Morgunblaðið - 12.04.1994, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. APRÍL 1994
BORGAR- OG SVEITARSTJORNARKOSNINGARNAR 28. MAI
Borgarstj óraefnið og vand-
læting rithöfundarins
eftir Björn Bjarnason
Stjórnmálabarátta er háð með
þeim vopnum, sem hæfa hverju
sinni. Þegar ráðist er á Sjálfstæðis-
flokkinn og gefið til kynna, að
hann sé andlýðræðislegur og
stjórni í borgarstjóm Reykjavíkur
að hætti sovéskra og kínverskra
einræðisherra eru stjórnmálum-
ræður leiddar inn á sérstakar
brautir. Ingibjörg Sólrún Gísladótt-
ir, borgarstjóraefni vinstrisinna í
Reykjavík, beitti vopnum af þessu
tagi í viðtali við Morgunbiaðið hinn
27. mars síðastliðinn. Svaraði ég
þessari árás á Sjálfstæðisflokkinn
í Morgunblaðinu 31. mars. Þar rifj-
aði ég meðal annars upp hvaða
skoðanir vinstrisinnar hefðu haft á
borgarstjóraembættinu fyrr og síð-
ar. Þar til Ingibjörg Sólrún varð
pólitískt borgarstjóraefni töldu
þeir, að maður ráðinn til embættis-
ins að loknum kosningum væri
best fær um að gæta lýðræðis í
starfí sínu. Jafnframt var minnt
á, að Ingibjörg Sólrún hefði lýst
sjálfri sér með orðum Marteins
Lúthers: Hér stend ég og get ekki
annað. Jafnframt hefði hún líkt
sjálfstæðismönnum í borgarstjórn
við Loðvík 14., en þeir segðu: Borg-
in, það eram við. Þá kom fram,
að Kvennalistinn hefði tapað sér-
stöðu sinni með framboði Ingi-
bjargar Sólrúnar. Sjónarmið hinn-
ar hagsýnu húsmóður hefðu orðið
að víkja fyrir sókn eftir völdum.
Hagsýni borgarstjóraefnisins felst
í því, að hún heldur áfram þing-
sæti nái hún ekki kjöri sem borgar-
stjóri.
Hvar eru mörkin?
Einar Kárason rithöfundur, sem
hefur gegnt mikilvægu trúnaðar-
starfí fyrir starfsbræður sína í for-
mennsku Rithöfundasambands ís-
lands, tekur upp hanskann fyrir
Ingibjörgu Sólrúnu í Morgunblaðs-
grein 7. apríl. Má skilja grein hans
þannig, að í andmælum mínum við
skoðanir Ingibjargar Sólrúnar hafí
ég farið út á ystu nöf málfrelsis-
ins, ef ekki fram af brúninni. í ljósi
umræðna um málfrelsi hér á landi
undanfarin ár, meðal annars fyrir
frumkvæði rithöfunda, hlýtur
ádrepa Einars að teljast alvarlegri
en ella.
Ótrúlegt er, að Einar Kárason
hafí ritað grein sín að undirlagi
Ingibjargar Sólrúnar. Hún hefur
sjálf kveðið fast að orði í pólitískum
deilum eins og sjá má í Morgun-
blaðsviðtalinu 27. mars. Verri of-
ríkisstjórnir eru vandfundnar á
þessari öld en hin sovéska og kín-
verska. Varla er hún að bera blak
af þeim með hinum ómaklega sam-
anburði? Ræður hennar á þingi
„Það er rangl að ég
hafi tengt vísanir Ingi-
bjargar Sólrúnar til
Marteins Lúthers og
Loðvíks 14. við mikil-
mennskubrjálæði. Það
er ályktun Einars Kára-
sonar sjálfs.“
bera oft hörku einnig merki. Hún
hefur ekki síst notað stór orð um
Davíð Oddsson forsætisráðherra
og það, sem hún kallar gjarnan
„gerræðisleg" vinnubrögð hans
sem borgarstjóra. Ríkisstjóm Dav-
íðs Oddssonar hefur hún meðal
annars líkt við Eirík föður Línu
langsokks, negrakonung á ótil-
greindri eyju, sem stjómaði mikið
í þau fáu skipti, sem hann var
ekki á ferðalögum. í pólitísku lík-
ingamáli í viðtölum við blaðamenn
kallar hún Sjálfstæðisflokkinn oft
„risa“ og segir um andstæðinga
sína í kosningunum nú að þeir séu
engir „hvítskúraðir englar“.
Hafi Einar Kárason rithöfundur
tekið til við að meta stjórnmála-
menn eftir því, hvemig þeir haga
orðum sínum í opinberum umræð-
um, þarf hann að skilgreina betur
en hann gerir í fyrrnefndri grein,
hvar hann vill draga mörkin. Hve-
nær era stjórnmálamenn eða aðrir,
sem kveðja sér hljóðs á opinberum
vettvangi, farnir að „veltast um í
forinni", svo að notuð séu orð Ein-
ars sjálfs?
Aftengdir en ekki afhausaðir
Það er rangt að ég hafi tengt
vísanir Ingibjargar Sólrúnar til
Marteins Lúthers og Loðvíks 14.
við mikilmennskubijálæði. Það er
ályktun Einars Kárasonar sjálfs.
í greininni spurði ég, hvað fæl-
ist í því, að Ingibjörg Sólrún teldi
tímabært að gera „skurk“ í stjóm-
kerfi Reykjavíkurborgar. Finnst
Einari Kárasyni það til marks um
aumlegar röksemdir og óþarfa tor-
tryggni? Ef litið er í Vikublað Al-
þýðubandalagsins, sem kom út
hinn 17. febrúar, má ráða í það,
hvað felst í þes=u orði, þegar Ingi-
björg Sólrún og embættismenn
Reykjavíkur eiga í hlut. í blaðinu
er sagt frá fundi borgarstjóraefnis-
ins hjá félaginu Verðandi. Þar
sagði Ingibjörg Sólrún óhjákvæmi-
legt að stokka upp í embættis-
mannakerfi borgarinnar, ef vinstri-
sinnar fengju meirihluta. Þá var
spurt, hveija hún ætlaði að „af-
hausa“. Hún sagði, að varla yrði
nokkur afhausaður en kannski ein-
hveijir aftengdir. Menn yrðu þó
ekki reknir fyrir það að vera sjálf-
stæðismenn! Frásögn Vikublaðsins
lýkur á þeirri skoðun borgarstjóra-
Björn Bjarnason
efnisins, að „það væri beinlínis
hættulegt lýðræðinu að Sjálfstæð-
isflokkurinn héldi þeirri stöðu sem
hann hefur haft í Reykjavík".
Hvað sem líður viðhorfi Einars
Kárasonar til þess, hvernig menn
eiga að taka til orða í blaðagrein-
um, tel ég það eiga erindi í opnar
og fijálsar umræður um stjórnmál
að vekja athygli á skoðunum þess,
sem hefur boðið sig fram til borg-
arstjórastarfs í Reykjavík. Að kalla
framlag til slíkra umræðna per-
sónusvívirðingar lýsir meiri pemp-
íuhætti en ég átti von á hjá Einari
Kárasyni, sérstaklega þegar mál-
flutningur borgarstjóraefnisins
sjálfs er hafður í huga.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Hörðu málin borg'arstj órans
eftir Þorgerði
Einarsdóttur
Það er undarleg staðhæfing að
eftir borgarstjóraskiptin um dag-
inn sé orðinn harla lítill munur á
þeim listum sem Reykvíkingar
velja á milli í kosningunum í vor;
áhersluatriði beggja lista séu at-
vinnumálin og fjölskyldumálin. En
til hvers að vekja athygli á þessu?
Jú, það eitt að leggja áherslu á
eitthvert mál, t.d. fjölskyldumálin
segir ekkert um hvað verði gert
eða með hvaða aðferðum. Það er
nefnilega sitt hvað fjölskyldupólitík
og fjölskyldupólitík.
Engar áherslubreytingar, bara
meira af því sama ...
í viðtali sem Morgunblaðið átti
við hinn nýja borgarstjóra sunnu-
daginn 20. mars, kemur fram að
í íjölskyldumálum verði ekki um
áherslubreytingar að ræða undir
hans forystu, heldur aukna áherslu
á núverandi stefnu, m.ö.o. meira
af því sama. Því er vert að gaum-
gæfa þessa stefnu, fjölskyldu-
stefnu Sjálfstæðisflokksins, sem
borgarstjórinn vill fá endurnýjað
umboð fyrir hjá borgarbúum í
kosningunum.
Þess ber fyrst að geta að eitt
fyrsta verk Árna Sigfússonar í
borgarstjóraembætti var að nefna
krógann upp á nýtt. Núna heita
fjölskyldumálin ekki lengur mjúku
málin heldur hörðu málin. Þessi
nýja skilgreining hans hittir nagl-
ann á höfuðið: fjölskyldupólitík
meirihlutans í borgarstjórn er afar
hörð og bitnar harðneskjulega á
mörgum borgarbúum.
Fjölskyldugreiðslurnar eru
kvennagildra
Eitt af hörðu málunum eru fjöl-
skyldugreiðslurnar sem voru eitt
aðal kosningaJoforð Sjálfstæðis-
r /-.b-l/ísiú a í aíflnetii Vinrn-'Í ra+iórtí r..
kosningum. Markmiðið var að sögn
að auka valfrelsi fólks í dagvistar-
málum og í þetta valfrelsi ætlar
meirihlutinn í borgarstjórn að
splæsa 35 milljónum króna árið
1994, skv. fjárhagsáætlun borgar-
innar. Sú umdeilda hugmynd að
greiða foreldrum fyrir að gæta
barna sinna sjálfír, hefur skotið
upp kollinum víðar en hjá borgar-
stjórnarmeirihlutanum í Reykja-
vík.
í Svíþjóð hafa kristilegir demó-
kratar haft foreldragreiðslur á
stefnuskránni um langt árabil, en
jafnvel í háborgaralegri ríkisstjóm
Carls Bildts hefur þeim gengið
erfiðlega að afla hugmyndinni
fylgis. Einkum hefur félagsmála-
ráðherrann, hinn frjálslyndi Bengt
Westerberg formaður Þjóðar-
flokksins, barist gegn fjölskyldu-
greiðslum. Hann álítur þær kven-
nagildru, telur þær veikja stöðu
kvenna á vinnumarkaðnum, sér-
staklega þeirra sem standa þar
höllum fæti fyrir (þær missa af
þjálfun og reynslu, verða minna
samkeppnisfærar og missa hæg-
lega af lestinni).
Það er óhætt að taka undir með
Westerberg og bæta má við að
meðan mikilvæg borgaraleg rétt-
indi manna svo sem lífeyrisgreiðsl-
ur, veikindaorlof o.þ.h. byggjast á
launaðri atvinnuþátttöku verður
það að teljast ábyrgðarhluti af
stjórnmálaflokki að hvetja foreldra
(=konur) til að afsala sér þeim
réttindum fyrir skammtímagróða.
Gæsluvellir og hálfsdagsvistun
Eitt aðalsmerki meirihlutans í
borginni er hálfsdagsvistun eða
vistun hluta úr degi. Daginn fyrir
prófkjör Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík flutti Anna K. Jónsdótt-
ir borgarfulltrúi þau stórmerku tíð-
indi í Morgunblaðsgrein að stjórn
Dagvistar barna hafi undir hennar
formennsku samþykkt að gefa
orifhim ^fnrplHrnm ÞoqI 6 Vipí]qHro--
vistun. Margir ráku að vonum upp
stór augu og fögnuðu stefnubreyt-
ingunni. En eitthvað dansaði
borgarfulltrúinn úr takti við flokk-
inn sinn, því á sama tíma voru
flokkssystkini hans (og reyndar
hann sjálfur) að veija umtalsvert
minna fé í byggingu nýrra leik-
skóla en gert var árið áður. Fjár-
veitingarnar tala auðvitað skýru
máli um óbreytta stefnu. Var það
kannski út af þessu sem Anna K.
var látin fjúka?
Gæsluvellirnir eru annað aðals-
merki meirihlutans. Þar geta börn
dvalist í 2-3 tíma - þegar veður
leyfír - á útileiksvæðum sem víða
standa auð í vondum veðrum. Eðli
málsins samkvæmt nýtast gæslu-
vellirnir aðallega dagmæðrum og
heimavinnandi húsmæðrum. Nú
þegar rekur Reykjavíkurborg 28
gæsluvelli og í fjárhagsáætlun fyr-
ir 1994 er gert ráð fyrir rúmlega
88 milljóna króna framlagi til
þeirra.
Það er umhugsunarvert að með
þessu er borgin í reynd að niður-
greiða starfsaðstöðu dagmæðra,
en það er opinbert leyndarmál að
hluti þeirrar starfsemi tilheyrir
gráa hagkerfinu. (Dagmæður
vinna gott starf og þær bera að
sjálfsögðu enga ábyrgð á tilhögun
dagvistarmála, heldur borgaryfir-
völd.) Og haldi nú einhver að borg-
in sé að draga úr þeim ónútíma-
Iegu úrræðum sem gæsluvellirnir
eru, þá misskilur sá hinn sami. Því
stefnan er nefnilega meira af því
sama og því til staðfestingar verð-
ur einn nýr gæsluvöllur opnaður á
þessu ári.
í þessu sambandi er vert að
huga að útfærslu fjölskyldu-
greiðslnanna. Hver sá sem ekki
nýtir dagvistun styrkta af borginni
getur sótt um greiðslur (kr.
6.000/mán.) með hveiju bami á
aldrinum 2'h til 4'h árs. Það væri
forvitnilegt að vita hvort gæslu-
vpllirnir wm l/rmtíi horcarsjóð bátt
Þorgerður Einarsdóttir
„í Svíþjóð hafa kristi-
legir demókratar haft
foreldragreiðslur á
stefnuskránni um langt
árabil, en jafnvel í há-
borgaralegri ríkis-
stjórn Carls Bildts hef-
ur þeim gengið erfið-
lega að afla hugmynd-
inni fylgis.“
í hundrað milljónir á árinu, séu
inni í skilgreiningunni „styrkt af
borginni“. Verði reyndin sú, era
þær orðnar fáar húsmæðurnar sem
geta notfært sér „valfrelsi" fjöl-
skyldugreiðslnanna.
„Heilsdagsskóli" - ekki fyrir
alla
Gleymum ekki „heilsdagsskó-
lanum“ sem getinn var í skyndingu
sl. haust sem svar við áralöngum
vanrlp sVðlahnrna Pnð væri nð
bera í bakkafullan lækinn að tí-
unda hér efasemdir og gagnrýni
foreldra og kennara á „heilsdags-
skólana“. Látum okkur nægja að
víkja að hagsmunum barnanna.
Einn af hornsteinum grunnskólans
í okkar þjóðfélagi er jafnrétti til
náms. Það er erfitt að sjá að jafn-
réttissjónarmið eða uppeldisfræði-
legar ástæður hafi legið að baki
þessum „heilsdagsskóla“, sem
sinnir aðeins hluta skólabarna í
örfáum árgöngum. „Heilsdags-
skólinn" er fyrst og fremst valkost-
ur fyrir foreldra sem vilja greiða
fyrir pössun, sem reynist - þegar
til á að taka - mismunandi að
gæðum eftir skólum.
Frá sjónarhóli barnanna gengur
„heilsdagsskólinn" því þvert á alla
jafnréttishugsun í skólakerfinu. Í
fyrsta lagi er börnum mismunað
eftir því hvar í borginni þau búa
og hvaða skóla þau ganga í og í
öðru lagi eftir því hvort foreldrar
þeirra hafa ráð á og þóknast að
nýta sér tilboðið. Það er líka at-
hyglisvert að einungis um 17%
barna borgarinnar nýta þetta til-
boð, skv. nýlegri könnun. Finnst
borgarstjóra það merki þess að
„heilsdagsskólinn" í núverandi
mynd sé í samræmi við vilja og
þarfir borgarbúa og að honum sé
stætt á því að bjóða meira af því
sama?
Borgarbúar vilja breytingar
Er það þessi stefna sem fólkið
í borginni vill í fjölskyldumálum?
Nei, borgarbúar vilja ekki meira
af því sama! Fólkið í borginni vill
breytingar frá hinni hörðu fjöl-
skyldupólitík Sjálfstæðisflokksins.
Þaðan kemur sú sterka undiralda
sem færði Reykjavíkurlistanum
meirihlutafylgi í borginni okkar,
meira að segja áður en hann varð
til. Hvað sem líður endurskilgrein-
ingum borgarstjóra á hörðu og
mjúku ér víst að fjölskyldumál era
þungavigtarmál. Það munu sjálf-
stæðismenn í Reykjavík uppgötva
þegar talið verður upp úr kjörköss-
unum í vor.
Höfundur stundar framhaldsnám
i fnfno^frneði