Morgunblaðið - 22.01.1995, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Velgengni Tsjetsjena gegn rússnesku ofurefli vekur furðu
Fjórtán fórust
í Súðavík
FJÓRTÁN manns þar af átta böm fór-
ust í snjóflóði sem féll í Súðavík á
mánudagsmorgun. Snjóflóðið í Súðavík
er það mannskæðasta á landinu frá
því árið 1919. Leit að fólki lauk á
þriðjudagskvöld, en þá um morguninn
hafði tíu ára drengur fundist lifandi í
fönninni, rúmlega 23 klukkustundum
eftir að snjóflóðið féll. Leitarhundar
komu með björgunarmönnum frá
ísafírði til leitarinnar og er talið að
þeir hafí bjargað nokkrum mannslífum.
Fórst í snjóflóði
FEÐGAR lentu í snjóflóði eftir að flóð
féll á útihús við bæinn Grund í Reyk-
hólasveit. Sonurinn bjargaðist úr flóð-
inu eftir að hafa legið í fönn í um tólf
klukkustundir en faðirinn fórst.
Oveður á
Vestfjörðum
MIKIÐ óveður gekk yfír Vestfirði í
vikunni og voru hús víða rýmd. Þurftu
um 800 manns að yfírgefa heimili sín
vegna hættu á snjóflóðum. Auk snjó-
flóðanna í Súðavlk og í Reykhólasveit,
féllu snjóflóð í Djúpadal í Reykhóla-
hreppi, annað féll innan við Patreks-
Ijörð en olli ekki skemmdum. Þá féll
snjóflóð við Gil í Dýrafírði og sleit raf-
línu. Flóð féll á Núp í Dýrafírði og
eyðilagði íbúðarhús. Á Flateyri féll
snjóflóð en olli litlum skemmdum og
snjóflóð féll á veginn um Óshlíð. Snjó-
flóð féll innan við Ísaijörð og skemmdi
sumarbústað og tvö lítil snjóflóð féllu
við Drangsnes og Bitrufjörð og
skemmdu raflínur. Við Hvammstanga
féll snjóflóð við Ánastaði og drápust
um 80 fjár og hross . Loks féll snjóflóð
á skíðasvæði Siglfírðinga.
►ENDURMAT á snjóflóða-
vörnum á landinu er talið
nauðsynlegt í kjölfar snjó-
flóðanna í Súðavík og hefur
ríkisstjórnin skipað nefnd
sem meðal annars á að taka
það til umfjöllunar. Um-
hverfisráðherra telur nauð-
synlegt að kalla til erlenda
sérfræðinga, einna helst frá
Noregi.
►MEIRIHLUTI Sjálfstæð-
isflokks og Alþýðubanda-
lags hefur verið endurreist-
ur í Hafnarfirði eftir að
Jóhann G. Bergþórsson bæj-
arfulltrúi Sjálfstæðisflokks-
ins ákvað að draga sig í hlé
frá bæjarstjómarstörfum á
meðan mál Hagvirkis-Kletts
eru athuguð. Jóhann mun
því ekki sitja fundi í bæjar-
stjórn eða bæjarráði á með-
an viðskipti fyrirtækisins og
bæjarsjóðs em athuguð.
►HEILDARTEKJUR borg-
arsjóðs eru áætlaðar tæpar
16,9 milljónir á árinu. Þar
af em skatttekjur rúmir 11
miHjarðar og er það 794
milljón króna hækkun frá
fyrra ári. í fjárhagsáætlun
borgarsjóðs fyrir árið 1995
er gert ráð fyrir að rekstr-
argjöld lækki um 1,2 millj-
arða og að heildarútgjöld
borgarsjóðs aukist um 1,5
milljarða.
► NÝTT hlutafélag, Orkan
hf., hefur verið stofnað í
þeim tilgangi að hefja bens-
ínsölu hér á landi á lægra
verði en neytendum býðst í
dag, að sögn forsvarsmanna
fyrirtækisins. Hyggst félag-
ið fyrst í stað selja bensínið
við þijá stórmarkaði við
verslanir Hagkaups og Bón-
uss en eigendur stórmark-
aðanna era hluthafar í nýja
fyrirtækinu.

►EINKAÞJÓNN Karls
Bretaprins skýrði frá meint-
um leyndarmálum um sam-
band prinsins við hjákonu
sína, Camillu Parker Bow-
les. Sagðist þjónninn hafa
þurft að þvo moldug náttföt
Karls eftir að prinsinn hefði
laumast út úr sveitasetri
sínu að næturlagi til að
liggja hana undir bemm
himni meðan Díana prins-
essa svaf í húsinu.
►CAMILLA fékk á fimmtu-
dag skilnað frá eiginmanni
sínum Andrew með hraði
þjá dómstóli í London. Er
hún fijáls að ganga að nýju
í hjónaband eftir sex vikur.
►LAMBERTO Dini mynd-
aði nýja stjórn á Ítalíu í vik-
unni. Er hún skipuð óflokks-
bundnum sérfræðingum.
ítalska þingið á eftir að
veita henni traust.
►EDOUARD Balladur, for-
sætisráðherra Frakklands,
lýsti því yfir í ávarpi, sem
sjónvarpað var beint, að
hann byði sig fram til for-
seta Frakklands.
► HELLIR með um 300
dýramyndum frá steinöld
fannst nýverið í Suður-
Frakklandi og segir í dag-
blaðinu Le Figaro að um
einn merkasta fornleifa-
fund aldarinnar sé að ræða.
► RÉTTARHÖLD yfir
bandarísku íþrótta- og sjón-
varpsstjörnunni O.J. Simp-
son, sem sakaður er um að
hafa myrt fyrrverandi eig-
inkonu sína, hefjast í Los
Angeles á morgun.
Mannskæður jarð-
skjálfti í Japan
GIFURLEG tjón varð I jarðskjálfta í
Japan sl. þriðjudag. í gær var tala lát-
inna komin I 4.612 og 501 var saknað.
Manntjónið varð næstum allt I Kobe
og þar búa flestir þeirra 25.000 sem
slösuðust. Þá misstu nær 300.000
manns heimili sín. Skjálftinn átti upp-
tök sín skammt frá borginni. Stór hluti
hennar lagðist í rúst af völdum skjálft-
ans og elda sem kviknuðu er gasleiðsl-
ur rifnuðu í sundur.
Sérfræðingar segja, að innan mán-
aðar megi vænta öflugra eftirskjálfta,
jafnvel stærri en tveggja fyrstu, sem
mældust 7,2 stig á richter. Hefur það
skapað mikla óvissu. Gífurleg eyðilegg-
ing varð af völdum skjálftanna, sem
valdið hefur áhyggjum þar sem Japan-
ir hafa hreykt sér af traustum bygging-
um.
Reglur um traustleika húsa vegna
jarðskjálfta eru strangari í landinu en
nokkurs staðar annars staðar en um
22.000 hús hafa samt hrunið eða stór-
skemmst. Þá eyða Japanar sem svarar
um 6.800 milljónum króna árlega í
griðarmikið kerfi viðvörunarbúnaðar
sem brást algerlega. Hagfræðingar
hafa reiknað út, að tjónið af völdum
jarðskjálftans í Kobe og nágrenni nemi
50 milljörðum dollara, jafnvirði 3.400
milljörðum íslenskra króna.
Japönsk yfirvöld hafa verið harðlega
gagnrýnd fyrir lítil og fálmkennd við-
brögð í kjölfar skjálftans og lélegs við-
búnaðar. Tomiichi'Murayama forsætis-
ráðherrann hefur heitið því, að áætlan-
ir um neyðarhjálp verði teknar til gagn-
gerrar endurskoðunar.
Er skjálftinn sá mannskæðasti í Jap-
an frá 1923 er 140.000 manns týndu
lífi í Tókíó og Osaka í svonefndum
Stór-Kanto skjálfta. Árið 1948 biðu
3.895 manns bana í Fukui-skjálftanum.
Drekka í sig hermennsku
með móðurmjólkinni
London. The Daily Telegraph
„SERHVER okkar er á við
tíu menn aðra.“ Þessi
gamla og digurbarkalega
lýsing Tsjetsjena á sjálfum
sér hefur verið að skjóta
upp kollinum að undan-
förnu i fréttum af orr-
ustunni um Grosní, höfuð-
borg Tsjetsjníju, og það er
ekki aðeins, að Tsjetsjenar
trúi því, að sérhver þeirra
sé jafnoki 10 Rússa, heldur
virðast Rússar trúa því
líka. Rússnesku hermenn-
irnir, sem sækja nú að
Grosní, eru margfalt fleiri
en Tsjetsjenarnir, sem eru
til vamar, en það er aug-
ljóslega ekki fjöldinn einn,
sem skiptir máli.
Léttvopnaðir Tsjetsjen-
arnir virðast hafa óbilandi
trú á getu sinni en rússn-
esku hermennirnir aftur á
móti eru óttaslegnir og
hikandi. Þótt þeir hafi al-
gera yfirburði í vopnabún-
aði og séu einráðir í lofti
hafa þeir orðið fyrir miklu
mannfalli og hefur mistek-
ist hvað eftir annað að ná
borginni. Hefur það vakið
furðu margra en á þessu
eru skýringar.
Rússarnir eru ekki nógu stað-
kunnugir og alkunna er, að borgir
geta verið sannkölluð dauðagildra
fyrir þungvopnað herlið. íbúarnir
eru allir á bandi vamarsveitanna
og rússneska herliðið er hræri-
grautur af góðum og slæmum her-
mönnum, sumum svo slæmum, að
þeir ættu ekki að koma nálægt
neinum átökum.
Hermennskan öllu æðri
Samkvæmt öllum kokkabókum
ættu Rússar samt að vera búnir
að vinna stríðið en svo er ekki. Það
hefur nefnilega gleymst að taka
baráttuandann, stríðsmóðinn, með
í reikninginn. I reglulegum herjum
um hvílir hún á herðum
allrar þjóðarinnar, til dæm-
is vegna hernaðar og of-
sókna Rússa á hendur
henni allt frá því á 16. öld
og vegna nauðungarflutn-
ingsins á Stalínstímanum.
Þessi sögulega arfleifð og
ítök Tjsetsjena í mafíu-
starfsemi veldur því að
Rússar hata margir Tsjetsj-
ena og telja þá glæpamenn
upp til hópa; Tsjetsjenar
fyrirlíta Rússa af öllu hjarta
sínu.
Herská samfélög
Finna má samfélög lík
því tsjetsjenska víða um
heim, til dæmis nágranna
þeirra, Daghesta og Osseta,
en Kákasusfjöll hafa lengi
verið vettvangur mikilla /~j
átaka milli kristindóms og
íslams. Hermennskan er
aðal margra ættflokka í
Afganistan, í Súdan, Sóm-
alíu og Mið-Asíu og nefna
má einnig Gúrkana í Nepal
og Sikha á Indlandi. Sioux-
og Cheyenne-indíánar í
Norður-Ameríku þóttu
hraustir hermenn á sinni tíð
en samfélags- og trúarkerfi
þeirra var ekki mjög sterkt. Það
gat því leikið á ýmsu um afstöðu
þeirra og árásargirni.
Svo virðist sem stóru herirnir,
sem byggja á herskyldu, séu búnir
að lifa sitt fegursta enda hafa ung-
ir menn í iðnvæddum ríkjum engan
áhuga á hermennsku. Nýjustu
tækniundrin í vopnabúnaði gera
líka mikinn mannafla óþarfan eins
og sýndi sig í Persaflóastríðinu.
Reglulegu herirnir, sem enn standa
undir nafni, sá bandaríski, breski
og franski, hafa eða eru að losa
sig við herskylduna en þess í stað
fylla þeir raðirnar með mönnum,
sem þykja hafa til að bera hinn
rétta hermennskuanda.
TSJETSJENAR alast upp við vopnaburð frá
blautu barnsbeini og setja hugrekki, heiður
og hefndarskyldu öllu ofar.
er gengið út frá, að hermennirnir
séu almennir borgarar, sem kenna
verði að beijast, en öðru máli gegn-
ir um Tsjetsjena, sem drekka það
í sig með móðurmjólkinni, að þeir
séu hermenn. Þeim er kennt, að
hermennska sé öllu öðru æðri; að
hugrekki sé mesta dyggðin; að
grimmdarverk séu oft afsakanleg;
að hermaður taki heiöurinn fram
yfir lífið sjálft og hugleysi sé ekki
aðeins honum til skammar, heldur
ijölskyldu hans og allri þjóðinni.
Tsjetsjenum ber að hefna þess,
sem gert er á þeirra hlut, og sú
skylda er ekki bundinn við einn
einstakling, heldur afkomendur
hans mann fram af manni. Stund-
Mál kaupmanns gegn Benetton
Dró áróðurinn úr sölu?
Frankfurt. Reuter.
^jTter"
keín —
IfNETTON
MEHR
weil auch wir die %
SKANDALÖSE WERBUNG ‘
verurteilen und
nicht zu Opfern
einer skrupelosen
Konzernpoliw
werden wollenl
MARGIR kaupmenn telja nauðsynlegt að láta vita að Benetton-
fatnaður fáist ekki lengur hjá þeim, m.a þessi í Kassel.
FULLTRÚI ítalska tískuvörufyrir-
tækisins Benetton átti á þriðjudag
að koma fyrir rétt í Kassel í Þýska-
landi vegna skaðabótamáls. Kaup-
maðurinn Heinz Hartwig, einn úr
hópi óánægðra dreifingaraðila Be-
nettons, hefur höfðað mál og krefst
tugmilljóna króna í bætur vegna
þess að umdeildar auglýsingar Be-
nettons hafí valdið sölutregðu á
framleiðsluvörum fyrirtækisins og
þannig skaðað verslunarrekstur
Hartwigs. Allmargir þýskir kaup-
menn, sem lent hafa í sama vanda
og Hartwig, hafa einnig höfðað mál
af sama toga.
Sumar auglýsingar Benettons,
sem fyrirtækið segir að eigi að vekja
fólk til umhugsunar um vandamál
samtímans auk þess að auglýsa
vöruna, hafa valdið miklum deilum
þar sem þær eru taldar fara yfir
mörk velsæmis eða særa tilfinning-
ar almennings. Á einni þeirra eru
blóðug klæði króatísks hermanns,
á annarri nýfætt barn með nafla-
streng og loks má nefna mynd af
eiganda Benetton-fýrirtækisins
allsnöktum.
Hartwig segir að mæður hafi
sagt sér að börn þeirra yrðu snið-
gengin í skólanum ef þau klæddust
Benetton-fötum. Einnig hafi versl-
anir fengið sendan aragrúa dreifí-
miða þar sem auglýsingunum sé
mótmælt. Sumar hafa svarað með
spjöldum þar sem viðskiptavinum
er tjáð að Benetton-vörur séu ekki
lengur seldar á staðnum.
Skuldugir kaupmenn
Benetton hefur lögsótt Hartwig
fyrir að greiða ekki skuldir vegna
varnings sem hann hefur fengið en
kaupmaðurinn vonar að snúa tafl-
inu sér í vil með gagnsókn.
Þýskaland er mikilvægasti mark-
aður Benettons utan Ítalíu. Í fyrr-
nefnda landinu fullyrðir hópur
kaupmanna, sem myndaði með sér
samtök sl. sunnudag, að fjölmargir
viðskiptavinir hundsi verslanir sem
hafí vörur frá Benetton á boðstól-
um. Sums staðar hafi veltan minnk-
að um 60% og frá árslokum 1993
hafi rúmlega 100 verslanir orðið
að hætta starfsemi, Vinni Hartwig
mál sitt er ætlunin að nota hagnað-
inn til að lögsækja einnig Benetton
vegna taps hinna kaupmannanna.