Morgunblaðið - 08.05.1994, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 8. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
hins vegar enginn sem forystumenn
Alþýðuflokksins gátu sætt sig við
í hina bankastjórastöðuna. Tók Sig-
hvatur sér ráðrúm í nokkra daga
til að tala við fleiri hugsanlega
umsækjendur eftir að umsóknar-
frestur var útrunninn og óskaði
eftir að bankaráðið tæki einnig þá
til umfjöllunar sem til greina gætu
komið. Einn þeirra var Magnús
Pétursson, ráðuneytisstjóri í flár-
málaráðuneytinu. Hann hefur skýrt
svo frá að 12. mars, eða rúmri viku
eftr að umsóknarfresturinn rann
út, hafi Margrét Bjömsdóttir, að-
stoðarmaður viðskiptaráðherra,
haft samband við hann með þau
boð að ráðherra hefði áhuga á að
hann yrði meðal umsækjenda um
stöðu seðlabankastjóra. Magnús
átti svo fund með Sighvati daginn
eftir og lagði inn umsókn til ráð-
herra í framhaldi af því samdæg-
urs. Heimildum ber hins vegar ekki
saman um hvort Sighvatur átti
frumkvæði að því að Magnús sótti
um eða hvort Magnús hafði áður
gefið í skyn að hann gæti hugsað
sér að leggja inn umsókn, eins og
mun vera sjónarmið viðskiptaráð-
herra í þessu máli skv. heimildum
mínum. Magnús leit á boð ráðherra
sem beina hvatningu og hefur opin-
berlega lýst yfír mikilli óánægju
með vinnubrögð ráðherrans í þessu
máli öllu. Hins vegar hef ég upplýs-
ingar um að innan stjómkerfísins
og stjórnarflokkanna hafi fleiri tek-
ið undir gagnrýnina og talið fram-
göngu ráðherra gagnvart Magnúsi
ámælisverða. Það mun hins vegar
hafa verið sjónarmið Sighvats að
hann hafí aldrei lofað Magnúsi stöð-
unni og tekið skýrt fram í viðræðum
við hann að í þessu hafi ekki falist
nein fyrirheit um stöðuveitinguna.
Tekist á um fimm nöfn
í þingflokki krata
Tekist var á í þingflokki Alþýðu-
flokks um hvem ætti að skipa í
bankastjórastöðu samhliða skipun
Steingríms. Komu fimm menn til
greina: í fýrsta lagi Þorsteinn Þor-
steinsson, bankastjóri hjá Norræna
fjárfestingarbankanum, sem heim-
ildiarmenn innan flokksins segja að
hafí notið stuðnings Jóns Baldvins
Hannibalssonar og Össurar Skarp-
héðinssonar. í öðm lagi Magnús
Pétursson, en innan flokksins var
talið að viðskiptaráðherra styddi
hann. Samkvæmt heimildum min-
um var Sighvatur þó á tímabili að
hugleiða að skipa Guðmund Magn-
ússon en féll síðan frá því. Einnig
var rætt um Indriða Þorláksson,
skrifstofustjóra í fjármálaráðuneyt-
inu, og Yngva Örn Kristinsson, for-
stöðumann hjá Seðlabankanum.
Loks munu talsmenn verkalýðs-
hreyfingarinnar í flokknum hafa
þrýst á um að Ásmundur Stefáns-
son, framkvæmdastjóri í íslands-
banka, yrði skipaður. Ekkert sam-
komulag náðist um neinn þessara
manna.
Forystumenn Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks gengu eftir því
við sjálfstæðismenn að þeir tryggðu
stuðning a.m.k. annars fulltrúa
flokksins í bankaráðinu við skipun
Steingríms Hermannssonar. Al-
þýðuflokksmenn eru sagðir hafa
viljað með þessu ganga frá með
tryggari hætti að sjálfstæðismenn
yrðu samábyrgir fyrir ráðningu
Steingríms. Ljóst var frá upphafí
að Ólafur B. Thors myndi aldrei
styðja Steingrím og þrýsti flokks-
forysta Sjálfstæðisflokksins ekki á
hann um að breyta afstöðu sinni.
Guðmundur Magnússon vék sæti
úr bankaráðinu, þar sem hann var
meðal umsækjenda um stöðuna, en
talið var mjög líklegt að varamaður
hans, Davíð Scheving Thorsteins-
son, myndi styðja Steingrím. Heim-
ildarmenn úr röðum alþýðuflokks-
og framsóknarmanna segja þó að
þegar nær dró afgreiðslu málsins
hafí þeim virst að bankaráðsmenn
Sjálfstæðisfiokks hefðu fijálsar
hendur í bankaráðinu og að Davíð
Oddsson beitti sér ekkert gagnvart
þeim.
Steingrímur mun aldrei hafa lagt
áherslu á að fá meirihluta atkvæða
í bankaráðinu en samkvæmt traust-
um heimildum mínum hefði Stein-
grímur hins vegar dregið umsókn
sína til baka ef niðurstaðan hefði
orðið sú að hann fengi aðeins eitt
atkvæði í bankaráðinu.
Viðmælendur innan Framsókn-
arflokks og Alþýðuflokks hafa stað-
fest að Jón Baldvin og Sighvatur
hafí átt fund með Halldóri Ásgríms-
syni, varaformanni Framsóknar-
flokksins, og Guðmundi Bjarnasyni
alþingismanni nokkru áður en kom
að afgreiðslu málsins. Tilefnið hafi
verið að fá á hreint hvað hefði ver-
ið sagt í viðræðum flokkanna á
undangengnum vikum um ráðningu
Steingríms og hver niðurstaðan
gæti orðið. Greindu alþýðuflokks-
menn þar frá því að þeir vissu ekki
hvað sjálfstæðismenn ætluðu að
gera við afgreiðslu málsins í banka-
ráðinu.
Nokkrum dögum fýrir afgreiðslu
bankaráðs komu sjálfstæðismenn
hins vegar að málinu á nýjan leik
og hef ég upplýsingar um að sjálf-
stæðismenn hafí í þeim viðræðum
haldið því fram að eðlilegast væri
að Guðmundur Magnússon yrði
skipaður í aðra stöðuna, þegar
Steingrímur yrði ráðinn, sem einn
helsti fagmaðurinn í hópi umsækj-
niðurstöðu, skv. upplýsingum úr
herbúðum beggja stjómarflokk-
anna.
Skv. traustum heimildum mínum
innan Sjálfstæðisflokks, Framsókn-
arflokks og Alþýðuflokks fengu
Halldór Ásgrímsson, Steingrímur
og Sighvatur það staðfest frá Dav-
íð Oddssyni forsætisráðherra
fímmtudaginn 14. apríl, að annar
fulltrúi flokksins í bankaráðinu,
Davíð Scheving Thorsteinsson, ætl-
aði að greiða Steingrími atkvæði á
bankaráðsfundinum daginn eftir.
Mun Davíð Oddsson hafa talað við
Davíð Scheving og tjáð honum að
það væri ekki flokkslega óhag-
kvæmt ef Steingrímur fengi fleiri
en eitt atkvæði í bankaráðinu. Dav-
íð Scheving hafí hins vegar komist
að því daginn fýrir fund bankaráðs-
ins að búið væri að tryggja Stein-
grími tvö atkvæði, en víst er talið
að Gunnar R. Magnússon, fulltrúi
Alþýðubandalags í bankaráði, hafí
stutt Steingrím í atkvæðagreiðsl-
unni. Davíð Scheving hafi því talið
sig óbundinn og ekki viljað stuðla
að því að Steingrímur fengi 3 at-
kvæði eða meirihluta í ráðinu.
sem tekur ákvarðanir um ráðningu
aðstoðarbankastjóra, með sam-
þykki bankaráðs en það mun hafa
verið sjónarmið Sighvats að hann
hafi sannfærst um það eftir samtöl
við menn innan Seðlabankans að
þessir tveir starfsmenn stæðu næst
því að færast upp í aðstoðarbanka-
stjórastöður sem losnuðu og hann
vildi styðja það, þó að ákvörðunar-
valdið væri í höndum bankastjóm-
ar.
Atkvæðagreiðslan í bankaráði
Seðlabankans var leynileg en tvennt
kom mjög á óvart þegar niðurstað-
an lá fyrir. Annars vegar að þeir
tveir menn sem Sighvatur ætlaði
að skipa fengu ekki atkvæði fulltrúa
Sjálfstæðisflokksins. Hins vegar
vakti athygli að fulltrúi Alþýðu-
bandalags tók þátt í atkvæða-
greiðslunni, þvert á þá afstöðu þing-
flokksins að réttast væri að sitja
hjá, og sérstaka athygli vakti að
talið er víst að hann hafí greitt
Eiríki og Steingrími atkvæði sín.
Hið sama mun Davíð Aðalsteinsson,
fulltrúi Framsóknarflokks, hafa
gert.
Forystumenn Framsóknarflokks-
ATKVÆÐAGREIÐSLAN
Samkvæmt heimildum Morgunblaðsins féllu atkvæði í leynilegri atkvæðagreiðslu bankaráðs Seðlabankans svona:
Ágúst
Einarsson
Gunnar R.
Magnússon
Davíð
Aðalsteinsson
Davíð Scheving Ólafúr B.
Thorsteinsson Thors
Eiríkur
Guðnason
Guðmundur
Magnússon
Steingrímur
Hermannsson
Ásmundur
Stefánsson
Magnús
Pétursson
Þ E I R
FENGU ATKVÆÐIN
enda. Sjálfstæðismenn munu jafn-
framt hafa lýst áhuga á að Birgir
ísleifur yrði formaður nýrrar
bankastjómar Seðlabankans.
Tveimur dögum fyrir fund
bankaráðsins var viðskiptaráðherra
búinn að gera upp við sig að skipa
Steingrím og Eirík Guðnason í stöð-
urnar. Heimildarmönnum mínum
ber saman um að nafn Eiríks hafí
ekki komið upp fyrr en undir lok
atburðarásarinnar, sem málamiðl-
un. Viðskiptaráðherra hafí einnig
metið það svo að skynsamlegast
væri að veita innanhússmanni í
Seðlabankanum, sem væri óumdeil-
anlega mjög hæfur, stöðuna og slá
þannig á gagnrýni á skipun Stein-
gríms. Vitað var að Ágúst Einars-
son myndi segja sig úr bankaráðinu
vegna skipunar Steingríms og
hugsanlegt var að Guðmundur
Magnússon myndi gera það líka,
eins og kom síðar á daginn. Skv.
heimildum mínum á Ólafur B. Thors
einnig að hafa veit fyrir sér að segja
sig úr ráðinu, eftir að niðurstaðan
varð ljós, en metið stöðuna svo að
hann gerði meira gagn innan
bankaráðsins en utan þess.
Bankaráðsfulltrúar og forystu-
menn Alþýðuflokks, Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks vissu
hver var orðin niðurstaða viðskipta-
ráðherra áður en fundur bankaráðs-
ins fór fram og höfðu forystumenn
stjórnarflokkanna samþykkt þessa
Greiddi hann samkvæmt heimildum
mínum Guðmundi Magnússyni og
Ásmundi Stefánssyni atkvæði sín.
Óvænt niówrstaóa bankaráós
Fundur bankaráðsins fór fram
síðdegis 15. apríl en sama dag kall-
aði Sighvatur til sín starfsmenn
Seðlabankans, sem voru meðal
umsækjenda og mun einnig hafa
talað við Magnús Pétursson, til að
greina þeim frá að hann gæti ekki
skipað þá í bankastjórastöðurnar.
Jafnframt ræddi hann við Bjama
Braga Jónsson aðstoðarbankastjóra
um skipun hans í stjórn Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins. Einnig bar á
góma, skv. heimildum mínum, að
hann tæki að sér ráðgjafarstarf ef
hann ákvæði að segja aðstoðar-
bankastjórastöðu sinni lausri. Féllst
Bjami Bragi á að taka sæti fyrir
íslands hönd í stjórn Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins. Þar er þó ekki um
eiginlegt starf að ræða heldur
stjórnarsetu en Bjarni Bragi mun
jafnframt vera að hugleiða að taka
að sér ráðgjafarstarf gagnvart
bankastjóm Seðlabankans. Við-
skiptaráðherra mun einnig hafa lýst
yfír í þessum viðtölum að hann
myndi styðja það ef Már Guð-
mundsson tæki við aðstoðarbanka-
stjórastöðu Bjarna Braga og Yngvi
Öm Kristinsson stöðu Eiríks
Guðnasonar. Samkvæmt seðla-
bankalögum er það bankastjórnin
ins urðu skv. heimildum mínum í
fyrstu undrandi og reiðir þegar
þeir áttuðu sig á hvernig atkvæði
féllu í bankaráðinu og að Davíð
Scheving hefði ekki greitt Stein-
grími atkvæði, þvert á það sem
þeim hafði verið tjáð og töldu sig
hafa verið svikna. Forystumenn
Sjálfstæðisflokksins höfðu mjög
fljótlega samband við framsóknar-
menn vegna þessa til að gera þeim
grein fyrir hvað hafði gerst og skýra
að þeir hefðu ekki gengið á bak
orða sinna, heldur verið í góðri trú
um að Davíð Scheving myndi styðja
Steingrím. Jafnframt munu þeir
hafa verið mjög óánægðir með þátt
Davíðs Schevings í málinu og skv.
upplýsingum mínum innan Sjálf-
stæðisflokks lét Davíð Oddsson
Davíð Scheving vita um þessa
óánægju forystunnar og að allir
hafí reiknað með að hann greiddi
Steingrími atkvæði. Það mun vera
sjónarmið framsóknarmanna að
forystumenn flokksins áfellist ekki
sjálfstæðismenn vegna þessa máls,
sem fullyrt er að hafi verið gert
strax upp á milli forystumanna
flokkanna, en viðmælandi úr röðum
framsóknarmanna sagði þó að þetta
mál gæti óneitanlega haft einhver
áhrif til lengri tíma litið á hvaða
tiltrú menn hefðu hver til annars,
þar-sem ekki hafí verið staðið við
ákveðin fyrirheit í þessu máli.
Tortryggni innan
rikisstjórnarinnar
Samkomulag náðist um að Birgir
ísleifur yrði formaður bankastjórn-
ar Seðlabankans og var hann svo
valinn formaður á fundi nýskipaðr-
ar bankastjórnarinnar í seinustu
viku.
Mikil óánægja kom hins vegar
upp meðal forystumanna í Sjálf-
stæðisflokknum er þeir fréttu um
ákvörðun Sighvats Björgvinssonar
viðskiptaráðherra að skipa Bjarna
Braga sem fulltrúa Islands í stjórn
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og um
viðræður Sighvats við Má Guð-
mundsson og Yngva Örn Kristins-
son um aðstoðarbankastjóramál
Seðlabankans. Sjálfstæðismenn
voru mjög óánægðir með að við-
skiptaráðherra hefði ekki borið
þetta mál undir Birgi ísleif Gunn-
arsson seðlabankastjóra eða hafa
um það samráð við samstarfsflokk
sinn í ríkisstjóm.
Hefur a.m.k. tvívegis komið til
deilna milli forystumanna Sjálf-
stæðisflokks og viðskiptaráðherra
vegna þessa máls, skv. heimildum
mínum, og var deilt hart um það á
ríkisstjórnarfundi 22. apríl sl. Hafa
sjálfstæðismenn gagnrýnt Sighvat
fyrir þessi vinnubrögð og halda því
fram að Sighvatur hafi vakið upp
tortryggni í stjórnarsamstarfi
flokkanna. Samkvæmt heimildum
mínum hefur þetta einnig mælst
illa fýrir innan Seðlabankans.
Gagnrýnin beinist ekki að Bjarna
Braga, sem þykir mjög hæfur, en
áfatuga venja er hins vegar fyrir
því að formaður seðlabankastjómar
eða ráðherra sitji í stjórn Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins fyrir hönd lands-
ins. Segja sjálfstæðismenn að þeir
hafí talið sjálfgefið að Birgir ísleif-
ur tæki að sér þessa stjómarsetu.
Lögðu sjálfstæðismenn að við-
skiptaráðherra, skv. upplýsingum
mínum, að hann dragi þessa skipun
til baka en Sighvatur mun ekki
hafa tekið það í mál og varið
ákvörðun sína.
Sighvatur mun hafa haldið fram
þeim sjónarmiðum að þó eðlilegt
væri að hafa samráð innan ríkis-
stjórnar um skipun seðlabanka-
stjóra þá væri ekki hægt að ætlast
til þess að ráðherra gerði slíkt þeg-
ar um væri að ræða skipun í aðrar
stöður en toppstöður innan stjórn-
kerfísins. Auk þess hafi hann bent
á að Bjarni Bragi væri með elstu
og virtustu hagfræðingum þessa
lands, hafí langa reynslu innan
Seðlabankans og ýmsir stjórnendur
innan bankans hafi alist upp undir
handaijaðri hans. Þá hafi verið ofur
eðlilegt að bankamálaráðherrann
ræddi við stjórnendur og starfs-
menn um skoðanir sínar á rekstri
og mannahaldi Seðlabankans. Einn
viðmælandi minn innan stjórnarl-
iðsins lýsti stöðu þessarar deilu inn-
an ríkisstjórnarinnar þannig að þar
stæði járn í járn.
Sjálfstæðismenn töldu einnig,
skv. heimildum mínum, að afskipti
viðskiptaráðherra af aðstoðar-
bankastjóramálum Seðlabankans, í
ljósi niðurstöðu atkvæðagreiðslunn-
ar í bankaráðinu, vektu grundsemd-
ir um að alþýðuflokksmenn hafí
verið með eitthvert laumuspil í
tengslum við skipun Steingríms
Hermannssonar og staðið í samn-
ingum við framsóknarmenn og for-
mann Alþýðubandalagsins á bak
við sjálfstæðismenn. Þeirri kenn-
ingu hefur verið hreyft í þessu sam-
bandi að formaður Alþýðubanda-
lagsins hafí á síðustu stundu greitt
fyrir afgreiðslu bankastjóramálsins
í bankaráði Seðlabankans og tryggt
þannig atkvæði fulltrúa flokksins.
Áhugi viðskiptaráðherra á aðstoð-
arbankastjóramálum Seðlabankans
sé liður í sömu fléttu og hafí um
leið greitt fyrir möguleikum á
stjórnarsamstatfi þessara flokka.
Þessu hafa talsmenn Alþýðuflokks,
Framsóknarflokks og Alþýðu-
bandalags vísað algerlega á bug og
raunar fæst engin staðfesting á því
að þrýst hafí verið á Gunnar R.
Magriússon, fulltrúa Alþýðubanda-
lagsins, fyrir atkvæðagreiðslu
bankaráðsins eða að Ólafur Ragnar
hafí rætt við forystumenn annarra
flokka um stöðu Más Guðmunds-
sonar í Seðlabankanum.