Morgunblaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 20
20 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. SEPTEMBER 1992 Norræn umferðareftirlitsvika um land allt Ljósmynd/Björg Sveinsdóttir 6.000 afmælisgestir Verksmiðjan Vífilfell hélt upp á 50 ára afmæli Coca Cola á íslandi sl. föstudag með tónleikum í verksmiðju fyrirtækisins á Stuðlahálsi. Þar komu saman ríflega 6.000 ungmenni og hlýddu á leik Bubba Morthens, Síðan skein sól, Sálarinnar hans Jóns míns, Todmobile o.fl. Aðstandendur sögðust himinlifandi eftir tónleikana, en þó mannmergð- in væri meiri en búist var við meiddust aðeins tveir lítillega, en um 200 manns voru við gæslu á staðnum. Fyrirtækið bauð öllum upp á kók að vild, og einnig fengu þeir pylsur frá Sláturfélagi Suðurlands, en alls fóru- 3R tonn af kóki (um 3.500 lítrar) og 1.300 pylsur ofan í tónleikagesti. Norrænir lögreglu- menn í vinnu hérlendis NORRÆN umferðareftirlitsvika þar sem höfuðáhersla er lögð á eftirlit með notkun öryggisbelta og hlífðarhjálma og að stemma stigu við ölvunarakstri hófst í gær að frumkvæði norrænu ráðherra- nefndarinnar. Um allt land stöðv- uðu lögreglumenn fjölda bíla og sektuðu ökumenn þeirra ef ástæða þótti til. Að sögn Sævars Gunnars- sonar aðalvarðstjóra umferðar- deildar lögreglunnar í Reykjavík var einnig lögð áhersla á að ræða við bif- og reiðhjólamenn sem ekki notuðu öryggishjálma. í Reykjavík voru á annað hundrað bíla stöðvaðir, að sögn Magnúsar Einarssonar aðstoðaryfírlögrelgu- þjóns, en í Reykjavík og Hafnarfirði fengu lögreglumenn til liðs við sig lögreglumenn frá Svíþjóð og Dan- mörku í tilefni umferðareftirlits- vikunnar. Magnús Einarsson sagði að þeir sem stöðvaðir voru hefðu tekið lög- reglumönnunum vel og yfirleitt ekki BSRB vill þjóðaratkvæða- greiðslu um EES-samning Morgunblaðið/Kristinn Sævar Gunnarsson aðalvarð- stjóri og Mats Brantzon. látið sér vaxa í augum að eiga orða- skipti við hina norrænu lögreglu- menn. STJÓRN Bandalags starfsmanna ríkis og bæja (BSRB) samþykkti ein- róma á fundi sínum í gær að krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu um að- ild Islands að Evrópska efnahagssvæðinu (EES). Bandalagið tekur ekki afstöðu til EES-samningsins í heild en leggur á það áherzlu „að í öllum þeim samningum sem við gerum verði kjör og réttindi launa- fólks í engu rýrð, velferðarkerfið varið og sjálfræði íslendinga yfir sjávarútvegi og öðrum auðlindum stjórnarfundarins. Stjóm BSRB vill vekja athygli á að margir endar séu lausir varðandi hugsanlega aðild íslands að EES og margt þurfi að upplýsa og skýra frekar. Stjórnin nefnir meðal annars að margt sé óljóst um afleiðingar aðildar að EES fyrir íslenzka verka- lýðshreyfingu og réttindi launafólks þegar tii lengri tíma sé litið. Þá tel- ur stjómin að sjávarútvegssamning- ur íslands og EB verði að liggja fyrir áður en hægt sé að taka af- stöðu til EES-samningsins. „Enda þótt aldrei verið komizt framhjá öllum óvissuþáttum er ljóst að þjóðaratkvæðagreiðsla um Evr- tryggt,“ eins og segir í ályktun ópskt efnahagssvæði myndi leiða til meiri og markvissari umræðu um kosti þess og galla fyrir íslendinga að eiga aðild að EES,“ segir í álykt- un stjórnar BSRB. „Röksemdir þyrfti að ígmnda gaumgæfilegar og ætla má að þær kæmust betur til skila jafnt innan þings sem utan.“ Bent er á að þjóðaratkvæðagreiðsla um Maastricht-samkomulagið í Danmörku og Frakklandi hafi örvað umræður í þeim löndum. „Það hlýtur að teljast mikilvægt 'að niðurstaða í máli af þessari stærðargráðu sé sannanlega byggð á yfirlýstum vilja meirihluta þjóðar- innar. Með þjóðaratkvæðagreiðslu tæki þjóðin ábyrgð á niðurstöðunni, á hvorn veginn sem hún yrði, og fyrir bragðið yrði Evrópuframhaldið okkur auðveldara, utan eða innan EES,“ segir í ályktun BSRB. Islenskur listhönnuður fær styrk frá Hollandi ÍSLENSKUM listhönnuði, Hildigunni Gunnarsdóttur, var nýlega veittur styrkur úr opin- berum sjóði í Hollandi sem nefnist Stichting Fonds voor Bieldende Kunst, Vormgeving en Bouwkunst. Styrkurinn er meðal annars ætlaður til að auðvelda ungum listamönnum að skapa sér aðstöðu til að hefja sjálfstætt starf í sinni listgrein að afloknu prófi í lista- skólum þar í landi. Styrkurinn er ýmist veittur myndlistarmönnum, listhönnuðum eða arkitektum sem hafa þótt skara fram úr í námi. Hildigunnur Gunnarsdóttir lauk námi í Myndlista- og hand- íðaskóla íslands árið 1981 en hélt Hildigunnur Gunnarsdóttir síðan til náms við listaháskólann í Arnheim í Hollandi. Þar hóf hún nám árið 1987 og lauk sérnámi í um háður að honum sé varið til grafískri hönnun árið 1990. starfsgreinarinnar í þágu lista- í fréttatilkynningu segir að mannsins og þykir góð viðurkenn- styrkurinn sé þeim einum skilyrð- ing. Greinargerð Hannesar Hafstein aðalsamningamanns um EES og stjórnarskrána: Ekkert íslenzkt vald fram- selt með EES-samningnum Yfirlýsingar um stj órnarskrárbr ot eiga því ekki við JÓN Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra lagði fram á fundi utan- rikismálanefndar Alþingis í gær greinargerð frá Hannesi Hafstein, aðalsamningamanni Islands í samningunum um Evrópskt efnahags- svæði. Hannes kemst þar að þeirri niðurstöðu að með samningsgerð- inni hafí ekkert af íslenzku ríkisvaldi verið framselt og þar með eigi yfirlýsingar um að stjómarskráin sé brotin með valdaframsali, ekki erindi í umræðuna. Hvað varðar löggjafarvald, segir Hannes Hafstein að þar hafi ekkert valdframsal átt sér stað með gerð EES-samningsins. í samningavið- ræðunum um EES hafi EFTA-ríkin hafnað hugmyndum EB um að færa löggjafarvald EFTA-ríkja á samningssviðinu til sameiginlegra stofnana, enda hafi þau flest talið að slík tilhögun stríddi gegn stjóm- arskrám þeirra. Hannes dregur einnig fram nokk- ur atriði, sem hann telur styðja að ekkert framsál löggjafarvalds eigi sér stað með EES. I fyrsta lagi sé rangt að segja að verið sé að fjötra íslendinga í reglugerðafargan með reglum EES. Reglumar tryggi á hinn bóginn gagnkvæm réttindi ís- lendinga á öllu efnahagssvæðinu, sem einhliða aðlögun að reglum EB hefði ekki veitt þeim. í öðru lagi sé svið EES-samningsins skýrt og væntanlega verði ákvörðun Alþing- is um að taka upp þær reglur, sem nú liggi fyrir, tekin að vel athuguðu máli og á fullkomlega stjómskipu- legan hátt. í þriðja lagi verði nýjar reglur, sem einkum muni snerta tæknilega aðlögun og betrumbætur á þegar ákveðnu samningssviði, efni til samráðs EFTA og EB á öllum stigum málsins. Alltaf hafi verið gengið út frá því að Alþingi myndi fylgjast með slíku samráði og fjalla sjálft um mál á undirbún- ingsstigi, til dæmis með stofnun eigin þingnefndar og með þátttöku í sameiginlegri þingmannanefnd EES. „Endanlegri niðurstöðu eftir öll þessi samráð innan EES getur Alþingi hins vegar ekki breytt ein- hliða heldur aðeins játað eða neit- að. Að öðmm kosti fengi það laga- setningarvald í 18 öðmm sjálfstæð- um ríkjum og væntanlega dettur engum í hug að ætlast til þess,“ segir í greinargerð Hannesar. Varðandi framkvæmdavaldið segir Hannes Hafstein að þótt eftir- litsstofnun EFTA eða jafnvel EB fylgist með að samningsskuldbind- ingar séu uppfylltar, sé ekki í þvi fólgið framsal valds af hálfu íslend- inga. Ríki, sem komi nálægt ein- hverju alþjóðasamstarfí, taki á sig skuldbindingar jafnframt því að öðlast réttindi og það sé fremur regla en undantekning í slíku sam- starfi að sameiginlegur aðili fylgist með því að skuldbindingar séu upp- fylltar. Hannes nefnir sem dæmi Alþjóðavinnumálastofnunina og mannréttindasamninga á vegum Sameinuðu þjóðanna. Hannes telur eftirlit með ríkisstyrkjum og opin- berum útboðum þjóðréttarlegs eðlis og ekki fela í sér valdaframsal. Hannes segir að heimild eftirlits- stofnunar EFTA til að rannsaka ætluð brot fyrirtækja eða einstakl- inga á samkeppnisreglum og ákveða viðurlög við þeim, feli ekki í sér framsal á valdi. Mjög ólíklegt sé að íslenzk fyrirtæki geti, smæðar sinnar vegna, fallið undir sam- keppnisreglur EES. Hann leggur áherzlu á að fyrirtæki eða einstakl- ingur komi aldrei undir lögsögu stofnana EFTA eða EB nema hafa sjálft nýtt sér umsamin réttindi til viðskipta á mörkuðum Vestur-Evr- ópu samkvæmt EES-samningnum. Nýting slíkra réttinda feli í sér að fyrirtæki geti orðið að þola athugun eða sæta sektum. Hannes bendir á að eins og nú hátti til, geti fyrir- tæki bakað sér ábyrgð bæði á ís- landi og þeim mörkuðum, sem það eigi viðskipti við. Samkvæmt EES- samningnum beri það hins vegar aðeins ábyrgð gagnvart einum aðila og að því leyti sé samningurinn réttarbót fyrirtækja. „Hljóti is- lenzkt fyrirtæki (eða einstaklingur) sekt hjá einhverri þeirra stofnana, sem EES-samningurinn fjallar um, hefur slíkt sektarvald yfirleitt ekki verið til staðar hjá íslenzkum stjórn- völdum og því er ekkert framselt," segir Hannes Hafstein. í umfjöllun sinni um dómstól EFTA segir Hannes að hvað varðar það hlutverk dómstólsins að úr- skurða um störf eftirlitsstofnunar EFTA snúi það annars vegar að því að fylgjast með að þjóðréttar- skuldbindingar aðildarríkja séu framkvæmdar og sé þar ekkert ís- lenzkt vald framselt. Hins vegar sé dómstólnum ætlað að veita rétt- arvernd þeim aðilum, sem komi undir eftirlitsstofnunina á sviði samkeppnisreglna á efnahagssvæð- inu, fyrst og fremst' fjöiþjóðafyrir- tækjum og öðrum stórfyrirtækjum, því að þar sé um að ræða fjölþjóð- legt varnarþing og eigi því enginn landsdómstóll í reynd skýra lögsögu um málið. „Af því leiðir líka að ekkert vald íslenzkra dómstóla er þar framselt," segir Hannes. Varðandi dómstól Evrópubanda- lagsins segir Hannes að hann muni engin völd fá um íslenzk málefni eða mál EFTA-ríkja yfírleitt. Hins vegar geti athæfí fyrirtækis í EFTA-ríki verið þess eðlis í ríkjum EB að reglur bandalagsins séu brotnar. Dómstóllinn taki nú þegar slík mál fyrir og ákveði sektir sam- kvæmt reglum bandalagsins. Breyt- ingin, sem verði með EES, sé sú að samstarf verði milli eftirlits- stofnunar EFTA og framkvæmda- stjórnar EB um rannsókn mála, sem hafi markaðstruflandi áhrif. „Slík gagnkvæm aðstoð er ekkert ný- næmi í íslenzku réttarfari og sýnist enn sjálfsagðari en ella vegna þess að úrkurðað verður, eða dæmt, eft- ir efnislega nákvæmlega sömu lög- um hvort heldur er í EFTA-ríki eða EB og málefnið varðar brot eða tjón sem aldrei er séríslenzkt og líklega oftast alls ekki íslenzkt,“ segir Hannes. Hann sgir að ekkert geti knúið íslenzka dómstóla til að fara eftir dómum EB-dómstólsins við túlkun ákvæða í EES-samningnum. Hins vegar sé það réttaröryggi, sem af því hljótist, augljóst. Hannes skýrir frá því að útdráttur úr helztu dóm- um, sem um sé að ræða, verði fljót- lega birtur á íslenzku. Hann minnir á að því hafi þegar verið lýst yfir af íslands hálfu að ekki verði beðið um forúrskurði frá EB-dómstóln- um, enda væri slíkt andstætt stjórn- arskránni. Ekki sé því frekar orðum eyðandi á bókun um forúrskurði í EES-samningnum. Aðalsamningamaður íslands seg- ir að EES-samningurinn skerði ekki samningsgetu íslenzka ríkisins» gagnvart einu ríki eða stofnun, sem ekki sé aðili að samningnum. „Allar fullyrðingar um annað eru rangar og hljóta að byggjast á misskilningi við lestur samningsins fremur en viljandi rangfærslum," segir hann. Hannes Hafstein segir í lokaorð- um greinargerðar sinnar að þótt önnur EFTA-ríki gangi í Evrópu- bandalagið haldi EES-samningur- inn gildi sínu gagnvart íslandi, þótt ljóst megi vera að stofnanaþáttur hans verði einfaldaður. „Hitt er líka ljóst, að með inngöngu annarra EFTA-ríkja í Evrópubandalagið líð- ur EFTA undir lok og þar með hverfur sá samráðsvettvangur og sá samningsstyrkur sem við höfum haft með aðild okkar að EFTA. Jafnframt munu veigamiklir þættir norrænnar samvinnu breytast og flytjast að verulegu leyti inn á vett- vang Evrópubandalagsins eða tengjast honum mjög náið,“ segir Hannes. „Við eigum því ekki val um aðild að EES eða óbreytt ástand. Valið stendur um aðild að EES og þátttöku í samstarfinu þar eða núverandi ástand áð frádreg- inni aðild að EFTA og verulegum hluta norræns samstarfs."

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.