Morgunblaðið - 18.11.1994, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ
______________MINNIMGAR
HALLDÓRA ANNA
00 >
SIG URBJORNSDOTTIR
+ Halldóra Anna
Sigurbjörns-
dóttir fæddist á
Sveinsstöðum í
Grímsey 14. nóvem-
ber 1916. Hún and-
aðist á Landspít-
alanum 13. nóvem-
ber síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Sigur-
björn Sæmundsson
útvegsbóndi á
Sveinsstöðum í
Grímsey, f. þar 6.
september 1880, d.
28. febrúar 1962, og
Sigrún Agústa
Indriðadóttir, f. á Hallanda í
Svalbarðastaðarhreppi, f. 23.
desember 1878, d. 13. júlí 1946.
Halldóra vár sjöunda i röð níu
systkina, en af þeim komust
átta til fullorðins-
ára. 3. ágúst 1940
giftist hún Friðfinni
Olafssyni viðskipta-
fræðingi frá
Strandseljum í Og-
urhreppi, f. 19.
febrúar 1917, d. 7.
júní 1980. Hann var
m.a. um árabil for-
stjóri Tjarnarbíós
og síðar Háskóla-
bíós í Reykjavík.
Börn þeirra eru sjö,
en þau eru Björn
Rúnar, f. 1939, Guð-
ríður Sólveig, f.
1942, Ólafur, f.
1945, Stefán, f. 1948, Sigrún
Bára, f. 1950, Steingrímur, f.
1952, og Elín Þóra, f. 1956.
Útför Halldóru verður gerð frá
Langholtskirkju í dag.
upp á sjötugasta og áttunda afmæl-
isdaginn þegar hún lést eftir stutta
sjúkralegu, lúin eftir langan og
annasaman ævidag.
Árla ég aftur rís
ungur af beð.
Ég trúi því að Halldóra hafi að
morgni risið upp umvafin þeirri
kyrrð sem yfir henni ríkir á mynd-
inni góðu. Sá sem gengur á vit ei-
lífðarinnar þarf ekki að flýta sér,
hann hefur nógan tíma. Þeim tíma
deilir hún með ástvinum sem á
undan eru gengnir og þar verður
áreiðanlega hátíð í bæ.
Ég kveð Halldóru tengdamóður
mína og þakka henni langa og góða
samfylgd. Elínu Þóru systur hennar
og öðrum aðstandendum votta ég
samúð.
Iðunn Steinsdóttir.
Á skrifborðinu hans Friðfinns
heitins tengdaföður míns er mynd
af óvenju glæsilegri ungri stúlku
með dökkt hár og dökk augu. And-
litsdrættir eru mjúkir, hönd undir
vanga og svipurinn kyrrlátur.
Stúlkan hefur nógan tíma, hún á
allt lífíð framundan.
Þessi mynd er af Halldóru,
tengdamóður minni, sem við kveðj-
um hinstu kveðju í dag.
Þegar ég kynntist Halldóru fyrst
fyrir þrjátíu og fimm árum leit hún
ekki út eins og unga stúlkan á
myndinni. Hún var þá rúmlega fer-
tug kona, sjö barna móðir og hafði
staðið fyrir fjölmennu heimili sem
hýsti allt að fimmtán manns þegar
best lét. Hún var ennþá falleg en
kyrrðin horfin úr svipnum enda
hafði lífið löngu kallað hana til leiks
og skorað sín mörk.
Heimilið í Snekkjuvogi 21 var
skemmtilegt á þessum árum. Börn-
in sjö báru sterkan svip af móður
sinni og það svo mjög að í byijun
fannst mér ég sjá sama andlitið sjö
sinnum á mismunandi hávöxnum
einstaklingum. Þama var alltaf
glatt á hjalla, gestagangur mikill
og höfðingsskapur ríkjandi. Framan
af hafði Halldóra haft vinnukonur
en þegar hér var komið sögu var
ekki slíku til að dreifa. Það gefur
augaleið hve langur vinnudagurinn
var hjá móður og húsmóður sem
hélt utan um fjölskyldu af þessari
stærð.
Halldóra var með eindæmum
þrifin og vandvirk í öllu sem hún
tók sér fyrir hendur. Hún stjórnaði
okkur sem yngri vorum og lét okk-
ur ekki komast upp með neinn
flumbrugang þegar við réttum
henni hjálparhönd við húsverkin.
Með vökulu auga gætti hún þess
að bendlanir yrðu ekki útundan
þegar við straujuðum sængurfatn-
aðinn og í hennar augum laut upp-
vaskið sérstöku lögmáli sem menn
þurftu að þekkja ef vel átti að tak-
ast. Okkur datt ekki í hug að mót-
mæla enda hafði Halldóra gengið í
Formáli
minningar-
greina
ÆSKILEGT er að minn-
ingargreinum fylgi á sérblaði
upplýsingar um hvar og hve-
nær sá, sem fjallað er um,
er fæddur, hvar og hvenær
dáinn, um foreldra hans,
sýstkini, maka, og börn,
skólagöngu og störf og loks
hvaðan útför hans fer fram.
Ætlast er til að þessar upp-
lýsingar komi aðeins fram í
formálanum, sem er feitletr-
aður, en ekki í greinunum
sjálfum.
Húsmæðraskólann á Laugalandi og
við vissum að af henni mátti ýmis-
legt læra í þessum efnum. Hún var
líka einstaklega hagsýn og nýtin
og hefur varla veitt af þar sem tekj-
ur einnar fyrirvinnu urðu að nægja
til að framfleyta svo stórri fjöl-
skyldu.
Börnin uxu úr grasi og bama-
börnin komu til sögunnar, það elsta
aðeins fimm árum eftir að yngsta
barnið í Snekkjuvogi fæddist. Tími
útivinnandi húsmæðra fór í hönd
og stundum rak barnabörnin á fjör-
ur Halldóru ömmu um lengri eða
skemmri tíma. Þau eru nú orðin
sextán og bamabarnabömin átta.
Halldóra lagði dag við nótt og
skilaði ævistarfi sínu með prýði. Þó
er mér ekki grunlaust um að hún
hefði kosið sér annað hlutskipti ef
hún hefði fengið að gert. Hún var
fluggreind og vafalaust stóð hugur
hennar til mennta þó að aðstæður
leyfðu það ekki. Hún sat einn vetur
í Héraðsskólanum í Reykholti og
sá tími var henni alla tíð hugstæð-
ur. Hún trúði mér líka einu sinni
fyrir því að hæstu einkunnimar
hennar í húsmæðraskólanum hefðu
verið fyrir bóklegar greinar, það
verklega hefði dregið sig niður. Ég
hafði það á tilfinningunni að henni
þætti það ekkert verra.
Snekkjuvogur 21 var tvíbýlishús
og lengst af bjó Bára systir Hall-
dóru með fjölskyldu sinni á efri
hæðinni. Inngangur var sameigin-
legur og samgangur svo náinn að
nánast mátti líta á sambýlið sem
eitt heimili fremur en tvö. Oft var
hátíð í bæ þegar hinar systumar
frá Sveinsstöðum í Grímsey voru í
heimsókn, svo að ekki sé minnst á
augasteininn, Lalla bróður. Þá var
gaman að koma í Snekkjuvog og
menn gerðu sér sitthvað til erindis
til að fá að vera með.
Undanfarin ár hafa Sveinsstaða-
systkinin fallið frá eitt af öðru og
nú er Elín Þóra ein eftir.
Halldóra og Friðfinnur gengu
ung í hjónaband og nutu samvista
um flömtíu ára skeið þar til hann
lést fyrir aldur fram árið 1980. Þau
voru ólík en hjónaband þeirra var
ástríkt og farsælt. Halldóra dáði
Friðfinn. Hann var bæði félagslynd-
ur og vinamargur. Vinirnir voru
ævinlega velkomnir í Snekkjuvog,
stakir eða í hópum og aldrei farið
í manngreinarálit. Einna eftirminni-
legastar eru hinar hefðbundnu
skötuveislur sem þau hjónin héldu
á Þorláksmessu. Þá voru dúkuð
borð í bílskúrnum og Halldóra sauð
þar kæsta skötu með vestfirsku
mörfloti. Þessu lostæti var skolað
niður með veigum við hæfi.
Það var erfitt að hugsa sér annað
þeirra hjóna án hins og Halldóra
varð aldrei söm eftir að Friðfinnur
féll frá. Fyrstu árin bjó hún áfram
í Snekkjuvogi og var að lokum orð-
in ein í húsinu. Fyrir nokkrum árum
flutti hún í sambýlishús eldri borg-
ara á Dalbraut 18 og bjó þar til
dauðadags. Hana vantaði einn dag
í dag hringja kirkjuklukkur í
hinsta sinn ömmu minni, Halidóru
Önnu Sigurbjömsdóttur. Á kveðju-
stundu leita minningar á hugann,
bæði ljúfar og tregablandnar.
Ljúfust er minningin um þær
stundir er við sátum saman og
töluðum um Grímsey og bernsku
hennar. Þá rifjaði amma upp þjóð-
söng Grímseyinga: Þú varst fyrir
fyrr af mönnum metin, meir en
eyðisker; sagði mér sögur af mann-
lífinu í Grímsey, og þuldi tækifæris-
vísur sem ortar höfðu verið af ýms-
um tilefnum. Amma var alltaf fyrst
og fremst Grímseyingur. Þrátt fyrir
áratuga búsetu í Reykjavík var
henni landafræði borgarinnar alls
ekki töm - það fann ég glöggt
þegar ég ók henni í búðir. Hún
sendi mig um bæinn þveran og
endilangan, fram og til baka, eins
og hún hefði aldrei sæst á þá hug-
mynd að Reykvíkingar skiptu borg-
inni í vestur og austur. Einhvem
tímann leituðum við að búð sem
hún var viss um að væri við til-
tekna götu og tók að sér að leið-
beina mér. Hún sendi mig upp öfuga
einstefnugötu og svaraði mótmæl-
um mínum með þeim orðum að
hann afi hafi alltaf ekið þessa leið.
Hún var samt sem áður ánægð með
að búa í Reykjavík, og sagðist ekki
minnast þess að sér hefði nokkurn
tíma leiðst enda hefði alltaf verið
nóg að gera.
Það er næsta víst að Halldóru
ömmu féll aldrei verk úr hendi, frek-
ar en mörgum konum af þeirri kyn-
slóð sem öðrum fremur byggði upp
ísland eftir stríð. Hún fæddist og
ólst upp á Sveinsstöðum í Grímsey.
Systkinin voru níu. Sú elsta, Stein-
unn, lést ung af barnsförum og
yngsta barnið, Sæmundur, dó í
bérnsku. Hinum systkinunum bar
ég gæfu til að kynnast, þeim Matt-
heu Guðnýju, Dýrleifu, Báru, Elínu,
•Þorleifi og Steinunni Helgu.
Amma og systur hennar voru
þróttmiklar og ákveðnar stúlkur
sem eflaust hafa stjórnað bróðurn-
um ljúfa, Þorleifi, með harðri hendi.
Ég hef alltaf séð þær fyrir mér sem
glæsilegan hóp, sem hálfgerðar
valkyijur á eyjunni litlu við norður-
heimskautsbaug og sú sýn styrktist
verulega við sögur ömmu um það
þegar hún og Steinunn Helga,
yngsta systirin, fengu sér sund-
sprett í Grímseyjarhöfn - í Norður-
íshafinu.
Skólaganga var takmörkuð og
ömmu þyrsti í að læra meira. Slíkt
hefði líklega legið vel fyrir henni,
hefði hún fæðst á öðrum stað og
öðrum tima, en henni nýttist vel
barnaskólanámið. Hún sagði stund-
um frá dönskukennslunni og því
þegar kennarinn leyfði henni að
stytta sér stundir við að lesa sög-
una Litla stúlkan með eldspýturnar,
meðan hann kenndi bekkjarsystkin-
um hennar. Áratugum síðar gat hún
ennþá endursagt söguna - á
dönsku.
Síðar fór hún á Húsmæðraskól-
ann á Laugalandi í Eyjafirði og á
FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1994 33
þeim námstíma kynntist hún afa,
Friðfinni Ólafssyni, sem þá var
skólasveinn við Menntaskólann á
Akureyri, enda mun hafa verið tals-
verður samgangur milli skólanna
tveggja á þeim tíma. Afi og amma
bjuggu nær allan sinn búskap í
Reykjavík.
Systkinin frá Sveinsstöðum
fluttu líka flest frá eynni en sam-
bandið milli þeirra var alltaf gott
og þess nutu börnin og bamabörn-
in. Ófáir dvöldu í Grímsey sumar-
langt hjá þeim systrum er þar
bjuggu, Elínu og Steinunni Helgu.
En ættingjar voru líka aufúsugestir
hjá þeim sem bjuggu í landi, Matt-
heu Guðnýju á Húsavík, Þorleifi á
Ólafsfirði, Dýrleifu á Akureyri og
Báru sem bjó í Reykjavík, lengst af
í sama húsi og amma. Elín Sigur-
björnsdóttir lifir systkini sín öll.
Hún bjó lengst af í Grímsey en
dvelur nú hjá börnum sínum á Suð-
umesjum. Ég votta Elínu innilega
samúð við fráfall systur hennar.
Á heimiii ömmu og afa í Snekkju-
vogi 21 var ævinlega gaman að
koma. Þar virtist alltaf mikið um
að vera. Fjölskyldan var stór, börn-
in sjö og síðar barnabörnin litu oft
inn, og það var mikið um gesti og
gangandi. Ættingjar utan af landi
gistu einatt hjá ömmu og afa, sum-
ir vetrarlangt, t.d. vegna skóla-
göngu, en aðrir skemur. Á vissan
hátt var stórbýli í Snekkjuvogi 21,
slík stórbýli verða nú fátíðari eftir
því sem fjölskyldur minnka og okk-
ur sem kynntumst þessu samfélagi
finnst eftirsjá í því. Því verður þó
ekki móti mælt að það var mikið
starf að sjá um svo stórt heimili.
Vinnan heima fyrir lenti aðallega á
húsmóðurinni, sem trú sinni mennt-
un vildi vanda til allra verka. Aldr-
ei heyrði ég ömmu kvarta yfír því
að hún hefði oft mikið að gera, en
vinnan var þrotlaus og slítandi.
Amma og afi voru virk í safnað-
arstarfi Langholtssafnaðar frá upp-
hafi. Amma var trúuð kona þó að
hún héldi þeim sið Frónbúans að
flíka ekki trú sinni mikið. Við rædd-
um þó stundum um trúmál og ég
fann að trúin og tengslin við kirkj-
una voru henni mikils virði. Ég er
þess fullviss að það síðasta sem hún
heyrði í þessu lífí voru raddir bama
hennar og aðstandenda sem fóru
með bænina Faðir vom við dánar-
beð hennar. Og ég er jafnsannfærð
um að sú bæn hefur veitt henni frið.
Megi hún hvíla í þeim friði.
Guð blessi minningu Halldóru
Önnu Sigurbjörnsdóttur.
Steinunn Arnþrúður Bjömsdóttir.
Það er alltaf erfitt að kveðja ein-
hvern sem manni þykir vænt um.
Það er þó einhver huggun harmi
gegn að hugsa um það að nú sé
sá sem burt er farinn kominn á
betri stað. Skemmti sér þar ásamt
ástvinum sem þangað vom komnir
fyrir og hafi það hið besta. En við
hin sem eftir erum sitjum uppi með
sorgina og söknuðinn og þurfum
að lifa hér áfram án þeirra sem við
gátum alltaf gengið að vísum.
Alla mína tíð hefur Halldóra
amma, eða Dodda eins og við vorum
farin að kalla hana í seinni tíð,
verið á vísum stað. Svolítið skrýtin
og sérstaklega skemmtileg kona
sem leit á okkur barnabörnin sem
sín eigin. Endanlega og mjög vel
þegna staðfestingu á því fékk ég
nú þegar hún var dáin og í veski
hennar fannst miði með símanúm-
erinu mínu og nafninu mínu rangt
feðruðu afa mínum párað hjá.
Dodda var og er ennþá góð kona.
Minningarsióðiir
Skjóls
Sími 688500
Það var alltaf gaman að koma í
Snekkjuvoginn til hennar og afa,
svo gaman að venjulegt fjölskyldu-
hald bliknar í sambanburðinum. Þar
var alltaf gestkvæmt og margir
gestanna ekki eins og fólk er flest
í þdrra orða bestu merkingu.
í seinni tíð hefur heldur grisjast
skógurinn og standa nú bara stöku
tré eftir. Það eina sem við getum
gert er að reyna að læra af reynslu
þeirra sem í minningunni lifa og
gera betur. Dodda sagði mér ein-
hvern tímann skömmu eftir að afi
dó að þau hefðu nú ætlað að gera
svo margt, en alltaf eitthvað frestað
athöfnunum. Ég lofaði henni því
að falla ekki sjálfur á tíma. Ég
þakka Doddu fyrir mig og verð að
reyna að finna uppskriftina að ást-
arpungunum sjálfur.
Þórarinn Stefánsson.
Nú þegar Dóra frænka er látin
langar mig að þakka henni fyrir
allt það sem hún gerði fyrir okkur
systkinin á Sveinsstöðum í Grímsey.
Snekkjuvogur 21 var fyrir okkur
frændsystkinum utan af landi sem
annað heimili, ekki síst þar sem á
efri hæðinni bjó Bára, systir henn-
ar, sem lést í janúar síðastliðnum,
og voru þær sem ein manneskja.
Þar vorum við alltaf velkomin og
gátum gengið að öruggu afdrepi
þegar við vorum á ferð í höfuðborg-
inni. Heimilið stóð okkur alltaf opið
hvenær sem við áttum leið. Alltaf
var nóg pláss þó sjálf ættu þau sjö
börn. Það var ekki lítils virði fyrir
okkur sem börn eða unglinga að
koma og verða strax einn af jöl-
skyldunni og taka þátt í öllu heimil-
islífinu. Við fundum ekki eins fyrir
því að við vorum fjarri okkar heim-
ili og það var heldur ekki ónýtt
fyrir mömmu og pabba að vita af
okkur á Snekkjuvoginum.
Þar var stórt heimili, mikill gesta-
gangur og mikið að gera hjá Dóru
frænku og entist oft ekki sólar-
hringurinn. Dóra var alltaf til stað-
ar seint og snemma og sá til þess
að allir hefðu nóg af öllu og liði
vel. Oft var glatt á hjalla og þar
lét hún sitt ekki eftir liggja því hún
hafði gaman af söng og gamanmál-
um.
Dóra var trúuð kona og eftir að
Friðfinnur maður hennar lést og
börnin voru flogin úr hreiðrinu leit-
aði hún til trúarinnar og rækti hana
enn betur. Það gerði hún m.a. með
því að fara alltaf í Langholtskirkju
og taka þátt í safnaðarstarfinu af
lífi og sál.
Nokkrum dögum áður en Dóra
frænka dó heimsótti ég hana fár-
sjúka. Hún gerði sér þá grein fyrir
að hún átti ekki langt eftir. Hún
talaði um endurfundi við þá sem
höfðu farið á undan og hlakkaði til
að hitta þá. Hún virtist mjög sátt
við að vera að kveðja þennan heim.
Það var friður yfir henni og var
greinilegt að trúin var henni mikill
styrkur þessar síðustu stundir.
Við systkinin á Sveinsstöðum
vottum bömum Dóru frænku og
öðmm aðstandendum okkar dýpstu
samúð. Blessuð sé minning hennar.
Inga Óladóttir.
Erfidrykkjur
H0TEL ESJA
Sími 689509
6/,