Morgunblaðið - 25.11.1994, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Afmælis-
pottur
Fálkans
Vikutilboð
Prósenta
afmælisafsláttur a.
Sjónvörpum,
myndbands-
tækj um/
sængum,
koddum,
glnggaviftum
90ÁBN
Þekking Reynsla Þjónusta
FÁLKINN
SUÐURLANDSBRAUT 8-108 REYKJAVÍK
SÍMI: 91-81 46 70 • FAX: 91-81 38 82
ÞJÓÐARATKVÆÐIÐ í NOREGI
Ximíb
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGÍ
Stuðningsmenn ESB-aðildar sækja enn í si g veðrið 1 skoðanakönnunum
Omögulegt að spá hver
niðurstaðan verður
Enn minnkar bilið milli
stuðningsmanna og
andstæðinga ESB-
aðildar í Noregi í skoð-
anakönnunum. Olafur
Þ. Stephensen rýnir í
útkomu kannana með
aðstoð norsks sérfræð-
ings og útskýrir mis-
muninn á niðurstöðum
einstakra könnuða.
SPENNAN er nú að ná hámarki
fyrir þjóðaratkvæðagreiðsluna um
ESB-aðild í Noregi. Skoðanakann-
anir eru birtar daglega og bilið
milli stuðningsmanna og andstæð-
inga hefur minnkað smátt og smátt
undanfamar tvær vikur, eða síðan
Svíar samþykktu ESB-aðild. Já-
menn hafa sótt í sig veðrið hægt
og hægt, og í skoðanakönnunum,
sem gerðar voru í fyrradag og birt-
ar í gær, er meðaltal stuðnings-
manna aðildar orðið 47% þeirra sem
gert hafa upp hug sinn, á móti 53%
sem leggjast gegn aðild. Nú bíða
menn spenntir eftir að sjá í dag
niðurstöður kannana, sem gerðar
voru í gær, þar sem sjónvarpsum-
ræðurnar á miðvikudagskvöld eru
taldar hafa komið betur út fyrir
stuðningsmenn ESB-aðildar. Nú er
svo komið að munurinn í flestum
könnunum er innan skekkjumarka
og þess vegna ekki hægt að slá
neinu föstu nema því, að hvernig
sem fer á mánudaginn, verður
óskaplega mjótt á mununum.
Þrjú fyrirtæki, Scan-Facts, MMI
og Gallup, birta niðurstöður kann-
ana daglega. Vakið hefur athygli
að kerfisbundinn munur er á niður-
stöðunum. Hjá Scan-Facts nýtur
aðild alltaf mests stuðnings og í
könnun fyrirtækisins, sem birt var
á miðvikudag, voru fylkingamar
jafnar. Á sama tíma fær Gallup út
að 47% af þeim, sem hafa tekið
afstöðu, séu hlynntir aðild, en sam-
kvæmt niðurstöðum MMI nýtur
aðild ekki nema 42% stuðnings.
Ólíkar aðferðir
Ástæðan fyrir þessum mun er
annars vegar að Scan-Facts spyr
öðruvísi en hin tvö fyrirtækin. Kjós-
endur eru spurðir hvort þeir séu
vissir um hvað þeir ætli að kjósa,
og jafnframt hvom kost- ___________
inn þeir séu líklegri til
að velja, séu þeir ekki
vissir í sinni sök. Þannig
fækkar Scan-Facts
óákveðnum, en kannanir
hafa sýnt að óákveðni hópurinn
hallast fremur að því að segja já.
MMI spyr hins vegar bara:
„Hvernig ætlar þú að kjósa í þjóðar-
a'tkvæðagreiðslunni á mánudag?“
Fyrirtækið vegur niðurstöðumar
síðan, meðal annars með tilliti til
þess hvaða flokk fólk segist styðja.
Það verður til þess að stuðnings-
mönnum fækkar um u.þ.b. þrjú
prósentustig og andstæðingum
fjölgar að sama skapi.
Bernt Olav Aardal, yfirmaður
rannsókna við norsku Félagsvís-
indastofnunina og prófessor í
stjórnmálafræði við Oslóarháskóla,
segir að líklega sé meðaltal kannan-
anna bezta vísbendingin um það
Stuðningur við ESB-aðild eftir
stuðningi við stjórnmálaflokka
Framfaraflokkurínn
' 52%
N-Noregur^
°g
Þrændalög
Stuðningur
við
ESB-aðild
eftir
búsetu
Sósíalíski vinstriflokkurinn
|6%
Heimild: Norska Gallup-stofnunin
Osló,
Ostfold
og Akerhus
/ó > Stuðningur og P andstaða við ESB-aðild frá 13. nóvember

^ /— Andstaða

»

— Atkvæðagreiðslan í Svíþjóð

f "v- Stuðningur

13.14.15.16.17.18.19. 20. 21. 22. 23. 24.
%
60
58
56
54
52
50
48
46
44
42
40
Morgunblaðið/RAX
„MÁLFLUTNINGUR ESB-andstæðinga um að baráttan gegn
ESB sé í raun barátta gegn valdakerfinu í landinu, og barátta
fyrir betra umhverfi, virðist hins vegar hafa höfðað til unga
fólksins," segir Bernt Olav Aardal, prófessor við Oslóarháskóla.
40% ellilífeyr-
isþega styðja
aðild
hvernig línumar liggi í raun. Niður-
stöður Gallup hafa legið næst með-
altalinu. Aardal bætir við að nú sé
svo mjótt á munum að ómögulegt
sé að spá um hver úrslitin verði á
mánudag.
Konur frekar andvígar
Með því að skoða niðurstöður
kannana Gallup frá því fyrr í vik-
unni nánar, má fá nokkra vísbend-
ingu um það hvernig línurnar liggja
í afstöðu þjóðfélagshópa í Noregi
til ESB-aðildar.
Aardal segir niðurstöðurnar að
miklu leyti sambærilegar við út-
komu kannana fyrir þjóðarat-
kvæðagreiðsluna 1972. Ein ný
átakalína hafí þó bætzt við: konur
________ séu mun neikvæðari í
garð aðildar en karlar.
Af körlum eru 52%
hlynntir ESB-aðild, en
aðeins 39% kvenna. Þetta
er munur upp á 13%, sem
Aardal segir miklu meiri en í öðrum
löndum. Jafnvel í Svíþjóð, þar sem
mikið hafi verið gert úr skoðana-
mun karla og kvenna, hafi munur-
inn ekki verið nema 5-6%.
Líklega skýringu á þessu segir
Aardal í fyrsta lagi vera að margar
konur starfi á vegum hins opinbera
og andstæðingar ESB hafi fært rök
fyrir því að opinberi geirinn muni
minnka og störfum þar fækka,
gangi Noregur í ESB. Konur hafi
almennt orðið róttækari með tíman-
um og styðji vinstriöfl, sem leggist
gegn aðild. Konur virðist líka hafa
minni áhuga á utanríkis- og efna-
hagsmálum en karlar og hugsi frek-
ar um velferðarmál.
Miðaldra hlynntastir aðild
Skýran mun á afstöðu fólks má
líka sjá eftir aldri. í yngsta aldurs-
hópnum, 17-24 ára, er stuðningur
við ESB- aðild 43%. Hann fer síðan
vaxandi eftir aldri og 51% fólks á
aldrinum 46-55 ára er hlynnt aðild.
Svo dalar stuðningurinn aftur eftir
því sem menn eru eldri og aðeins
40% ellilífeyrisþega styðja aðild.
Afstaða unga fólksins er með
öðrum hætti en t.d. á íslandi og í
ESB-ríkjunum sjálfum, þar sem
yngsti aldurshópurinn er iang-
hlynntastur Evrópusamstarfi.
Hvemig stendur á þessu fráviki í
Noregi? „Fyrir tveimur ámm feng-
um við sömu niðurstöðu og allir
aðrir - unga fólkið var hiynntast
aðild,“ segir Aardal. ------------
„Málflutningur ESB-and-
stæðinga um að baráttan-
gegn ESB sé í raun bar-
átta gegn valdakerfinu í
landinu, og barátta fyrir
betra umhverfi, virðist hins vegar
hafa höfðað til unga fólksins.“
Þetta á þó ekki við um allt ungt
fólk. í könnun, sem gerð var meðal
stúdenta við Óslóar-háskóla í vik-
unni, sögðust 62,5% þeirra, sem
höfðu gert upp_ hug sinn, ætla að
greiða ESB-aðild atkvæði. „Afstaða
námsmanna var nákvæmlega á hinn
veginn 1972. Stúdentabyltingunni
er greinilega lokið,“ segir Aardal,
sem var sjálfur í háskóla 1972.
Stuðningur vex með menntnn
Þessi niðurstaða er hins vegar
dæmi um annan skýran mun sem
er á já- og nei-fylkingunum. Stuðn-
ingur fer vaxandi með menntun.
Þannig segjast ekki nema 34%
þeirra, sem aðeins hafa lókið
skyldunámi, munu styðja ESB-
aðild, en 57% þeirrá, sem hafa há-
skólapróf. Stuðningur fer sömuleið-
is vaxandi með hækkandi tekjum,
og talsverður munur er á afstöðu
fólks eftir því hvort það starfar hjá
einkafyrirtækjum (56% segja já)
eða hinu opinbera (58% segja nei).
Afstaðan til ESB er ekki hrein-
ræktað flokkspólitískt mál í Nor-
egi, en þó fer afstaðan mun fremur
eftir flokkslínum en í öðrum lönd-
um. Þannig er Miðflokkurinn hrein-
ræktaður nei-flokkur og mjög fáir
kjósendur Sósíalíska vinstriflokks-
ins og Kristilega þjóðarflokksins
styðja aðild. Fimmtungur stuðn-
ingsmanna Venstre er hlynntur
aðild, og í Framfaraflokknum er
nokkuð jafnt á komið með stuðn-
ingsmönnum og andstæðingum.
Já-flokkarnir eru hins vegar Hægri-
flokkurinn, þar sem nærri 90% kjós-
enda eru hlynntir aðild, og Verka-
mannaflokkurinn, en 73% af þeim
kjósendum hans, sem gert hafa upp
hug sinn, styðja aðild. Innan Verka-
mannaflokksins er þó sterk and-
stöðuhreyfing og nokkuð margir
kjósendur hans eru enn óákveðnir.
Miðflokkurinn tapar á nei-i
Aardal bendir á að Miðflokkurinn
hafi verið sigurvegari seinustu
kosninga vegna þess að ESB-and-
stæðingar úr já-flokkunum hafi
flykkzt til fylgis við hann. Þess
vegna megi segja að af hefðbundn-
um kjósendum bæði Hægriflokksins
og Verkamannaflokksins séu ef til
vill fleiri á móti aðild en virðist
þegar litið sé á núverandi stuðn-
ingshóp. „Það er þversögn, en Mið-
flokkurinn mun sennilega tapa
þessu fylgi aftur, ef niðurstaða
________ þjóðaratkvæðagreiðsl-
Miðflokkurinn unnar verður að hafna
taparefaðild addd- aðildin verður
verður hafnað hins vegar samþykkt’
hins
mun flokkurinn áfram
leiða andstöðuna við Evr-
ópusamstarfið og halda í kjósend-
urna,“ segir prófessorinn.
Loks er það einn erfiðasti klofn-
ingurinn í afstöðunni til ESB, en
hann er milli þéttbýlis og lands-
byggðar. í Ósló og fylkjunum um-
hverfis Óslóarfjörð styðja 62% ESB-
aðild. í Norður-Noregi eru 64% hins
vegar andvígir. Aardal bendir á að
í þjóðaratkvæðagreiðslunni 1972
hafi aðeins verið meirihluti fyrir
EBE-aðild í ijórum fylkjum. Stuðn-
ingsmenn aðildar hafa nú sett sér
það markmið að vinna stuðning 70%
kjósenda í fimm þéttbýlustu kjör-
dæmunum og í Ósló eru þeir mun
meira áberandi en ESB-andstæð-
ingar.