Morgunblaðið - 25.08.1992, Side 20

Morgunblaðið - 25.08.1992, Side 20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. AGUST 1992 Háskólamiðstöð lista, uppeldis- og kennslumála eftír Jónas Pálsson Á síðustu áratugum hefur starfs- menntun margra stétta færst á há- skólastig. Má þar nefna menntun kennara, hjúkrunarfræðinga, tækni- fræðinga og ýmissa sérfræðinga annarra á sviði þjónustu og iðnaðar. Svipaðar breytingar hafa gengið yfir í nágrannalöndum okkar þótt þróun- in hér á landi hafí e.t.v. verið hrað- ari og meira áberandi sökum þess hve seint atvinnubyltingin hófst. Nokkuð hefur verið rætt af og til undanfarin ár um þennan þátt í menntamálum okkar og sýnst sitt hverjum eins og gengur. Þótt önnur mál séu vafalaust ofar í hugum flestra íslendinga þessa dagana en efling stofnana á háskólastigi langar mig samt að vekja athygli á nokkrum þáttum málsins. Það skiptir að mínu mati verulega miklu fýrir samfélagið að takast megi sem fyrst að marka framtíðarstefnu um uppbyggingu háskólastigsins sem dágóð samstaða ríki um. Sá er hér ritar hefur að vísu oftast í umræðu síðustu ára um skólamál haldið fram hlut grunnskól- ans og lagt áherslu á trausta stöðu hans í menntakerfinu. En auðvitað eru öll skólastigin þjóðinni jafn nauð- synleg hvert á sinn hátt. Auk þess má vera af ástæðum sem hér verða ekki raktar að sérstök ástæða sé til um þessar mundir að gefa gaum að málefnum framhalds- skóla og háskóla. Að vísu mun rétt vera að ekki skorti á þessum skóla- stigum lög og reglugerðir um al- menna stefnumótun. Samt er nokkuð ljóst, þótt um það skorti öruggar upplýsingar og rannsóknir, að marg- ir ágallar eru á skipan og starfshátt- um, námi og menntun í framhalds- skóium okkar og háskólum. Um þá misbresti verður ekki rætt hér, að- eins bent á nokkur álitamál sem snerta skipan háskólastigsins. — Vegna tengsla minna við Kennarahá- skóla íslands skal tekið fram að ég lýsi í grein þessari eingöngu persónu- legum skoðunum mínum en mæli á engan hátt fyrir hönd skólans eða núverandi stjórnenda hans. Sameining Fósturskól- ans og KHI Fyrir röskum fjórum árum (í febr- úar 1988) skipaði Birgir ísl. Gunn- arsson, þáverandi menntamálaráð- herra, nefnd til að endurskoða lögin um Fósturskóla íslands (lög nr. 10 frá 1973). Nefndin skilaði áliti í byrj- un desember 1988 og fólust í álitinu tvær megintillögur. Onnur var sú að efna til náms fyrir fóstruliða á nýrri námsbraut í framhaldsskólum. Hin tillagan var á þá leið að Fósturskól- inn skyldi innan fímm ára sameinað- ur Kennaraháskóla íslands og fóstrur menntaðar í sérstakri deild þess skóla. Guðmundur Magnússon, nú- verandi þjóðminjavörður, sem var formaður nefndarinnar, rakti þessar tillögur meirihluta nefndarinnar í grein í Morgunblaðinu 15. des. 1988 og telur þar fram ýmislegt þeim til stuðnings. Undirritaður, sem þá var rektor Kennaraháskólans, átti fyrir hönd skólans sæti í laganefndinni. Við lokaafgreiðslu tillagna kaus ég að sitja hjá þegar atkvæði voru greidd um hvort stefnt skyldi að sameiningu Fósturskólans og Kennaraháskólans, sbr. hér að framan. Ástæðan fyrir þessari afstöðu minni var einkum sú að mér fundust starfslegar forsendur fyrir sameiningu skólanna, einkum varðandi húsnæði, nokkuð ótryggar þótt raunar væri gert ráð fyrir fimm ára aðdraganda. Kennaraháskólinn hafði heldur vonda reynslu af afstöðu stjómvalda varðandi starfsskilyrði þegar stórbreytingar gengu yfír skól- ann fyrr á árum og sú reynsla hvatti til varkárni. Áður hafði ég þó ítrekað lýst þeirri skoðun minni fyrir nefnd- armönnum að störf og menntun fóstra og kennara sköruðust í svo veigamiklum atriðum að réttlætan- legt væri og raunar beinlínis æski- legt að veita þeim fagmenntun í einni og sömu skólastofnun. Einkum væri þetta augljóst varðandi fóstrur og þá kennara sem störfuðu í yngstu árgöngum grunnskóla (6-9 ára nem- endur). Þessi afstaða mín var í góðu samræmi við stefnu stjómar Kenn- araháskólans en í fundargerð skólar- áðs KHÍ frá 9. nóv. 1988 segir m.a. svo um þetta mál: „I almennri um- ræðu var það viðhorf ríkjandi, að mikilvægt væri að efla samvinnu um menntun uppeldisstétta á háskóla- stigi og að ekki væri óeðlilegt að hugsa sér samruna ofangreindra stofnana í framtíðinni. Á hinn bóginn var það skoðun flestra, sem til máls tóku, að þar væri um framtíðar- markmið að ræða, sem krefðist langs undirbúnings sem og þess að viðkom- andi stofnanir fengju tíma til að þróa starfsemi sína, sem nú væri á marg- an hátt í endurskoðun". Þannig enduðu þessar umræður árið 1988 um hugsanlega samein- ingu Fósturskólans og Kennarahá- skólans. Báðir skólamir hafa, að mínu mati, á undanfömum íjórum ámm fest í sessi breytingar á starf- semi sinni sem ótvírætt horfa tii bóta og styrkja verulega stöðu þeirra þrátt fyrir takmarkaðar fjárveitingar og marga örðugleika, sem fylgja yfír- standandi fjárhagskreppu. Menntastofnun uppeldisstétta En hvers vegna þá að vekja á ný umræðu um sameiningu skólanna, sem mörgum mun sennilega þykja þarflaus nú sem fyrr, ef ekki beinlín- is skaðleg? Ástæðan er einfaldlega sú að ég er enn sömu skoðunar og ég var 1988 og raunar löngu fyrr að starfsmenntun kennara og fóstra sé þegar til lengdar lætur best borg- ið í einni og sömu skólastofnun. Eg legg því til að umræðan um sammna Fósturskólans og Kennaraháskólans hefjist að nýju þar sem fyrr var frá horfíð. — Jafnframt fínnst mér eðli- legt að kanna einnig hvort Þroska- þjálfaskólinn geti verið með í þessari nýskipan. Ef góð samstaða tækist milli skólanna um málið og nægur tími er ætlaður til undirbúnings mun sameining, að mínu áliti, verða ávinningur bæði faglega og fjárhags- lega. Þessi háskólastofnun ætti að hafa forsendur til að verða með tím- anum öflug fagleg miðstöð, þangað sem uppeldisstéttimar sækja sam- eiginlega undirstöðumenntun sína; ásamt framhaldsmenntun og sí- menntun. Raunar má segja að Kenn- araháskólinn sé nú þegar slík mið- stöð og skiptir þar mestu gott bóka- safn, gagnasmiðja og tæknibúnaður allgóður, m.a. sem bakhjarl við fjar- kennslu. Mér hefur lengi fundist að fagfólk á vettvangi uppeldis- og skólamála ætti að standa einhuga og sameinað að uppbyggingu slíkrar mennta- stofnunar. A því eru sterkar líkur að sameiginleg skólastofnun og stærri muni standa betur að vígi en einstökum skólum er kleift til að gegna faglegu ætlunarverki sínu í okkar fámenna samfélagi, einkum þegar harðnar á dalnum fjárhags- lega, eins og nú horfír. Þáttaskil verða um þessar mundir á mörgum sviðum þjóðlífsins. Af Jónas Pálsson „Því lengur sem ég hug- leiði málefni háskóla- stigsins því skynsamlegri virðist mér sú skipan að á íslandi sé aðeins einn háskóli. Hins vegar er jafn sjálfsagt að innan þessarar háskólaheildar starfi margar — og mis- munandi sjálfstæðar — kennslu- og rannsókna- stofnanir.“ þeim sökum m.a. er skynsamlegt og tímabært að skoða rækilega skipu- lagsmál núverandi háskóla og þeirra sérskóla, sem rætt er um að færa í þeirra raðir. Samstarfsnefnd há- skólastigsins hefur um nokkurra ára skeið fjallað um þessi mál. Nefndin er eðlilegur umræðuvettvangur um málefni háskólastigsins og tillögur sem þaðan koma hljóta að vega þungt þegar stjórnvöld móta stefnu til lengri tíma. Um þessi efni eru eðlilega skiptar slfoðanir og svo mun áfram verða. Ágreiningsefnin eru mörg; t.d. bund- in kostnaði, byggðajafnvægi, við- horfum til menntunar, atvinnurétt- inda, kjaramála, o.s.frv. Deilt er um viðhorf og tekist á um hagsmuni. Fagleg sjónarmið og skynsamleg rök hvemig þessum málefnum er best borgið hljóta þó að ráða úrslitum þegar málum verður endanlega ráðið til lykta. Stofnun Listaháskóla í undirbúningi Úr því ég er á annað borð farinn að ræða málefni háskólastigsins langar mig í leiðinni að vekja máls á hugmynd sem einnig snertir sam- runa skóla, skipulag og tengsl stofn- ana á því skólastigi. Hér á ég við tillögur um Lástaháskóla íslands, en unnið hefur verið að stofnun þess skóla undanfarin ár. í skýrslu nefnd- ar, sem starfaði á vegum mennta- málaráðuneytisins segir svo (í janúar 1992): „Nú liggur fyrir í mennta- málaráðuneytinu fullbúið handrit að frumvarpi til laga um Listaháskóla íslands sem verði samræmd æðri menntastofnun fyrir tónlist, leiklist og myndlist. Nefnd á vegum mennta- málaráðuneytisins skilaði drögum að þessu frumvarpi í mars 1989.“ Þá segir að drögin hafi verið send ýms- um aðilum til umsagnar og kynnt alþingismönnum. í nefndarálitinu er einnig skýrt frá því að frumvarpsgerðin eigi sér all- langan aðdraganda og efni hins nýja frumvarps einkum sótt til eldri frum- varpa um Leiklistarháskóla íslands, Tónlistarháskóla íslands og Mynd- listarháskóla íslands, sem samin höfðu verið á árunum 1981-88. Síð- ar í inngangi um störf nefndarinnar segir: „Þegar ljóst varð að frumvarp til laga um Listaháskóla íslands næði ekki fram að ganga á Alþingi vorið 1991 töldu forstöðumenn um- ræddra listaskóla nauðsynlegt að leita nýrra leiða til að tryggja áfram- haldandi uppbyggingu æðri list- menntunar hér á landi og óskuðu því eftir samstarfi við Háskóla ís- lands. Hinn 7. mars 1991 undirrituðu rektor Háskólans og skólastjórar listaskólanna þriggja viljayfírlýsingu um samstarf þar að lútjandi. Jafn- framt var óskað eftir því við mennta- málaráðuneytið að það styddj undir- búning og framkvæmd samstarfs- ins.“ Loks er frá því greint að ráðu- DRAUMALI EIÐISTORGI 11, SÍMI 628 STÓRÚTS 15-60% AFSLATTUR LÁTIÐ DRAUMIMn RÆTAST Einstakt tækifæri sem kemur aldrei aftur Sofíð á góðu rúmi Mikið úrval af fataskápum og kommóðum vatnsdýnur, springdýnur, latexdýnur Fyrstir koma...fýrstir fál Vatnsrum hf Skeifunni 11 a, sími 688466 DRAUMALÍNAN, EIÐISTORGI 11, SÍMI 628211 r p > » I I I I i í 9 i í í i I

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.