Morgunblaðið - 29.01.1995, Blaðsíða 25

24 SUNNUDAGUR 29. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 29. JANÚAR 1995 25
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÚTGJÖLD TIL HEIL-
BRIGÐISMÁLA
O* NEITANLEGA hrökkva
menn við, þegar í ljós kem-
ur, að útgjöld ókkar íslendinga til
heilbrigðismála eru með því hæsta
sem þekkist í Evrópuríkjum, sem
hlutfall af landsframleiðslu. En
þessar upplýsingar komu fram á
heilbrigðisþingi, sem stóð í gær
og í fyrradag. Á árinu 1992 námu
útgjöld okkar til heilbrigðismála
um 8,6% af landsframleiðslu og
voru einungis hærri í Frakklandi,
Finnlandi, Þýzkalandi og Svíþjóð.
Sérstaka athygli vekur, að kostn-
aður Dana er mun minni en okkar
og fer þó engum sögum af því,
að heilbrigðiskerfi þeirra sé lakara
en okkar.
Þá vekur það einnig athygli, að
innlagnir á sjúkrahús miðað við
hveija 100 íbúa eru hvergi í Evr-
ópu fleiri en hér og fer fjölgandi.
Hins vegar eru heimsóknir á
göngudeildir og heilsugæzlustöðv-
ar miðað við hvern íbúa með
minnsta móti hér. Hvað veldur?
Undanfarin ár má segja, að
staðið hafi yfir með hléum mikil
orrahríð til þess að halda útgjöld-
um vegna heilbrigðismála í skefj-
um. Hér er ekki einungis spurning
um, að heilbrigðisþjónusta er dýr
og krefst mikillar fjárfestingar í
húsbúnaði og tækjum og mikils
mannahalds, heldur eru þrýstihóp-
ar á þessu sviði einnig mjög öflug-
ir eins og dæmin sanna. Það er
tiltölulega auðvelt að spyija, hvort
þjóðin sé ekki tilbúin til að greiða
ákveðinn kostnað til þess að
tryggja heilsu fólks og stundum
erfitt að greina á milli eðlilegra
þarfa og hagsmuna þeirra, sem
að heilbrigðismálum vinna.
Þær upplýsingar, sem fram
komu á heilbrigðisþingi um kostn-
að við heilbrigðisþjónustuna hér
miðað við sama kostnað í öðrum
löndum, kalla hins vegar á frekari
skýringar heilbrigðisyfirvalda.
Hvernig stendur á því, að hlut-
fallslega fleiri íslendingar eru
lagðir inn á sjúkrahús en annarra
þjóða fólk? Hvað veldur því að til-
tölulega færri íslendingar hag-
nýta sér þjónustu göngudeilda og
heilsugæzlustöðva en annarra
þjóða fólk? Þeir, sem stjórna heil-
brigðiskerfinu hér, þurfa að svara
þessum spurningum.
Hins vegar fer ekki á milli mála,
að margt er jákvætt í heilsufari
þjóðarinnar ef marka má þær upp-
íýsingar, sem fram komu á heil-
brigðisþingi. Ungbarnadauði er
minnstur hér á landi og lífslíkur
mestar. Dánartíðni af völdum
hjarta- og æðasjúkdóma er með
minnsta móti hér. Alkóhólneyzla
er þrátt fyrir allt með því lægsta,
sem þekkist í Evrópu. Það vekur
líka eftirtekt, að fóstureyðingar
eru hlutfallslega færri hér en í
flestum öðrum Evrópulöndum.
Sjálfsagt er samanburður af
þessu tagi oft umdeilanlegur
vegna þess, að menn eru aldrei
að bera saman nákvæmlega sömu
hluti. Engu að síður gefa tölulegar
upplýsingar af því tagi, sem fram
komu á heilbrigðisþingi, nokkra
hugmynd um hvert við stefnum í
stórum dráttum. Þær upplýsingar
eru þess eðlis, að skylt er að stöðva
við.
LÆKNA-
MISTÖK
AÐ UNDANFÖRNU hafa
nokkrar umræður orðið um
mistök lækna .1 starfi og fyrir
skömmu voru stofnuð samtök
fólks til þess að vinna að hags-
munamálum þeirra, sem orðið
hafa fyrir barðinu á slíkum mis-,
tökum. Fyrir nokkru birtist í
Morgunblaðinu frásögn nafn-
greindrar konu af aðgerð, sem hún
gekkst undir með hörmulegum
afleiðingum. í Morgunblaðinu í
gær lýsir Ólafur Ólafsson, land-
læknir, þeirri skoðun, að þessar
umræður byggist að hluta til á
misskilningi, gott eftirlit sé með
einkareknum læknastofum og í
mörgum tilvikum sé um ófyrirsjá-
anleg óhöpp að ræða.
íslendingar eru góðu vanir í
læknisþjónustu. Frá gamalli tíð
hefur fólk hér borið nánast ótak-
markað traust til lækna. Kannski
má segja, að enginn, hversu vel
menntaður og hæfur sem hann
kann að vera, geti staðið undir
slíku trausti eða væntingum. Stað-
reyndin er hins vegar sú, að svona
hefur það verið lengst af.
Vel má vera, að læknum hafi
oft orðið á mistök á árum áður
en tíðarandinn hafi verið með þeim
hætti, að sjúklingar eða aðstand-
endur hafi ekki viljað fylgja þeim
málum eftir með skaðabótakröfum
eða öðrum aðgerðum. Nú eru hins
vegar breyttir tímar og hugsan-
lega eru gerðar meiri kröfur til
lækna en áður.
Vandinn, sem bæði læknar og
sjúklingar standa frammi fyrir,
er hins vegar sá, að með sama
hætti og menn áður báru fyllsta
traust til lækna, hafa fréttir og
upplýsingar um mistök í aðgerðum
leitt til þess, að fólk býr nú við
meira öryggisleysi en áður. Lík-
legt má telja, að þeir, sem þurfa
að gangast undir læknisaðgerðir,
spyijist nú betur fyrir um þá
lækna, sem eiga að framkvæma
þær aðgerðir en áður. Sennilega
eru of mörg dæmi um, að fólk
hafi fengið upplýsingar, sem það
hefur treyst, en veruleikinn orðið
annar.
Almenningur hefur það stund-
um á tilfinningunni, að læknar
geri of lítið úr mistökum sínum
eða annarra lækna. Og vafalaust
finnst læknum þær umræður, sem
nú fara fram, að einhveiju leyti
ósanngjarnar. Með einhveijum
hætti þarf hins vegar að skapa
sjúklingum meiri öryggiskennd í
sambandi við læknisaðgerðir en
þeir hafa nú í ljósi þeirra upplýs-
inga, sem fram hafa komið.
i nn minn-
L^íl/.ingar
Henry Flemings í
skáldskap Cranes
þarsem hann ráfar
særður og fullur
óhugnaðar um blóð-
ugan vígvöll herdeildar sinnar verða
honum ný hlýleg reynsla þarna
andspænis sundurtættum félögum
og ásjónu dauðans. Þessi óvænta
endurtekning æskuminninga verður
nú áleitið umhugsunarefni, Ijúf
óvænt gleði í návist órómantískrar
styijaldar. Það sem bóndasonurinn
ungi hafði aldrei hugsað um áður
verður nú eftirvænting, hreyfíng.
Gömul og gatslitin flík hversdags-
legra minninga verður að nýrri flík
vonarinnar sem Kirkegaard talar
um í Endurtekningunni. Henry veit
að allir hlutir verða nýir og þó veit
hann það ekki. Hann upplifir ekki
einungis nýja flík vonarinnar and-
spænis dauðanum, heldur óslítandi
flík endurtekningarinnar.
Ég þykist vita að skáldskapur sé
öðrum þræði minning og þá er sagt
skáld lifí í henni, ekki endurtekning-
unni. En hversvegna að halda því
fram að það sé einkenni skálda að
festast í endurminningum sem ekki
sé hægt að endurtaka sem nýja
óvænta reynslu, t.a.m. í skáldverk-
um? Hvers vegna getur minning
ekki verið endurtekning með tilvís-
un til ókomins tíma? Af hveiju hlýt-
ur hún alltaf að vísa aftur? Og hvers
vegna getur skáld ekki reynt allt
sem aðrir reyna? Mér
er ómögulegt að skilja
að endurminning geti
ekki verið endurtekn-
ing, eða hreyfing frá
einni hugsun til ann-
arrar, einni hugmynd
til annarrar. Skáldskapur er einatt
byggður upp á slíkum samtölum;
spurningum og svörum gamalla og
nýrra hugmynda. Hann er hreyfing
milli andstæðna og getur þannig
fullnægt hugmyndum heimspek-
inga um hreyfingu. Minning getur
verið endurtekning einsog hver önn-
ur fjölbreytni í náttúrunni. Þessi
fjölbreytni er sífelld endurtekning.
Þannig er einnig endurminningin.
Hún er ný upplifun þess sem eitt
sinn var. Minning um endurtekna
reynslu í síbreytiiegum búningi,
óskrifaður skáldskapur. Endurtekn-
ing minninganna þarf ekki að vera
gömul flík, hún getur verið ósaum-
uð. Ekki einu sinni víst að hún verði
nokkurn tíma saumuð. Auk. þess
sem allir vita að minning er afstæð-
ur veruleiki. Andspænis honum er
maðurinn nakinn. Og það er ekki
fyrren hann er allur sem maðurinn
breytist í “minningu um hið liðna“.
Þá fyrst hverfur hann inní kyrr-
stöðu. Þá er hann allur. En þá er
hann líka horfínn sjálfum sér og
hugsun sinni. í hæsta lagi hann sé
fastskorðuð minning í huga annars
manns. Þá er ferð hans lokið, svo
ófrumlegt sem það er.
Og þá er hann allur — í okkar
skilningi. En það er þröngur skiin-
ingur; jarðbundinn skilningur. Það
er mannaþefur af honum. Og trúar-
brögðin, ekkisízt kristin trú, leiða
okkur frá þessum skilningi inní
nýja hreyfingu; nýja reynslu; nýtt
líf.
Það er í raun þetta fyrirheit sem
við köllum kristna trú.
Eða eilíft líf.
-ÍQ-Í í SKÁLDSÖGU ERICH
A Li i tMaria Remarque, Tíð-
indalaust á Vesturvígstöðvunum,
er sjálfur titillinn vitnisburður um
endurtekningu endurminninga.
Hann er sóttur í fyrrnefnda stríðs-
sögu Cranes. í hugleiðingum sínum
veltir bóndasonurinn ungi fyrir sér
öfugmæli sem réttast væri að birta
í fyrirsögn í dagblaði: Tíðindalaust
á Rapahemek- vígstöðvunum! Grátt
gaman það, einsog á stendur fyrir
drengnum þama í skelfingu skot-
hn'ðarinnar. Þannig skjóta alls kyns
minningar um gamlan skáldskap
upp kollinum í skáldverkum, ekki-
sízt titlum. Gömul minning skálds-
ins er þannig endurtekin sem ný
reynsla i nútímanum. Þannig getur
endurminning um skáldverk einnig
orðið endurtekning í óskrifuðu
verki. Hugsun og hugmyndir eru
einsog fuglinn Fönix, þær rísa úr
öskunni. Fullfleygar. Og vænghaf
minningarinnar er aldrei meira en
í endurtekningunni.
M
(meira næsta sunnudag)
HELGI
spjall
REYKJAVIKURBREF
OKSINS! LOKSINS!
Þétta eru hin frægu upp-
hafsorð umsagnar Krist-
jáns Albertssonar, rit-
höfundar, í tímaritinu
Vöku fyrir meira en 60
árum um nýútkomna
skáldsögu Halldórs Kilj-
ans Laxness, Vefarann mikla frá Kasmír.
Annar gagnrýnandi sama tímarits skrifaði
tveggja orða umsögn, sem var svohljóð-
andi: „Vélstrokkað tilberasmjör“. Kristján
Albertsson reyndist sannspárri og fram-
sýnni.
Nú er tilefni til að hefja umfjöllun um
nýjar tillögur frambjóðenda Sjálfstæðis-
flokksins á Vestíjörðum um breytta físk-
veiðistjómun með sömu orðum: Loksins!
Loksins! Það var tími til kominn að sterk
öfl innan Sjálfstæðisflokksins risu upp
gegn kvótakerfinu. Það þarf engum að
koma á óvart, að sú uppreisn hefjist á
Vestfjörðum. Fá byggðarlög hafa orðið
jafn illa úti og Vestfírðir af völdum kvóta-
kerfisins. En þar má einnig nefna Vest-
mannaeyjar og Suðurnes. Ekki er að efa,
að Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra og Kristján Ragnarsson, formaður
LÍÚ, muni efnislega komast að þeirri nið-
urstöðu, að tillögur sjálfstæðismanna á
Vestfjörðum séu „vélstrokkað tilbera-
smjör“. Þeir eiga eftir að verða álíka
sannspáir og fyrrnefndur gagnrýnandi.
Sl. fimmtudagskvöld lögðu frambjóð-
endur Sjálfstæðisflokksins í Vestíjarða-
kjördæmi fram tillögur um breytta físk-
veiðistjórnun og greinargerð með þeim til-
lögum á fundi málefnanefndar flokksins
um sjávarútvegsmál. Fundurinn stóð fram
á nótt og viðbrögð sjávarútvegsráðherra
og formanns LÍÚ, sem báðir voru á fund-
inum, voru harkaleg eins og við mátti
búast. Þetta er hins vegar í fyrsta sinn,
að sterkur hópur manna, sem á djúpar
rætur í sjávarútveginum sjálfum, rís upp
gegn kvótakerfínu á vettvangi Sjálfstæðis-
flokksins. Á síðasta landsfundi flokksins
fyrir rúmu ári kom berlega í ljós, að kvóta-
kerfið sætti mikilli gagnrýni innan flokks-
ins en frumkvæði Vestfirðinganna er tví-
mælalaust sterkasta gagnsókn, sem hafín
hefur verið innan Sjálfstæðisflokksins
gegn núverandi kerfí.
I inngangi að tillögum Vestfírðinganna
segir m.a.: „Við setjum hér fram hugmynd-
ir okkar með það að markmiði að sameina
flokkinn um nýja stefnu í sjávarútvegsmál-
um. Stefnu, sem sé í betra samræmi við
grundvallarhugmyndir flokksins um fijálst
framtak, fijálsa samkeppni, einkaeign á
atvinnutækjum, minnkandi ríkisafskipti og
að stétt standi með stétt.
Kvótakerfið er skilgetið afkvæmi for-
ræðishyggjunnar með sama hætti og
haftakerfi það, sem komið var á í krepp-
unni miklu á 4. áratugnum og ber á sér
brennimark sósíalisma og miðstýringar,
sem eiga ekkert skylt við Sjálfstæðisflokk-
inn og stefnu hans. Því er brýnt að taka
upp stefnu, sem samræmist betur megin
stefnu Sjálfstæðisflokksins.“
Morgunblaðið getur ekki annað en fagn-
að þessum orðum frambjóðenda Sjálfstæð-
isflokksins á Vestfjörðum. Árum saman
hefur blaðið haldið uppi harðri baráttu
gegn kvótakerfinu m.a. með þeim rökum,
sem Vestfírðingarnir bera hér fram. Tals-
menn LÍÚ og kvótakerfisins innan Sjálf-
stæðisflokksins hafa haldið því fram, að
með þessum málflutningi hafi Morgun-
blaðið verið að reka erindi Alþýðuflokks
ins, sósíalisma, miðstýringar og einhvers
þaðan af verra. Ætla þeir nú að halda því
fram, að sjálfstæðismenn á Vestfjörðum
séu gengnir í þann hóp?!
Það þarf engum að koma á óvart, að
uppreisnin gegn kvótakerfinu hefjist á
Vestfjörðum en hún á eftir að breiðast út
um landið allt. í greinargerð frambjóðenda
Sjálfstæðisflokksins á Vestfjörðum segir
m.a.: „Flestar byggðir íslands eiga tilveru
sína, vöxt og viðgang undir öflun og
vinnslu sjávarfangs. Leiðin til að hámarka
arð útgerða er að byggðirnar njóti land-
gæða sinna og legu að fiskimiðum. Enginn
úthlutar réttlætinu. Eini rétturinn, sem
menn eiga, er að fá að keppa. Því er æski-
legt að sem fæstar skorður takmarki þá
samkeppni byggðanna.
Núverandi kvótakerfi hefur skekkt sam-
keppnisstöðu byggða með þeim afleiðing-
um, að margar þeirra fá ekki notið nálægð-
ar sinnar við miðin. Þáttur í að rétta hlut
þeirra, sem veikast standa, er að stækka
og auka frelsi til krókaveiða."
Sú lýsing á stöðu byggðanna, sem hér
er vitnað til, er rétt. Óldum saman hafa
Vestfirðir, Suðurnes og Vestmannaeyjar
verið helztu verstöðvar á íslandi. Hvernig
stendur á því, að einmitt þessi byggðarlög
hafa átt mest undir högg að sækja á tím-
um kvótakerfis? Einfaldlega vegna þess,
að kvótakerfíð hefur rænt þessar byggðir
því forskoti, sem þær hafa haft frá því
að land byggðist vegna nálægðar við físki-
miðin. Þess vegna kemur ekki á óvart, að
uppreisnin gegn kvótakerfmu hefjist í ein-
hveiju þessara byggðarlaga. Hið eina, sem
segja má að komi á óvart, er hversu lengi
það hefur tekið Vestfírðinga að hefjast
handa.
Staða fiski-
stofna og
stærð flot-
ans
ALLIR ÍSLEND-
ingar vita, að físki-
stofnarnir við
strendur landsins
hafa veikzt ár frá
ári. í stað þess að
aðlaga físiriskipa-
flotann að minnk-
andi aflamagni hefur flotinn stækkað! í
tillögum Vestfírðinganna kemur fram, að
sóknarmáttur flotans hefur stóraukizt
bæði í rúmlestum og hestöflum. Á árinu
1983 var fiskiskipaflotinn 110.500 rúm-
lestir en á árinu 1994 vár hann um 121.500
rúmlestir. Á árinti 1983 var hann 359
þúsund að hestaflatölu en á árinu 1994
420 þúsund. Til viðbótar hafa á þessu tíma-
bili bætzt 1.400 opnir vélbátar. Hvaða vit
er í kerfí, sem hefur leitt til stóraukins
sóknarmáttar fískiskipaflotans á sama
tíma og fískistofnar-hafa nánast hrunið?
Það þarf engum að koma á óvart þótt laun
séu margfalt lægri á íslandi en í nálægum
löndum, þegar þjóðin liggur undir slíku
fargi offjárfestingar.
Um þetta segir í tillögum Vestfirðing-
anna: „I dag erum við fjær settum mark-
miðum en nokkru sinni fyrr. Frá því að
við hófum fýrst tilraunir til að stjóma
sókn og afla 1976, hefur fiskiskipastofn
landsjns vaxið eins og sést í töflum Fiskifé-
lags íslands. Einnig hafa gífurlegar breyt-
ingar átt sér stað á undanförnum árum í
gerð skipstjórnar- og fískileitartækja svo
og í hönnun og gerð veiðarfæra. Öllum á
því að vera ljóst, að sóknargeta, flotans
hefur vaxið mjög síðustu 19 ár og er í dag
meiri en nokkru sinni. í þessu sambandi
er vísað á nýja skýrslu tæknideildar Fiski-
félags íslands."
Tillögumenn halda því fram, að vísinda-
menn okkar byggi ráðgjöf sína á röngum
tölulegum upplýsingum, sem þeir fái í
hendur. Þetta eru mjög alvarlegar athuga-
semdir en um þetta segja þeir: „Leiða má
sterk rök að því, að hugmyndir manna um
að auka hagkvæmni í þessu kerfl byggjast
í raun á röngum aflatölum, svindli á kerf-
inu og því, að físki sé hent í stórum stíl.
Vísindaleg ráðgjöf er með þessu leidd á
villigötur. Tölur, sem lagðar eru til grund-
vallar vísindalegri ráðgjöf, eru vægast
sagt óáreiðanlegar. Þegar allar skýrslur
um veiðarnar eru ómarktækar, segir það
sig sjálft að mikið af vísindastarfínu er
sett í uppnám... Bæði í Evrópu og Amer-
íku virðast allir sammála um, að skýrslur
um aflatölur eru mjög rangar, hvort sem
um er að ræða einstaklingskvóta, kvóta á
skip eða sameiginlegan heildarkvóta. Þá
er rétt að álykta, að það sama eigi við
um ísland. Flestir eru sammála um, að
núverandi kerfi leiði til þess að físki sé
hent í stórum stíl. Nýleg bandarísk rann-
sókn áætlar að fjórðungi heimsaflans sé
hent.“
Laugardagur 28. janúar

Hverju vilja
þeir breyta?
í STÓRUM DRÁTT-
um byggjast tillög-
ur frambjóðenda
Sj álfstæðisflokks-
ins á Vestfjörðum í
fýrsta lagi á flotastýringu, í öðru lagi á
sóknarstýringu og í þriðja lagi á sjávarút-
vegsgjaldi. Grunnhugmynd þeirra virðist
vera sú, að ná tökum á stærð fískiskipaflot-
ans með því að „setja endurnýjunarstuðla,
sem tryggi að hann minnki“, eins og þeir
komast að orði.
í tillögum þeirra segir: „í núgildandi
lögum um fiskveiðistjóm segir reyndar,
að bætist ný skip í fluuann skuli sambæri-
leg skip hverfa úr flotanum. Þessum lögum
er fýlgt fram með reglugerð, þar sem jafn-
stór brúttóstærð fer úr flotanum og ný-
smíði nemur. Endurnýjunarstuðullinn er
einn á móti einum. Sóknarmáttur flotans
er samt alltaf að aukast eins og að fram-
an greinir. Sérstaklega er þetta áberandi,
þegar um ný vinnsluskip er að ræða. Til
að breyta þessari þróun þurfa lögin að
leyfa yfírstuðla.
Sami stuðull þarf ekki að eiga við um
allan flotann, heldur má flokka flotann
eftir verkefnum hans (loðnuskip, síldarbát-
ar, togarar o.s.frv.) og setja mismunandi
stuðla fyrir hvern flokk. Þeir stuðlar yrðu
ekki óbreytanlegir. Til þess að ná fram
minnkun flotans yrði beitt yfirstuðlum og
ef þörf reyndist á að efla einhvern þátt
flotans mætti beita undirstuðlum (t.d. 1 á
móti 0,5). Við ákvörðun endurnýjunar-
stuðla yrði a.m.k. tekið tillit til stærðar
(í rúmlestum) vélarafls og veiðiaðferðar."
Með því að setja endumýjunarstuðulinn
háan vilja Vestfírðingarnir tryggja að
sóknarmáttur flotans minnki og bæta við:
„Úreldingum verði fram haldið. Auðveldar
verður en ella að fá útgerðina til að axla
þessar byrðar, þar sem auðsætt verður að
úreldingin eykur lífsrými þeirra sem eftir
standa." Síðan vilja þeir taka upp sóknar-
mark í áföngum og segja svo um loka-
markmið: „Sóknargeta flotans verði í sem
beztu samræmi við afrakstursgetu fiski-
stofnanna. Þá er stýringin tiltölulega lítil.
Ákveðin svæði verða alltaf friðuð, stór eða
smá eftir atvikum, sum til langs tíma,
önnur til skamms. Afskipti hins opinbera
með banndögum verða í Iágmarki eða inn-
an við 10% af almanaksári. Gert er ráð
fýrir, að kerfisbreytingin taki 5 til 10 ár
eftir því hversu vel og ákveðið er að henni
staðið."
Tillögumenn fallast á það grundvallarat-
riði, að eðlilegt sé að sjávarútvegurinn
greiði gjald fýrir afnot af sameiginlegri
auðlind þjóðarinnar. Þeir benda á, að lífs-
nauðsynlegt sé að lækka skuldir sjávarút-
vegsins og segja síðan: „Ef tekst á næstu
árum eða áratugum að bægja þessari vá
frá, þannig að skuldastaða atvinnugreinar-
innar verði viðunandi, þ.e. skuldir töluvert
lægri en tekjur, þá er hugsanlegt að setja
á sjávarútvegsgjald. Það yrði þó alltaf að
vera með ákveðnu „öryggisneti". Ekki
kemur til greina að skattleggja þessa
grundvallarstarfsemi þjóðfélagsins þannig
að taprekstur hljótist af. Sjávarútvegsgjald
verður því skilyrðislaust að endurgreiðast
ef heildarafkoma útgerðarinnar í landinu
er neikvæð. Gjaldið verður sem sagt að
vera í samræmi við afkomu útgerðarinnar
í heild og nýtast henni. Því mætti veija
til einhverra eftirtalinna þátta: úreldingar,
þróunarverkefna, vísindastarfs og stjóm-
sýslu í þágu sjávarútvegs.
Þá skiptir sköpum, að gjaldið sé sóknar-
gjald en ekki aflagjald. Þetta má hugsa
sér svona: Gjaldstofninn er húftrygging
skipanna. Skip sem eru eins greiða sama
gjald fyrir sama úthald. Þá greiðir sá hlut-
fallslega minnst sem aflar mest. Þetta
stuðlar enn frekar að því að skipin séu í
eigu og umsjá þeirra, sem bezt kunna á
að halda og séu gerð út frá þeim stöðum,
sem hagkvæmastir eru. Aðeins þannig
hámörkum við raunverulegan arð þjóðar-
innar af öflun sjávarfangs."
^mmmmmm frambjóðend-
Mikikvprt ur Sjálfstæðis-
lVllKllbVert flokksins á Vest-
framlag fjörðum hafa með
tillögum sínum lagt
mikið af mörkum til þess að skapa grund-
völl fyrir málefnalegum umræðum um
breytingar á fiskveiðistjórnuninni. Tals-
menn kvótakerfisins hafa jafnan vísað til
þess, að engar tillögur hafí legið fyrir um
raunhæfan valkost við það kerfí. Þeir hafa
haldið því fram, að fengin reynsla sýni,
að sóknarmark sé ekki raunhæfur valkost-
ur.
Nú hafa forystumenn í sjávarútvegi og
stjómmálum lagt fram tillögur, sem koma
að þessu grandvallarmáli þjóðarinnar úr
nýrri átt, þar sem flotastýring er meginat-
riði í tillögugerðinni og sóknarstýring fylg-
ir í kjölfarið. Jafnframt rétta þeir fram
sáttahönd til þess hluta þjóðarinnar, sem
hefur talið eðlilegt, að þeir, sem nýta sam-
eiginlega auðlind þjóðarinnar allrar, greiði
fyrir það nokkurt gjald. Talsmenn kvóta-
kerfísins geta ekki lengur haldið því fram,
að ekki hafí verið bent á raunhæfan val-
kost.
Umræður um þetta mikla hagsmunamál
þjóðarinnar geta því hafizt á nýjum granni
og er augljóst, að þær hljóta að marka
mjög kosningabaráttuna, sem framundan
er, ekki bara á Vestfjörðum, heldur einnig
á landsvísu. Frambjóðendur Sjálfstæðis-
flokksins á Vestfjörðum eru ekki þeir einu,
sem hafa hafíð umræður um fiskveiði-
stjórnunina. Hin nýja stjórnmálahreyfíng
Jóhönnu Sigurðardóttur hefur lýst and-
stöðu við kvótakeriíð. Alþýðuflokkurinn
hefur frá upphafí krsfizt breytinga á kerf-
inu. En mestu skiptir hvernig umræður
þróast innan Sjálfstaiðisflokksins. Morg-
unblaðið hefur jafnan lýst þeirri skoðun,
að til þess að sátt yrði um þetta mál yrði
málamiðlun að nást innan Sjálfstæðis-
flokksins. Nú liggja tveir kostir á borði
sjálfstæðismanna. Lítið hefur farið fyrir
umræðum um þetta mál innan flokksins
til þessa. Nú verður að gera ráð fyrir, að
þær verði teknar upp af miklum krafti.
Það gengur tæpast að talsmenn flokksins
tali í tvær áttir í kosningabaráttunni.
Umræður um kvótakerfið hafa legið
niðri um skeið. Það er sérstakt fagnaðar-
efni, að þær hafa nú hafízt á nýjan leik.
Þjóðin mun aldrei sætta sig við óbreytt
kerfi til frambúðar. Þeir Einar K. Guð-
fínnsson, Einar Oddur Kristjánsson, Ólafur
Hannibalsson, Guðjón A. Kristjánsson og
aðrir frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins á
Vestfjörðum, sem standa að þessari til-
lögugerð, hafa tekið pólitískt frumkvæði,
sem á eftir að móta mjög stjórnmálaum-
ræður á næstu vikum um land allt auk
þess, að verða Sjálfstæðisflokknum á Vest-
fjörðum mjög til framdráttar í kosninga-
baráttunni, sem framundan er.
Morgunblaðið/Ingólfur Guðmundsson
„Það var tími til
kominn að sterk
öfl innan Sjálf-
stæðisflokksins
risu upp gegn
kvótakerfinu. Það
þarf engum að
koma á óvart, að
sú uppreisn hefj-
ist á Vestfjörðiim.
Fá byggðarlög
hafa orðið jafn
illa úti og Vest-
firðir af völdum
kvótakerfisins.
En þar má einnig
nefna Vest-
mannaeyjar og
Suðurnes.“