Morgunblaðið - 15.09.1992, Síða 1

56 SIÐUR B
209. tbl. 80. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 15. SEPTEMBER 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Vaxtalækkun þýska seðlabankans er talin boða breytta stefnu í vaxtamálum
Aukin von um
betri tíð í efna-
hagsmálunum
London. Reuter.
GENGI Bandaríkjadollars hækkaði og sömuleiðis verð á hlutabréfum
í kauphöllum víða um heim í kjölfar vaxtalækkunar þýska seðlabank-
ans í gær. Er búist við, að seðlabankar í sumum aðildarríkjum Evrópu-
bandalagsins (EB) muni fljótlega fara að dæmi Þjóðverja og almennt
er vonast til, að vaxtalækkunin, þótt lítil sé, boði bjartari tíma fyrir
efnahagslífið. Það mun þó ráðast mikið af niðurstöðu þjóðaratkvæða-
greiðslunnar um Maastricht-samninginn í Frakklandi á sunnudag en
vextirnir voru í og með lækkaðir til að efla stuðning við hann.
I tilkynningu þýska seðlabankans
sagði, að almennir útlánavextir hefðu
verið lækkaðir um hálft prósentustig,
úr 8,75% í 8,25%, og millibankavext-
ir, sem eru miklu mikilvægari í þessu
sambandi, um fjórðung úr stigi, úr
9,75% í 9,50%. Er vaxtalækkunin lít-
il og að margra mati gerð með hálf-
um huga en markaðurinn tók henni
með opnum örmum. Gengi dollarans
hækkaði verulega og verð á hluta-
bréfum einnig. Einna mest var hækk-
unin í kauphöllinni í Frankfurt og
er skýringin meðal annars sögð vera
ánægja með nýjan sveigjanleika
þýska seðlabankans.
Norman Lamont, fjármálaráð-
herra Bretlands, sagði, að vaxta-
lækkunin boðaði nýja þróun I vaxta-
málunum. „Það sem mestu máli
skiptir er, að nú liggur vaxtastefnan
niður á við en í allt sumar hafa ver-
ið vangaveltur um, að vextir færu
hækkandi og yrðu háir fram á næsta
vor,“ sagði Lamont. Markaðssér-
fræðingar í New York segja, að
vaxtalækkunin í Þýskalandi hafí
verkað eins og vekjaraklukka á
markaðinn vestra.
Vaxtalækkun Þjóðveija er hluti
af ýmsum tilfærslum innan Gjaldeyr-
issamstarfs Evrópuríkjanna (ERM)
en þær voru ákveðnar á fundi emb-
ættismanna um helgina. Ber þar
hæst að öðru leyti gengislækkun ít-
ölsku lírunnar um sjö prósent.
Ákveðið hefur verið að lækka vexti
í Frakklandi eftir næstu helgi.
Búist er við, að hugað verði að
vaxtalækkun í fleiri EB-ríkjum en
ólíklegt þykir, að unnt verði að lækka
vexti í Bretlandi alveg á næstunni.
Þrýstingur á breska pundið hefur að
vísu minnkað en það getur verið
gálgafrestur, einkum ef Maastricht-
samningurinn verður felldur í Frakk-
landi. Talið er, að Danir muni lækka
vextina en ekki þó fyrr en að lokinni
þjóðaratkvæðagreiðslunni í Frakk-
landi. Sænski seðlabankinn lækkaði
millibankavexti í gær úr 75% í 20%
og í Svíþjóð og í Noregi er búist við,
að meiri ró komist á gengismálin
eftir vaxtalækkunina í Þýskalandi.
Sjá einnig fréttir á bls. 2 og 23.
Eftirvænting í kauphöllinni
Verðbréfasalar í kauphöll Parísar hlýða á boðskap stjórnvalda um væntanlega vaxtalækkun í kjölfar vaxta-
lækkunar þýska seðlabankans. Talið er að lækkunin geti aukið fylgi við Maastricht-samninginn í þjóðarat-
kvæðinu sem verður um samninginn í Frakklandi á sunnudag.
Yfirmaður umbótanefndar Jeltsíns Rússlandsforseta svartsýnn
Oðaverðbólga og fram-
leiðsluhrun vfh’vofandi
Moskvu. The Daily Telegraph.
HALDI rússneski seðlabankinn
áfram taumlausri seðlaprentun
sinni til að halda fyrirtækjum á
floti má búast við að óðaverðbóiga
taki á ný völdin í landinu auk
þess sem framleiðsla minnki enn
og fjöldi fólks missi atvinnuna
næstu mánuði. Þessi dapurlega
Deilt um fortíðina í Litháen
Vann Prunskiene fyr-
ir sovésku lögregluna?
Moskvu. Reuter.
HÆSTIRÉTTUR Litháens kvað upp þann úrskurð í gær að
Kazimiera Prunskiene, fyrrverandi forsætisráðherra, hefði
unnið með sovésku leyniþjónustunni KGB. Prunskiene hefur
staðfastlega neitað ásökunum um slíka samvinnu.
Itar-Tass-
fréttastofan
skýrði frá niður-
stöðu dómsins
en málaferlin
eru hin fjórðu í
röð réttarhalda
yfír áhrifafólki í
Litháen sem
sakað er um
KGB-tengsl. T. . .
Blöð í landinu Kazmuera
segja dómara Prunskiene
hafa flýtt málinu sem frekast var
unnt vegna þrýstings frá stuðn-
ingsmönnum Vytautas Lands-
bergis forseta. Prunskiene hefur
verið skeleggur gagnrýnandi hans
en hugsanlegt er að henni verði
nú vísað af þingi.
Prunskiene segir skýrslur KGB
um sig eftir vinnuferðir til útlanda
einu sannanirnar um viðskipti sín
við stofnunina; með slíkum plögg-
um sé hægt að sakfella flesta
fyrrverandi Sovétborgara.
spá er höfð eftir Sergej Vasíljjev,
yfirmanni Umbótanefndar efna-
hagsmála í Rússlandi. Hann segir
að afturhaldsmenn séu allsráðandi
í sljórn seðlabankans. „Ég veit
ekki hvað ræður gerðum þerra
en reyndin er sú að þeir grafa
undan ríkisstjórninni."
Gert er ráð fyrir að verðlag hækki
um 20% í september síðan sígi enn
á ógæfuhliðina og verði hækkunin
50% á mánuði í október og nóvem-
ber, að sögn Vasíiíjevs. Hann sagði
ljóst að stjórnvöld myndu ekki geta
staðið við fyrirheit gagnvart Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum um aðhaldsstefnu
en sjóðurinn hefur gert slíkar ráð-
stafanir að skilyrði fyrir því að Rúss-
ar fá aukin lán.
Vasílíjev sagði að undir forystu
Viktors Gerasjenkos seðlabanka-
stjóra, er áður stjórnaði seðlabanka
Sovétríkjanna gömlu, væri „hug-
myndafræði miðstýrðra áætlana, þar
sem allir fengu ódýr lán að vild“
helsta leiðsögnin. Heimildarmenn
telja að Gerasjenko fari að tillögum
hóps forstjóra helstu iðnfyrirtækja
landsins en þar er helsti frammámað-
urinn Arkadí Volskí er ákaft hefur
andmælt umbótastefnu Borís Jeltsíns
forseta og ráðherra hans. Hópurinn
er oft nefndur „Skuggaráðuneytið"
eða aflið á bak við „Valdaránið sem
læðist á tánum“. Volskí krefst þess
að fyrirtækjunum verði haldið uppi
með lánum til að komið verði í veg
fyrir atvinnuleysi sem enn er afar
lítið samkvæmt opinberum skýrslum.
Vasílíjev taldi að afleiðingarnar af
stefnu Volskís yrðu á endanum al-
gert hrun efnahags landsins.
Rússneska þingið, þar sem Volskí
á marga stuðningsmenn, kemur sam-
an í næstu viku. Þar er búist við að
komi til uppgjörs milli stjórnar Gajd-
ars og Skuggaráðuneytisins um
efnahagsmálin og stefnuna í stjórn-
arskrármálum. Afturhaldsöflin á
þingi hafa komið í veg fyrir róttæk-
ar umbætur á stjómarskránni.
Neita að mæta á
friðarfund í Genf
Sarajevo, Genf. Reuter.
ALIJA Izetbegovic, forseti Bos-
níu-Herzegóvínu, skýrði samn-
ingamanni Sameinuðu þjóðanna í
Genf frá því í gær að fulltrúar
stjórnar múslima myndu ekki
mæta á fundi um átökin í fyrrver-
andi lýðveldum Júgóslavíu sem
hefjast áttu í á föstudag. Radovan
Karadzic, leiðtogi Serba, hefur
gefið í skyn að hann muni ekki
mæta ef SÞ selji flugbann á serb-
neskar flugvélar í lofthelgi Bosníu
eins og samtökin áforma.
Múslimar eru nær helmingur ibú-
anna en ráða aðeins yfír þriðjungi
landsins og eru sagðir óttast að Serb-
ar muni geta fengið landvinninga
sína viðurkennda í Genf. Króatar
hafa tryggt sér yfirráð á þeim svæð-
um þar sem þeir eru í meirihluta.
Óvenju hörð átök voru í Sarajevo
og víðar í Bosníu í gær þrátt fyrir
loforð stríðsaðila um að láta SÞ fram-
vegis hafa eftirlit með þungavopnum.
Hvenær hætta þeir?
Ungir drengir í Sarajevo hnipra sig
saman og hlusta á vopnadrunurnar.