Morgunblaðið - 22.01.1995, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Starfsumhverfí Seðlabankans hefur gjörbreyst undanfarin ár
m.a. vegna frelsis í gjaldeyrismálum. Kristinn Briem ræddi
við Birgi ísleif Gunnarsson, seðlabankastjóra og formann banka-
stjómar, um stöðu bankans og aðstæður á fjármagnsmarkaði.
EFTIR að algjört frelsi komst á í gjald-
eyrismálum íslendinga hefur allt
starfsumhverfi Seðlabanka íslands
gjörbreyst. Bankinn framfylgir nú
stefnu sinni að langmestu leyti með óbeinum
aðgerðum á markaði sem krefst mikillar ár-
vekni og skjótra viðbragða stjórnenda bankans
við aðstæðum hverju sinni. Hlutverk hans er
fyrst og fremst að standa vörð um stöðugleika
í efnahagslífinu. Ábyrgð á þessu mikilvæga
verkefni hvílir á herðum þriggja manna banka-
stjómar undir formennsku Birgis ísleifs Gunn-
arssonar, seðlabankastjóra. Hann tók við for-
mennsku í bankastjórninni þegar Jón Sigurðs-
son hvarf tii starfa hjá Norræna fjárfestingar-
bankanum sl. vor.
Birgir Isleifur hóf störf sem seðlabanka-
stjóri í febrúar árið 1991 og er því fjórða
starfsári hans að ljúka um þessar mundir.
Hann kom beint úr stjórnmálum - hafði verið
þingmaður um árabil, menntamálaráðherra í
eitt og hálft ár og borgarstjóri í fimm ár. Það
liggur því beinast við að spyija hvernig þessi
umskipti hafí verið fyrir hann persónulega.
„Fjármálaheimurinn er allt annar heimur held-
ur en stjórnmáiaheimurinn. Mér hefur alltaf
reynst það vel að skipta um störf og hef gert
það nokkrum sinnum. Það tak sem ég hef
þurft að taka sjálfum mér hefur endurnýjað
mig að vissu leyti og mér fínnst að það hafi
einnig gerst í þetta sinn. Hér er valinn maður
í hverju rúmi og mikið af góðum sérfræðing-
um. Mér finnst að Seðlabankinn verði oft fyr-
ir ómaklegri gagnrýni því allt þetta góða
starfsfólk vinnur mjög vel að sínum verkefn-
um.
Auðvitað tók það talsverðan tíma fyrir mig
að setja mig inn í það sem hér er að gerast
og temja sér hugsunarháttinn hér. Ég ákvað
það strax að útiloka mig frá öllu öðru eins
og félagsmálum og hef helgað mig þessu starfi
algjörlega í þessi fjögur ár. Ég tel að það
hafi tekist þótt auðvitað sé annarra að dæma
um mín verk.“
Ekki einhlítt að hagfræðingar stýri seðlabönkum
- Þú hafðir ekki sérstakan hagfræðilegan
bakgrunn eins og segja má um fyrirrennara
þína í þessu starfí. Hefur það ekkert orðið
þér fjötur um fót?
„Það er nú svo að þó ég hafi ekki haft fræði-
legan bakgrunn í hagfræði þá hefur mín
reynsla af stjómunar- og stjórnmálastörfum
nýst mér mjög vel í þessu starfi. Það er ekk-
ert einhlítt að hagfræðingar stýri seðlabönkum
og ég nefni sem dæmi að tveir síðustu banka-
stjórar Englandsbanka á undan þeim núver-
andi voru báðir lögmenn. Þá má benda á að
hefðin á íslandi er sú að seðlabankastjórar
hafa komið úr ýmsum starfsstéttum þjóðfé-
lagsins en hins vegar a.m.k. ávallt einn hag-
fræðingur og svo er enn.“
- Seðlabankinn hefur lengst af starfað í
nánu samráði við ríkisstjórnir á hveijum tíma.
Hvernig metur þú stöðu hans að þessu leyti?
„Það er rækilega skilgreint í núverandi lög-
um að Seðlabankinn skal hafa náið samstarf
við ríkisstjómina. Ef ágreiningur verður milli
ríkisstjórnar og seðlabanka ber bankanum að
lokum að fylgja stefnu ríkisstjórnarinnar. Frá
því ég kom í bankann hefur samstarfið við
ríkisstjórnir gengið mjög vel. Vi'ð höldum t.d.
reglulega fundi með yfirmönnum í stjórnsýsl-
unni þar sem við skiptumst á skoðunum.
Fyrirkomulagið er með ýmsum hætti erlend-
is en sú bylgja sem gengið hefur yfir á síð-
ustu árum hefur verið í þá átt að auka sjálf-
stæði seðlabanka. Hjá Evrópubandalaginu
hefur mjög verið litið til fordæmisins í Þýska-
landi þar sem seðlabankinn hefur mikið sjálf-
stæði. Ýmsar þjóðir hafa verið að breyta lögg-
jöf sinni um seðlabanka í átt að þýsku fyrir-
myndinni. Vísir að evrópskum seðlabanka er
European Monetary Institution í Frankfurt
og er ætlunin að laga hann að þýsku fyrir-
myndinni. Hvað okkur snertir höfum við minna
sjálfstæði en þýski seðlabankinn en meira
sjálfstæði en Englandsbanki. Seðlabankinn
ákveður t.d. bæði breytingar á eigin vöxtum
og skammtímavöxtum sjálfur meðan Eng-
landsbanki þarf að bera vaxtaákvarðanir und-
ir fjármálaráðherra Bretlands. í því frumvarpi
sem hér var samið og lagt fyrir Alþingi árið
1993 var gert ráð fyrir auknu sjálfstæði Seðla-
bankans frá því sem nú er. Það var lagt fram
einu sinni en ríkisstjórnin tók þá ákvörðun
að leggja það ekki fram aftur.“
Vello ó peningamarkaði hefur margícldasl
Frá því Birgir ísleifur kom í Seðlabankann
hafa miklar breytingar átt sér stað á fjár-
magnsmarkaðnum. Ný löggjöf um hin ýmsu
svið fjármagnsmarkaðarins hefur verið að taka
gildi og höft afnumin á fjármagnshreyfingum
á milli landa. Starfsemi bankans hefur því
verið að taka miklum breytingum, sérstaklega
til að laga hana að fijálsum fjármagnshreyf-
ingum. „Til dæmis var nauðsynlegt að koma
á fót innlendum peningamarkaði til þess að
Seðlabankinn gæti með markaðsaðgerðum