði sambærileg við stöðu ríkis-
bankanna.
í gærkvöldi var annarri umræðu
enn ekki lokið.
ekki í eldri lögum.“
Við samþykkt frumvarpsins um
LIN höfðu stjórnarandstæðingar
mjög á orði að verið væri að fella
út orðið_ ,jafnrétti“ úr íslenskum
lögum. Ólafur Þ. Þórðarson (F-Vf)
annar fulltrúi Framsóknarflokksins
í menntamálanefnd hefur lagt fram
fyrirspurn til Jóns Baldvins Hannib-
alssonar formanns Alþýðuflokksins:
„Hyggst utanríkisráðherra beita sér
fyrir lagahreinsunarátaki í sam-
ræmi við breytingar á lögum um
Lánasjóð íslenskra námsmanna
þannig að orðið ,jafnrétti“ verði
fellt niður úr íslenskum lögum alls
staðar þar sem það kemur fyrir?“
Morgunblaðið leitaði svara við
fyrirspurn Ólafs Þ. Þórðarsonar hjá
Jóni Baldvini Hannibalssyni ut-
anríkisráðherra. „Það er að hafa
stysta svar þingsögunnar við þess-
ari fyrirspurn, svarið er nei.“
Ástæðan er einföld, orðið ,jafn-
rétti“ var ekki fellt úr lögum um
LÍN; orðið var aldrei að finna í lög-
unum frá 1982 og síðar. Það sem
gerðist var að stjórnarmeirihlutinn
vildi skýra markmiðsgreinina betur
og kom því fram með breytingartil-
lögu: „Hlutverk Lánasjóðs íslenskra
námsmanna er að tryggja þeim,
sem falla undir lög þessi, tækifæri
til náms án tillits til efnahags."
Einhvers staðar stendur skrifað
að þeim mun verr gefist heimskra
manna ráð sem fleiri koma saman.
Ólafur þingskörungur hefur sér það
til afbötunar að það hafi einhver
logið þessu að honum. Og honum
orðið það á að trúa þessu. Hann
var ekki einn um það. Stjórnarand-
stæðingar tuggðu þetta hver upp
eftir öðrum samkvæmt þeirri kenn-
ingu að sé lygin endurtekin nógu
oft fari tnenn að trúa henni. Þeir
voru víst farnir að trúa þessu sjálf-
ir.“
STUTTAR ÞINGFRETTIR
Sex lagabálkar samþykktir
Á 148. fundi Alþingis síðastlið-
inn laugardag var samþykkt sem
lög frá Alþingi frumvarp um
stofnun og slit hjúskapar. í upp-
hafi 149. þingfundar í gærmorgun
samþykkti Alþingi sex lagabálka:
Lög um sinubrennur, bruna-
varnir og brunamál, yfirskatta-
nefnd, staðgreiðslu opinberra
gjalda og lög um Atvinnuleysis-
tryggingasjóð. Lögin um Atvinn-
uleysistryggingasjóð eru sam-
þykkt til þess að framfylgja yfir-
lýsingu ríkisstjórnarinnar í tengsl-
um við gerð kjarasamninga. í
upphafi 150.,fundar í gærkvöldi
voru samþykkt sem lög frá Al-
þingi frumvarp um að leggja nið-
ur Skipaútgerð ríkisins og frum-
varp um Háskólann á Akureyri.
Alþingi ályktar
Aþingi samþykkti á 148. fundi
á laugardaginn þingsályktun um
vistfræðilega þróun landbúnað-
ar. Á 150. fundi var þingsályktun
um styrkingu Kolbeinseyjar
samþykkt. Einnig var ályktun um
eflingu íþróttaiðkunar kvenna
samþykkt.