Morgunblaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. SEPTEMBER 1992 Hvernig réttlæti? eftir Árna Ragnar Árnason Gífurleg skerðing aflaheimilda í þorski ár eftir ár veldur þrenging- um í sjávarútvegi um allt land. Þær eru afleiðingar ofveiði úr þorsk- stofninum og slakrar viðkomu hans á undanförnum árum. Hvernig sem við lítum á skýrslur og ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar er ljóst að margt styður álit hennar, en fátt bendir til annars. Raunar héfur ekkert komið fram sem með óyggj- andi hætti hefur hrundið eða af- sannað niðurstöðu hennar um ástand þorskstofnsins. Breytir engu þótt fyrr á öldinni hafi heild- arafli þorsks á íslandsmiðum verið meiri svo árum skiptir, fyrir og eftir útfærslu landhelginnar — það gefur engar vísþendingar um veiði- þol stofnsins í dag. Engu breytir heldur þar um hvort við beitum áfram aflamarki eða tökum á ný upp sóknarmark til að stjóma veið- unum — hvorugt bætir fyrri of- veiði. Sjávarútvegur er okkar stærsta atvinnugrein og dregur um þessar mundir nær þremur fjórðu alls gjaldeyris í þjóðarbúið. Hann er undirstaða eftiahagslífsins, ann- arra starfsgreina og heilla byggð- arlaga við strendur landsins. Hann er okkar þróttmesti atvinnuvegur og gefur best af sér þegar vel ár- ar. Afkomumöguleikar hans snerta þjóðina alla. Skerðingunni í þorskveiðum er að mestu mætt með auknum heim- ir GBC-Pappírstœtarar Þýsk framleiðsla Ýmsar stærðir og gerðir fáanlegar OTTO B. ARNAR HF. Skipholti 33 • 105 Reykjavík Simar 624631 / 624699 Ámi Ragnar Ámason „Þessi skilyrði eru ekki byggð á fyrirmælum laga um Hagræðingar- sjóð né reglugerðar samkvæmt þeim, og eru ekki sannfærandi mæli- kvarðar á byggðarösk- un.“ ildum til veiða annarra tegunda. Þannig er þess vænst að rýmun aflaverðmætis sökum þessa verði ekki meiri en sem nemur um 2,2%. Það er þó fugl í skógi en ekki í hendi. Ekki hefur gengið vel að ná aflaheimildum í sumum þeim tegundum, veiðamar kostnaðars- amari og aflinn verðminni. Ekki gengur greiðlega að selja afurðir úr þeim öllum og kann að stefna í birgðasöfnun og lækkun afurða- verðs. Menn sjá því fram á lakari afkomu — svo nemur meiru en ríf- lega tveimur af hundraði. Miklir rekstrarerfíðleikar eru fyrir í sjáv- arútvegi og hann því vanbúinn að mæta þessu þar á ofan. Það er von til að menn hafi brugðist hart við og krafist réttlætis. En hvernig réttlætis? Réttlæti fyrir byggðarlögin? Upp hljóta að koma mörg álita- efni. Þar á meðal er nýting afla- heimilda Hagræðingarsjóðs. Hann var stofnsettur við setningu laga um stjóm fiskveiða í árslok 1990 og á nú nokkrar aflaheimildir. Sjóðsstjórn er heimilt að selja sveit- arfélögum allt að fjórðung þeirra til að mæta því að stefnir í byggða- röskun vegna sölu fiskiskipa og aflaheimilda svo veldur straum- hvörfum í atvinnumálum þeirra. Hingað til hafa heimildir sjóðsins verið af honum teknar vegna afla- brests, en nú hefur sjóðsstjómin þær til sölu — í fyrsta sinn. Sveitar- stjómir, sem mátt hafa horfa á eftir fiskiskipum og veiðiheimild- um seldum burt, og sjá nú auk þess fram á almennan samdrátt og versnandi afkomu í fískveiðum og -vinnslu, hafa því gert sér mikl- ar vonir um að geta mætt sam- drættinum að nokkra með því að kaupa þessar heimildir. En hvað gerist? Sjóðsstjórnin kemst að þeirri niðurstöðu að ekkert sveitarfélag hafi lent í slíkum hremmingum. Hún vill ekki selja sveitarfélögum veiðiheimildir nema hlutdeild „at- vinnusóknarsvæðis" þess í afla- heimildum hafí minnkað um 15% á tímabilinu, og sá samdráttur leiði bersýriilega til a.m.k. 7% atvinnu- leysis á „atvinnusóknarsvæði" þess. Þessi skilyrði era ekki byggð á fyrirmælum laga um Hagræðing- arsjóð né reglugerðar samkvæmt þeim, og era ekki sannfærandi mælikvarðar á byggðaröskun. Þau vora ekki kynnt sveitarfélögum þegar auglýst var eftir umsóknum þeirra og koma þess vegna hlutað- eigandi í opna skjöldu. Sjóðsstjómin hefur skilgreint „atvinnusóknarsvæði" um landið en ekki fylgt skilgreiningu annarra aðila, auk þess sem ósamræmis gætir. Þó algengt sé að fólk fari daglega allt árið milli Bolungarvík- ur og Isafjarðar til vinnu og undan- tekning að vegur lokist, þá skil- greinir hún hvom stað um sig sem sérstakt svæði. Ekki er tekið tiliit til þess að þær glæsilegu sam- gönguframkvæmdir sem unnið er að á Vestfjörðum munu tengja saman í eitt svæði byggðarlögin Atvinnulausír í júlí 1992 Hlutfall af vinnuafli, (fjöldi í svigum) Knmiii Botnfisktegundir Reykja- Suður- Austur- Norðurl- Norðurl- Vest- Vestur- Reykja- nes land land eystra vestra firðir land vík allt frá Þingeyri til Súðavíkur. Við vestanverðan Eyjafjörð era byggð- arlögin allt frá Hjalteyri út til Ólafsfjarðar hins vegar öll sett saman. Hvergi á landinu er 7% atvinnuleysi, nema meðal kvenna á Suðumesjum. Hvergi á landinu hafa 15% aflaheimilda verið seldar burt — en frá tveimur af sjö sveit- arféíögum á Suðurnesjum hafa verið seld um 12% aflaheimilda á tímabilinu. Auk þess sem þrjú af þeim sjö máttu sjá á eftir þúsund- um tonna á undanförnum árum, en kaupendur norðan línu gátu borgað betur en heimamenn og fengu til þess auknar veiðiheimild- ir frá hinum sunnan hennar — eða stækkuðu allt í einu fískistofnar við það að skip var selt norður? Atvinnuástand á Suðumesjum er hræðilegt. Þar er atvinnuleysi með- al kvenna þrefalt hærra en al- mennt á landinu — en það telst víst ekki ærin ástæða, þó rekja megi að mestu til breytinga á afla- heimildum, útgerðarháttum og fískvinnslu. Þegar þetta er skoðað, svo og þær upplýsingar sem fyrir liggja um atvinnuástand, verður ekki undan því komist að álykta að skilyrðin sem sjóðsstjómin bjó sér til ásamt hennar eigin skil- greiningu „atvinnusóknarsvæða" muni þannig gerð til þess að koma í veg fyrir að nokkurt sveitarfélag eigi möguleika á kaupum. Hún hefur efnt til aukins ófriðar um viðbrögð við þeim varida sem skert- ar veiðiheimildir valda. Það verður óvinafagnaður. Var það með vilja gert? Það er alveg ljóst að þeir sem teija þessa niðurstöðu ekki viðun- andi munu gjörla fýlgjast með því hvar heimildir Hagræðingarsjóðs lenda. Höfundur er alþingismaður Sjálfstæðisflokksins fyrir Reykjaneskjördæmi. Mörkin 1 • Pósthóll 8895 • 128 Reykjavlk • Slmar: 81 27 88 og 68 86 50 • Fax:3 58 21 MERKIPENNAR VIÐ LEiK OG Sfo' PENNARNIR ERU / J NÆR LYKTARLAUSIR!/ veggspj. L/| ■ «] | *\\ lækifæriskort // / / / / j£fv / / . HEILDSOLUBIRGÐIR Skrilstof utækn i • INNRITUN HAFIN • Við leggjum áherslu á vandað nám sem sniðið er að kröfum vinnumarkaðarins og nýtist þér í atvinnuleit. Kenndar eru eftirtaldar námsgreinar: § Bókfærsla § Ritvinnsla § Verslunarreikningur § Tölvubókhald § Töflureiknir § Tollskýrslugerð § Gagnagrunnur § Windows og stýrikerfi Athugið okkar hagstæðu greiðslukjör, kr. 5000 á mánuði til tveggja ára eða 15% staðgreiðsluafsláttur. Tölvuskóli íslands sími 67 14 66 • opið til kl. 22

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.