Morgunblaðið - 16.03.1993, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. MARZ 1993
Kasparov
sigraði í
Linares
GARRÍ Kasparov sigraði á
stórmeistaramótinu í skák í
Linares á Spáni. Hlaut hann
samtals tíu vinninga í alls
þrettán skákum og tapaði
engri skák. Þetta er sterkasta
skákmót, sem haldið hefur
verið, og er hin glæsilega
frammistaða Kasparovs talin
sýna að hann sé í góðu formi
en hann mun brátt tefla við
Bretann Nigel Short um
heimsmeistaratitilinn. Anatolíj
Karpov og Viswanathan An-
and deildu öðru sætinu með
8,5 vinning.
Andorrabúar
kjósa lýðræði
IBUAR smáríkisins Andorra
gengu á sunnudagtil þjóðarat-
kvæðagreiðslu um nýja lýð-
ræðislega stjórnarskrá og var
hún samþykkt af 75,7% íbúa.
Undanfarin 715 ár hefur And-
orra verið furstadæmi og emb-
ætti þjóðhöfðingja skipst á
milli forseta Frakklands og
biskups nágrannaborgarinnar
Seu d’Urgell á Spáni. Nýja
stjórnarskráin mun veita And-
orra fullt sjálfstæði, ríkinu
verður leyft að móta eigin ut-
anríkisstefnu og hafa sjálf-
stætt réttarkerfi. Þá verður
íbúum leyft að stofna eigin
stjórnmálaflokka og verka-
lýðsfélög. Fyrstu nútímalegu
kosningarnar í Andorra verða
haldnar í desember og stendur
til að sækja um aðild að Evróp-
uráðinu í kjölfarið.
Enn setið um
Koresh
MEÐLIMIR sértrúarsafnaðar
David Koresh í Waco í Texas,
sem bandaríska alríkislögregl-
an FBI situr nú um, hafa spurt
lögreglu hvaða ákærur bíði
þeirra, gefist þeir upp. Að
sögn FBI er þetta talið til
marks um að hugsanlega íhugi
safnaðarmeðlimir uppgjöf en
jafnframt var sagt að ekki
kæmi til greina að veita þeim
einhverja sakaruppgjöf. Tvær
konur, 21 og 19 ára, yfirgáfu
höfuðstöðvar safnaðarins á
föstudag og eru þær nú í haldi
hjá lögreglu sem vitni.
Keating’ sigr-
ar í Ástralíu
PAUL Keating, forsætisráð-
herra Ástralíu, vann óvæntan
sigur i þingkosningum í
Ástralíu á sunnudag. Keating
hefur verið við völd í tíu ár
og bentu allar spár til að hann
og Verkamannaflokkurinn
myndu bíða ósigur í kosning-
unum. Keating sagðist í gær
ætla að setja á laggirnar nefnd
sem myndi kanna möguleik-
ana á því að gera Ástralíu að
lýðveldi þannig að ástralskur
forseti yrði þjóðhöfðingi lands-
ins í stað Elísabetar Breta-
drottningar árið 2001.
Sprenging í
þýskri
verksmiðju
EINN maður fórst þegar
sprenging varð í efnaverk-
smiðju í eigu Hoechst-sam-
steypunnar í Frankfurt í
Þýskalandi í gærmorgun. I
verksmiðjunni er framleitt
plastefnið Mowiol.
Reuter
Gangan langa loks á enda
YANG Shangkun, forseti Kína (t.h.), sést hér ræða við annan öldung
I forystuliði kínverskra kommúnista, Wan Li en hann er forseti þings
landsins er kom saman í gær. Þeir tveir tóku þátt í „Göngunni löngu“
fyrir síðari heimsstyrjöld er tugþúsundir kommúnista undir forystu
Mao Tse Tungs flýðu til afskekktra héraða undan andstæðingum
sínum i liði Tsjang Kai Tsjeks. Búist er við að mennirnir láti báðir
af embætti á þinginu og yngri menn taki við, jafnvel „unglingar" á
sjötugsaldri.

Skýrsla á vegum Sameinuðu þjóðanna
Her E1 Salvador sakað-
ur ura mannréttindabrot
Sameinuðu þjóðunum. Reuter.
HER E1 Salvador pyntaði og myrti þúsundir manna á meðan á
borgarastríðinu í landinu stóð á síðasta áratug, samkvæmt skýrslu
á vegum Sameinuðu þjóðanna, sem kynnt var í gær. Stríðið stóð í
12 ár og kostaði 75 þúsund manns lífið.
í skýrslunni eru nafngreindir fjöl-
margir stjórnmálamenn og embætt-
ismenn sem sagður er bera ábyrgð
á tilteknum grimmdarverkum, s.s.
morðinu á Oscar Romero erkibiskup
árið 1980, fjöldamorði á hundruðum
óbreyttra borgara í þorpinu E1 Moz-
ote árið 1981 og morði á fjórum
bandarískum nunnum árið 1980. Þá
er forseti hæstaréttar sakaður um
að hafa truflað fjölmargar rannsókn-
ir. Skæruliðahreyfing vinstrimanna,
FMLN, er einnig sökuð um fjölmörg
mannréttindabrot.
Hörmungalíf múslima í Bosníu
Börn aflimuð
án deyfingar
Zagreb. The Daily Telegraph, Reuter.
BRESKUR læknir, Simon Mardel, sem er nýkominn frá austur-
hluta Bosníu, sagði á sunnudag að múslimskir íbúar svæðisins
hryndu niður af völdum hungurs eða sára sem þeir fengju í stór-
skotárásum Serba. Hann kvað þjáningarnar og mannfallið sem
hann hefði orðið vitni að á einni viku í bæjunum Srebrenica og
Konjevic Polje enn hryllilegri en í Eþíópíu, Líberíu og Afganist-
an, þar sem hann starfaði einnig um tíma.
Simon Mardel var á svæðinu á
vegum Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unarinnar og var í fjóra daga í Sre-
brenica, múslimskum bæ með um
60.000 íbúa og flóttamenn, og
Konjevic Polje, með um 30.000 íbúa.
Fóstrið lá við hlið móðurinnar
„Þarna var ekkert sjúkrahús fyrir
særða fólkið og ein hjúkrunarkona
og hjúkrunartæknimaður sáu um að
aflima sjúklinga," sagði læknirinn.
„Þau höfðu engin deyfilyf eða sýkla-
lyf.“ Mardel sagði að hann og hjúkr-
unarmaður breska hersins hefðu
reynt að hjálpa börnum með sund-
urtætta limi. Þeir hefðu eitt sinn
þurft að notast við skæri til að af-
lima barn og ekki haft nein kvala-
stillandi lyf.
Læknirinn fór fótgangandi á milli
bæjanna og kvaðst hafa orðið vitni
að stórskotahríð Serba á múslima.
„Ég sá mörg lík við veginn eftir stór-
skotaárásir. Flísasprengjusárin voru
hræðileg. Um það bil átta mánaða
fóstur lá á veginum við hlið látinnar
móður með gapandi sár á magan-
um.“
Borða hrátt brauð
Mardel kvaðst hafa séð hundruð
og hugsanlega þúsundir manna ráfa
um snævi þakið skóglendi í leit að
einhveiju ætilegu og íbúar Sre-
brenica þjáðust af alvarlegum nær-
ingarskorti. Margir þeirra þyrftu að
lifa á hráu brauði sem gert væri úr
muldum kjarna maískólfa, blandað
brumi tijáa og beijum sem notuð
væru til að búa til te. „Maískjarnarn-
ir ollu miklum magakvölum og
nokkrir sjúklingar sögðu að margir
hefðu dáið af völdum þeirra," sagði
hann.
Læknirinn sagði að bandarískar
herflugvélar hefðu varpað niður 64
bögglum af matvælum sem hefðu
aðeins nægt fjórðungi íbúanna. „Ég
sá fjölskyldur sem höfðu ekki borðað
í fjóra daga. Ein þeirra bjó í skýli,
börnin lágu hreyfingarlaus og for-
eldrarnir voru sljóir og sinnulausir,
sem er dæmigert fyrir sveltandi fólk.
Ég sá þrítugan mann sem hneig
dauður niður þegar hann var að leita
að matvælum frá bandarísku flug-
vélunum."
Læknirinn hafði eftir íbúunum að
stundum væri reynt að stela matvæl-
um af bændum handan víglínunnar
á yfirráðasvæði Serba, sem er innan
við kílómetra í burtu. Tvær fjölskyld-
ur sögðu honum að þær hefðu misst
systur, bróður og föður sem hefðu
verið skotin í slíkum leiðöngrum.
Áhyggjur bandarískra ráðamanna af valdabaráttunni í Rússiandi
Stuðningur við Jeltsín efst
á verkefnaskrá Clintons
Tvo lærisveina Machiavelli greinir á um hvað beri að gera
í HVÍTA húsinu í Washington hafa áhyggjur manna af valdabarátt-
unni í Rússlandi vaxið með degi hverjum. I fyrstu var ekki talin sér-
stök ástæða til að óttast um framtíð Borís N. Jeltsins á valdastóli en
andrúmsloftið breyttist snögglega og Bill Clinton forseti og undirsát-
ar hans brugðust við hart er inn tóku að streyma skýrslur um uggvæn-
lega stöðu Rússlandsforseta í baráttu hans við harðlínumenn og aftur-
haldsöfl. Richard Nixon, sem hraktist úr Hvíta húsinu í kjölfar Water-
gate-hneykslisins, var kallaður á fund forsetans unga og reyndust
þeir sammála um nauðsyn stórfelldrar aðstoðar við Rússa en Henry
Kissinger, fyrrum liðsmaður Nixons, kom fram á sjónarsviðið enn á
ný og tók þungur á brún að vara við áhrifum slíkra aðgerða.
Viðvörunarbjöllurnar tóku að
klingja í Hvíta húsinu er þangað
tóku að berast skýrslur frá banda-
rísku leyniþjónustunni, CIA, þess
efnis að hætta væri á valdaráni
þjóðernissinna í Rússlandi.
Skömmu síðar barst inn á borð
Clintons forseta skýrsla frá leyni-
þjónustu varnarmálaráðuneytisins
þar sem því var spáð að dagar Jelts-
íns á valdastóli væru senn taldir.
Loks lýsti Paul Scherer, fyrrum
yfírmaður leuniþjónustu þýska
hersins, því yfír á fundi í Washing-
ton að Jeltsín væri „búinn að vera“
og að borgarastyijöld væri yfirvof-
andi í Rússlandi. Lét hann þess
getið á fundi með aðstoðarmönnum
Bandaríkjaforseta að nú þegar
hefðu sérsveitir úr her Rússlands
tekið sér stöðu nærri landamærum
Eistlands og Lettlands.
Fyrsta stórverkefnið
í byijun síðustu viku hafði Clint-
on forseti gert sér ljóst að hann
stæði frammi fyrir fyrsta stórverk-
efni forsetatíðar sinnar. Ólíkt Ge-
orge Bush, sem taldi við hæfí að
fara sér hægt í þessu efni, ákvað
Clinton að hrinda bæri af stað neyð-
aráætlun til að unnt reyndist að
koma umbótaöflum í Rússlandi til
hjálpar.
Því fer fjarri að menn séu á einu
máli um það í Washington hvemig
bregðast beri við atburðarásinni
austur í Rússlandi. Henry Kissin-
ger, fyrrum utanríkisráðherra og
þjóðaröryggisráðgjafí Nixons, hefur
varað við því að Bandaríkjamenn
séu, líkt og í valdatíð Míkhaíls S.
Gorbatsjovs, að binda vonir sínar
við einn mann. Telur Kissinger
hættuna felast í því að andstæðing-
ar Jeltsíns sameinist gegn honum
með þeim rökum að hann sé í raun
aðeins strengjabrúða í höndum
Vesturlanda. Þá telur Kissinger að
mikið fjárstreymi frá Vesturlöndum
Valdamenn á Kjarvalsstöðum
RICHARD Níxon sést hér heilsa Georges Pompidou, þáverandi Frakklands-
forseta, á Kjarvalsstöðum en þar áttu forsetarnir fund með sér árið 1973.
Að baki Nixon stendur Henry Kissinger.
til Rússlands geti orðið til þess að
styrkja hergagnaiðnaðinn eystra og
bendir á að í þeim geira rússnesks
samfélags hafi margir enn ekki
hafnað yfirráðastefnu kommúnis-
mans. í Rússlandi sé enn að finna
vopn sem ógnað geti öryggi Vestur-
landa og þar séu enn á kreiki ein-
ræðisöfl. Því sé ekki ráðlegt fyrir
Bandaríkin að hafa afskipti af
valdabaráttunni í Rússlandi. Slík
afskipti muni næstum því ábyggi-
lega reynast gagnslaus en ríki
Vesturlanda muni aðeins eignast
nýja óvini þar eystra sem verða
muni til vandræða þegar Jeltsín er
horfinn af sjónarsviðinu.
Þessu er Richard Nixon, fyrrum
forseti sem líkt og Kissinger má
teljast fullnuma í stjórnspeki Mac-
hiavelli, ekki sammála. Nixon, sem
orðinn er áttræður og var nýverið