Morgunblaðið - 15.09.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. SEPTEMBER 1992
15
Aftur til handraðans?
eftir Leif Sveinsson
i
Upphaf bankaaldar
Þann 1. júlí 1886 tók Lands-
banki íslands til starfa við Bakara-
stíg í Reykjavík. í ritinu „Lands-
banki íslands 100 ára — svip-
myndir úr aldarsögu“, er út kom
í Reykjavík 1986 segir svo m.a. á
bls. 9, en þar er átt við ástandið
í landinu fyrir 1886: „Vegna
skorts á peningastofnunum var
hið litla fé, sem til var í landinu
dreift um byggðir landsins. Lá
ónotað í handraðanum og ávaxtaði
sig ekki.“ Nú virðist stefna stjórn-
valda að hverfa aftur til handrað-
ans, eða svo er a.m.k. að skilja á
áfangaskýrslu nefndar þeirrar,
sem falið var að semja drög að
frumvarpi til laga um skattlagn-
ingu eigna og eignatekna
(Afangaskýrsla, mars 1992, hand-
rit).
II
Spariskírteini ríkissjóðs
Með lögum nr. 70 frá 1962, 21.
gr., var sparifé gert skattfijálst
með nánari skilyrðum þó. Þóttu
þetta góð tíðindi hjá sparifjáreig-
endum, en enn meira framfaraspor
var stigið þann 20. nóv. 1964 með
lögum nr. 59 um útgáfu verð-
tryggðra spariskírteina, sem einn-
ig voru skattfrjáls á sama hátt og
spariféð. Menn áttuðu sig ekki
alveg strax á þessu fyrirbæri,
spariskírteinunum, en Aron Guð-
brandsson í Kauphöllinni kynnti
þetta sparnaðarform svo duglega,
að þau stóðu yfirleitt afar stutt
við í Seðlabanka íslands, voru rif-
in út eins og sagt er. Nokkrar
hjáróma raddir töluðu um gjald-
þrot ríkissjóðs Danmerkur árið
1813, en þær þögnuðu fljótt, menn
treystu því, að ríkissjóður Islands
væri ávallt aflögufær, þegar að
innlausn skírteinanna kæmi. En
nú vill fímmmannanefndin, er fjár-
málaráðherra skipaði þann 18.
nóv. 1991 binda endi á skattfrelsi
sparifjár og þar með spariskírtein-
anna. Allar _ auglýsingarnar frá
Seðlabanka íslands og Þjónustu-
miðstöð ríkisverðbréfa reyndust
þá haldlausar eftir allt saman. Þó
ber að geta þess, að í spariskírtein-
unum eru ákvæði þess efnis, að
„Alþingi getur að sjálf-
sögðu sett lög um skatt-
skyldu hinna ýmsu
sparnaðarforma, en lög
geta ekki verkað aftur
fyrir sig. Þess vegna
hljóta öll spariskírteini,
sem gefin hafa verið
út fram að gildistöku
nýrra skattalaga að
vera skattfrjáls allt til
þess tíma að lengsti inn-
lausnarfrestur er lið-
inn.“
skattaleg meðferð fari eftir lögum
á hveijum tíma.
Eftir stendur þó, að þessir sölu-
aðilar blekktu fólk til kaupanna
með auglýsingum sínum um skatt-
frelsi skírteinanna, ótímabundið.
Alþingi getur að sjálfsögðu sett
lög um skattskyldu hinna ýmsu
sparnaðarforma, en lög geta ekki
verkað aftur fyrir sig. Þess vegna
hljóta öll spariskírteini, sem gefin
hafa verið út fram að gildistöku
nýrra skattalaga að vera skatt-
frjáls allt til þess tíma að lengsti
innlausnarfrestur er liðinn.
Geti menn eigi treyst auglýsing-
um söluaðila ríkisverðbréfa, þá
myndast trúnaðarbrestur milli
þegnanna og ríkisins, sem getur
haft ófyrirsjáanlegar afleiðingar í
för með sér. Nú gengur illa að
selja spariskírteini ríkissjóðs með
6,5% vöxtum og skattfrelsi.
Hvernig halda menn þá að gangi
að selja þau, ef þau verða skatt-
skyld og vísitölutrygging e.t.v.
afnumin líka?
III
Hernámið kveikti
verðbólgubálið
Allt frá hernámi íslands 10.
maí 1940, þar til útgáfa spariskír-
teina hófst í nóvember 1964 brann
sparifé landsmanna á báli verð-
bólgunnar. Hrikalegast kom þetta
við gamla fólkið, sem sparað hafði
saman á löngum starfsferli og
hugði gott til elliáranna, en greip
í tómt. Með útgáfu spariskírtein-
anna og skattfrelsi sparifjár sýndi
löggjafinn þó á sér lit að bæta
þessu fólki upp skaðann. Skaðinn
er þó langt frá því bættur enn og
því er eigi tímabært að skatt-
leggja sparifé. Húsnæðissparnað-
arreikningar hafa reynst farsælt
sparnaðarform á Norðurlöndum
og ber að vara við því áð afnema
skattfrelsi í sambandi við þá.
IV
Lokaorð
Þegar prófessor Ármann Snæv-
arr kenndi okkur laganemum
refsirétt árið 1950 fórust honum
orð eitthvað á þessa leið: „Á Al-
þingi sitja 52 þingmenn og eru
að reyna setja landsmönnum lög.
Utan múra þinghússins búa
143921 og dunda við það nótt sem
nýtan dag að reyna að bijóta þau
lög, sem 52-menningarnir setja.“
Lítið hefur breyst á fjórum ára-
tugum. Mál er að linni þessari
áráttu og Alþingi setji mönnum
það sanngjörn skattalög, að þegn-
arnir treysti sér að fara eftir þeim.
Ógæfulegt er að hverfa aftur í
handraða 19. aldarinnar. Taka
heldur undir með Jóni Magnússyni
skáldi en hann orkti árið 1944:
Litla þjóð, sem átt í vök að veijast
vertu ei við sjálfa þig að beijast.
P.s. íbúar íslands voru 143973
þann 1. des. 1950.
Höfundur er lögfræðingur í
Reykjavík.
Tónleikar, listsýningar, leikhús, ópera, skemmtanir, íþróttakappleikir, veitingahús,
næturlíf og að sjálfsögðu frábærar verslanir eru dæmi um það sem Stórborgastiklur
okkar geta veitt lífsglöðum íslendingum. Við sjáum um að skipuleggja ferðina eftir
þörfum hvers og eins. Auk þess sem þetta er upplagt tækifæri fyrir einstaklinga má
minna á að sífellt færist í vöxt að stærri og minni hópar fari til útlanda til að gera sér
dagamun svo sem vinnuhópar, saumaklúbbar, íþróttafélög o.s.frv. Hafið samband
og kannið alla möguleikana!
(4 dagar, 3 nætur)
30.750 kr.
(4 dagar, 3 nætur)
Önnurjrábar
helgartilboð:
Lúxemborg 31.300 kr.
Kaupmannahöfn 34.500 kr.
Osló 32.900 kr.
Stokkhólmur 37.900 kr.
París 33.100 kr.
Hamborg 32.000 kr.
Frankfurt 31.500 kr.
New York 37.900 kr.
Baltimore/
Washington 37.000 kr.
Vikustiklur
(8 dagar, 7 ruetur)
London 47.800 kr.
Amsterdam 50.200 kr.
(Gildir frá 1. sept. - 31 .okt.)
46.400 kr. (Gildir frá 1. nóv. - 31. des.)
Glasgow 39.070 kr.
Lúxemborg 42.300 kr.
Kaupmannahöfn 48.960 kr.
Oslo 55.400 kr.
Stokkhólmur 74.000 kr.
París 48.200 kr.
Hamborg 52.800 kr.
Frankfurt 48.500 kr.
New York 60.500 kr.
Baltimor e/
Washington 53.700 kr.
*l verði er innifalið flug, gisting í tvíbýli og morgunverður
(nema í New York og Baltimore/Washington). Verð miðast við
staðgreiðslu, gengi og flugverð 9. sept. 1992. Verð er án flugvallaskatta.^
Athugið að verðtilboð þessi gilda í mislangan tlma.
Leitið nánari upplýsinga hjá okkur!
(4 daaar. 3 nætur)
FLUGLEIÐIR
KMFARKORT FIF
™ ýyúsi, -jyl*).!
SaniviniiiiíepðirLamlsýii
Reykjavík: Austurstræti 12 • S. 91 - 69 10 10 • Innanlandsferðir S. 91 - 69 10 70 •
Simbréf 91 - 2 77 96 / 69 10 95 • Telex 2241 • Hótel Sögu við Hagatorg • S. 91 - 62 22 77 • Símbréf 91 - 62 24 60
Keflavík: Hafnargötu 35 • S. 92 -13 400 • Símbréf 92 -1 34 90 Akureyri: Skipagötu 14 • S. 96 - 27 200 • Slmbréf 96 - 2 40 87