Morgunblaðið - 08.10.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1993
Keppni íslenskra
hesta liður í landbún-
aðarsýningu í Texas
Flórída. Frá Atla Steinarssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
TVEIR íslenskir hestamenn, þeir Axel Ómarsson og Guðni
Vignir Jónsson, eru nú staddir í Texas í Bandaríkjunum og
munu um næstu helgi taka þátt í fyrstu keppni íslenskra
hesta sem þar fer fram. Keppnin verður einn liðurinn í Tex-
as State Fair sem er ein viðamesta árlega hátíð sem fram fer
í þessu mikla ríki.
Þeir Axel og Guðni Vignir stofn-
uðu fyrirtæki á íslandi í nóvember
í fyrra undir nafninu Víkinghestar
sf. Tilgangur félagsins er að kynna
íslenska hesta í Bandaríkjunum
með aukin útflutning íslenskra
hesta þangað fyrir augum.
Þeir réðu í vor umboðsmann í
Texas, Jerry Steinbroock, og
sendu horjum þrjá gæðinga, sem
tekið hafa þátt í hestamótum á
íslandi, til að kynna íslenska hesta
í Texas._ Þessir hestar bera heitið
Geisli, Ás og Kapall.
Fyrsta keppnin
Hestaíþróttir eru stór liður í
Texas State Fair og árum saman
hefur þar farið fram keppni milli
þriggja tegunda bandarískra
hesta; American Saddlebred, Ten-
nessee Walker og Racking Horses.
Nú í fyrsta sinn er bætt við keppni
ísienskra hesta og munu þeir Áxel
og Guðni Vignir taka þátt í þeirri
keppni á Geisla, Ás og Kapli á
móti Bandaríkjamönnum sem eiga
íslenska hesta. Þessi keppni fer
fram á laugardaginn. Keppt er í
fjórgangi, fimmgangi og tölti.
í stuttu símaviðtali við Axel
Ómarsson kom fram að þegar
þeir félagar lýstu þeim ásetningi
sínum í fyrra að vinna að kynn-
ingu íslenskra hesta í Texas töldu
sumir að þeir væru gengnir af
göflunum. En kynningarstarfið
hefur gengið vel að þeirra sögn
og talsverður áhugi fyrir hendi.
Þeir Texasbúar sem eiga íslenska
hesta hafa yfirleitt fengið þá frá
búgarði Elizabetar Haug í Kalifor-
níu en hún hefur árum saman alið
upp og selt íslenska hesta.-
íslenskir hestar á skrá
Sérstakur félagsskapur í New
Jersey, Icelandic Horse Federati-
on, heldur skrá um alla íslenska
hesta í Bandaríkjunum bæði þá
sem þangað eru fluttir frá íslandi
og hina sem fæðast í Bandaríkjun-
um. Á þeirri skrá eru nú um 700
hestar og fer nokkuð ört fjölgandi.
Geirsgata, Miðbakki og Austurbakki
Geirsgata verður opnuð fyrir umferð í dag. Auk lagningar Geirsgötu hefur Miðbakka verið breytt og hann
endurgerður auk Austurbakka að hluta.
Geirsgata opnuð fyrir umferð
GEIRSGATA verður opnuð fyrir umferð og ný umferðarljós tekin í
notkun á þremur gatnamótum á morgun, iaugardag. Ljósin eru við
Kalkofnsveg, Pósthússtræti og Tryggvagötu við Hafnarbúðir. Geirs-
gata, sem verður aðalumferðaræð um miðborgina, er nú komin í endan-
lega útfærslu en svæði meðfram götunni eru sum hver enn ófrágeng-
in. Því verki lýkur á næstu tveimur vikum.
Framkvæmdirnar fela í sér lagn- götu en ný bílastæði eru við Tryggva-
ingu Geirsgötu og nýrra gangstétta,
bílastæði og útivistarsvæði við Mið-
bakka og breytingar og endurgerð á
Miðbakka og Austurbakka að hluta
og hafa verið unnar undir sameigin-
legri stjóm gatnamálastjóra og hafn-
arstjóra.
Ný bílastæði á fjórum stöðum
Engin bílastæði verða leyfð á Geirs-
götu að austan, á lóðinni Tryggva-
götu 15 (þar sem áður var ekið að
Akraborg), fyrir norðan Hafnarhúsið
og_á tveimur stöðum við Skúiagötu.
í fréttatilkynningu frá borgarverk-
fræðingi kemur fram að heildarkostn-
aður við Geirsgötu, Miðbakka og
Austurbakka sé um 440 milljónir
króna, 225 milljónir vegna hafnarinn-
ar og 215 vegna Geirsgötu.
Verkinu skilað á undan áætlun
Aðalverktaki við Geirsgötu var
Völur hf. og skilar fyrirtækið verkinu
á undan áætlun. Undirverktakar við
hellu- og steinalögn vom Heimir og
Þorgeir en Malbikunarstöð Reykjavík-
ur malbikaði. Arkitektar voru Teikni-
stofan Bankastræti 11, umferðar-
ráðgjöf annaðist Gunnar Ingi Ragn-
arsson, verkfræðiráðgjöf Hnit hf. og
Fjarhitun hf.
Markús Öm Antonsson borgar-
stjóri ekur fyrstur á grænu ljósi um
gatnamót Geirsgötu og Pósthússtræt-
is kl. 9.30 á laugardagsmorgun. Lúð-
rasveit leikur á Miðbakka kl. 9.15.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
ÓMAR FRIÐRIKSSON
Forystumenn ríkisstjómai’ lýsa erlendrí skuldastöðu þjóðarinnar með ólíkum hætti
Lykilatriði að viðskiptahall-
inn sé undir 7 milljörðum
Skuldir ríkis og sveitarfélaga tiltölulega litlar í samanburði við OECD-lönd
DAVÍÐ Oddssson forsætisráðherra sagði í stefnuræðu sinni á Al-
þingi síðastliðið þriðjudagskvöld, að nú hefði tekist að stöðva skulda-
söfnun þjóðarinnar erlendis og áð erlendar skuldir þjóðarbúsins
hefðu lækkað að raungildi á milli áranna 1992 og 1993 og myndu
halda áfram að lækka á næsta ári. Jón Baldvin Ilannibalsson utan-
ríkisráðherra hefur hins vegar dregið upp mjög dökka mynd af
skuldastöðu þjóðarbúsins og benti á við sömu umræður að langtíma-
skuldir þjóðarbúsins stefni í allt að 70% af landsframleiðslu á næsta
ári og að greiðslubyrðin verði á bilinu 30-40%. Samkvæmt spám
verði langtimaskuldirnar um 265 milljarðar á 50 ára afmæli lýðveld-
isins á næsta ári. Mismunandi áherslur forsætisráðherra og utanrík-
isráðherra stafa af því að þeir nota ólíka mælikvarða á skuldastöð-
una og þann vanda sem við er að fást.
Áætlað er að erlend langtímalán
verði um 251 milljarður á þessu
ári og muni aukast í 265 milljarða
á næsta ári. Ef gjaldeyriseign þjóð-
arinnar er hins vegar dregin frá
heildarskuldum verður svokölluð
hrein skuldastaða við útlönd rúm-
lega 226 milljarðar á þessu ári og
mun aukast í 240 milljarða á því
næsta samkvæmt spám.
Forsætisráðherra lítur á þróun
erlendra skulda út frá raungildi
þeirra, sem sýnir hvernig höfuð-
stóll skuldanna breytist í erlendri
mynt að teknu tilliti til verðbólgu
erlendis. í nýútkominni þjóðhags-
áætlun er bent á að ástæða þess
að erlendar skuldir þjóðarbúsins
standa í stað eða jafnvel minnka á
þessu ári sé hagstæð þróun við-
skiptajafnaðarins en horfur eru á
að hann verði mun minni en í fyrra.
Viðskiptahailinn sýnir í raun
hversu miklu þjóðin er að eyða um
efni fram á hveijum tíma. Minni
halli felur í sér að skuldirnar lækka
að raungildi og meiri halli leiðir ti!
skuldasöfnunar. Samkvæmt upplýs-
ingum Þórðar Friðjónssonar, for-
stjóra Þjóðhagsstofnunar, þýðir
þetta, að ef viðskiptahallinn er 7-8
milljarðar þá standa erlendar skuld-
ir þjóðarbúisins í stað að raungildi
ef erlend verðbólga er 3% á ári eins
og nú er spáð. „Ef menn vilja stöðva
skuldasöfnunina að raungildi er lyk-
ilatriði að halda viðskiptahallanum
innan við sjö milljarða," sagði Þórð-
ur. Nú stefnir í að viðskiptahallinn
verði um 6 milljarðar á þessu ári
samanborið við 12 milljarða í fyrra
og er því spáð að hann muni enn
minnka á næsta ári.
Hækka sem hlutfall
landsframleiðslu
Utanríkisráðherra hefur aftur á
móti miðað við algengari mæli-
kvarða, þ.e.a.s. hlutfall skulda af
landsframleiðslu. Þótt erlendar
skuldir standi í stað að raungildi,
eða jafnvel lækki, munu þær samt
hækka sem hlutfail af landsfram-
leiðslu.
Erlendar skuldir
sem hlutfall af vergri % af
landsframleiðslu vlf
--------------------------80
Hrein skuldastaða
ísl. þjóðarbúsins —>
--------———\---------70
'88 '89 '90 '91 '92 '93 '94
Heimild: Fjármálaráðuneytia
Að mati Þjóðhasstofnunar hefur
sá mælikvarði á stöðu þjóðarbúsins
út á við ýmsa annmarka. Skulda-
hlutfallið hækki nú fyrst og fremst
vegna lækkunar á raungengi krón-
unnar en ekki vegna raunverulegr-
ar skuldaaukningar. Landsfram-
leiðsla hækki minna í íslenskum
krónum en skuldirnar í krónum
talið. Greiðslubyrðin af þessum lán-
um þyngist einnig vegna lægri út-
flutningstekna á þessu ári en láns-
tími og mismunandi niðurröðun
afborgana af lánum skiptir miklu
í þessu sambandi
Erlendar skuldir þjóðarinnar
serh hlutfall af landsframleiðslu eru
með því allra hæsta sem þekkist
meðal aðildarríkja OECD. Hins
Raunbreyting erlendra skulda Vísí- Árið 1980 er sett á 100 lala onn
189
185^^ ~ 188 1 ftn
175 i7n
mn

'8 | | |— 8 '89 '90 '91 '92 '9 Heimild: j -j 50 3 '94 ^jóðhagsstofnun
vegar njóta íslendingar ágætra
lánskjara hjá erlendum lánastofn-
unum og er viðunandi jafnvægi í
viðskiptum við önnur lönd talinn
þýðingarmikill þáttur í að viðhalda
trausti erlendra lánastofnana.
Mikilvægur greinarmunur er
gerður á erlendum langtímalánum
og hreinni skuldastöðu þjóðarbús-
ins. Erlend langtímalán voru 209
milljarðar á síðasta ári. í ár er
áætlað að þau verði 251 milljarður
og fari í 265 milljarða á næsta
ári, sem er 67,6% af landsfram-
leiðslu, eins og utanríkisráðherra
hefur lagt áherslu á. Ef gjaldeyris-
eign þjóðarinnar er dregin frá, en
hún er áætluð 36 milljarðar á þessu
ári og 36,4 milljarðar á næsta ári,
kemur í ljós að hrein skuldastaða
þjóðarbúsins verður væntanlega
226,3 milljarðar í ár, eða 58% af
landsframleiðslu, og spáð er að hún
aukist í 240,4 á næsta ári (61,4%
af landsframleiðslu).
„Það skiptir meginmáli að menn
horfi á hreinu skuldastöðuna og
viðskiptahallann, vegna þess að
það tengist beint saman,“ sagði
Þórður. Hann sagði að hlutfall
langra erlendra lána segði hins
vegar lítið sem ekkert vegna þess
að það kunni að hækka af þeirri
ástæðu einni að skammtímalánum
væri breytt í langtímalán.
Skuldir hins opinbera 217
milljarðar 1994
Enda þótt erlendar skuldir þjóð-
arinnar séu með því hæsta sem
þekkist meðal OECD-landanna, eru
heildarskuldir hins opinbera, ríkis-
ins og sveitarfélaga, tiltölulega litl-
ar í samanburði við önnur OECD-
ríki, skv. upplýsingum Þórðar Frið-
sjónssonar. Heildarskuldir hins op-
inbera hér á landi stefna í tæplega
200 milljarða á þessu ári, eða um
51% landsframleiðslu og 217,5
milljarða á því næsta eða í 55,6%
af landsframleiðslu. Þar af eru er-
lendar skuldir ríkis og sveitarfélaga
rúmlega 100 milljarðar. Skuldir
opinberra aðila í OECD-löndunum
eru hins vegar að meðaltali um 66%
af landsframleiðslu. Á næsta ári
er spáð að heildarskuldir hins opin-
bera hér fari í 54% af landsfram-
leiðslu samanborið við tæp 70% í
löndum OECD í Evrópu.
I nýju fjárlagafrumvarpi er bent
á að skuldaaukning hins opinbera
sé þrátt fyrir þetta mun örari hér
á landi en í öðrum löndum og það
sé hættumerki.. Tekið er fram að
aukin skuldasöfnun stafi ekki ein-
göngu af hallarekstri hins opin-
bera. Mikil gengslækkun krónunn-
ar í nóvember 1992 og í júní sl.
skýri að verulegum hluta hækkun
skulda hins opinbera. Þannig hafi
gengisfellingin í nóvember hækkað
skuldahlutfallið um 1%. Einnig er
bent á að þótt skuldir hins opin-
bera séu lægri en í flestum OECD-
ríkjum þá sé rétt að hafa í huga
að samsetning opinberra skulda sé
önnur hér á landi en víðast hvar
annarsstaðar og rúmlega helming-
ur þeirra í erlendri mynt. í flestum
OECD-löndum mæti opinberir aðil-
ar lánsfjárþörf sinni að mestu með
útgáfu verðbréfa í innlendri mynt.