Morgunblaðið - 08.10.1993, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1993
21
Reuter
Kommúnistar líta eftir Lenín
HÓPUR kommúnista safnaðist saman við grafhýsi Leníns í fyrrakvöld er fregnir bárust af því að heið-
ursvörðurinn sem gætt hefur grafhýsisins, hefði verið aflagður.
Rússnesk alþýða flykk-
ist að grafhýsi Leníns
Moskvu. Reuter.
FJÖLDI Rússa flykktist í gær að grafhýsi Leníns vegna frétta um að
heiðursvörður við það hefði verið lagður af. Vildu Moskvubúar grípa
tækifærið og berja smurðling Leníns augum, hinsta sinrii, að því er
sumir telja.
Ekki voru allir jafnhrifnir af þeirri
ákvörðun að leggja heiðursvörðinn
af við grafhýsið. Anatólíj Alex-
androv, 58 ára verkfræðingur, var
einn þeirra sem stóðu í röðinni að
kistu Leníns. Hann sagðist aldrei
hafa séð smurt _lík, Leníns, lík væri
jú aðeins lík. „Ég kom vegna þess
að það lítur út fyrir að stjórnvöld
ætli að losa sig við það. Lík Leníns
hefur sögulegt gildi þrátt fyrir allt.“
Mjög hefur dregið úr aðsókn að
grafhýsi Leníns á síðustu tveimur
árum, eftir fall Sovétríkjanna. Það
var um áratuga skeið einn mesti
helgidómur Sovétríkjanna og árlega
sóttu milljónir manna grafhýsið. Allt
frá árinu 1991 hafa rússneskir vald-
hafar vandræðast með hvað eigi að
gera við grafhýsið og nálægar grafir
kommúnískra hetja en meðal þeirra
sem hvíla við Rauða torgið er banda-
ríski rithöfundurinn John Reed.
Margir telja líklegt að h'k Leníns
verði flutt til St. Pétursborgar þar
sem hann verði grafinn við hlið móð-
ur sinnar, eins og borgarstjórinn í
St. Pétursborg hefur lagt til. Einnig
eru uppi getgátur um framtið Lenín-
safnsins sem var lokað af tæknileg-
um orsökum í gær. Akveðið hefur
verið að safnhúsið verði aðsetur
borgarráðs Moskvu en Júrí Luzhkov
borgarstjóri hefur ábyrgst að safn-
munirnir verði varðveittir. Hvar það
verður er hins vegar með öllu óvíst.
Upplýsingamálaráðherra Rússlands
Fjölmiðlar beiti
„innri ritskoðun“
Moskvu. The Daily Telegraph.
RITSKOÐUN var tekin upp í Rússlandi í fyrsta sinn á þriðju-
dag frá því að Míkhaíl Gorbatsjov kom á umbótum í þeim efn-
um undir lok síðasta áratugar. A mánudag höfðu stjórnvöld
bannað nokkur málgögn andstæðinga sinna úr röðum harðlínu-
manna, þ. á m. dagblaðið Prövdu. Borís Jeltsín forseti nam
ritskoðunarfyrirmælin úr gildi seint á miðvikudag og viður-
kenndi að um mistök hefði verið að ræða en sum blaðanna
komu út þann daginn með hvítum skellum þar sem þau neituðu
að gera þær breytingar á fréttunum sem ritskoðunin hafði
krafist.
Jeltsín reyndi að draga úr ótta
fólks við að þessar tilskipanir
hefðu verið fyrstu skrefin í átt
til nýs einræðis, sagði að aldrei
hefði verið ætlunin að setja á
laggirnar „hugsanalögreglu"
eins og lýst er í frægri sögu
George Orwells, 1984. Talsmað-
ur forsetans, Vjatesjlav Kostíkov,
bætti um betur. „Hvergi i þeim
þrem tilskipunum sem kveða á
um neyðarástand er minnst á rit-
skoðun,“ sagði í yfirlýsingu hans.
Tortryggnin jókst þó fremur
en hitt er Vladímír Sjúmeiko,
nýskipaður upplýsingamálaráð-
herra, sagðist vilja að blaðamenn
létu „innri ritskoðun“ stjórna
skrifum sínum. Orðaval Sjúmei-
kos er hann ræddi við starfsmenn
ráðuneytisins, þótti minna á tíma
Leoníds Brezhnevs, Sjúmeiko
sagði að eitt helsta hlutverk fjöl-
miðla væri að hjálpa til við að
skapa nýja hugmyndafræði.
„Hugmyndafræði lýðræðislegrar
endurfæðingar Rússlands verður
að byggjast á föðurlandsást, á
gríðarlegum möguleikum lands-
ins, á anda þess og menningu",
sagði hann.
Leiðbeiningar Sjúmeikos í
hugmyndafræðinni tryggja varla
að fjölmiðlun verði hlutlæg og
sanngjörn fyrir kosningarnar
sem boðað hefur verið til í desem-
ber. Þess má geta að sjónvarps-
og útvarpsstöðvar ríkisins hafa
stutt Jeltsín afdráttarlaust í deil-
unum við harðlínumenn. Ritskoð-
urum tókst að hindra að birt
væri í Rússlandi lýsing blaðs, sem
styður að jafnaði Jeltsín, á
ástandinu í Kreml meðan barist
var við harðlínumenn. Blaðamað-
urinn sagði að Jeltsín hefði virst
lamaður og algert stjórnleysi
hefði ríkt fyrst í stað; frásögnin
birtist í Morgunblaðinu í gær.
Varað við lagabrotum
Sjúmeiko sagði að bein rit-
skoðun af hálfu stjórnvalda væri
„ekki eingöngu mannréttinda-
brot, hún rýrir einnig álit stjórn-
valda“. Hann sagði að ritskoðar-
arnir, sem hlutu starfsþjálfun
sína á sovétskeiðinu, myndu
hætta að skipta sér af blöðunum.
Hins vegar yrðu fjölmiðlar að
taka afleiðingunum ef þeir brytu
gildandi lög sem banna m.a. að
hvatt sé til stjórnarbyltingar, að
röngum upplýsingum sé vísvit-
andi komið á framfæri og kynt
sé undir kynþáttadeilum.
Bókmenntaverðlaun Nóbels
______________________ /
Toni Morrison
varð fyrir valinu
Stokkhólmi. Reuter.
TILKYNNT var í gær í Stokk-
hólmi að bandaríska skáld-
konan Toni Morrison hlyti
bókmenntaverðlaun Nóbels í
ár. Eins og svo oft áður kem-
ur val sænsku akademíunnar
á óvart en nafn Morrison var
ekki á meðal þeirra sem þóttu
líklegustu verðlaunahafarnir.
Morrison er blökkukona, virt-
ur og víðlesinn höfundur
vestanhafs. Hún hefur skrif-
að sex skáldsögur, þar af
hefur ein komið út á íslensku
„Ástkær" (Beloved). Morri-
son, sem er 62 ára, hefur um
árabil kennt við bandaríska
háskóla og er prófessor í
húmanískum fræðum við
Princeton-háskóla. I umsögn
sænsku akademíunnar segir
að verk Morrison séu óvenju-
lega vel samin og að hún
hafi fullkomið vald á frásögn-
inni. Dragi skáldkonan upp
raunsanna mynd af svertingj-
um, viðhorfum þeirra og lífi.
Toni Morrison er áttunda konan
sem hlýtur Nóbelsverðlaun í bók-
menntum. Hún er dóttir verka-
manns, fædd Chloe Anthony Wof-
ford. Morrison hlaut Pulitzer-verð-
launin árið 1988 fyrir „Ástkæra“,
sem Úlfur Hjörvar íslenskaði.
„Ástkær“ segir sögu strokuþræls
í Bandaríkjunum um miðja síðustu
öld. Þekktust er Morrison þó fyrir
Reuter
Verðlaunahafi
BANDARÍSKA skáldkonan Toni
Morrison hlýtur bókmenntaverð-
laun Nóbels í ár.
bók sína „Song of Solomon"
(Söngur Salómons) sem út kom
1978.
í umsögn akademíunnar er frá-
sagnartækni Morrison sögð breyti-
leg frá einni bók til annarrar en
sagt að rætur hennar liggi í verk-
um Suðurríkjamanna á borð við
William Faulkner, sem hlaut Nó-
belsverðlaunin árið 1949.
RENAULT
-fer á kostum
IMOKKRIR
RENAULT BÍLAR
ÁRGERÐ 1993
..<£ veiði
Þú sparar allt aó kr. 200.000,-
TEGUND
2 stk. Clio RN, 3 dyra >
3 stk. Clio S, 3 dyra
2 stk. Clio RT, 5 dyra
2 stk. Clio RT, 5 dyra, sjdlfskiptir
3 stk. Renault 19 RT, sjálfskiptir
3 stk. Renault 19 RTi
Vetrarbónus á öllum
Renault bílum í október:
4 vetrardekk í skottið
Bílaumboðið hf.
Krókhálsl 1,110 Reykjavík, síml 686633
VERÐ A
ÁRGERÐ 1993
VERÐ A
ÁRGERÐ 1994
869.000,-
995.000,-
l.019.000,-
1.049.000,-
1.350.000,-
1.345.000,-
969.000,-
1.099.000,-
1.119.000,-
1.169.000,-
1.495.000,-
1.545.000,-
‘ Innifalið í verði er málpnlitur, skráning og ryövörn