Morgunblaðið - 22.01.1995, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
STEEN JOHANN
STEINGRÍMSSON
>
+ Steen Johann
var fæddur í
Reykjavík 8. ágúst
1954. Hann andað-
ist á Landspítalan-
um 13. janúar síð-
astliðinn. Steen Jo-
hann var sonur
Grethe Bendtsen
og Steingríms Þor-
leifssonar, fyrrv.
stórkaupmanns.
Steen bjó hjá móð-
, ur sinni í Austur-
brún 6 í Reykjavík.
Hann var einka-
barn móður sinnar
en átti fimm hálfsystkini sam-
feðra. Steen vann í Bjarkarási
í tæplega 23 ár. Bálför hans
fór fram frá Fossvogskapellu
20. janúar.
MÉR ER ljúft að minnast elskulegs
vinar míns, Steen Johanns. Þau
voru orðin mörg árin sem við áttum
samleið. Steen Johann kom til dval-
ar í Skálatúni í júlí 1968, og átti
sú dvöl að vera stutt. Pilti féll dvöl-
in vel og hann vistaðist áfram.
Hugurinn leitar til baka og ég
'minnist tánings sem var fjörugur
og örlítill prakkari, sem m.a. átti
til að setja dráttarvélina í gang,
án leyfis. Slíkur barnaskapur lagð-
ist fljótt af og hann varð hugsandi
ungur maður sem undi tíma sínum
við lestur og aðra nytsama hluti.
Steen hafði yndi af lestri og Ias
mikið um aðaláhugamál sín, dýra-
líf, sögur af ýmsum atburðum, og
hann þekkti vel alla þjóðfána.
Ósjaldan spurðum við Steen, ef við
vorum í vafa um einhvern fram-
andi fána. Steen las jöfnum hönd-
um íslenskar sem danskar bækur.
Þar kom að leiðir skildu sumarið
’71 er ég tók að mér nýtt starf að
veita forstöðu nýrri dagþjónustu-
stofnun á vegum Styrktarfélags
vangefínna, Hæfingarstöðinni
Bjarkarási.
Aðskilnaður varð ekki langur,
því 3. janúar 1972 vistast Steen
Johann í Bjarkarás og vann þar til
dauðadags.
Stórt skarð hefur nú verið
höggvið í vinahópinn minn í Bjark-
arási, en á tæplega tveim mánuðum
hafa þrír einstaklingar látist.
Steen Johann ólst upp hjá móður
sinni og bjuggu þau saman alla
tíð, utan áranna er hann dvaldi í
Skálatúni.
Samband þeirra mæðgina varð
að sjálfsögðu afar náið. Þau ferðuð-
ust mikið saman og á tímabili voru
utanlandsferðir árlegur viðburður.
Oft var haldið til Danmerkur, en
þar átti Steen sína móðurfjöl-
skyldu, og oft ferðuðust þau þaðan
til ýmissa Evrópulanda.
Anægjulegt var að fá ferðasög-
ur, svo og frásögur af ýmsu sem
hann hafði séð nýstárlegt og spenn-
andi. Eitt sinn kom hann heim með
viðurkenningarskjal er hann hafði
unnið til í tónlistarkeppni á kvöld-
vöku hótelgesta á hóteli því er þau
g'istu. Steen varð annar í keppn-
inni. Skyldu ekki ýmsir hafa orðið
undrandi, er ungur maður með
„Down’s syndrome" sigraði marg-
an menntamanninn meðal gesta.
Fatlaðir hafa á seinni árum fengið
tækifæri til þess að taka þátt í
ýmsum keppnum og unnið marga
sigra.
Tónlistarsmekkur Steens lýsir
sér vel í smáatviki er gerðist fyrir
nokkrum árum. í Bjarkarási kom
ung fréttakona í heimsókn og hafði
m.a. stutt viðtal við Steen Johann
í sambandi við fastan þátt í útvarp-
inu. Eftir viðtalið spurði hún:
Hvaða lag vilt þú svo heyra í út-
varpinu eftir viðtalið þitt Steen?
Ég veit að henni kom svarið á óvart.
„Eine kleine Nachtmusik", var
svarið. Það var að sjálfsögðu leikið
fynr hann.
Ég naut þess að heyra frásagnir
Steens frá Skógum, en
þar dvöldu þau mæðg-
in oft á sumrin nú síð-
ari ár, eftir að ut'an-
landsferðir urðu Steen
erfiðar og heilsu hans
tók að hraka.
Oft heimsótti hann
Þórð safnvörð, sem
leiddi Steen í sannleika
um marga muni safns-
ins o.fl. Nokkrar voru
þær orðnar afmælis-
veislurnar sem starfs-
fólk sumarhótelsins á
Skógum svo og ýmsir
gestir hótelsins tóku
þátt í með Steen og Grethe móður
hans á afmælisdegi Steens.
Steen hafði áform um að halda
veglega upp á fertugsafmæli sitt á
Skógum og tilhlökkunin var mikil.
Sú von varð að engu vegna fótar-
meins og fótbrots móður hans. Við
sem samfögnuðum honum í afmæl-
ishófinu í Perlunni þökkum og
varðveitum minninguna.
I huga minn koma minningar frá
fyrstu Spánarferð okkar í Bjarkar-
ási, er við fórum á norskan sumar-
leyfísstað í eigu Foreldrafélags
vangefmna í Noregi. Steen var sá
eini úr hópi vistmanna er gat spjall-
að við Norðmennina, vegna
dönskukunnáttu sinnar. Hann tal-
aði íslensku og dönsku jöfnum
höndum. Norskur félagsráðgjafi er
var með hóp á staðnum sótti í að
ræða við Steen og dáðist að per-
sónuleika hans og var óspör á að
segja mér það.
Eg er þess fullviss að margir er
sátu 25 ára afmælishátíð Styrktar-
félags vangefínna í Félagsheimilinu
á Seltjarnarnesi vorið 1983 minn-
ast Steen Johanns er hann var
kynnir á dagskrám hátíðarinnar.
Þeirri ábyrgð skilaði hann af mynd-
ugleik og sóma.
Árlega 18. nóvember á afmælis-
degi Bjarkaráss kom Steen á skrif-
stofuna til mín, minnti mig á dag-
inn og kom annaðhvort með ljóð
er hann hafði skrifað eða smá
ræðustúf, sem honum fannst til-
hlýðilegt að flytja í kaffitímanum
í tilefni dagsins.
Hann flutti gjarnan kveðjuræðu
ef honum fannst það viðeigandi. Á
seinna kveðjusamsæti mínu í
Bjarkarási er starfs- og vistfólk var
kvatt haustið 1993, flutti hann
hugnæma ræðu, fölskvalausa og
hugljúfa, og bæði tárfelldu, ég og
hann, eflaust fleiri, en það sáum
vtö tvö ekki.
í Bjarkarási vann Steen að ýms-
um verkefnum og ósjaldan voru
honum falin verkefni er góðrar
lestrarkunnáttu var þörf. Steen
aðstoðaði Sollu vinkonu sína við
afmælissendingar Umferðarskól-
ans.
í mörg ár var hann einn aðal-
starfsmaðurinn í klippingu og
innrömmun litskyggna fyrir Sólar-
filmu.
Hin síðari ár var hann í Korta-
herbergi, sem _er ein vinnueiningin
í Bjarkarási. í kortaherbergi leið
honum vel, en vel þurfti að fylgjast
með ástandi hans og líðan síðustu
árin.
í vinnuhópnum voru m.a. félagar
og vinir á svipuðum aldri, undir
leiðsögn Sólveigar Sigurðardóttur,
leiðbeinanda þessa hóps. Sólveig
er vinur þeirra, stoð og stytta.
Hópurinn í Kortaherbergi hefur nú
í annað sinn á skömmum tíma, séð
á bak tveim félögum. í Bjarkarási
átti Steen vina- og félagahóp, svo
var einnig hvar sem hann dvaldi.
Það fór ekki framhjá mér er ég
heimsótti hann á deild 14E, þar sem
hann lá oft nú í seinni tíð, að þar
átti hann tryggan vinahóp.
Kristján læknir Eyjólfssop og
hans elskulega eiginkona, Ásdís,
reyndust Steen og móður hans,
Grethe, einstaklega vel. Það gerðu
einnig Anna Gunnarsdóttir, hjúkr-
MINNING
unarfræðingur á sömu deild, og
fleiri af starfsfólkinu.
Við öll sem kynntumst Steen
Johanni á lífsgöngu hans, söknum
hans. Söknum hressilega unga
mannsins sem var frábær gest-
gjafi, glaður í góðra vina hópi,
sannur gleðigjafi.
Ég veit að vinkona hans, Solla,
saknar allra stundanna er hún hef-
ur átt með þeim mæðginum, ekki
síst sl. tvö ár. Solla hefur verið
þeim mikil stoð í veikindum Gret-
he, slíkt er ómetanlegt.
Sár er söknuður móður sem sér
á bak einkabarni sínu. Hún veitti
honum allan kærleika sinn, studdi
hann og aðstoðaði og vakti yfir
velferð hans og heilsu. Þau voru
hvort öðru allt.
Ég hef gengið langan veg með
Steen. Langan og ánægjulegan.
Hann skilur eftir sig djúp spor og
margar góðar minningar.
Ég þakka Steen Johanni sam-
fylgdina og fel hann góðum Guði
á vald.
0, herra Kristur kæri, þinn kærleikur ei dvín.
í erfiðleika og önnum það eina er huggun mín.
Og þegar leiðum lýkur, og lífi hér á jörð.
Hve sælt þá er að svífa heim með sælli
englahjörð.
(Hugrún)
Gréta Bachmann.
Steen Johann er dáinn var sagt
við mig í símanum, fréttin var ekki
óvænt ég hafði heimsótt hann
tveimur dögum áður og séð að
hann var mikið lasinn. Heilsan
hafði aldrei verið og góð ef ekki
hefði verið fyrir frábæran lækni
og árvekni móður hans hefði lífi
hans hér á jörðu lokið miklu fyrr.
Ég og mín fjölskylda höfum þekkt
Steen Johann allt hans líf. Vináttu-
bönd móður hans og mín hafa var-
að í 46 ár síðan hún kom til starfa
í danska sendiráðinu ásamt systur
qg móður. Allar urðu þær miklir
íslandsvinir og hér ólst Steen Jo-
hann upp við mikið ástríki móður
sinnar enda hennar einkabarn. Þau
gáfu hvort öðru mikið og kenndu
okkur hinum svo margt.
Mörg voru þau gamlárskvöld
sem við eyddum saman. Á hveiju
ári minntist Steen Johann á borgar-
brennuna sem um árabil var þar
sem nú er Kringlumýrarbraut og
hann gat séð út um glugga íbúðar
okkar í Stigahlíð. Þessi minning
var honum kær, en það eru ótal-
margar minningarnar sem hann
skilur eftir. Mér fannst hann eins
og einn af ijölskyldunn, tilheyra
okkur þess vegna verður hann allt-
af í minningunni hluti af lífí okk-
ar. En minningarnar sem allar eru
ljúfar getur enginn tekið frá okk-
ur. Ég trúi því að nú sé Steen Jo-
hann búinn að hitta ömmu sína sem
var honum svo kær og þegar við
hin komum þá taki þau á móti
okkur með bros á vör eins og þau
gerðu á meðan við vorum öll hér.
Elsku Grethe, orð eru það eina
sem við eigum í þinni miklu sorg.
Guð blessi þig og gefi þér styrk til
að takast á við lífið án Steens Jo-
hanns. Þú gerðir meira fyrir hann
en þú gast og gleymdir sjálfri þér,
en það var þín gleði. Við kveðjum
Steen Johann með þökk fyrir sam-
veruna sem aldrei bar skugga á.
Slíkra sem hans er himnaríki.
Dóra Guðmundsdóttir
og dætur.
Mig langar til þess að minnast
með nokkrum orðum Steens Jo-
hanns. Við erum búin að eiga svo
lengi samleið í Bjarkarási, eða í
18 ár. Steen vann að mörgum þeim
verkefnum sem ég hafði umsjón
með og vann þau öll af alúð og
vandvirki. Við höfum oft átt
skemmtilegar stundir saman við
Steen, ekki hvað síst nú síðustu
mánuðina. Ég kom að nokkru leyti
í stað Grethe móður hans, en hún
þurfti að dvelja á sjúkrahúsi, auk
fótbrots sem hefti hana í margar
vikur. Við Steen brugðum okkur
m.a. til Selfoss í heimsókn til fjöl-
skyldu minnar. Fórum á bóndabæ,
og það að vera innan um skepnurn-
ar var nokkuð sem ekki er dagleg-
ur viðburður í lífi borgarbúans.
Við fórum í kvikmyndahús og
sáum dýralífsmyndir, en dýr og
dýralíf og flest í sambandi við þau
voru áhugamál Steens. Hér fyrr á
árum hélt hann stundum ræður um
dýravernd á málfundunum í
Bjarkarási. Þá spiluðum við Keilu
og rápuðum milli kaffihúsa.
Minnisstætt er mér 40 ára afmælið
hans er haldið var í Perlunni en
eftirminnilegast er þó síðastliðið
aðfangadagskvöld er mér var boðið
að dvelja með þeim Steen og Gret-
he á heimili þeirra við Austurbrún.
Það var yndislegt kvöld og borðuð
„flæskesteg" að dönskum sið. Ste-
en var hress, og ekki óraði mig
fýrir því að svo skammt væri eftir.
Góður drengur er genginn.
Minningin um hann lifir.
Sólveig Guðmunds.
GUÐMUNDUR ARNI
KRISTMUNDSSON
Guðmundur
Árni Krist-
mundsson sjómað-
ur fæddist í Vest-
mannaeyjum 3.
október 1915.
Hann lést á heimili
sínu í Reykjavík 4.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Kristmundur
Jónsson, lengst af
sjómaður og síð-
ustu árin starfs-
maður sorphirðu
Reykjavíkur, og
kona hans Jónína
Jóhannsdóttir. Guðmundur átti
tvo bræður, Jóhann og Árna,
og tvær systur, Kristínu og
.Tónu Gróu, sem öll eru á lífi
og tvær hálfsystur sem báðar
eru látnar. Guðmundur gekk
að eiga eftirlifandi eiginkonu
sína, Steinunni Jónsdóttur, í
MIG LANGAR með örfáum orðum
að minnast vinar míns Guðmundar
Kristmundssonar. Kynni okkar
Guðmundar hófust er hann réðst
matsveinn á Sólborgu ÁR 15 frá
Eyrarbakka, en þar var ég skip-
stjóri. Þrátt fyrir mikinn aldursmun,
rúm þijátíu ár, tókst með okkur
júní 1946. Guð-
mundur og Stein-
unn eignuðust
tvær dætur, Eddu,
sem á tvö börn,
Guðmund og írisi,
og Jónu Kristínu,
sem er búsett í
Bandaríkjunum,
gift Charles Hutc-
hins og eignuðust
þær tvær dætur,
Katrinu Steinunni
og Nínu, en hún
lést 1981, 12 ára
gömul. Guðmund-
ur átti einn son,
Sigurð, fyrir hjónaband. Guð-
mundur fór 14 ára á sjó og var
mestallan sinn starfsaldur á sjó,
en eftir að hann kom í land
vann hann nokkur ár hjá Sam-
bandinu í Holtagörðum. Útför
Guðmundar fer fram frá Ás-
kirkju á morgun.
góð vinátta. Síðan er liðið tuttugu
og eitt ár.
Þrátt fyrir að samvera okkar á
sjónum yrði aðeins fáir mánuðir
höfðum við samband okkar á milli,
aldrei sjaldnar en einu sinni á ári.
Það gekk þannig fyrir sig að ég
sendi jólakort frá mér og fjölskyldu
Með klökkva í hjarta og eftirsjá
kveð ég Steen Johann. Hann var í
hópi minna fyrstu nemenda í þjálf-
unarskóla ríkisins, Bjarkarási, en
þangað kom ég árið 1982, óreynd
með öllu, að leiðbeina þroskaheft-
um í leiklist. Markmið var að setja
upp leiksýningu á 25 ára afmæli
Styrktarfélags vangefinna í mars
1983.
Við fórum af stað með ýmsar
leikrænar æfingar. Mér er minns-
stætt þegar við lékum stjörnumerk-
in okkar. Það kom í ljós að við
Steen vorum bæði ljón. Afmælis-
sýningin tókst vel og ríkissjónvarp-
ið tók atriðin upp og sýndi. Eigi
alls fyrir löngu spurði upptökustjór-
inn mig um Steen og riíjaði upp
þegar hann var í upptökunni. Þann-
ig var hann, ógleymanlegur öllum
er honum kynntust.
Hann var einn af stofnendum
leiklistarklúbbsins Perlufestarinnar
og lét sig aldrei vanta á fundi eða
í leikhús ef heilsa hans leyfði.
Með okkur Steen tókst góð vin-
átta. Hann átti svo marga góða
kosti sem ég mat svo mikils. Hann
var höfðingi, hjartahlýr, sjentil-
maður og hafði ríka kímnigáfu.
Margs er að minnast og margs
er að sakna.
Ég á eftir að sakna þess að ljóð-
in hans Steens verða ekki fleiri.
Sum ljóða hans birtust í Perlufest-
arblaðinu og hin geymi ég. Þau
ylja mér á köldum stundum, því
fegurri heiti hefur ekki nokkur
maður gefið mér í ljóðum en Steen.
Ég sakna þess að syngja ekki
oftar „Hvíta máva“ með Steen.
Ljónin tvö nutu þess að syngja
saman á leiðinni heim að afloknum
Perlufestarfundum.
Handan við hafdjúpin köldu
hugur minn dvelur hjá þér.
Eg vil þú komir og kyssir
kvíðann úr hjarta mér.
Hvitu mávar,
segið þið honum
að mitt hjarta
slái aðeins fyrir hann ...
Að heilsast og kveðjast er gang-
ur lífsins. Lífsgöngu Steens Jo-
hanns á þessari jörð er lokið. Ég
og aðrir Perlufestarfélagar þökkum
Steen fyrir að fá að ganga með
honum smáspöl. Við sendum móður
hans frú Grethe Bendtsen, sem og
öðrum ástvinum, okkar dýpstu
samúðarkveðjur og biðum almættið
að létta henni erfiða göngu.
Sigríður Eyþórsdóttir.
minni og síðan hringdi Guðmundur
gjaman í byijun nýs árs. Þá var
tekið fyrir tímabilið frá því við
heyrðumst síðast. Þetta var orðin
venja sem ég mat mikils og mun
sakna. Síðan gerðist það nú um
daginn er ég var á leið heim úr
vinnu að ég áttaði mig á því, að
Guðmundur hafði ekki hringt eins
og vant var. Það skýrðist seinna
um kvöldið er ég heyrði lát hans
auglýst.
Mér er minnisstætt frá þeim tíma
er við vorum saman á sjó, hvað
hann var lífsreyndur maður, enda
búinn að lifa tímana tvenna. Honum
var tíðrætt í þá daga um stríðið og
hörmungar þess enda þátttakandi
í því þar sem hann var kyndari á
Kötlu, sem var í siglingum öll stríðs-
árin. Eftir að aldurinn færðist yfir
Guðmund vildi hann sem allra
minnst um stríðið tala, sagði að
best væri að það gleymdist öllum
sem fyrst. Fjölskyldan var honum
efst í huga, velferð dætra hans og
eiginkonunnar, hennar Steinunnar,
sem hann mat svo mikils. Sérstakt
dálæti hafði hann á Guðmundi
nafna sínum og dóttursyni, og bar
hag hans mjög fyrir bijósti.
Fyrir nítján árum þegar dóttir
mín Ingigerður var nýlega fædd
kom Guðmundur og færði henni
silfurskeið í skírnargjöf. Það sló
stórt hjarta undir hrjúfu yfirborð-
inu. Ég og fjölskylda mín vottum
Steinunni og öðrum aðstandendum
okkar dýpstu samúð.
Gísli Jónsson.