Morgunblaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 18

!
i>r ooj- .ðf. HUOÁGUlQIHíl (TÍGA*JOHOM
18--------- MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. SEPTEMBER 1992
Bókmenntahátíð 1992
Gleymdar raddir
EINN athyglisverðasti rithöf-
undur Frakka um þessar mund-
ir er Pascal Quignard sem flutti
í gær fyrirlestur um bókmennt-
ir og tónlist í Norræna húsinu
og verður á rithöfundakynn-
ingu í Ráðhúsi Reykjavíkur í
kvöld. Quignard fæddist 1948 í
Verneuil-sur-Avre í Normandí.
Hann nam bókmenntafræði en
stundaði jafnframt tónlist og
segist hann rækta erfðir sínar
á þennan hátt; í móðurættinni
má finna málvísindafólk en
föðurættin samanstóð af tón-
listarmönnum frá Bæjaralandi.
Hann starfar sem bókmenntar-
áðgjafi við franska forlagið
Gallimard en vinnúr þó einkum
að eigin ritstörfum. Skáldsögur
hans eru orðnar fímm talsins,
ritgerðir og hugleiðingar fjöl-
margar um fornar bókmenntir
og tónlist.
Mestrar hylli hafa síðustu verk
hans notið; „Le salon de Wurtem-
berg“ eða Wurtemberg-saiurinn
(1986), „Les escaliers de Cham-
bord“ eða Stigarnir í Chambord,
og „Tous les matins du monde“
eða Allir heimsins morgnar, sem
Friðrik Rafnsson hefur íslenskað
og kom út í gær. Kvikmynd hefur
verið gerð eftir bókinni. Tónlist
spilar ekki aðeins stórt hlutverk í
bókum Paseals Quignards, hann
leikur á selló og er að skrifa órat-
oríu sem flutt verður í marsmán-
uði með nútímatónlistarmönnum í
borginn Caen í fæðingarhéraði
hans Normandí. Auk þess er hann
einn af stofnendum og núverandi
forseti Festival baroque de Versa-
illes, en hátíð þessi verður haldin
í fyrsta skipti 15. þessa mánaðar.
í huga blaðamanns eru tónlist
og texti andstæð fyrirbrigði,
myndi Quignard lýsa þessu megin-
viðfangsefni bóka sinna sem leik
að andhverfum?
„Ég tel að til séu þrenns konar
tungumál. í fyrsta lagi vil ég nefna
talmál sem er algengasta gerð
tjáningarforms, síðan kemur bók-
menntatexti sem búið er að þraut-
hugsa og sverfa í listrænan bún-
ing. Miðað við þessi tungumál tel
ég tónlist ekki andstæðu heldur
er hún þriðja tungumálið sem
gengur lengra í átt að tilfinningum
og skynjun. Síðan eru til tvær
gerðir tónlistar. Annars vegar tón-
list sem byggist á skarkala og
bumbuslætti og ætlar sér að leggja
manninn undir sig. Hins vegar er
tónlist náttúrunnar sem birst getur
í fuglasöng, eða í tilviki mannsins
sem tungumál. Hið eðlilega talmál
og röddin eru tónlist tungumáls-
ins, en síðan er til hin hijóða rödd
og þar á ég við bókmenntimar.
Af hinum þremur tungumálum eða
röddum sem maðurinn tjáir sig
með, er hin tónlistarlega rödd
þroskuðust. Hávaðatónlist fellur
mér illa í geð og held mest upp á
hugsaða og unna tónlist."
— Er áhugi þinn á mikið
skrifuðum tónverkum og tónlist
fortíðar, eins og barokktónlist, þá
andóf gegn kaotískri hávaðamenn-
ingu nútímans, gegn því samfélagi
sem samþykkir að hamborgara-
búllur leysi settleg kaffhús af
hólmi á búlivörðum Parísarborgar?
„Nei, ást mín á fomum textum
og röddum stafar ekki af fortíðar-
dýrkun eða andófi, heldur hafna
ég flatneskjulegum natúrualisma
sem takmarkar hlutina og réttir
allt upp í hendur manna. Eg heill-
ast af tónlist á vitræna sviðinu og
hef dálæti á þremur tegundum
„innri" tónlistar, þ.e. barokktónl-
ist, indverskri tónlist og japanskri
no-tónlist. No-tónlistin spilar inn
á frjósemi hugans og gleði er falin
í þessari fijósemi. Það er nútíma-
legt að láta ímyndunaraflið vinna
og því er þetta mjög módemísk
afstaða. Ég er líka miklu metnað-
argjarnari en svo að heyja styijöld
gegn MacDonalds og félögum, hef
í reynd engan áhuga á verðmætum
sem felast í dollurum, jenum eða
slíku. Mín leið að marki er fólgin
í að vekja athygli á þeim stórkost-
legu fyrirbærum sem búa í fortíð-
inni. Olíkt ýmsum öðmm höfund-
um sem sótt hafa til fortíðar eftir
yrkisefni, leita ég ekki að tákn-
myndum eða hliðstæðum við nú-
tímann. Ég er afar jarðbundinn
og forsendur mínar fyrir að sækja
hugmyndir til fortíðar byggjast
ekki á að endurvekja þekkta for-
tíð, heldur dulda fortíð og önnur
sjónarmið. Þess vegna skrifa ég
fremur um gleymt rómverskt
skáld eins og Albucius heldur en
Morgunblaðið/Kristinn
Pascal Quignard
Óvíd. í skrifum mínum er ég alltaf
að leita að og endurvekja gleymd-
ar raddir til lífsins, raddir manna
sem sagan hefur valtað yfir, og
em því að vissu leyti vanaðir af
tímanum. Sagan er ekki öll þar
sem hún er séð, og ef menn kynn-
ast sögunni á nýjan hátt kemur
það til með að breyta framtíðinni.
Ef þeim sem urðu undir til forna
tekst að komast aftur á spjöld
sögunnar fyrir atbeina minn, má
alveg eins telja líklegt að Ameríka
og raslmenning hennar muni
gleymast.“
Vil ekki geðjast lesendum
Önnur aðalpersónan bókarinnar
Allir heimsins morgnar er gömbu-
leikarinn og tónskáldið Sainte
Colombe, sérlunda ekkill og
„annálaður meistari“ sem vílar
ekki fyrir sér að neita konungi
Frakklands um að njóta spila-
mennsku sinnar. „Hann sat upp í
mórviðartrénu sínu, andspænis
víðitrjánum, hnarreistur, með
samanbitnar varir, laut yfir hljóð-
færið, fór fimum fingrum um grip-
mörkin, gerði æfmgar til að fága
gripin enn og þá gerðist það á
stundum að undan fingrum hans
spruttu laglínur eða kveinstafir.
Þegar þetta endurtók sig eða hann
fékk það á heilann og það lét hann
ekki í friði þegar hann lá einn í
rúmi, opnaði hann rauða nótna-
heftið sitt og punktaði það niður
í hasti til að þurfa ekki að hugsa
um það frekar. “ (Allir heimsins
morgnar, bls. 11-12. Þýðing: Frið-
rik Rafnsson.)
Hin aðalpersónan er maður sem
verið hefur Pascal Quignard hug-
leikinn um langa hríð, 17. aldar
tónskáldið Marin Marais, en skrif
hans um skáldið vöktu fádæma
athygli á þessu gleymda skáldi og
í kjölfarið klifu tónverk hans vin-
sældalista í Frakklandi. Sainte
Colombe hefur heldur ekki borið
skarðan hlut frá ástfóstri því sem
Quignard tók við þá félaga, og
nýverið komu út þtjár geislaplötur
með tónlist hans. Quignard kveðst
að ýmsu leyti vera skyldur Sainte
Colombe ..... að því leyti að ég
geng hart eftir að ná mínu fram
og leita ekki allsheijarsannleika.
Reginmunurinn á þessum tveimur
persónum er sá að Marin Marais
vildi geðjast hlustendum sínum,
en Sainte Colombe þótti hylii
þeirra einskisverð. Hann þóknaðist
engu nema tónlist sinni og eigin
metnaði. Afstaða mín til efnisins
hefur breyst með ámnum og því
hef ég færst nær þeim síðar-
nefnda. Listin í mínum augum er
frekar siðferðiiegt fyrirbæri en
vísindalegt, og líf mitt felst í leit
að hlutum í tungumálinu og sjálf-
um mér. Maður á að hafna því sem
er. Hafna klisjum, stjómmála-
Stendur íslensku
launafólki ógn af EES?
Gunnar Snorri Gunnarsson
Berglind Ásgeirsdóttir
Magnús L. Sveinsson
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur heldur fræðslufund um
samning um evrópskt efnahagssvæði (EES) að Holiday Inn
miðvikudaginn 16. september n.k. kl. 20:30.
Fundurinn er öllum opinn.
Leitað verður svara við eftirfarandi:
*HvaðerEES?
* Hvað breytist á íslenskum vinnumarkaði með aðild að EES?
* Munu laun lækka vegna EES?
* Mun EES leiða til aukins atvinnuleysis meðal íslendinga?
* Hver verður réttur íslendinga í öðrum löndum innan EES?
Ræðumenn:
Gunnar Snorri Gunnarsson,
skrifstofustjóri viðskiptaskrifstofu utanríkisráðuneytisins.
Bergljnd Ásgeirsdóttir,
ráðuneytisstjóri félagsmálaráðuneytisins.
Ari Skúlason, hagfræðingur ASÍ.
Fyrirspurnir leyfðar að framsögn lokinni.
Fundarstjóri:
Magnús L. Sveinsson, formaður V.R.
Félagsfólk er hvatt tíl að mæta
áfundinn.
Verið virk í V.R.
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur.
Nt SÓKNARFÆRI
A EVRÓPUMARKABI
Fyrirlestur á vegum Utflutningsráðs
Fyrirlesari Lars Weibull frá Svíþjóð
Staður Hvammur, Hótel Holiday Inn
Dagur 16. september
Fundartími 9.00 til 16.00 (hádegisverður milli
12.00 og 13.00)
Verð 8.000 kr.
Dagskrá: ► Bakgmnnur Evrópubandalagsins
► Almennt um nýjar reglur innan
Evrópubandalagsins
► Reglur Evrópubandalagsins og EFTA
um þarfavörur
► Samningur um Evrópskt efnahagssvæði
► Markvissar skilgreiningar Evrópumarkaðar
► Stöðu- og samkeppnisgreining
► Sérstakar áherslur varðandi íslenskar
framleiðsluvömr
Lars Weibull AB er fyrirtæki í Malmö, sem allt frá árinu
1975 hefur sérhæft sig í að finna samstarfsaðila í Evrópu
fyrir sænsk fyrirtæki. Undanfarin fímm ár hefur Lars
Weibull AB sérhæft sig í gerð markaðsrannsókna,
steftiumörkun, námskeiðum og upplýsingamiðlun um
Evrópska efnahagssvæðið.
Vinsamlega tilkynnið þátttöku til Útflutningsráðs
í síma 68 87 77
ÚTFLUTNINGSRÁÐ
ÍSLANDS
ÍSLENSKT ve/rÁ GOTT
LAGMCiLA 5 108 REYKJAVÍK SlMI 91 688777 MYNDSlMI 91 689197