Morgunblaðið - 08.10.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1993
JAPAN Á TÍMAMÓTUM
húmor fyrir þessari kæruleysislegu athugasemd og ef marka mátti svip hans, taldi hann líklegast að ég
Átta fiskmáltíðir á móti
hverri kjötmáltíð Japana
Stærsti fiskmarkaður heims, Fiskmarkaðurinn í Tókýó, beinlínis ólgar af
orku og lífi. Að fylgjast með spennuþrungnum fiskuppboðum, hávaðanum
og ákefð uppboðshaldara og bjóðenda er engu líkt.
hefði framið hið versta guðlast.
Fiskar hvaðanæva úr veröldinni
virtust vera á uppboði á Fiskmark-
aðinum í Tókýó, og mér varð á að
hugsa, hvort ekki væri ástæða fyr-
ir okkur íslendinga að leggja aukna
áherslu 'k Japansmarkað í fiskút-
flutningi okkar, einkum og sér í
lagi með hinn mikla styrk jensins
i huga og hversu hagstæður út-
flutningur okkar þangað austur
hlýtur að vera í ljósi þessa, að
minnsta kosti á meðan skráning
gengis á jeninu er jafnhá og raun
ber vitni.
Möguleikar á auknum
viðskiptum við Island
Hann var ótrúlegur á að horfa og hlýða þessi japanski uppboðshaldari, sem stjórnaði túnfisksuppboðinu
á Fiskmarkaðinum í Tókýó. Orðaflaumurinn, með öllu óskiljanlegur, var nánast á hraða ljóssins, og
það var eins og hverju uppboði væri lokið, eiginlega áður en það hófst.
Texti og myndir Agnes Bragadóttir
ÓTRÚLEGT en satt. Japanir eru
slík fiskneysluþjóð, að tölfræði-
lega neyta þeir átta fiskmáltíða
á móti liverri kjötmáltíð. Þótt
Japan sé mikil fiskveiðiþjóð
(heildarafli Japana var um tíu
milljónir tonna árið 1991) er
Japan fjarri því að vera sjálfu
sér nægt í þessum efnum, því
heildarfiskinnflutningur nemur
2,8 milljónum tonna á ári. Enda
eru fiskveiðar Japana innan við
1% af landsframleiðslu, og þarf
svo sem engan að undra þegar
nöfn iðnaðarstórvelda eins og
Toyota, Mitshubishi, Sony og
fjölmargra annarra iðnrisa eru
höfð í huga. Þessi gríðarlegi
fiskinnflutningur Japans n'emur
þó ekki nema um 1,5% af heild-
arinnflutningi Japana.
Fiskveiðar Japana hafa dregist
verulega saman á undanförnum
árum vegna fiskveiðitakmarkana í
verndarskyni og því hafa Japanir
með árunum orðið æ háðari fiskinn-
flutningi, til þess að geta fulinægt
fiskneysluþörf sinni. Þetta verður
áþreifanlega ljóst þegar arteg
makalaust áhugaverður og sér-
stæður staður er heimsóttur, nánast
í hjarta miðborgar Tókýó: Fisk-
markaður Tókýó, sem höndlaði með
um 810 þúsund tonn af fiski á sl.
ári. Frómt frá sagt er það vissulega
þess virði að rífa sig upp fyrir allar
aldir einn morgun eða svo í Tókýó
og skregpa í heimsókn á Fiskmark-
aðinn. Eg var komin þangað upp
úr klukkan fimm að morgni og satt
best að segja var slíkt líf og fjör á
markaðinum, þar sem uppboðshald-
arar töluðu, eða æptu öllu heldur
hin óskiljanlegustu orðskrípi af slík-
um hraða og ákefð, að hver íþrótta-
kappleikur hefði bliknað í saman-
burðinum — því að hér var ekki um
sviðsetningu eða skemmtun að
ræða, heldur gallharðan raunveru-
leika lífsbaráttunnar, þar sem tekist
var á af hörku um hvem girnilegan
físk.
Æðar þrútna og tútna
Túnfisksuppboðið hófst skömmu
eftir að ég kom á staðinn, og ysinn
og þysinn var hreint ævintýralegur.
Bjöllur klingdu, uppboðshaldarar
öskruðu af lífs og sálarkröftum, á
þann veg að þegar grannt var skoð-
að sá maður hálsæðarnar þrútna
og tútna í hálsi þeirra, þegar átök-
in voru hvað mest. Uppboð hvers
túnfísks varði aðeins í örfáar sek-
úndur og svo glumdi bjallan og ein-
hver ánægður fiskkaupandi var nú
túnfisknum ríkari. Túnfiskurinn var
svo sannarlega engin smásmíði,
enda sagði einn hreykinn túnfisk-
kaupandi mér, að skepnan sem var
honum slegin ætti eftir að duga 250
til 300 manns í matinn. „Skyldu
það hafa verið þrír svona fiskar,
sem Jesú mettaði mörg þúsund
manns með!“ varð mér á að segja
í gríni, en Japaninn hafði engan
Þegar ég bar upp spurningu í
þessa veru á fundi með Nozumu
Takaoka, næstráðanda í Vestur-
Evrópudeild utanríkisráðuneytisins,
kvaðst hann telja að íslenskir fisk-
útflytjendur ættu möguleika á að
auka útflutning sinn til- Japans.
Hann kvaðst telja að sá hængur
væri á auknum viðskiptum á milli
landanna, að þau skiptust ekki á
sendiráðum, heldur væri sendiherra
Japans á íslandi staðsettur í Ósló
og sendiherra ísiands í Japan hefði
aðsetur í Rússlandi.
„Vandinn er sá, áð þótt Japan
sé mjög auðugt land, þá er það
einkageiri þjóðfélagsins sem er auð-
ugur, en hinn opinberi, þar með
talin utanríkisþjónustan, er ávallt í
fjársvelti. Því er það hreint ekki svo
auðveld ákvörðun að taka, að
ákveða að opna nýtt sendiráð. Lík-
lega á hið sama við_ um utanríkis-
þjónustu ykkar á íslandi," sagði
Takaoka.
Ég get staðfest orð Takaoka, að
minnsta kosti að því er varðar opin-
bera geirann í Japan, því hann virð-
ist hafa afar knöpp fjárráð. Húsa-
kynni ráðuneyta þeirra. sem ég
heimsótti, sem voru auk utanríkis-
ráðuneytisins, MITI (Ministry of
International Trade and Industry),
sjávarútvegsráðuneytið og mennta-
málaráðuneytið, voru svo fátækleg,
að enginn íslenskur embættismaður
hefði sætt sig við þau, né þær fá-
tæklegu innréttingar og húsgögn
sem þau „prýddu". Fjórir og fimm
starfsmenn puðuðu í hverri skrif-
stofukompu, og þeir sem háttsett-
ari voru höfðu lítið afdrep, hólfað
€ B€ L
t h e architects of time
SPORT
Wf/u/rr/
BORGARKRINGLUNNI
SÍMI677230
Gjaldtaka á meðferð áfengissjúklinga í fjárlagafrumvarpi
Stofnanimar eiga sjálfar
að ákveða gjaldskrárnar
í FJÁRLÖGUM næsta árs er gert ráð fyrir 70 milljón króna niður-
skurði til meðferðarstofnana ríkisspítalanna, SÁÁ og Hlaðgerðarkots
og segir Páll Sigurðsson í heilbrigðisráðuneytinu að stofnanirnar eigi
að setja sér gjaldskrá sem ráðherra muni síðan samþykkja. ÓIi Ágústs-
son, forstöðumaður Samhjálpar sem rekur Hlaðgerðarkot, segir enn
of snemmt að ákvarða hversu mikil gjaldtaka á sjúklinga verði og
Þórarinn Tyrfingsson yfirlæknir hjá SAÁ segir að framkvæmd gjald-
töku verði ekki rædd fyrr en fjárlög eru endanlega samþykkt. Ottar
Guðmundsson læknir á Landspítala segir gjaldtöku illframkvæman-
lega.
Óli segir að ef miðað sé við 370
innritanir í Hlaðgerðiskoti á ári og
tæpra 3 millj. kr. niðurskurð til
þeirra, hefði hver sjúklingur þurft
að greiða um 7.500 þúsund kr. fyrir
meðferð. Að sögn Þórarins voru
2.000 innritanir hjá SÁÁ á síðasta
ári, og ef þeim er deilt í áætlaðan
niðurskurð, hefði hver sjúklingur átt
að greiða um 8.600 kr., og er þá
ekki reiknað með mismunandi þjón-
ustu sem sjúklingar fá eða afföllum.
Greiða menn fyrir fyrstu
meðferð?
Páll Sigurðsson, ráðuneytisstjóri
í heilbrigðisráðuneytinu, segir það
gera ráð fyrir að meðferðarstofnanir
kanni hjá sér hversu mikil gjöld þau
þurfi að taka af sjúklingum til að
ná áætluðum sértekjum, og settu sér
síðan gjaldskrár sem ráðherra myndi
staðfesta. Gildistími tilhögunarinnar
er 1. janúar og því þurfi tillögur að
hafa borist vel fyrir áramót. Páll
segir að stofnanirnar eigi sjálfar að
hafa frumkvæði að eðli gjaldtökunn-
ar, t.d. hvort gjald verði heimt af
öllum meðferðarsjúklingum eða
hvort það leggist aðeins á þá sem
eru að leggjast inn í annáð og þriðja
sinn eða oftar, sem hann segir for-
dæmi fyrir erlendis frá.
Innheimta illframkvæmanleg
Óttar Guðmundsson, læknir á
geðdeild Landspítala, kveðst ekki
hafa heyrt að stofnanir eigi sjálfar
að ákvarða gjaldskrá sína vegna
áfengismeðferðar, og telur að frum-
kvæði um samræmi á gjaldskrám
milli meðferðarstöðva hljóti að koma
frá heilbrigðisráðuneytinu. „Okkur
líst ákaflega illa á að innheimta
meðferðargjöld af okkar skjólstæð-
ingum og vitum raunar ekki hvernig
við eigum að framkvæma slíkt, enda
illframkvæmanlegt og spurning
hversu miklu gjaldtaka skilar,“ segir
Óttar. „Það er afskaplega erfitt að
innheimta meðferðargjöld af ein-
staklingum sem oft á tíðum eru
mjög fjárvana, og hróplegt ósam-
ræmi í heilbrigðiskerfinu að heimta
gjöld fyrir þessa meðferð þegar önn-
ur meðferð með innlagninu á sjúkra-
húsunum er ókeypis."
Óttar segir að áfengissjúklingar
sem eru í meðferð hjá ríkisspítölun-
um þjáist oft af öðrum geðrænum
truflunum, s.s. þunglyndi, persónu-
leikasköddun, fælni, taugaveiklun
o.s.frv. „Samkvæmt því þarf áfeng-
issjúklingur sem þjáist af þessum
geðsjúkdómum ekki að greiða fyrir
meðhöndlun sína á geðdeild, en um
leið og sjúklingurinn leggst inn á
sérhæfða deild sem sinnir bæði þess-
um geðsjúkdómum og alkóhólisma,
þarf hann að greiða fyrir meðferðina.
Við myndum lenda í endalausum
vandræðum með slíkar skilgreiningar
á okkar skjólstæðingum ef gjaldtaka
kemur til framkvæmda," segir Óttar.