Morgunblaðið - 25.11.1994, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1994
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Sigríður Guð-
finna Guð-
brandsdóttir var
fædd á Loftsölum í
Mýrdal 16. mars
1916. Hún lést á
Vífilsstaðaspítala
13. nóvember síð-
astliðinn. Hún var
dóttir hjónanna
Elínar Björnsdótt-
ur og Guðbrands
Þorsteinssonar
bónda og vitavarð-
ar á Loftsölum. Sig-
ríður var næstyngst
í röð 15 systkina.
Hin voru: Sigurveig, f. 1898,
d. 1988; Marta, f. 1900; Guð-
björg, f. 1902, d. 1992; Vilborg,
f. 1903, d. 1979; Þorsteinn, f.
1904, d. 1987; Fanney, f. 1905,
d. 1990; Daníel, f. 1906, d. 1964;
Sigurlín, f. 1907; Steinunn, f.
MIG langar að minnast nokkrum
orðum tengdamóður minnar, Sigríð-
ar Guðbrandsdóttur eða Sídu eins
og hún var jafnan kölluð.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að fá að búa með Sídu í nokkur ár.
Það var ánægjulegur tími fyrir okkur
öll, ekki síst eldri dóttur mína. Amma
Sída var alltaf tilbúin að gefa „bless-
uðu baminu" tíma sinn. Fara með
henni í sunnudagaskólann eða í Skód-
anum niður að Tjöm með brauðaf-
ganga vikunnar handa öndunum.
Sída var lítillát manneskja. Henni
fannst allt sem gert var fyrir hana
óþarfi og fannst erfitt að þiggja, en
var eilíflega tilbúin að hjálpa öðrum.
Sída sem öllum hjálpar, sögðu
frænkurnar.
’Hún var félagsvera mikil og alltaf
manna kátust á góðra vina fundi.
Mér er ljúft að minnast þess þegar
hún dvaldi hjá okkur veturlangt fyr-
ir fáum ámm. Hugurinn var svo
mikill að hann bar hana hálfa leið,
þrátt fyrir sjúkdóm sem dró úr henni
allan mátt og hún gat vart setið
uppi fyrir mæði hugsaði hún um það
í fyllstu alvöm hvort hún ætti ekki
að skella sér með okkur á þorrablót-
ið. Svona var Sída, alltaf til í tusk-
ið/ Alltaf að leggja á ráðin hvort hún
ætti nú ekki að drífa sig upp í Heið-
mörk og sjá hvort væm komin ber
eða austur í sveit, heim að Loftsöl-
um, þangað sem hún fór svo oft.
En það dró úr ferðunum jafnhliða
h*í sem sjúkdómurinn sótti fastar
að henni og hin síðustu ár fór hún
bara í huganum.
Nú er hún Sída farin til Guðs,
þangað sem hún þráði svo oft að
fara undir lokin. Ég minnist hennar
með hlýju og þökk fyrir að kenna
mér. nægjusemi og þakklæti fyrir
heilsuna og lífið.
Starfsfólki Vífilsstaðaspítala
kunnum við fjölskyldan okkar bestu
þakkir fyrir góða og hlýja umönnum.
Þar leið henni vel.
Guð blessi minningu hennar.
Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðinn
og allt er orðið rótt,
nú sæll er sigur unninn
’og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
(V. Briem.)
Þórunn Inghildur Einarsdóttir.
Sjálfsagt er sama hvað gamall
maður verður, í minningunni verða
bemskan og æskan ávallt a.m.k.
hálf ævin. Eins er um fólkið. Sam-
ferðamenn æskunnar marka dýpri
spor í heimi minninganna en þeir
sem síðar koma við sögu.
Sigríði móðursystur mína, sem við
nfi kveðjum, hef ég ekki hitt nema
einu sinni til tvisvar á ári síðasta
aldarfjórðunginn. Engu að síður
finnst mér ég nú vera að kveðja einn
af mínum nánustu. Er það vegna
þess, að fyrstu fjórtán ár ævi minnar
bjó hún á heimili foreldra minna í
Miðtúni 10, Reykjavík. Frá sjónar-
hóli okkar systkinanna var hún því
eíh af fjölskyldunni.
1908, d. 1973;
Björn, f. 1911, d.
1973; Þórunn, f.
1912, d. 1984; Lára,
f. 1914, d. 1984;
Anna, f. 1915, d.
1985; Matthildur, f.
1918. Sigríður eign-
aðist þrjú böm,
Hrafnhildi Stellu,
húsfreyju í Miðey í
A-Landeyjum, f.
1942, Guðbrand
Elling, lækni í
Reykjavík, f. 1952,
og Elínu, þroska-
þjálfa í Reykjavík,
f. 1960. Sigríður vann ýmis
störf um ævina, en lengst af
vann hún hjá Pósti og síma.
Sigríður verður kvödd í Foss-
vogskirkju í dag og jarðsett frá
Skeiðflatarkirkju í Mýrdal á
morgun.
Sigríður eða Sída eins og hún
hefur jafnan verið kölluð af ættingj-
unum var á þessum árum ung kona
um þrítugt. Hún var fremur hávax-
in, með fallegt svart hrokkið hár en
fölleitt andlit. Ég held að hún hafi
verið glæsileg útlits, en hún gerði
ekki mikið til að halda sér til. Hún
virtist ekki hafa mikla þörf fyrir að
ganga í augun á hinu kyninu. Þó
átti hún marga aðdáendur en virtist
ekki í leit að vænlegu eiginmanns-
efni.
Sigríður var vel greind og
skemmtileg og vel að sér um marga
hluti. Vera hennar á heimilinu hafði
því á ýmsan hátt jákvæð og örvandi
áhrif á okkur systkinin. Hún var
ávallt málsvari þeirra sem minna
máttu sín og nutum við börnin góðs
af því. Gladdist hún með okkur í
velgengni og hvatti í mótlæti, hvort
sem var í námi eða leik. Á þeim
árum var utanbókar lærdómur ljóða
ríkur þáttur í barnaskólanáminu.
Reyndi það stundum á þolrifin, þar
sem skilningur á tilgangi námsins
og túlkun námsefnisins var tak-
markaður. Sída var þá gjarnan
reiðubúin að stappa í mann stálinu
og hlýða yfír eða skýra ljóðin, enda
var hún bæði ljóðelsk og söngvin.
Menntun hlaut hún ekki aðra en
bamaskólanám, en hún hafði áreið-
anlega góða námshæfileika og las
talsvert því ég minnist þess að hún
talaði oft um bókmenntir. Eitt lærði
hún þó, sem ekki var algengt um
konur á þeim tíma. Hún tók bílpróf
og keypti sér bíl, Renault hagamús
svo kallaða, sem fluttir voru hingað
til lands á ámnum eftir stríð. Að
konur ækju bíl var ekki algengt á
þessum ámm, en að þær væru jafn-
framt bíleigendur á eigin ábyrgð var
fátítt og þótti reyndar ýmsum hið
mesta óráð. Aksturinn og bifreiða-
reksturinn gekk þó ágætlega. Naut
fjölskylda mín góðs af, því foreldrar
mínir áttu ekki bíl.
Um 1950 tók ungur maður að
gerast tíður gestur á heimilinu.
Hann hét Þorkell Ámason og var
augljóslega ástfanginn af Sídu.
Eignuðust þau saman dreng árið
1952. Tók þá að þrengja að hvað
húsnæði’ varðaði og fluttu þau frá
okkur í rýmri húsakynni, þegar
drengurinn var tæplega árs gamall.
Þorkell stundaði sjómennsku og
fórst hann með togaranum Júlí við
Nýfundnaland árið 1959.
Síðari hluti ævinnar reyndist Sig-
ríði að ýmsu leyti erfiður. Heilsan
tók fljótt að bila og síðustu tuttugu
árin hefur hún orðið að dvelja meira
og minna á sjúkrahúsum. Var hún
því sjálfsagt hvíldinni fegin þegar
kailið kom. Hún hefur þó ástæðu til
að vera sátt við lífið. Hún eignaðist
þijú myndarleg börn og skilur nú
eftir sig stóran hóp glæsilegra af-
komenda.
Eflaust hefur það verið henni
þungbært að geta ekki, heilsunnar
vegna, fylgst meira með og stutt
börn sín og barnabörn og miðlað
þeim af kostum sínum.
Ég er því þakklátur fyrir mína
hönd og systkina minna að hafa
fengið að njóta samvista við hana
þegar hún var í blóma lífsins. Hún
auðgaði bernsku okkar.
Ingjaldur Bogason.
Amma fór sínar eigin leiðir í
flestum málum en örlög sín fær
engin flúið eða breytt. Hún átti
við iangvarandi veikindi að stríða
sem hún tókst á við á sinn eigin
hátt, einsog annað, á meðan þrek
entist til.
Amma var mjög einörð og
ákveðin, sumir hafa kallað það
„Loftsala-þrjóskuna". Það er þó
undarlegt að þetta ættarmerki
kallist „þrjóska" hjá konum í ætt-
inni en „ákveðni" hjá. karlpeningn-
um. Ég vil þó heldur kalla þessa
„ættarkvöl" festu eða ákveðni.
Ég man fyrst eftir ömmu þegar
hún var að koma í sveitina á Skód-
anum. Það fylgdi þvi alltaf ákveðin
stemmning þegar billinn renndi í
hlaðið. Amma bar líka með sér
ákveðna Reykjavíkurangan, sem
mér fannst alltaf vera af fólki sem
kom úr menningunni í henni Reykja-
vík.
Skódinn var stolt hennar ömmu,
alltaf snyrtilegur, þveginn og bón-
aður. Hún átti ekki bara einn Skoda,
heldur endumýjaði hún hann alltaf
með reglulegu millibili. Ég held
reyndar að amma hafí átt flestar
þær Skódategundir sem hingað til
lands hafa verið fluttar og hún hlýt-
ur að hafa verið ein af fyrstu konun-
um á íslandi til að taka bílpróf og
aka um á sínum eigin bíl. En þar
er ömmu rétt lýst, að fara ótroðnar
slóðir. Bíllinn var líka einhvers konar
tákn um frelsi fyrir hana. Það var
hennar líf og yndi að geta sest upp
í bílinn og ekið af stað, í heimsókn
til ættingja eða út úr bænum til að
skoða náttúruna og umhverfið.
Amma elskaði tvo staði á íslandi
umfram aðra; Mýrdalinn þar sem
hún ólst upp og gamla bæinn í
Reykjavík þar sem hún bjó lengst
af. Fyrst man ég eftir ömmu á Vita-
stíg, þar bjó hún þegar ég fór í mína
fyrstu Reykjavíkurferð, sendur með
rútunni einhverra erinda. Ég man
ennþá lyktina af pulsunum sem hún
bar á borð. Mér fannst það vera
besti matur sem ég hafði nokkurn
tíman smakkað. Lilla frænka fór sið-
an með mig á mína fyrstu bíómynd
í boði ömmu, að sjá Gög og Gokke.
Það var sko ævintýri, enda varð ég
sjóveikur undir myndinni.
Amma gat ekki hugsað sér að búa
annars staðar en í gamla bænum.
Hún fékk reyndar úthlutað verka-
mannabústað í Stífluseli í Breið-
holti. Hún undi sér engan veginn
þar, líkaði illa innan um þessa stóru
steinkumbalda sem „höfðu enga
sál“. Hún flutti því í Efstasund, sem
var svona á mörkum hinnar byggi-
legu Reykjavíkur.
í Efstasundinu varð ég þess að-
njótandi að búa hjá ömmu tvo vetur
meðan ég stundaði menntaskóla-
nám. Það var erfitt að búa með
henni. Þar mættust „þrjóskan"
hennar og „ákveðnin“ mín. Ekki það
að amma væri stjórnsöm, heldur
vissi hún bara hvað mér var fyrir
bestu, en þrátt fyrir allt kom okkur
mjög vel saman.
Amma var frjálslynd í skoðunum
á margan hátt. Hún var reyndar
ópólitísk, sagði alltaf að stjórnmála-
menn sætu allir á sama rassinum.
Þó að hún styddi ekki rauðsokkur
var hún kvenréttindakona og senni-
lega með þeim fyrstu. Það hefur
örugglega ekki verið auðvelt að ala
önn fyrir þrem börnum, einstæð
móðir í ríkjandi karlaveldi.
Amma reykti pípu lengi vel, fór
sínar eigin leiðir þar sem í öðru.
Langvarandi veikindi hennar stöfuðu
öðru fremur af reykingum. Hún leit
sjálf svo á að hún væri öðrum víti
til varnaðar.
Amma er nú horfin yfir móðuna
miklu, en minning hennar lifir áfram
í hjörtum þeirra sem til þekktu.
Blessuð sé minning hennar.
. Bjössi.
Elskuleg amma okkar er dáin.
Okkur langar til að minnast hennar
í örfáum orðum og minningabrotum.
Það var alltaf jafn ánægjulegt
þegar hún birtist á Skodanum sínum
austur í Miðey. Yfirleitt kom hún
seinni partinn, enda var það ávallt
hennar tími dagsins. Þegar hún hafði
heilsað dró hún oft upp rauðan Opal
eða ávaxtabijóstsykur úr veskinu
sínu og rétti okkur krökkunum við
mikinn fögnuð.
Á kvöldin eftir fréttir var hún fús
að setjast niður og spila vist við
heimilisfólkið og dróst spilamennsk-
an gjaman fram á nótt. Síðan var
haldið áfram daginn eftir til að þeir
sem tapað höfðu kvöldið áður gætu
fengið uppreisn æru. Amma gladdi
einnig þau sem yngri voru með spila-
mennsku, því litlar hendur höfðu
ánægju af að spila marías á rólegum
stundum á daginn.
Okkur þótti mjög gaman að fara
í bíltúr með ömmu um nærliggjandi
sveitir. Minnistæð er ferð með henni
þar sem gengið var á Stóru-Dímon.
Þegar toppnum var náð og litið nið-
ur, greip um sig lofthræðsla hjá
þeim yngri. Til að minnka skjálftann
í hnjánum, brá amma á það ráð að
láta okkur setjast og renna okkur
hvert á eftir öðru niður bröttustu
kaflana.og fór hún sjálf fyrir röðinni.
Sérstakt dálæti og tröllatrú hafði
hún á Skoda-bifreiðum, en enginn
hinna nýrri árgerða fannst henni þó
jafnast á við „belg“-Skodann enda
sagði hún að hann hefði sál.
„Kemst þótt hægt fari“ var henn-
ar lífsmottó, þó undir kraumaði fjör-
ugur hugur, gleði og gamansemi
sem oft geislaði úr augum hennar.
Það var kímni í augunum þegar hún
riijaði upp sögu af því þegar hún
og Matta tóku sig til og fóru hjól-
andi norður í land, í kaupavinnu.
Þá var ekki síður gaman að heyra
hana segja frá ballferðum þeirra
systra, sem famar voru ríðandi eða
gangandi, úr Mýrdalnum og vestur
undir Eyjafjöll, þar sem dansinn
dunaði fram undir morgunn. Hún
hafði mikla ánægju af harmonikku-
leik og naut þess þegar nágranni
okkar, Valdimar heitinn Auðunsson
í Grenstanga, kom með nikkuna sína
að spila fyrir hana þegar hún var í
heimsókn í Miðey og þau rifjuðu upp
þá tíð þegar hann var sem unglingur
að spila á dansleikjum sem hún sótti.
Amma var mikið náttúrubarn og
voru ferðalög hennar yndi, eins og
hinna systranna, enda voru þær aðal
driffjaðrirnar í hinum árlegu fjöl-
skylduferðum sem farnar voru um
árabil.
Dálæti hennar á náttúrunni kom
einnig fram í áhuga hennar og
umhyggju fyrir dýrum, sérstaklega
hestum. Á seinni árum þegar hún
var hætt að geta komist í snertingu
við náttúruna sökum veikinda
sinna, lifnaði hún öll við og augun
leiftruðu þegar rætt var við hana
hvort heldur sem var um ferð 1 kríu-
varp, tamningu baldins fola eða
sauðburðinn.
Oft sá amma annað og meira en
aðrir sáu eða tóku eftir, t.a.m. var
hún alltaf hrifnust af brúnum reið-
hesti sem bar þó ekki af hinum hvað
varðaði fegurð eða hæfileika. Þá var
það svipur hestsins sem heillaði hana
því að í honum sá hún þann kraft
og vilja sem í honum bjó.
Amma hvatti alltaf afkomendur
sína til að ganga menntaveginn, því
sjálf hafði hún ekki haft tækifæri
til þess.
Umhyggja hennar fyrir þeim sem
minna máttu sín var einkennandi
fyrir hana og kom það oft fram hjá
henni. Sérstaklega bar hún hag Þrá-
ins Emanúels frænda okkar fyrir
brjósti og vildi alltaf allt fyrir hann
gera sem í hennar valdi stóð
Elsku amma, við kveðjum þig með
söknuði og þökkum fyrir góðar sam-
verustundir. Guð geymi þig.
Haraldur, Sigurður,
Járngerður og Dalli
Sigríður móðursystir okkar, sem
var kölluð Sída, var næstyngst 15
systkina frá Loftsölum í Mýrdal þar
sem foreldrar þeirra bjuggu í hálfa
öld. Af þeim voru tólf systur og þrír
bræður. Hún ólst upp á þessum fal-
lega stað syðst á landinu þar sem
Dyrhólaey blasir við, en þar stendur
SIGRÍÐUR GUÐFINNA
GUÐBRANDSDÓTTIR
vitinn þar sem faðir hennar var vita-
vörður í fjörutíu ár. Oft minntist hún
þess hversu góða bernsku og æsku
þau systkinin áttu í foreldrahúsum.
Yngri systurnar á Loftsölum þóttu
ærið framúrstefnulegar í klæðaburði
og háttum á fjórða áratugnum. Þær
fóru sínar eigin leiðir, skeyttu lítt
um hefðir og voru að mörgu leyti á
undan sinni samtíð. En lífsbaráttan
var hörð í þá daga ekki síður en nú
og Sída þurfti snemma að fara að
heiman til að vinna fyrir sér. Stufid-
aði hún þá vinnu sem til féll og var
eftirsóttur vinnukraftur enda hörku-
dugleg og ósérhlífin.
Sída var jafnan sjálfstæð í hugsun
og gerðum. Á unga aldri dreymdi
hana um að eignast eigin bíl, sem
var fjarlægur draumur fyrir verka-
konu í þá daga. En henni tókst samt
tiltölulega snemma að eignast lítinn
Renault. Hún vakti athygli þegar
hún kom akandi í sveitina á bflnum
sínum, því í þann tíð voru kvenbíl-
stjórar ekki algengir þar um slóðir.
Síðan veitti hún sér þann munað
þrátt fyrir lítil efni að eiga alltaf bíl
og þó nokkra Skódana átti hún um
dagana. Bíllinn var henni tákn frels-
is og sjálfstæðis og gerði henni líka
auðveldara að komast í Mýrdalinn,
en þangað leitaði hugurinn jafnan.
Hún fór austur eins oft og aðstæður
leyfðu og dvaldi oft sumarlangt á
Loftsölum meðan yngri börnin henn-
ar voru lítil, en elsta dóttir hennar
ólst þar upp hjá foreldrum hennar
og systkinum.
Systurnar frá Loftsölum héldu
alltaf mikið saman. Um langt árabil
höfðu þær sem bjuggu í Reykjavík
með sér saumaklúbb og þótti okkur
af næstu kynslóð alltaf jafngaman
að koma í klúbbana til þeirra og
hitta þær. Saumaklúbbamir voru
merkileg stofnun, þeir voru ættar-
mót þar sem ungir og gamlir hitt-
ust. „Frænkurnar" vora stór þáttur
af tilveranni, þær voru svo margar,
svo vænar og svo skemmtilegar þeg-
ar þær komu saman. Um langt skeið
voru farnar árlegar ættarferðir og
kjarninn í þeim voru auðvitað frænk-
urnar og þeirra skyldulið.
Sída tók þátt í ferðunum meðan
heilsan leyfði og þar naut hún sín
vel, enda gat hún verið bráð-
skemmtileg. Hún var vel greind,
hafði sérstæða kímnigáfu og var oft
orðheppin og hnyttin í tilsvöram og
svo átti hún það til að vera svolítið
stríðin. Hún kunni mikið af kvæðum
sem hún fór með ef vel lá á henni
pg stundum setti hún saman stöku.
Öll tilgerð og smáborgaraháttur
voru henni víðs fjarri og hún var trú
sjálfri sér alla tíð. Hún var mikið
náttúrubarn og oft ók hún ein út
fyrir bæinn „í leit að vori“ eins og
hún komst að orði, áði þá á einhverj-
um fallegum stað og hlustaði eftir
vorinu.
Þótt Sída væri aldrei auðug á
veraldarvísu var hún samt rík. Börn-
in hennar þijú eru öll atgervisfólk,
svo átti hún ellefu bamabörn og
þijú barnabarnaböm. Hún lét sér
mjög annt um þau öll og þau reynd-
ust henni líka vel og reyndu eftir
megni að létta henni langt sjúkdóms-
stríð. Þrátt fyrir hraða lífsbaráttu
og oft erfiða ævi fannst henni hún
hafa mikið að þakka fyrir.
Saga Sídu frænku er saga alþýðu-
konu sem háði sína baráttu við erfið-
leika, fátækt og heilsuleysi. Það var
hlutskipti hennar lengst af að vera
einstæð móðir sem vann hörðum
höndum til að sjá börnum sínum
farborða og pft sýndi hún ótrúlega
þrautseigju. f mörg ár þjáðist hún
af þrálátum lungnasjúkdómi og síð-
ustu árin þurfti hún að dvelja lang-
dvölum á sjúkrahúsum.
Af systkinahópnum stóra frá
Loftsölum eru nú aðeins þijár systur
eftir á lífi. Við eigum margar góðar
minningar um þau systkinin, en þau
vora mörg hver mjög óvenjulegir
einstaklingar sem hirtu lítt um ver-
aldarvafstur og sýndarmennsku og
vora alltaf sjálfum sér samkvæm.
Sída var orðin södd lífdaga og
hefur nú fengið langþráða hvíld. Hún
verður jarðsett í Skeiðflatarkirkju-
garði í sveitinni sem henni þótti svo
vænt um, en þar hvíla foreldrar
hennar og sjö systkini. Með henni
er gengin sérstæður og eftirminni-
Iegur persónuleiki.
Halla og Sigrún Valdimarsdætur