Morgunblaðið - 22.01.1995, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
KVIKMYNDIR/Háskólabíó sýnir kvikmyndina „Shadowlandsu með þeim Anth-
ony Hopkins og Debra Winger í aðalhlutverkum. Myndin byggir á sannsögulegum
atburðum og fjallar um ástarsamband breska rithöfundarins C.S. Lewis og banda-
rísku skáldkonunnar Joy Gresham.
Akademísk ástarsaga
JOY Gresham varpar alveg nýju Ijósi
á vandlega skipulagða tilveru
prófessorsins.
SÖGUSVIÐIÐ er Oxfordháskóli
árið 1952, staður sem virðist
engum breytingum hafa tekið í
aldanna rás og er fílabeinsturn
menntahefða í Bretlandi. Þetta
er heimili C.S. Lewis (Anthony
Hopkins), prófessors í ensku og
enskum bókmenntum og félaga
í Magdalen College. Lewis, sem
í vinahópi er kallaður Jack, er
einnig virt ljóðskáld, höfundur
barnabóka og mjög djúpt þenkj-
andi maður, sem öðlast hefur
sívaxandi áheyrendahóp vegna
trúarlegra ritgerða sinna og fyr-
irlestra.
Jack er piparsveinn í húð og
hár og býr hann hamingjusamur
í hálfgerðri einangrun lífi sem
stjómast af hörku vitsmunalegra
hefða og samneytis sem er nán-
ast eingöngu við starfsbræður
hans í Oxford. Enginn þeirra er
þó vitsmunalegur jafnoki hans,
og þeir reyna hvað þeir geta að
misbjóða ekki einkalífi hans.
Sannleikurinn er sá að enginn
þeirra þekkir Jack í raun og veru.
En skyndilega dag nokkurn
birtist í þessari einkaveröld gáfu-
mannsins bandarísk skáldkona
og rithöfundur að nafni Joy Gres-
ham (Debra Winger). Hún hefur
um nokkurt skeið staðið í bréfa-
sambandi við Jack, en honum
hefur alla tíð þótt bréf hennar
mun áhugaverðari en hin hefð-
bundnu aðdáendabréf sem hon-
um berast stöðugt.
Þegar hún kemur svo í eigin
persónu inn í líf prófessorsins
þá varpar hún alveg nýju ljósi á
vandlega skipulagða tilveru
hans. Joy hverfur á ný til Banda-
ríkjanna og verða Jack þá að
einhveiju leyti ljósar þær tilfinn-
ingar sem hann ber til hennar,
en þegar hún birtist á ný streit-
ist hann enn við að bindast henni
tilfinningalega. Hann
virðist ófær um að horf-
ast í augu við tilfínn-
ingar sem hann hefur
alla tíð bælt hið innra
með sér, en hann verð-
ur þó nákominn hinum
feimna syni Joy.
En þegar hótun berst
um brottvísun Joy úr
landi kvænist Jack
henni á laun svo hún
geti sótt um ríkisborg:
ararétt í Englandi. í
hans augum er þetta
einvörðungu gert í hag-
nýtum tilgangi, en hún
er orðin álvarlega ást-
fangin og getur illa
sætt sig við höfnun af
hans hendi. Fordæming
Joy á tilfinningalegum
óheiðarleika Jacks
snertir loks í honum
viðkvæman streng, en
áður en hann getur tjáð
henni raunverulegar
tilfinningar sínar er Joy
flutt á sjúkrahús þar
sem í ljós hefur komið að hún
þjáist af beinkrabbameini á háu
stigi.
Leikstjóri „Shadowlands" er
enginn annar en aðlaði afreks-
maðurinn Richard Attenborough
sem réðst í gerð myndarinnar í
kjölfarið á stórmyndinni um
Chaplin sem stóð ekki undir þeim
væntingum sem til hennar voru
gerðar.
Attenborough er margverð-
launaður kvikmyndaframleið-
andi, leikstjóri og leikari, en hann
hóf feril sinn sem leikari. Hann
hefur leikið í rúmlega 50 kvik-
myndum og síðast fór hann með
hlutverk jólasveinsins í „Miracle
on 34th Street", sem var ein af
jólamyndum Sambíóanna, og þar
áður í Júragarði Stevens Spiel-
bergs.
Attenborough lauk prófí frá
Konunglegu leiklistarakadem-
íunni í London og fyrsta kvik-
myndahlutverk hans var árið
1942 í myndinni „In Which We
Serve“.
Hann lék í ijölda kvikmynda
áður en hann leikstýrði fyrstu
mynd sinni árið 1969, en það var
„Oh! What a Lovely War“. Árið
1982 rættist svo draumur sem
Attenborough hafði lengi átt sér,
en það var að framleiða og leik-
stýra stórmyndinni „Gandhi",
sem vann til fímm breskra kvik-
myndaverðlauna og átta óskars-
verðlauna, en Attenborough fékk
sjálfur verðlaun fyrir bestu
í OXFORD lifir Jack í karlasamfélagi sem stjórnast af hörku
vitsmunalegra hefða.
myndina og sem besti leikstjóri
beggja vegna Atlantshafsins.
Síðan þetta var hefur Attenbor-
ough leikstýrt kvikmyndagerð
söngleiksins „A Chorus Line“,
„Cry Freedom", „Chaplin" og nú
síðast „Shadowlands".
Lengi í smíðum
Höfundur kvikmyndahandrits-
ins er William Nicholson og hefur
það verið lengi í smíðum.
Nicholson hóf feril sinn sem
höfundur heimildamynda árið
1974 og hefur hann skrifað
íjöldamörg sjónvarpshandrit síð-
an.
Fyrsta útgáfan af Shadow-
lands var reyndar útvarpsleikrit
sem flutt var hjá BBC árið 1985,
en fjórum árum síðar umskrifaði
Nicholson handritið fyrir svið.
Það þykir bera þess glögg merki
að yfír því hafí verið legið og það
snurfusað af mikilli natni, en
óaðfinnanlegur leikur þeirra
Anthony Hopkins og Debra
Winger gæðir það ósviknu lífi.
Tvö í toppklassa
ÞAÐ ER alveg óhætt að segja
að aðalleikararnir í „Shadow-
lands“ séu í toppklassa. Stór-
kostlegur leikur Anthony
Hopkins í hverri kvikmyndinni
á fætur annarri hefur orðið til
þess að hann hefur ritað nafn
sitt gullnu letri á spjöld kvik-
myndasögunnar, og Debra
Winger hefur í rúman áratug
verið meðal virtustu leikkvenna
i Hollywood, en hún hefur
þrisvar sinnum verið tilnefnd
til óskarsverðlauna fyrir bestan
leik i aðalhlutverki.
Fyrst var hún tilnefnd fyrir
hlutverk sitt í „ An Officer and
a Gentleman", því næst fyrir
„Terms of Endearment11 og
loks í fyrra var hún tilnefnd til
óskarsverðlaunanna fyrir
frammistöðu sína i „Shadow-
lands“. Þar varð hún hins vegar
að lúta í lægra haldi fyrir Holly
Hunter, sem hreppti verðlaunin
fyrir hlutverk sitt í „Piano“.
Óskarsverðiaunahafinn
Anthony Hopkins, sem var aðl-
aður af Bretadrottningu árið
1993, er einn af hæfileikarík-
ustu og virtustu sviðs- og kvik-
myndaleikurum samtímans. í
„Shadowlands“ er hann að
leika í fimmta sinn undir sljórn
Richard Attenborough, en
Hopkins á nú að baki rúmlega
20 kvikmyndir. Á 30 ára ferli
sínum segist hann hafa lært að
gera sem minnst og bæla inni
tilfinningar, en þurfi hann hins
vegar að láta þær í ljós þá dragi
hann sig til baka og sleppi af
sér beislinu. „Hins vegar er mér
minnisstætt að þegar ég var að
byija að leika í kvikmyndum
þá lét ég öllum illum látum og
hélt að ég væri að gera góða
hluti. Ég hef séð þessar myndir
fjölda ára seinna og skammast
mín innilega."
Hopkins er fæddur í Port
Talbot í Wales og var hann ein-
fari sem barn. Þegar hann
fjórtán ára gamall sá „Sviðs-
ljós“ Chaplins varð honum Ijóst
hvað hann vildi verða. Hann
lærði leiklist í listaháskóla i
Wales og gekk síðar til liðs við
breska þjóðleikhúsið í Old Vic,
en þar fór hann til Lawrence
Olivier í inntökupróf.
Fyrstu kvikmyndinni lék
Hopkins i árið 1968, en þá lék
hann Ríkharð ljónshjarta í„The
Lion in Winter".
Hann fékk óskarsverðlaunin
árið 1992 fyrir túlkun sína á
Hannibal Lecter í „Lömbin
þagna“, og jafnframt hefur
hann sýnt sannkallaðan
stjörnuleik í „Howard’s End“
og í „The Remains of the Day“.
Stjarna á einni nóttu
Debra Winger sló fyrst í gegn
þegar hún lék á móti John
Travolta í kvikmyndinni ;,Ur-
ban Cowboy" árið 1980. A ferli
sínum hefur hún alltaf leitast
við að túlka staðfastar konur
og fá að segja það sem henni
býr í bijósti, en hún hefur valið
hlutverk sín af kostgæfni og
starfað með mörgum helstu
Ieikstjórum Hollywood. Hún
játar fúslega að hún geri mikl-
'ar kröfur, en það sé ætíð með
verkið sjálft í fyrirrúmi en ekki
persónulega hagsmuni.
Sögusviðið í „Shadowlands“
getur varla verið ólíkara hinum
raunverulega uppruna leikkon-
unnar.
Hún er dóttir kjötiðnað-
armanns í Cleveland i Ohio,
sem síðar fluttist með fjöl-
skyldu sína til Los Angeles.
Þegar Winger var 16 ára göm-
ul fór hún að heiman til að
ganga í ísraelska herinn, en
síðan ferðaðist hún um gjör-
valla Evrópu.Hún var ekki orð-
in 21 árs þegar hún sneri á ný
til Bandaríkjanna til að leggja
stund á nám í félagslegri af-
brotafræði.
Winger varð stjarna á einni
nóttu þegar hún lék I „Urban
Cowboy“, og síðan þá hefur
hvert stórhlutverkið komið í
kjölfar annars.Hún nýtur kvik-
myndaleiksins út í ystu æsar.
„Mér er alveg yóst hver sú
ánægja er sem felst í því að
leika, en það útskýrir hins veg-
ar ekki hvers vegna ég verð
að gera það. Ástæðan er sú að
á vissum tímapunkti bjargaði
leiklistin á vissan hátt lífi
mínu.“