Morgunblaðið - 20.01.1995, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 20. JANÚAR 1995 31
KARL Þ.
KRISTJÁNSSON
+ Karl Þorleifur
Krisljánsson
fæddist á Hjarðar-
bóli í Eyrarsveit í
Snæfellsnessýslu
29. ágúst 1907.
Hann andaðist í
Borgarspítalanum
13. janúar síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru hjónin Krist-
ján Þorleifsson
bóndi og hrepp-
stjóri í Eyr-
arhreppi, f. 1876,
d. 1959, og Ragn-
heiður Benedikts-
dóttir, f. 1875, d. 1929. Synir
þeirra hjóna, auk Karls, voru
Oddur Hjaltalín, f. 1903, d.
1983, Benedikt, f. 1906, d. 1973,
og Gunnar Kristinn, f. 1911,
d. 1965. Árið 1942 kvæntist
Karl Þorleifur eftirlifandi eig-
inkonu sinni, Svövu Lárusdótt-
ur, f. 15.8.1911, dóttur Lárusar
Stefánssonar bónda á Efri-
Vaðli á Barðaströnd og Jónínu
Valgerðar Engilbertsdóttur frá
Melgraseyri við ísafjarðardjúp.
Karl og Svava eign-
uðust fjögur börn,
son sem dó á sjötta
degi eftir fæðingu
og þijár dætur. Þær
eru: Ragnheiður
Kristín, gift Erni
Arnasyni, Svala,
gift Jóni Þórðar-
syni, og Guðrún
Hafdís, ógift.
Barnabörnin eru sjö
talsins og barna-
barnabörnin fjögur.
Karl og Svava
bjuggu lengst af á
Hrefnugötu 7 í
Reykjavík, en nú síðast í Selja-
hlíð. Karl útskrifaðist sem bú-
fræðingur frá bændaskólanum
á Hvanneyri 1932 og vann um
skeið við landbúnaðarstörf uns
hann fluttist til Reykjavíkur
1934. Hann réð sig til Reykja-
víkurborgar 1943 og var verk-
stjóri hjá gatnamálastjóra uns
hann lét af störfum fyrir aldurs
sakir 1977.
Útför Karls fer fram frá
Fossvogskirkju í dag.
ÉG VAR kominn í náttfötin mín, lá
í rimlarúminu með rósóttu hliðar-
borðunum og hlustaði á móður mína
segja mér sögu fyrir svefninn, þeg-
ar bróðir hennar birtist í dyragætt-
inni tók hana í fangið og hvíslaði
einhveiju í eyra hennar. Hún brast
í grát, gekk að rúminu mínu, tók
mig í fangið og sagði mér að nú
væri amma komin til Guðs.
Síðan á ég í hugskoti mínu stað,
þar sem ég geymi myndir af fólki
sem ekki getur dáið meðan ég lifi.
Þótt það hverfi til Guðs, þá get ég
alltaf dregið fram myndirnar mínar
og notið sögunnar sem þær geyma
mér. Snemma á 8. áratugnum varð
á vegi mínum glæsileg kona sem
gagntók huga minn og tjaldaði ég
til öllu því besta sem ég átti af viti
og þroska, til að ná ástum hennar.
Hún hreifst með og í kjölfarið hóf-
ust_kynni mín af fjölskyldu hennar.
Ég minnist enn eftirvæntingar-
innar, þegar við ákváðum að nú
væri kominn tími til formlegra
kynninga og við gengum á fund
foreldra hennar á Hrefnugötu 7.
Móðir hennar, lágvaxin og fríð sýn-
um, stóð skrefi framar bónda sín-
um, sem gnæfði yfir hana í forstof-
unni, grannur, með hærri mönnum,
skarpleitur, fjallmyndarlegur með
bros sem smitaði allt andlitið og
gaf til kynna að þarna væri ég vel-
kominn. En þétt handtakið, djúpur
og karlmannlegur rómur raddarinn-
ar og allt atlætið sagði mér líka
strax að stúlkan sem færði mig til
hans, væri ein af perlunum í lífi
hans og honum stæði alls ekki á
sama hver fengi að geyma hana.
Þessi maður, Karl Kristjánsson,
sem lést að morgni föstudagsins
13. janúar, hefur síðan með lífssýn
og lífshlaupi sínu áunnið sér hæsta
sess í hugskoti mínu og oft vakið
með mér smæð mína og þroska-
leysi, þegar við ræddum tilvist, fjöl-
skyldu- og mannlíf okkar hér á
jörðu.
Stuttu fyrir andlát Karls, stóð
ég við banabeð hans og hélt í hlýju
höndina, sem hann svo oft áður
hafði rétt mér. Snertingin fyllti vit
mín angan sumarblóma og ég sá
fyrir mér grös og blóm sem bylgjuð-
ust undan golunni kring um Hjarð-
arból, heimahagana hans vestur á
Snæfellsnesi. Þangað barst ég með
þessari fjölskyldu og hef á einhvern
undarlegan hátt skotið þar djúpum
rótum, ekki síst vegna þess að
Kalli, eins og við nánustu kölluðum
hann gjarnan, hafði einstaka hæfi-
leika til að leiða mann inn í raun-
veruleika fyrri tíma með sögum frá
bernskuárum sínum. Minni hans var
einstakt og það var eins og hugur-
inn færi á flug með golunni, þegar
hann sagði fram sögur sem oft
voru svo kynngimagnaðar að manni
stóð ekki á sama, þegar þessi lista-
maður lýsti atburðum sem sagt var
að átt hefðu sér stað í sveitinni eða
hann hafði upplifað sjálfur.
Hann hlýtur að hafa fengið gott
atlæti í föðurhúsum, því engan
þekki ég sem geymt hefur betur
barnssálina í hjarta sér en hann.
Hlýju og einlægni eins og geislaði
frá Kalla til samferðamanna, hvort
sem það voru nákomnir eða ekki,
getur enginn skilað áfram nema
hann hafi gott veganesti frá
bemsku. Þegar ég kom fyrst að
Hjarðarbóli skynjaði ég strax hvað
það var sem mótað hafði þennan
kjarnmikla mann. Tignarleg fjöllin,
landslagið, veðráttan og hörð lífs-
barátta á svona stað hljóta að setja
ævarandi merki á sálu manns. í
Karli tvinnaðist þetta allt saman. í
bland við óendanlega lífsgleði og
löngun til að njóta gleðistunda með
fjölskyldu og vinum vakti alltaf
aðgát á alvöru lífsins og gætni í
umfjöllun um gjörðir samferða-
manna.
Það er ógleymanlegt okkur sem
dvöldum með honum stundarkom
að Hjarðarbóli á sumrum, þegar
gamlir vinir hans úr sveitinni komu
í heimsókn, stundum jafnvel ríð-
andi, að sjá roskna menn faðmast
og kyssast og bera á borð einlæg-
ustu vináttu sem hugsast getur.
Karl var trúaður maður og trú-
rækinn. Mér fannst alltaf að lífs-
stíll hans mótaðist mjög af fölskva-
leysi og vissu um að þar væri hann
á réttri braut, og hann skeitti engu
um skoðanir annarra og efasemdir
í þeim efnum. Efldist frekar í trú
sinni á Guð og almættið eftir því
sem reynsla og þroski óx með ámn-
um. Allar hans kveðjur og gjörðir
við ýmis tækifæri báru þess glöggt
vitni. Dætram sínum og barnaböm-
um, vinum og vandamönnum bað
hann ávallt Guðs blessunar og
handleiðslu, gjarnan með hending-
um sem hann batt listilega í ljóð.
Eiginkonu sinni þakkaði hann
alla sína lífsgæfu og ástarsöguna
um fundi þeirra norður á Siglufirði
sagði hann af slíkri blíðu og virð-
ingu að ekki get ég nokkurri ann-
arri við jafnað.
Perlurnar voru dæturnar sem
fengu að lifa.
Samverustundirnar sem ég fékk
að taka þátt í, þar sem Kalli sat í
húsbóndastóli við enda borðsins og
lék á als oddi með glettnar sögur
fyrir börn og barnabörn meðan
snæddur var íslenskur hátíðarmat-
ur, hef ég alltaf notað sem innlegg
í reynslubankann, i'von um að geta
skilað þessum þætti þjóðararfsins
áfram til minna afkomenda á jafn
þjóðlegan hátt sem mér fannst hann
gera. Nú hefur röddin hans þagn-
að, kveðjustundin runnin upp. Eftir
MINNINGAR
stöndum við með myndirnar okkar
hvert fyrir sig.
Fargið í brjóstinu er þungt og
augun tárvot. Ég veit að hann er
sáttur við sitt hlutskipti og ekkert
nema birta og Guðs ríki getur blas-
að við þeim Karli Kristjánssyni og
Einari Skarphéðinssyni, frænda
hans frá Hjarðarbóli, er þeir svo
óvænt takast á hendur ferðina
miklu nánast samtímis. Eiginkonu
og fjölskyldu Einars sendi ég inni-
legar samúðarkveðjur.
Gamlan mann skal. ekki syrgja
heldur sakna og minnast, sagði
Karl við andlát eins vinar síns.
Þessi orð skulum við fjölskylda
hans hafa í huga nú, þegar við
kveðjum heiðursmanninn Karl
Kristjánsson og bið ég góðan Guð
að styrkja Svövu, eiginkonu hans,
og fjölskylduna alla. Minningamar
um ástríkan og góðan mann geym-
um við, meðan okkur endist líf.
Jón Þórðarson.
Elsku afi er dáinn.
Það er sárt að þurfa að kveðja
þann sem manni þykir vænt um.
En allar dýrmætu minningarnar um
góðar stundir sem við höfum átt
saman munu hlýja mér um hjarta-
ræturnar, við þann söknuð sem
kemur þegar afí hefur nú loksins
fengið hvíld eftir erfið veikindi.
Afi var með myndarlegri mönnum
sem ég hef séð, hávaxinn og alltaf
teinréttur og spengilegur, og ekki
spillti fyrir útlitinu þetta þykka hár
sem orðið var snjóhvítt.
Hann var algjört hörkutól til
vinnu og þurfti alltaf að hafa eitt-
hvað fyrir stafni.
Þær voru ófáar ferðimar með afa
og ömmu vestur að Hjarðarbóli á
Snæfellsnesi, sem reyndar eru
æskustöðvar afa, og sagði hann allt-
af að þar væri himnaríki á jörðu.
Varla var ég farin að ganga þegar
búið var að drösla mér upp á Kúlu,
Klakk og erfiðasta fjallið, Eyrar-
hyrnu. Það þurfti líka að fara í
Oddann og niður í Ós. Allar þessar
gönguferðir með afa upp um fjöll
og firnindi voru á við lestur á stórum
alfræðibókum. Afi þekkti hveija
þúfu og hvem stein. Hjarðarbóls-
lækurinn var það heilagasta af öllu
og eftir að afi hætti að geta komið
með okkur vestur settum við vatn
úr læknum á flöskur og færðum
honum þegar við komum í bæinn.
Þetta vatn sagði hann vera allra
meina bót.
Áður en afi og amma fluttu í
Seljahlíð bjuggu þau á Hrefnugöt-
unni. Eftir að starfsþrekið fór að
minnka og hann var látinn hætta
að vinna sökum aldurs sneri hann
sér að útivist. Það var mikið áfall
fyrir afa að þurfa að hætta vinna.
Hans uppáhalds útivistarstaðir hér
í bænum vora Kjarvalstúnið og
Öskjuhlíðin. Það erfiðasta fyrir hann
í öllum þessum veikindum var að
komast ekki út.
Elsku amma, þinn missir er mik-
ill. Þú missir ekki bara elskulegan
eiginmann heldur líka traustan og
góðan vin.
Ég kveð þig að sinni, elsku afi,
og veit að ég fæ góðar móttökur
þegar við hittumst aftur.
Blessuð sé minning þín.
Hvert sem stefnir leið um láð
lífs í öfugstreymi,
ætíð Drottins ást og náð
annist þig og geymi.
(Ó. Jónasdóttir)
Þín dótturdóttir,
Erla.
Það er föstudagur og það 13.
janúar, úti er dimmt yfir, en það
átti eftir að dimma meira yfir inni
líka, síminn hringdi það var móðir
okkar: „Pálmar minn, hann Kalli
er dáinn.“ Það þyrmdi yfír mig.
Hann Kalli frændi dáinn? Gat það
verið? Einhvern veginn hafði fests
í huga mínum frá barnæsku mynd
af honum þessum stóra, stælta og
hrausta manni sem alltaf var á
göngu og var þá ekkert verið að
neinu rölti, það var gengið stórum
rösklegum skrefum og lifði hann
eftir því heilsusamlegu lífí. En ég
áttaði mig fljótt það hafði dregið
svo mikið af honum sl. ár, en ég
ekki viljað trúa því í hvað stefndi.
Kalli frændi, eins og við bræðurn-
ir kölluðum hann alltaf, var næst-
yngstur þeirra bræðra og okkur
bræðrum frá Granaskjóli 18 í
Reykjavík er ofarlega í huga hvað
okkur þótti alltaf gaman ef að ein-
hver af þeim bræðrum og fjölskyld-
um þeirra komu í heimsókn og eða
við fórum í heimsókn til þeirra. Það
var gott samband á milli fjölskyldn-
anna og kom það m.a. best í ljós
er faðir okkar lést langt um aldur
fram 21. mars 1965, aðeins 53 ára
gamall. Þá voru bræðurnir komnir
ásamt konum sínum á heimili okkar
strax. Þau veittu móður okkar alla
þá hjálp og stuðning sem hægt var
og okkur bræðrunum fjóram ekki
síður. Þetta sama ár, 1965, útveg-
aði Kalli frændi mér starf hjá
Reykjavíkurborg við umferðar- og
gatnamerkingadeild þar sem hann
var verkstjóri í áratugi eða eins lengi
og lög leyfðu að hann mætti starfa,
því ekki varð hann að hætta vegna
þess að heilsan leyfði ekki meir, svo
hraustur var hann á sál og líkama
í mörg ár þar á eftir.
Á þessum árum var það ekki svo
auðvelt að fá vinnu og þóttist mað-
ur nú heldur maður með mönnum,
strákgemlingurinn 15 ára gamall
að komast í slíka vinnu, að sumar-
Iagi fyrst, en allt árið að gagnfræða-
prófi loknu 1967.
Það er svo margt sem kemur upp
í hugann frá þessum áram, því þótt
þetta hafi verið erfið vinna að þá
var hún einnig mjög skemmtileg.
Og eins og hann sagði svo oft:
„Nú vendum við okkar kvæði í
kross, komið, allir mínir menn, að
þá ventum við okkar kvæði heldur
betur í kross árið 1968, og vorum
við þá báðir bræðurnir komnir í
vinnu undir stjórn Kalla og þetta
árið var hægribreytingin í umferð-
inni og þá var nú Kalli í essinu sínu
það voru teknar upp nýjar aðferðir
við gatnamerkinguna, danskurinn
var mættur með nýjasta massann
sem notaður er enn þann dag í dag.
Og þá var nú unnið myrkranna á
milli og veitti ekki af til að ná að
gera allt klárt fyrir hægridaginn
sjálfan. Nutum við bræður tveir
þess þá eins og á áram áður að eiga
Kalla að, þvi hjá honum lærðum við
að vinna og komast til manns og
þökkum við fyrir það í dag að hafa
fengið að vera þeirrar gæfu aðnjót-
andi.
Það er af svo miklu meira að
taka frá þessum árum og margar
góðar minningar um þennan ljúfa
og trausta frænda að hægt væri að
skrifa margar blaðsíður þar um, en
orðin sem hún eldri dóttir mín sagði
er ég tilkynnti henni að hann Kalli
frændi hennar væri dáinn segja það
sem segja þarf: „Hann var alltaf svo
góður og afalegur!"
Ég get ekki kvatt hann frænda
minn án þess að þakka honum fyrir
þann styrk og þá væntumþykju sem
hann sýndi mér vorið 1986 er mað-
urinn með ljáinn knúði enn einu
sinni dyra hjá mér hinn 5. apríl er
ég ásamt konu minni og tæplega
ársgamalli dóttur okkar lentum í
hörmulegu flugslysi, þar sem þær
létu lífíð en ég á einhvern undra-
verðan hátt komst lífs af. Eftir langa
legu á gjörgæsludeild Borgarspítal-
ans var ég fluttur á sjúkradeild og
þá um leið og heimsóknir voru leyfð-
ar var Kalli kominn til að skila
kveðjum fjölskyldu sinnar og að sitja
hjá mér og spjalla. Dag eftir dag
taldi hann ekki eftir sér að koma
til mín upp á spítala og ræða um
lífið og tilveruna hér í þessum heimi
og einnig um þá sem búnir vora að
kveðja þennan heim.
Oft hafði ég heyrt það og lesið
að enginn skilji það nema sá er reynt
hefur hvað það er að missa barnið
sitt og komst ég best að því i þess-
um samræðum okkar hvað mikill
sannleikur var í því vegna þess að
hann skildi svo vel hvernig mér leið,
hann hafði jú reynsluna. Enda þótt
vitanlega geti enginn sett sig ná-
kvæmlega í spor annarra, gaf Kalli
mér þarna aftur ómetanlegan styrk
og reyndist mér mikil stoð og stytta
á þessu erfiða tímabili í lífi mínu.
Elsku frændi, þú komst víða í
gegnum árin inn í líf okkar bræðr-
anna og því munum við aldrei
gleyma og með eftirfarandi sálma-
versum kveðjum þig að sinni með
söknuði þar til við hittumst á ný í
ríki Guðs er þú ert nú kominn til
þar sem við trúum að ekki þekkist
þjáningar sé þrautir: •
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljðta skalt.
(V. Briem.)
Elsku Svava, þinn missir er mik-
ill, þið sem vorað svo samrýnd að
alltaf töluðum við um Kalla og
Svövu og í æsku stelpurnar á
Hrefnugötunni, elsku Ragnheiður,
Svala og Hafdís, tengdasynir og
barnabörn, fyrir hönd fjölskyldu
okkar færum við ykkur okkar inni-
legustu samúðarkveðjur og biðjum
góðan Guð að blessa ykkur og gefa
styrk í ykkar miklu sorg.
Pálmar Smári Gunnarsson,
Kristján Ragnar Gunnarsson.
Þegar fundum okkar Karls Krist-
jánssonar bar fyrst saman fyrir
tæpum aldarfjórðungi var ég á hött-
unum eftir sumarvinnu, en Karl var
verkstjóri hjá umferðarmerkingum
Reykjavíkurborgar. Það er mér
minnisstætt frá þessum fyrsta fundi
okkar hvað mér fannst ég verða
lágvaxinn við hliðina á þessum stóra
og vörpulega manni, og það hvað
handtakið var þétt og hlýtt. Þessum
fyrsta fundi okkar Karls lauk þann-
ig að ég fékk vinnuna og starfaði
undir verkstjórn hans öll mennta-
skólaárin. Á þessu tímabili tókst
með okkur góð vinátta sem entist
til loka án þess að þar bæri á
skugga.
Karl var farsæll í starfí, vinsæll
af samstarfsmönnum og naut
trausts og virðingar jafnt undir- sem
yfirmanna. Hann var orðvar og hlýr,
en fastur fyrir ef með þurfti. Hann
kom mér ávallt fyrir sjónir sem
gæfumaður, enda góðum mannkost-
um búinn. Nægir þar að nefna frá-
sagnargáfu hans og hagmælsku
sem hans nánustu fengu að njóta í
ríkum mæli við ýmis tækifæri.
Mestrar hamingju tel ég Karl
hafa notið á heimavelli, hjá Svövu
sem var lífsföranautur hans og aðal
gæfusmiður, dætram sínum og öðr-
um ástvinum. Heimili þeirra hjóna
á Hrefnugötunni var látlaust og
smekklegt, og þangað var alltaf
gott að koma. Oft vora tilefni heim-
sókna fjölskylduboð, þar sem glaðst
var yfír afmælum eða öðrum
merkisviðburðum, en þau Karl og
Svava lögðu mikla rækt við að sam-
gleðjast börnum sínum hvenær sem
tilefni gafst. Ég minnist þess ekki
að hafa nokkum tíma séð heimtröð-
ina að vetrarlagi öðru vísi en ný-
mokaða og blettinn nýsleginn að
sumarlagi, enda þau hjón bæði
annáluð snyrtimenni.
Á fyrstu búskaparáram Jóns
bróður míns og Svölu Karlsdóttur,
mágkonu minnar, þegar fjölskyld-
urnar vora að kynnast og allir vora
enn sæmilega frískir, varð þeim vel
til vina Karli og Þórði föður mínum.
Þeir vora nánast jafnaldrar, báðir
úr sveit, aldir upp við lítil efni og
mikla vinnu, það sem í dag yrði
sennilega kallað vinnuþrælkun en
þótti sjálfsagt á þeim tíma. Þeir
voru kreppukarlar sem höfðu séð
tímana tvenna og voru sammála um
að við yngri mennirnir hefðum fátt
séð og lítið reynt. Við heilsubrest
og síðar eftir fráfall föður míns
sýndu þau Karl og Svava móður
minni hlýju og ræktarsemi meðan
hún lifði sem ljúft er að þakka við
þetta tækifæri.
Um leið og ég og fjölskylda mín
sendum Svövu og öðram ástvinum
samúðarkveðjur kveð ég Karl með
þakklæti, hlýhug og virðingu.
Blessuð sé minning hans.
Árni Þórðarson.