Morgunblaðið - 24.05.1995, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 24. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
I
SVAVA FELLS
+ Svava Fells
fæddist að Ási á
Þelamörk 3. okt.
1907. Hún lést í
Landspítalanum 15.
maí sl. Foreldrar
hennar voru hjónin
Stefán H. Eiríksson,
bóndi á Gunnsteins-
stöðum í Langadal
og siðar Refsstöð-
um í Laxárdal, f. 17.
apríl 1872, d. 21.
febr. 1907, og Svan-
fríður Bjarnadóttir,
f. 21. des. 1869, d.
25. júní 1961. Svava
var yngst sjö systkina, sem öll
dóu á undan henni. Þau voru:
Þórunn, er andaðist 1918, 22
ára, ógift, Sigurrós, er andaðist
1947, 49 ára, ógift, Þorbjörg,
er andaðist 1931, 32 ára, gift
Jóhanni Ó. Haraldss. tónskáldi,
Marinó, kennari, f. 7. júní 1901,
d. 3. okt. 1993, kvæntur Guð-
björgu Bergsveinsdóttur, f. 10.
sept. 1905, Eiríkur, kennari, f.
24. ág. 1904, d. 23. nóv. 1993,
kvæntur Laufeyju Sigrúnu
Haraldsd., f. 27. júlí 1907, d.
24. júlí 1957, og Sigríður Anna,
f. 29. sept. 1905, d.
,20. júní 1992, gift
Eyþóri Stefánssyni
tónskáldi, f. 23. jan.
1901. Svava var tví-
gift. Fyrri maður
hennar var Geir
Jónasson. Þau
skildu. Seinni mað-
ur Svövu var Grét-
ar Fells rithöfund-
ur, f. 20. des. 1896,
d. 5. mars 1968.
Þau gengu í hjóna-
band 24. desember
1944. Svava var í
Eiðaskóla 1926-28,
síðan Kennaraskóla Isl. og tók
kennarapróf 1931. Hún kenndi
fyrst í Olafsvík, fór þá á nám-
skeið í Svíþjóð og kynnti sér
nýjungar i kennslu. Kenndi svo
á Akureyri til 1941. Hún starf-
aði á barnaheimilum og lista-
söfnum Einars Jónssonar og
Ásgríms Jónssonar. Aðal-
áhugamál hennar var guðspek-
in. Einnig gekk hún í frímúr-
arareglu.
Svava verður jarðsungin frá
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin kl. 15.00.
HÚN Svava Fells er farin frá okkur
og við sitjum eftir með söknuð í
hjarta og autt sæti sem verður
vandfyllt. Okkur í Guðspekifélaginu
fannst hún alla tíð vera vemdari
okkar. Starf hennar við hlið manns-
ins síns, Grétars Fells, var ómetan-
legt. Hún lét sínar þarfir víkja til
þess að styðja hann, svo hann gæti
miðlað sem flestum af tíma sínum,
speki og kærleika, enda urðu af-
köst hans ótrúlega mikil. Samband
þeirra var einstakt. Þau voru alltaf
eins og ungt nýtrúlofað par, full
af kátínu og hamingju.
Svava bjó alltaf í höll, þó hús-
næðið hefði ekki háa fermetratölu
og borð hennar var alltaf veisluborð
fyrir svo ótal marga, háa sem lága.
Það að setjast til borðs hjá Svövu
og Grétari var ekki bara að setjast
hjá vinum sínum í venjulegan kaffi-
sopa heldur var það athöfn, samfé-
lag, enda litu þau á það sem slíkt.
Þau voru ekki auðug á veraldar-
vísu, en þar fannst mér sannast
tákn hinnar gömlu sögu um brauð-
in fimm og fiskana tvo, að eftir því
sem fleiri neyta, þess meira vérður
afgangs. Ég get ekki látið vera að
segja frá atburði sem lýsir Svövu
vel:
>• Við vomm nágrannar um nokk-
urra ára bil. Svava þá orðin ein og
hafði því góðan tíma til að heim-
sækja vini og nágranna. Hún var
ævinlega aufúsugestur og oft var
spjallað fram á nótt, því við höfðum
um nóg að tala og báðar heldur
kvöldhressar. Hún vildi alltaf ganga
ein heim til sín, leiðin var stutt og
hún taldi öruggt að henni yrði ekk-
ert að meini. Einu sinni þegar hún
Legsteinar Krossar Skildir
Malmsteypan kaplahraunis ttm T Á Li 220 HAFNARFJÖROUR nr.JL.L./\ 121. SfMI 565 1022 FAX 565 1587
Erfidrykkjur
Glæsileg kaffi-
hlaðborð, fallegir
salir og mjög
góð þjónusta.
Upplýsingar
í síma 22322
FLUGLEIDIR
lllím UIULEIDIII
fór heim til sín kl. 3 að nóttu, og
ég fékk ekki að fylgja henni, varð
mér dálítið órótt eftir að hún var
farin. Eftir dágóða stund hringdi
ég til hennar til að fullvissa mig
um að hún væri komin heil heim
til sín en hún svaraði ekki. Þetta
gekk dijúga stund svo ég var farin
að búa mig til að fara til hennar
og athuga hverju þetta sætti, en
reyndi að hringja áður en ég lagði
af stað og svaraði hún þá loks. Þá
fékk ég skýringu hvers vegna hún
svaraði ekki.
Á heimleiðinni slóst í fylgd með
henni drukkinn maður. Hún þekkti
ekki mikið til þeirra aðstæðna, en
vorkenndi svo aumingja manninum,
sem kvartaði um kulda ásamt fleiru,
að hún bauð honum inn til sín upp
á heitt te og brauð, en til öryggis
færði hún honum þetta fram í for-
stofu. Þegar maðurinn var heitur
og mettur varð hún að beita hann
fortölum, svo hann fengist til að
fara aftur út. Þetta tók allt tölu-
verðan tíma. Þess vegna svaraði
hún ekki símanum. í þessu kær-
leiksverki við einn af meðbræðrum
okkar, hvarflaði ekki að henni að
hún lagði sig sjálfa í töluverða
hættu.
Ég get séð fyrir mér þegar Svava
fer ásamt mörgum öðrum upp að
hinu „gullna hliði". Þar verða marg-
ir á ferð og allir hafa poka meðferð-
is þar sem. þeir eru með afrakstur
jarðvistarinnar, þann sem leyfilegt
er að taka með sér. Við hliðið er
skoðað í alla pokana. Innihald
þeirra reynist margvíslegt. í sumum
er ónýtt rusl, jafnvel svartir kola-
molar og brunnin aska. En þegar
skoðað er í pokann hennar Svövu
þá inniheldur hann gersemar og
BLjfíBþú taka að þér
að fæða og klæða
munaðarlaust barn á
Indlandi?
Fyrir aðeins 1450 krónur á mánuði
getur þú gefið nauðstöddu
götubarni fæði, klæði, menntun,
læknishjálp og heimili.
MINNIIMGAR
dýrustu djásn, sem mölur og tyð
fá ekki grandað.
Guð blessi Svövu um alla eilífð.
Hjartans þökk fyrir samferðina.
„Én nú varir trú, von og kærleikur
þetta þrennt, en þeirra er kærleik-
urinn mestur." (Korintubréf 13. v.)
Guðrún Hulda.
En mundu það samt, á mildinnar vegi,
ef mörgu er lyft þar á kærleiks arma,
er þörf á mannvitsins milda degi
með máttuga sól yfír gleði og harma.
(Grétar Fells)
Þar sem góðir menn fara eru
Guðs vegir, þegar við kveðjum syst-
ur okkar og vinkonu Svövu Fells
þá held ég að öll getum við verið
sammála um að hún gekk á guðs
vegum allt sitt líf. Það er ekki auð-
velt verk að lýsa Svövu Fells, svo
einstök kona var hún að allri gerð.
Hún var sannur mannvinur sem
öllum vildi gott gera, ekki síður
þeim sem minna máttu sín og þurftu
á hjálp að halda. Einn ríkasti þátt-
urinn í eðli hennar var gjafmildin,
ég held að hægri hönd hennar hafi
aldrei vitað hvað sú vinstri gaf eða
gerði. Svava gerði sér ljósa grein
fyrir því hvað mannlífið gæti orðið
betra ef allir væru gjöfulir bæði á
veraldleg og ekki síður andleg verð-
mæti öðrum til hjálpar og uppbygg-
ingar. Hún þekkti þann sannleika
að þegar upp er staðið þá á maður-
inn ekkert annað en það seiri hann
hefur gefíð. Það mikilvægasta var
að hún gaf samferðarmönnum sín-
um hlutdeild í sjálfri sér. Návist
hennar var ákaflega hlý og gefandi
og stund með Svövu og smá spjall
lyfti manni yfir amstur og auvirði-
leika hversdagsins.
Hún var víðsýn og fordómalaus
kona sem ræktaði innra líf sitt og
hjálpaði öðrum að hlúa að andlegum
gróðri í sálarlífínu.
Allt sem Svövu var ósjálfrátt og
meðfætt var henni vel gefið, svo
sem kvenlegur glæsileiki, góðir vits-
munir, tigin framkoma og listrænn
andi. Hún ræktaði þá hæfileika,
sem hún hlaut í vöggugjöf, jafnvel
þó að líkaminn væri farinn að sýna
öldrunarmerki síðustu árin þá var
andinn einkennilega vakandi og
fijór til hinstu stundar.
En hver var hún svo þessi kona
sem ég er að leitast við að lýsa?
Ég held ég svari þessari spumingu
með orðum Sigvalda Hjálmarsson-
ar, þegar hann talaði fyrir minni
hennar í 70 ára afmælinu og sagði
þá meðal annars: „Af öllum þeim
konum, sem ég hefí þekkt á lífsleið-
inni, held ég að Svava Fells sé sú
allra besta.“ Þetta lof átti hún skil-
ið. Það kom frá mikilhæfum manni
sem bæði þekkti hana og skildi.
Snemma á lífsleiðinni valdi Svava
leið guðspekinnar í sannleiksleit
sinni. Því félagi vann hún mikið og
ómetanlegt starf, sem aldrei var
fullþakkað, fyrst við hlið manns síns
Grétars Fells, en eftir lát hans hélt
hún þjónustustarfí sínu í þágu Guð-
spekifélagsins áfram alveg fram á
síðustu ár.
Svava gekk í Sam-Frímúrara-
regluna í nóvember 1949 og hefur
því verið starfandi þar í rúmlega
45 ár. Hún gegndi mörgum trún-
aðarstörfum í reglunni og átti sæti
í stjórn hennar hér á landi í mörg
ár. Hún var ákaflega þjónustufús
og lét reglunni í té bæði starfs-
krafta sína og ijármuni, ef hún
hélt að þeirra væri þörf til góðra
málefna. Hugsjónir Sam-Frímúr-
arareglunnar voru henni hjartfólgn-
ar og hún tileinkaði sér þær öðrum
fremur. Með lífi sínu, breytni og
fræðslu var hún okkur reglusystkin-
um sönn fyrirmynd. Hún hafði sér-
stakt lag á að laða það besta fram
úr sálarfylgsnum okkar með jafnað-
argeði sínu, glettni og sannri vin-
áttu, sem við nutum öll, því að hún
gerði sér aldrei mannamun.
Nú þegar Svava Fells er horfín
til hins eilífa austurs höfum við
systkinin í Ósíris misst mikið. Við
kveðjum hana með sárum söknuði
og hjartans þakklæti fyrir öll 20
árin og biðjum henni guðsblessunar
á bjartari Ieiðum.
Guðrún I. Jónsdóttir.
Hún Svava frænka mín er látin.
Ég á henni skuld að gjalda. Þó að
sú skuld verði ekki goldin með fá-
tæklegum kveðjuorðum er nú ekki
annars kostur.
Minning frá bernskudögum
stendur mér ljós fyrir hugarsjónum.
Skömmu fyrir jól komu Skógasyst-
ur tvær í heimsókn til okkar að
Hálsi í Öxnadal. Þær komu færandi
hendi, höfðu meðferðis eitthvert
góðgæti sem okkur bræðrum þótti
mikið nýnæmi. En hitt var þó enn
meira um vert: Þær fluttu með sér
glaðværð og fegurð, sem ég hef
ekki gleymt síðan. Þær báru sólskin
í bæinn svo að lýsti í skammdegis-
myrkrinu. Önnur þeirra var Svava.
Hún hafði verið á tíunda ári þegar
ég fæddist á heimili þeirra í Skóg-
um, en var nú orðin stálpuð stúlka.
Ég hef ekki gleymt því hvað mér
þótti hún falleg í þetta sinn.
Tímar liðu. Foreldrar mínir flutt-
ust í fjarlægt hérað. Ekki gleymd-
um við þó frændfólkinu í Skógum,
en samfundum varð ekki við komið
um langa hríð. Þar kom þó um síð-
ir að fundum okkar bar saman á
ný. Bæði höfðum við þá stofnað
heimili í Reykjavík. Þar er skemmst
frá að segja að áhrif þessara endur-
funda urðu með Iíkum hætti og
fyrr. Ég varð á einhvern hátt heill-
aður af persónutöfrum þessarar
glæsilegu frænku minnar. Við nán-
ari kynni varð mér ljóst að töfrar
Svövu voru ekki einvörðungu
bundnir við fríðleik hennar og
glæsibrag. Þeir voru af allt öðrum
toga en kostir þeir, sem metnir eru
til stiga á verðlaunapalli. Mér finnst
persónuleg áhrif hennar hafí verið
tengd einhvers konar innri fegurð,
andlegum glæsileik, ofar mannleg-
um skilningi.
Svava gerðist handgengin hug-
myndum guðspekinga og starfaði
lengi í samtökum þeirra við hlið
eiginmanns síns, Grétars Fells. Inn-
an þeirra samtaka starfaði deild
sem nefnd var Þjónusturegla. Svava
var um langt skeið lífíð og sálin í
starfí þeirrar deildar. Einn þáttur í
starfi Þjónustureglunnar var að
efna til árlegrar jólagleði fyrir börn.
Svava lét okkur, systkinin, njóta
frændsemi og bauð börnum okkar
þangað um hveija jólahátíð meðan
þau voru á bamsaldri. Og þetta var
ekki nein venjuleg jólatrésskemmt-
un, þetta var stórhátíð, nánast
helgistund. Einu sinni talaði Svava
við börnin um „lifandi ljósið". Ég
man auðvitað ekki hvernig hún
hagaði máli sínu né heldur hvert
var inntak orða hennar. Ég man
það eitt að börnin hlýddu á hug-
fangin. Þannig var Svava. Allt sem
hún gerði virtist einhvern veginn
svo sjálfsagt og eðlilegt, fas hennar
allt og framkoma bjó yfír einhveij-
um dularkrafti, sem fékk aðra til
að hrífast með.
í huga mér er minningin um
Svövu umleikin einhveijum ólýsan-
legum dýrðarljóma. Þannig kom
hún mér líka fyrir sjónir er ég sá
hana síðast fyrir fáum vikum á
sjúkrabeði. Þó að kraftar hennar
væru þá mjög á þrotum breytti það
engu um ásýnd hennar né yfir-
bragð.
Blessuð sé minning hennar.
Kristinn Gíslason.
Kveðja frá íslandssambandi
Sam-Frímúrarareglunnar
Þegar vinir kveðja, leitar hugur-
inn í sjóð minninga og nú þegar
Svava Fells hverfur af hinu jarð-
neska sviði og ég renni í huganum
yfir veg minninga frá liðnum árum,
er sá vegur þakinn blómum sem
hún stráði í umhverfi sitt. Þegar
þeir eru spurðir sem með henni
störfuðu innan reglunnar, hvernig
þeir myndu lýsa henni, eru svörin
á einn veg. Svava geislaði frá sér
hlýju, lítillæti, umburðarlyndi, gleði
og umfram allt kærleika. Þannig
munum við hana. Blóm kærleika
var það sem hún lagði reglunni til,
í sátt og friði starfaði hún og þann-
ig skildi hún við okkur, nú er hún
hverfur á leið til æðri heimkynna.
Það er gæfa hveiju féiagi að
hafa í sínum hópi fólk sem er jafn
fúst til starfa fyrir félag sitt og
Svava var, slík félög eru ríkari en
ella. Vissulega hefur það ekki verið
fyrir tilviljun að hún valdi sér starfs-
vettvang hjá félögum eins og Guð-
spekifélaginu og Sam-Frímúrara-
reglunni. Hugsjón hennar að leggja
sitt af mörkum til að bæta sjálfa
sig og mannlegt umhverfi, fann
vettvang innan Sam-Frímúrara-
reglunnar. Þar semdögð er áhersla
á að efla hið innra líf, eða hina
andlegu hlið félagsmanna. Við slík
verkefni þótti henni gott að starfa
og leiðsögn hennar nutu margir og
kunnu vel að meta. Enda gott hveij-
um þeim sem er á byijunarreit í
sinni andlegu uppbyggingu, að fá
að njóta leiðsagnar persónu jafn
heilsteyptri og Svava var.
Svava Fells gekk til liðs við Sam-
Frímúrararegluna árið 1949. Henni
voru falin trúnaðarstörf á vegum
reglunnar sem hún leysti af hendi
með sinni kunnu vandvirkni og al-
úð. Hún starfaði í aðalstjórn ís-
landssambands reglunnar og þar
sem annars staðar var hún úrræða-
góð, enda kona samvinnu og sátta.
í Listasafni Einars Jónssonar
starfaði Svava um skeið. Þar hefur
hún séð hvemig mikill listamaður
heggur hijúfan stein með hamri og
meitli svo af verður listaverk. Mér
kemur í hug að þessa aðferð hafí
Svava notað táknrænt við að móta
eigin skapgerð. Það var lærdóms-
ríkt að ræða við Svövu um áhuga-
mál hennar og kynnast skoðunum
hennar, sem voru vel mótaðar og
framsettar af umburðarlyndi sem
var stór þáttur í fari hennar. Betra
væri að fleiri ættu slíkt umburðar-
lyndi.
Frá íslandssambandi Sam-Frí-
múrarareglunnar eru hér færðar
þakkir fyrir 46 ára óeigingjarnt
starf, unnið af lítillæti og kærleika.
Ég þakka persónuleg kynni og bið
Guð að blessa minningu hennar.
Krístján Fr. Guðmundsson.
„Kærleikurinn umber allt.“
Þessi orð skrifaði Svava á blað
sem hún skildi eftir. Þar skrifaði
hún einnig nafn prests er hún vildi
láta tala yfír sér látinni, tilgreindi
sálma, tónlistarflutning o.fl. Flutn-
ingur á annað tilvemsvið var henn-
ar lífsskoðun jafn eðlilegur og það
að sofna að kvöldi og vakna að
morgni.
Svava var yngst sjö systkina og
kveður nú síðust þeirra. Móðir
hennar, Svanfríður, missti mann
sinn, Stefán, frá sex börnum og
einu ófæddu. Dóttir fæddist og
hlaut nafnið Stefanía Svava.
Nú fóra í hönd erfið ár ekkjunn-
ar með börnin sjö. Kom þá í ljós
hennar innri styrkur og æðrleysi.
Mágur hennar, Siguijón Árnason í
Ási á Þelamörk, reyndist betri en
enginn er hann bauð henni til sín
með öll börnin. Konan hans, Sig-
rún, systir Svanfríðar, var þá látin
frá tveimur dætrum þeirra. Það
hefír því fjölgað í kotinu er Svan-
fríður kom þar með sex börn og
eitt ófætt. Ung stúlka að nafni Elín
fylgdi Svanfríði. Hún varð síðari
kona Siguijóns. Vorið 1908 losnaði
bærinn Skógar á Þelamörk úr ábúð.
Þangað flutti Svanfríður með börn
sín. Gísli bróðir hennar varð ráðs-
maður á búi systur sinnar og var
það mikils virði í þrengingum þess-
um.
Með guðs hjálp og góðra manna
tókst Svanfríði að koma börnum
sínum til manns eins og sagt var í
þá daga. Fyrir þá sem áhuga hafa
bendi ég á bókina „Móðir mín —
húsfreyjan". Þar skrifa systkinin
Marinó, Eiríkur, Sigríður og Svava
ljúfar minningar og mikinn fróðleik.
Við þann lestur er auðvelt að skilja
farsæld og háleitar hugsjónir barna
Svanfríðar. Þær mæðgur, Svava og
Svanfríður, vora alla tíð mjög sam-
rýndar. Saman önnuðust þær Ingva
Rafn, systurson Svövu. Þorbjörg
móðir hans dó úr berklum áður en
hann náði tveggja ára og aldri og
faðir hans, Jóhann Ó. Haraldsson,
missti heilsuna um tlma.
Svava var við nám í Eiðaskóla
og Kennaraskóla íslands. Snorri
Sigfússon skólastjóri á Akureyri
skrifaði Svövu er hún kenndi á 01-