Morgunblaðið - 19.05.1992, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. MAI 1992
Fótaaðgerðir
Opið bréf til heilbrigðisráðherra
eftir Ósk Óskarsdótt-
ur, Kristínu Stein-
grímsdóttur, Helgu
Stefánsdóttur og
Viktoríu Viktorsdótt-
ur
Hérlendis er ekki og hefur aldr-
ei verið kostur á námi í eiginlegum
fótaaðgerðum enda ekkert nám
verið viðurkennt sem slíkt né
nokkrar þær reglur viðurkenndar
sem styðjast mætti við um ákvörð-
un þess hvað séu fótaaðgerðir og
hvað ekki. Að frátöldum þeim sem
hafa notið eiginlegrar fótaaðgerð-
arþjónustu hérlendis eða erlendis
og kunna eftir það að greina hana
frá annarri þjónustu sem boðin er
undir sama heiti, þá kann allur
almenningur það ekki. Heilbrigðis-
yfirvöld hafa heldur enn ekki sýnt
því áhuga að setja reglur sem skil-
greini þá þjónustu sem í boði er
og almenningur geti ratað eftir.
Vegna almenns þekkingarleysis á
þessu sviði hefur um -árabil við-
gengist að boðið er víða upp á þjón-
ustu sem í raun er ekki annað en
fótsnyrting undir heitinu fótaað-
gerð. Þeir sem hafa haft áhuga á
að mennta sig í faginu og þekkja
hvað eiginleg fótaaðgerðaþjónusta
er og vilja öðlast fulla menntun á
því sviði hafa því þurft að sækja
þá menntun út fyrir landsteinana.
Við undirritaðar, 4 félagsmenn
af 5, í félagi íslenskra fótafræðinga
höfum allar lokið námi frá dönsk-
um skóla, þ.e. „Skolen for fodt-
erapeuter“. Sá skóli hefur auk
Dana ekki einungis útskrifað ís-
lendinga heldur líka nema frá öll-
um hinum Norðurlöndunum. Skól-
inn er sjáifseignarstofnun en rek-
inn undir eftirliti danska mennta-
málaráðuneytisins. Nám í „Skolen
for Fodterapeuter“ eru 3 sex mán-
aða annir, samtals 2.115 kennslu-
stundir þar af 1.190 verklegar
stundir þar sem nemar starfa und-
ir eftirliti og handleiðslu kennara
skólans, án þess að gjald sé tekið
fyrir. Allir kennarar í bóklegum
fögum eru með háskólagráðu í sínu
fagi og í vissum tilvikum læknar
með sérnám að baki.
Starfsheitið „fodterapeut“ er
lögverndað í Danmörku, einungis
þeir sem lokið hafa námi frá fyrr-
nefndum skóla mega starfa undir
því_ starfsheiti.
í Danmörku eru auk „fodtera-
peuter“ starfandi „fodplejere" en
þeir sem undir því heiti starfa
munu hafa þjálfun eða menntun
frá ýmsum einkaskólum eða stof-
um, sem þó í öllum tilvikum er
fjarri því að vera sambærileg við
menntun „fodterapeuter“.
/ Danmörku eru einungis „fod-
terapeuter“ löggilt heilbrigðisstétt.
Læknar vísa einungis til þeirra og
ríkissjúkratryggingakerfið þar
tekur í mörgum tilvikum þátt í
kostnaðinum s.s. vegna ellilífeyris-
þega, sykursýkissjúklinga og fólks
sem þarf naglaspangir, innlegg
o.þ.h. Þjónusta „fodterapeuter"
innan heilbrigðisstéttarinnar er
undanskilin virðisaukaskatti.
Þar til nú á allra síðustu árum
voru einungis tvær konur starfandi
hérlendis með „fodterapeut“-
menntun sem sinntu eiginlegum
fótaaðgerðum. Önnur þeirra er ein
okkar undirritaðra en hin hefur
fyrir alllöngu hætt starfsemi sinni.
Að vísu mun þá þegar ákveðin
stofa hafa auk snyrtingar boðið
upp á einhvers konar fótaaðgerðir
en sá eða þeir sem þeim sinntu
hafa aidrei getað sýnt fram á neina
menntun í líkingu við þá sem við
höfum að baki né getað í starfi
uppfyllt þær kröfur sem hægt á
að vera að gera til eiginlegra fóta-
aðgerða. Sama stofa gaf sig í of-
análag út fyrir að geta kennt nem-
um fótaaðgerðir en kunnátta
þeirra gat vísast aldrei orðið meiri
en þeirra sem kenndi hana. Þegar
söluskattur var tekinn upp hér-
lendis á þjónustu snyrtistofa voru
fótaaðgerðir eðli málsins sam-
kvæmt undanskildar skattinum.
En í framhaldi af skattlagningunni
tóku stofur sem áður höfðu einung-
is boðið upp á fótsnyrtingu að bjóða
fótaaðgerðir þó a.m.k. í flestum
tilvikum ekki væri vitað til að þjón-
ustan sem veitt væri breyttist við
nafnbreytinguna.
Vegna þessarar forsögu, völdum
við undirritaðar þegar við stofnuð-
um með okkur félag í maímánuði
1989 að kalla það „Félag íslenskra
fótafræðinga “ i stað fótaaðgerða-
fræðinga og vildum með því leitast
við að aðskilja okkur og þjónustu
okkar frá þeim sem köliuðu sig
fótaaðgerðafræðinga, þó við
kölluðum stofur okkar eftir sem
áður fótaaðgerðastofur enda hafði
elsti félagi okkar rekið sína stofu
undir því heiti frá upphafi.
í september 1988 sóttum við
upphaflega um löggildingu til heil-
brigðis- og tryggingarmálaráðu-
neytisins en þar var okkur tjáð að
formlegur félagsskapur væri skil-
yrði.
Samkvæmt lögum nr. 27 frá
1985, um starfsheiti og starfsrétt-
indi heilbrigðisstétta, getur ráð-
herra með stoð í þeim lögum sett
reglugerð um nám og menntunar-
skilyrði fyrir hveija heilbrigðisstétt
sem ákveðið er að fella undir lög-
in. Á grundvelli þeirra laga sóttum
við, eftir að við stofnuðum með
okkur félag, til heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins um að
sett yrði reglugerð varðandi fóta-
aðgerðir, þar með talið um skilyrði
þess að kalla sig fótafræðing sem
er það heiti sem við töldum að
heilbrigðisstétt á þessu sviði ætti
að bera.
I Danmörku þar sem boðið er
upp á besta menntun á sviði
fótaaðgerða á Norðurlöndunum,
tilheyrum við vegna menntunar
okkar þar löggiltri heilbrigðisstétt.
Því gengum við í fyrsta lagi út frá
því að menntun okkar yrði metin
fullnægjandi hérlendis sem hefur
verið gert. í öðru lagi gengum við
út frá því að með setningu reglu-
gerðar um þá sem sinna fótaað-
gerðum yrði leitast við að setja
reglur sem gerðu greinarmun á
milli þeirra sem hefðu menntun og
kunnáttu til að bjóða upp á fótaað-
gerðaþjónustu og hinna sem hefðu
það ekki, svo öllum almenningi
mætti vera ljóst hvaða þjónustu
hann væri að sækja hvert. Sú hef-
ur hins vegar ekki orðið raunin og
er það ástæða þessara skrifa okkar
nú.
Um svipað leyti og við stofnuð-
um með okkur félag var Félag
fótaaðgerðafræðinga stofnað.
Fiestir félagsmenn í Félagi ís-
lenskra fótaaðgerðafræðinga hafa
frekar takmarkað nám að baki
heldur hafa þær lært það sem þær
kunna af því að starfa á snyrtistof-
um og/eða „fótaaðgerðastofum“,
þar sem vinna þeirra hefur verið
seld fullu verði, og í flestum tilvik-
um er vafasamt um menntun og
réttindi vinnuveitenda/leiðbein-
enda þeirra. Ekki má skilja orð
okkar þannig að við viijum að þær
verði af atvinnu sinni heldur að
þær auglýsi sína þjónustu undir
réttu heiti. Við teljum að þetta
fólk eigi að tilheyra iðnstétt eins
og önnur snyrting í landinu.
Innan vébanda Félags fótaað-
gerðafræðinga munu vera ein-
hverjar konur sem að vísu hafa
ekki menntun frá „Skolen for fodt-
erapeuter" heldur frá öðrum skól-
um á Norðurlöndum eða annars-
staðar erlendis sem hafa jafnframt
haldið við og bætt við kunnáttu
sína með því að sækja námskeið
erlendis og/eða hafa langa starfs-
reynslu í faginu og standa því fag-
lega hugsanlega jafnfætis okkur.
Einhveijar þeirra kvenna sem svo
eru í stakk búnar hafa þó kosið
að ganga ekki í Félag fótaaðgerða-
fræðinga þó mikið kapp hafi verið
lagt á að safna félögum þangað.
Þær standa því utan félaga en inn-
an okkar félags hefur oft verið
rætt um að bjóða þeim inngöngu
þó ekki hafði orðið af því enn.
í kjölfar umsóknar okkar til
heilbrigðis- og tryggingarmála-
ráðuneytisins barst samskonar
umsókn í nafni félags fótaaðgerða-
fræðinga. Af hálfu ráðuneytisins
voru erindi félaganna send Land-
læknisembættinu en embættið
svaraði því til að það teldi æskilegt
að löggilda eina heilbrigðisstétt á
þessu sviði en ekki tvær en hafði
jafnframt áður svarað erindi okkar
á þá leið, að það væri álit landlækn-
is að til að tryggja sem best gæði
þeirrar þjónustu sem þeir þurfi sem
þjást af fótameinum væri rétt að
setja reglugerð um réttindi og
skyldur þeirra sem sérþekkingu
hafi á meðferð fótameina. í fram-
haldi af þessu var af hálfu ráðu-
neytisins skipuð nefnd um það
verkefni að gera tillögu að reglu-
gerð um heilbrigðisstétt á sviði
fótaaðgerða.
Álitsgerð Læknafélags íslands,
Félags háskólamenntaðra hjúkrun-
arfræðinga og Hjúkrunarfélags
íslands hvöttu á sínum tíma yfir-
völd til að hafa faglegan metnað
í fyrirrúmi og vanda vel til þessa
máls. Vitnað er í áiitsgerð Lækna-
félags Islands, dags. 16. janúar
1991 málinu til stuðnings. „Vitað
er, að þeir sem í dag fást við verk-
efni af þessu tagi hér á landi, hafa
að baki breytilegt nám og starfs-
reynslu. Stjórn LÍ telur þvi brýnt,
að áformuð reglugerð taki af allan
vafa um hveijir megi kalla sig fóta-
aðgerðafræðinga og að lágmarks-
kröfur þar _að lútandi séu skil-
merkilegar. Á þetta ekki hvað síst
við um alla þá, sem ekki hafa að
baki sér formlegt og viðurkennt
nám í fræðunum, en hafa fram að
gildistöku reglugerðar starfað í 5
ár, og starfa enn, við ýmiskonar
illa skilgreinda fótsnyrtingu.
Nauðsynlegt er, að umsóknir ein-
staklinga í þessum hópi fái ná-
kvæma og faglega umfjöllun.“
Einnig er vitnað í álitsgerð fé-
lags háskólamenntaðra hjúkrunar-
fræðinga, dags. 21. janúar 1991.
„Hjúkrunarfræðingar þekkja heil-
brigðisstétta best hve fótamein
geta verið vandmeðfarin og hve
nauðsynlegt er að góð fagleg þekk-
ing liggi að baki meðhöndlun þeirra
svo vel fari. Meðhöndlun fótameina
og þá sérstaklega hjá sjúklingum
ætti eingöngu að vera í höndum
þeirra er vel kunna til verka.“
Fulltrúar beggja félaganna áttu
sæti í þessari nefnd auk fulltrúa
landlæknis, ráðuneytisins og dós-
entinn í húðlækningum við lækna-
deild Háskóla íslands. Þar sem
hérlendis hefur ekki verið kostur
á viðurkenndu námi í fótaaðgerð-
um var ljóst að ekki var hægt að
leggja það eitt til grundvallar leyfi
og löggildingu að umsækjendur
hefðu ákveðið nám að baki og þvi
yrði að setja í reglugerð ákvæði
til bráðabirgða sem tæki til þeirra
kvenna sem ekki hefðu stundað
viðurkennt nám í faginu. Undir
starfi nefndarinnar lagði fulltrúi
okkar alla áherslu á það sjónarmið
okkar, samanber hér að framan,
að vottorð um nám eða starfstíma
á einhverri „fótaaðgerðastofu"
segði ekkert um faglega kunnáttu
umsækjenda og því ætti nefndin
ekki að hengja sig á það hvort
umsækjendur gætu framvísað
slíku heldur ætti reglugerðar-
ákvæðin að vera þannig úr garði
gerð að þau tryggðu að allar þær
konur sem í raun uppfylltu sann-
gjarnar faglegar kröfur fengju lög-
gildingu.
Raunhæfasta og eðlilegasta
leiðin til að sannreyna kunnáttu
umsækjendanna er að leggja fyrir
þá próf og lögðum við það til og
jafnframt að fenginn yrði prófdóm-
ari erlendis frá sem hefði reynslu
af prófum í fótaaðgerðum og því
nauðsynlegan samanburð. Við
„Raunhæfasta og eðli-
legasta leiðin til að
sannreyna kunnáttu
umsækjendanna er að
leggja fyrir þá próf og
lögðum við það til og
jafnframt að fenginn
yrði prófdómari erlend-
is frá sem hefði reynslu
af prófum í fótaaðgerð-
um og því nauðsynleg-
an samanburð.“
lýstum því jafnframt yfir með til-
liti til þeirra sem undir það myndu
gangast þar sem sumar hverjar
hræddust heitið próf að við teldum
það geta verið viðunandi að „próf-
ið“ yrði einungis verklegt og að
hver og ein gengist undir það á
þeim stað sem hún starfaði á.
Fulltrúi Félags fótaaðgerða-
fræðinga vísaði öllum framan-
greindum tillögum okkar á bug
sém ósættanlegum en aðrir fulltrú-
ar í nefndinni tóku ekki afstöðu
til hvort prófað skyldi eður ei, enda
virtust þeir telja hlutverk sitt helst
að reyna að ná samkomulagi með
fulltrúum félaganna.
Formaður nefndarinnar lagði í
byijun aprílmánaðar fram tillögur
að bráðabirgðaákvæði þar sem
ekkert var sagt um próf en sem
áskildi að umsókn um leyfi skyldi
fylgja ítarlegar upplýsingar um
nám og starfsreynslu auk vottorðs
læknis eða lækna sem reglulega
hafi vísað sjúklingum til fótaað-
gerða hjá umsækjanda. Auk þess
kvað tillagan á um að matsnefnd,
sú sem bráðabirgðaákvæðið kvað
á um og síðan hefur verið skipuð,
skyldi meta umsóknir og umsækj-
endur m.a. með heimsóknum á
fótaaðgerðastofur þær sem um-
sækjendur ynnu á. Hvað varðaði
heiti þeirrar stéttar sem löggilt
yrði hafði á þessum tímapunkti
formaður nefndarinnar jafnframt
tekið þá afgerandi afstöðu að hún
skyldi heita fótaaðgerðafræðingar
í stað fótafræðinga eins og við
höfðum lagt áherslu á og fært rök
fyrir.
Formaðurinn gerði nefndarfull-
trúum þarna jafnframt ljóst að ef
ekki næðist samkomulag um
bráðabirgðaákvæðið í þessu formi
yrði ekkert af setningu reglugerð-
arinnar.
Fulltrúi okkar skrifaði undir
reglugerðardrögin samkvæmt
framansögðu þó við teldum að
bráðabirgðaákvæðið eins og það
kom frá formanninum tryggði ekki
að gerðar yrðu nægar kröfur til
faglegrar þekkingar fótaaðgerða-
fræðinga sem heilbrigðisstéttar.
Samþykki fulltrúa okkar byggði á
því að fulltrúi fótaaðgerðakvenna
myndi standa við samþykki sitt á
reglugerðardrögunum sem undir-
skriftin fól í sér.
Hins vegar kom það á daginn
að félagsmenn í Félagi fótaað-
gerðafræðinga töldu sig ekki þurfa
að sættast á neitt né setja fagleg
markmið á oddinn heldur virtu
þeir störf nefndarinnar og tillögur
hennar að vettugi, fóru bakdyra-
megin að ráðuneytinu og neyttu
þar aflsmunar. Þó undir starfi
nefndarinnar hafi aldrei verið hægt
að fá upplýst hversu félagar í
Félagi fótaaðgerðafræðinga væru
margir var Ijóst að þeir skiptu tug-
um á móti okkur fimm. Um það
leyti sem nefndin skilaði loks til
ráðherra tillögum sínum að reglu-
gerð var það á allra vitorði sem
með málum þessum fylgdust að
ráðherra svo og ráðuneytisstarfs-
menn auk nefndarmanna höfðu í
langan tíma ekki haft stundlegan
frið fyrir þrýstingi af hálfu for-
svarsmanna Félags fótaaðgerða-
fræðinga.
Reglugerð um menntun, réttindi
og skyldur fótaaðgerðafræðinga,
Til frambúðar
þakrennur
Litir:
Hvítt, svart,
rautt, brúnt
Sænsk
gæða
framleiðsla
Galvanhúðað stál gefur styrkinn og litað
plasthúðað yfirborð ver gegn ryði og tæringu.
Fagmenn okkar veita ráðleggingar. Hagstætt verð.
Sölu- og þjónustuaðilar:
KK. Bllkk. Auðbrekku 23. simi 45575.
Blikksmiðjan Funl sf., Smiðjuvegí 28. Kóp. S. 91-78733
Blikksmiðjan Vik hf., Smiðjuvegi 18c, Kóp. S. 91-71580
Blikksmiðja Einars af., Smiðjuvegi 4b, Kóp. S. 91-71100
Blikksmiðjan Höfði, Eldshöfða 9, Rvk. S.686212
Borgarblikksmiðjan hf., Álafossvegi 23, Mosfellsb. S. 91-668070
Stjörnubllkk hf., Smiðjuvegi 1, Kóp. S. 91-641144
Btikkás hf., Skeljabrekku 4, Kóp. S. 91-44040
Blikksmiðja Erlondar, Hnífsdalsvegi 27, Isaf. S. 94-4488
Blikkrás hf., Hjalteyrargötu 6, Akureyri. S. 96-27770
Blikk og bflar, Tungötu 7, Fáskrúðsfirði. S. 97-51108
Blikk hf., Gagnheiði 23, Selfossi. S. 98-22040
Blikksmiðja Agústs Guðjónssonar, Vesturbraut 14, Keflav. S. 92-124'
Blikksmiðjan Eintækni, Bygggörðum 4, Seltjarnesi. S. 91-611665.
Bllkkiðjan af., Iðnbúð 3. 210 Garðabæ, simi 46711.
Bllkkvark, Ægisbraut 23, Akranesi, sími 93-11075.
Qylfi Konráðsson hf., Vagnhöfða 7, Reykjavik, sími 91-674222.
Válavorkstseðl Björns og Krlstjáns, Reyðarfirði, sími 97-41271.
ISVOR
BYGGINGAREFNI
Dalvegur 20. Box 435 202 Kóp. Simi 641255, Fax 641266
LOKAÚTSALA ALLT Á KR. 500 ^Veijas. PRÚTTIÐ MARKAÐSHÚSIÐ, fyS'Á'/i' sa6u 10-,4.