Morgunblaðið - 03.11.1994, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 3. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Tvær lotur end-
urvinnslunnar
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
FRÁ opnun sýningar Ásgeirs Lárussonar í Gallerí einn einn.
MYNPLIST
G aIlc rí cin n
cinn/Listmunahús
Óícigs
MÁLVERK/BLÖNDUÐ
TÆKNI
ÁSGEIR LÁRUSSON.
Gallerí einn einn: Opið alla daga kl.
14-18 til 11. nóvember.
Listmunahús Ófeigs: opið vikra
daga kl. 10-18, laugard. 11-16 og
sunnud. 14-18 til 13. nóvember.
Aðgangur ókeypis.
UM SÍÐUSTU helgi opnaði Ás-
geir Lárusson aðra „tvöföldu" sýn-
inguna í borginni, um þessar mund-
ir í tveimur sölum við Skólavörðu-
stíginn, þannig að nú geta gestir
gengið stutta leið milli húsa, og
barið augum ólíkar hliðar á listsköp-
un hans.
Þegar tvær sýningar sama lista-
manns eru i gangi samtímis, eins
og hér er um að ræða, er rétt að
huga að því hvað greinir þær að
sem og hvað tengir þær saman.
Hér notar listamaðurinn ólíka miðla
til inngöngu í listheiminn, sem hann
nálgast á persónulegan hátt. í við-
tali í tilefni sýninganna tók Ásgeir
svo til orða: „Ég hef mjög gaman
af texta og mála því til að orða
hluti upp á nýtt og sjá á þeim nýja
fleti. Ég vil sjá meira af því í mynd-
list að verk segi sögu; að þau séu
eitthvað annað en bara litur.“
Á samd tíma og listamaðurinn
stefnir þannig að því að verk hans
segi áhorfandanum eitthvað, viður-
kennir hann fúslega að myndlist sé
eins konar endurvinnsla, þar sem
gamlar ímyndir og hugmyndir ann-
arra komi sífellt fram í nýju formi.
í kynningu með sýningunni í List-
munahúsi Ófeigs skilgreinir hann
þetta á eftirfarandi máta:
„Fyrir mér er listsköpun hliðstæð
því að fara niður í dimman kjallara
fullan af gömlu rykföllnu dóti. Fyrst
þarf að fikra sig niður tröppurnar
og þá leita ljóssins og ef heppnin
er manni hliðholl og peran ekki
sprungin byijar ævintýri sem seint
tekur_ enda.“ - Þannig tengjast
verk Ásgeirs vissulega því sem áður
hefur gengið í myndlistinni; að hans
eigin mati getur hér tæpast verið
um neitt nýtt að ræða, aðeins ferska
'sýn á þekkt viðfangsefni.
í Listmunahúsi Ófeigs eru á
veggjum tíu lítil olíumálverk, hvert
um sig vandlega unninn myndheim-
ur, sem krefst nokkurrar nálgunar
áhorfandans. í flestum tilvikum eru
tilvísanirnar hreinar og beinar; í
„Uppskera“ (nr. 1) er haustlitur
kornsins ráðandi, og einföld upp-
hleðslan minnir á titilinn; „Jarðveg-
ur“ (nr. 7) er ríkulegur í litum sín-
um, en um leið opinn fyrir veðri og
vindum, og gæti verið horfinn á
næsta degi; „Frönsk áhrif" (nr. 4)
er nokkuð flóknara, en þar gætir
m.a. áhrifa Daniels Buren, sem
sýndi á Listahátíð í Reykjavík um
árið. Loks má nefna kímileita fortíð-
ar/framtíðarspá (mynd nr. 10), um
hvað gæti hafa orðið; flestar heim-
ildir telja að undir lokin hafi við-
komandi listamaður stefnt í aðrar
áttir en hér sýnist — en hver veit.
Sýningin í Gallerí einn einn skipt-
ist í raun i tvennt, annars vegar
fjögur ólík verk í fremra rými, og
síðan stranglega línulegt kerfí æva-
foms spá- og spekikerfi frá Kína,
sem kallast „I Ching". Þetta síðar-
nefnda ætti að vekja sérstaka for-
vitni þess fjölda landsmanna sem
lifir og hrærist í hinum ýmsu holta-
fræðum spákorta, kristalla og hvað-
það-nú-heitir; hér setur Ásgeir fram
tylft alvarlegra spurninga, sem
kerfið svarar með línulegum mögu-
leikum sínum; það er hins vegar
túlkun svaranna, sem allt veltur á
... Þessi véfréttar-verk, sem auðvelt
er að sjá sem örlitla stungu á stórt
þjóðfélagskýli, eru einkar skemmti-
lega uppsett og minna um sumt á
línuteikningar Kristjáns Guð-
mundssonar.
í fremri salnum tengjast verkin
heimum drauma og minninga með
einhveijum hætti. Persónulegast er
verkið „Nafnbreyting", þar sem
listamaðurinn lýsir stuttlega ótta
sínum í æsku við annað skímamafn
sitt, og þeirri ákvörðun að taka það
nú loks í notkun; „Rúmdraumur"
er einnig tilvísun í þennan barns-
heim, sem nú er horfinn.
Áhrifanjesta verkið hér er þó
myndaflokkurinn „Svipir“, en hann
telur 33 sjálfstæðar myndir, hver
með sína minningu, sinn svip úr
fortíð eða framtíð. Þessi verk eru
unnin á nokkuð sérstakan hátt, og
bera svip að því; uppsetningin er í
eftirtektarverðu jafnvægi, þó svo
kunni að virðast ólíklegt í fyrstu.
Ásgeir er í þessum tveimur sýn-
ingum vissulega að endurvinna
margt sem áður hefur sést, hvort
sem það em málverk Nicolas de
Stael eða svarkerfi „I Ching“. En
í viðurkenningu endurvinnslunnar
felst einnig frelsi listamannsins til
að bæta eigin korni á vogaskálarn-
ar, bæði með litlum olíumálverkum,
myndflokkum um svipi mannsins
eða öðrum draumsýnum. Það frelsi
nýtir Ásgeir Kristinn Lárusson sér
vel, og er því rétt að benda fólki á
að líta inn á þessar tvær sýningar.
Eiríkur Þorláksson
Er Guð prímus?
LEIKLIST
Halinn, Ilátúni 12.
HALA-LEIKHÓPURINN
Tveir einþáttungar Á rúmsjó eftir
Slawomir Mrozek í þýðingu Bjarna
Benediktssonar og Þjóðlíf efdr Odd
Bjömsson. Leikstjóri: Guðmundur
Magnússon. Leikendur: Kristinn
Guðmundsson, Jón Stefánsson, Ami
Salomonsson Valerie Harris, Koi-
brún Kristjánsdóttir, Ingólfur Birgis-
son, Sigríður Geirsdóttir. Föstudag-
ur 28. október.
EFAHYGGJUMÖNNUM sem
reynt hafa að kveikja undir brúnu
baununum f útilegunni finnst þessi
spuming eflaust ekki svo galin.
Þeir sjá hvarvetna merki þessi að
slokknað sé á Almættinu og segja
að ekki sé fyrir andskotann að
kveikja á því aftur. Sprittkúturinn
sé einfaldlega tómur.
Á hinn bóginn vita þeir sem á
Krist sinn trúa að Guð er ævinlega
fremstur og fyrstur og því kinka
þeir kolli við spumingunni sem er
borin upp í Jóðlífi Odds Björnsson-
ar í leikhúsi Halahópsins, Halan-
um, Hátúni 12.
Hala-leikhópurinn er nú að hefja
sitt þriðja leikár. Leikhópurinn
vakti verðskuldaða athygli í fyrra
þegar hann setti Rómeó og Júlíu
á svið. Þár fór saman í einni sýn-
ingu hugrekki, listfengi og andlegt
þrek. Flestir í hópnum em félagar
í Sjálfsbjörgu, og við verkefnaval
að þessu sinni hefur einkum tvennt
verið haft í huga: að virkja sem
flesta af starfandi félögum og að
hægt væri að sýna hluta sýningar-
innar sem víðast.
Hér er svo sannarlega farið á
furðuslóðir því að Á rúmsjó gerist
á skipbrotsmannafleka en Jóðlíf í
móðurkviði. Valerie Harris gerði
leikmyndir að báðum þáttunum
sem -em einfaldar og hæfa vel, en
Kristinn Guðmundsson hafði um-
sjón með búningunum sem í Jóð-
lífí féllu einkar vel að ljósbleikri
veröld áður en veröld verður til.
Kristinn fer einnig með eitt erfið-
asta hlutverk kvöldsins. Hann er
hávaxinn, ekki grannur og fellur
mætavel inn í hlutverk evrópska
yfirstéttarmannsins sem er ekki
allur þar sem hann er séður í ein-
þáttungnum Á rúmsjó. Þýðing
Bjarna Benediktssonar frá Hof-
teigi er hátíðleg, allt að því fjálg
og framandleg í eyrum nútíma-
manna, og því ekkert lamb að leika
sér við. Það liggur við að best sé
að kyija þessar upphöfnu setning-
ar, eða setja þær fram af tak-
markalausu yfírlæti, eða jafnvel
tóna þær. Slík er hrynjandi þessara
löngu setninga. En Kristinn kemst
vel frá sínu og sömu sögu er að
segja um hina skipbrotsmennina,
Jón Stefánsson og Áma Salómóns-
son. Þeir þremenningar standa
frammi fyrir þeirri þraut að matur
er uppurinn á flekanum og þeir
verða að koma sér saman um hver
þeirra leggist undir tönn félaga
sinna svo allir farist nú ekki úr
hungri. Ekki orð hér um lyktir
þess máls. Þær verður hver að sjá
fyrir sig.
Kolbrún Dögg og Valerie Harris
eru aldeilis prýðilegar sem fyrsta
og annað jóð í Jóðlífi Odds Bjöms-
sonar. Framsögn beggja er skýr
og svipbrigði trúverðug. Þær leika
vel saman. Oddur sýnir í Jóðlífi
sumt af því sem hann gerir best.
Hann skilgreinir sviðið (móðurlífíð)
naumt og bókstaflega og leikur sér
með afhjúpandi og oft fyndnum
orðaleilqum að því að sýna tak-
markanir þess og möguleika, helsi
og hugarfrelsi.
Allt er þetta undir góðri leik-
stjóm Guðmundar Magnússonar.
Hann hefur augljóslega kveikt á
pemnni hjá ýmsum. Við birtuna
sést að enn er spritt á kútnum.
Príma.
Guðbrandur Gíslason.
TVær aukasýn-
ing’ar á Sónötu
UPPSELT er á allar sýningar á
barnaóperunni Sónötu sem Stren-
gjaleikhúsið sýnir nú í íslensku
óperunni, en um það bil sex þúsund
börn á aldriunum 4-8 ára hafa séð
sýninguna. Vegna mikillar eftir-
spumar em fyrirhugaðar tvær
aukasýningar á Sónötu, hinn 8.
nóvember kl. 11 og kl. 13.30. Þetta
verða jafnframt síðustu sýningarn-
ar, þar sem tónlistarfólksins bíða
önnur verkefni hér heima og erlend-
is.
Aðalpersónur sýningarinnar em
í gervi leikbrúða, en auk íslensku
em ýmis tungumál notuð, svo sem
táknmál og önnur tungumál sér-
staklega samin fyrir leikbrúðumar,
svo og tónmál hljóðfæranna. I sam-
ráði við tónmennta- og leikskóla-
kennara hafa nótur og textar verið
sendir í skóla og leikskpia borginnar
og hafa börnin því æft af kappi
söngva sem þau taka síðan þátt í.
Bamaóperan Sónata er eftir
Hjálmar H. Ragnarsson og Messí-
önu Tómasdóttur, en flytjendur eru
Marta Halldórsdóttir sópran, Sverrir
Guðjónsson kontratenór, Guðrún
Óskarsdóttir sem leikur á sembal,
Kolbeinn Bjarnason flautuleikari og
tíu dansnemar úr Listdansskóla ís-
lands undir stjórn Nönnu Ólafsdótt-
ur danshöfundar.
FYRIRHUGAÐAR eru tvær
aukasýningar á Sónötu hinn
8. nóvember.
Nýjar bækur
Söngvasafn Jón-
asar Arnasonar
ÚT ER komin bókin
Einu sinni á ágúst-
kvöldi, söngvasafn
Jónasar Ámasonar.
„Söngvar Jónasar eru
framar öðm til þess
fallnir að gera fólki
glatt í geði, laða fram
bros á vör, kveikja
leiftur í auga. Því skal
þó ekki gleymt að hér
em ekki á boðstólum
innantómir trúðieikar.
Jónasi er oftar en ekki
alvara með gaman-
seminni," segir í kynn-
ingu.
Jónas Árnason.
í bókinni eru 118
söngtextar með nótum.
Nótnaskrift unnu Karl
Jóhann Sighvatsson og
Hlöðver Smári Har-
aldsson. Þá em í bók-
inni 130 myndir eftir
valinkunna listamenn.
Útgefandi er Hörpu-
útgáfan. Einu sinni á
ágústkvöldi er 260 bls.
Prentvinnslu annaðist
Oddi hf. Forsíðumynd
gerði Kjartan Guðjóns-
son. Bókin kostar
3420.
Karlakrítik
í MORGUNBLAÐINU 2. nóvember
sl. birtist gagnrýni um tónleika
Kammermúsíkklúbbsins í Bústaða-
kirkju á sunnudagskvöldið undir
þeim sérkennilega titli „Kvennak-
vintett". Mér fannst ástæða til að
fjalla aðeins um nokkur atriði í grein
ágæts gagnrýnanda, þar sem hún
kom mér einkennilega fyrir sjónir.
Hér var sem sé ekki á ferðinni
saumaklúbbur með tónlist að áhuga-
máli, heldur fimm tónlistarflytjendur
sem af tilviljun eru konur. Ekki er
hægt að sjá að fyrisögnin skírskoti
til greinarinnar enda hefur kvartett
sem samanstendur af karlmönnum
aldrei verið nefndur „karlakvartett",
svo að mér sé kunnugt um. Á fyrr-
nefndum tónleikum var nefnilega
fluttur píanókvintett en ekki kvenna-
kvintett. Líklegt er að einhver hrykki
við ef eftirfarandi stæði í efnisskrá:
„Karlakvintett ópus 79 í h-moll.“
Af einhveijum ástæðum sjá gagn-
rýnendur aldrei ástæðu til að draga
athyglina að kynferði flytjenda,
nema þeir séu kvenkyns. Hvers
vegna? Þar sem ég get ómögulega
sett mig í spor gagnrýnandans og
ennþá síður skilið ástæður hans læt
ég hjá líða að reyna.
Athyglisvert var einnig óvenjulegt
orðaval gagnrýnanda þar sem hann
segir Bryndísi Höllu hafa „stýrt“
sellóinu. Ekki er sjáanlegur neinn
stýrisútbúnaður á hljóðfæri hennar,
enda mjög gamalt. Éf slíkt stæði til
boða myndi hún ef til vill kjósa að
nota fjarstýringuna og vera sjálf
heima.
Það er réttur hvers gagnrýnanda
að mislíka flutningur verka og gagn-
rýna þau, en ekki að fara með fleip-
ur eða gefa sér forsendur. Það gerði
höfundur umræddrar greinar þegar
hann fullyrti að eitt verkanna hafi
ekki verið fyllilega æft. Eins og allir
vita er margt sem ákvarðar hvernig
tekst til við flutning einstakra verka
á tónleikum og þó að gagnrýnanda
i þessu tilviki hafi þótt skorta sam-
stillingu í tilteknu verki er það ekki
réttur hans að fullyrða neitt um
ástæðurnar. Það vill svo til að við
höfum flutt þetta verk margoft og
þó að hópurinn hafí ekki nafn eða
titil, liggur að baki löng samvinna
og kröfuhörð þar sem ekkert hefur
verið til sparað, og þá allra síst æf-
ingar.
Ég vona innilega að tónlistarflytj-
endur fái að njóta þess sannmælis
að gagnrýnendur fjalli um það sem
þeir heyra á faglegum grundvelli, en
láti vera að hafa uppi getgátur og
spekúlasjónir sem koma tónlistinni
og flutningi hennar ekkert við.
Með kveðju.
Steinunn Birna Ragnarsdóttir,
píanóleikari.