Morgunblaðið - 24.05.1995, Blaðsíða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 24. MAÍ 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Ragnheiður
Reykdal Hjart-
ardóttir fæddist í
Fremri-Vífilsdal í
Dölum 20. apríl
1918. Hún lést í
Borgarspítalanum
18. maí síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Hjörtur Og-
mundsson og Kristín
Helgadóttir. Hún
var elst þriggja
dætra þeirra. Ragn-
heiður ólst upp við
Breiðafjörðinn, í
Stykkishólmi, um
skeið, en lengst í Álfatröðum í
Hörðudal þar sem foreldrar
hennar áttu bú. Systur hennar
eru Ása og Helga Erla, báðar
búsettar í Reykjavík.
Árið 1962 giftist Ragnheiður
Hannesi Marteinssyni trésmið.
Þau skildu. Ragnheiður eignað-
ist tvö böm; Hjördísi Reykdal
Jónsdóttur, f. 1954, gift Hrólfi
Ólasyni prentara, og Kristin
Hannesson, f. 1962, kvæntur
Ingunni Sveinsdóttur. Barna-
börn Ragnheiðar em sjö.
Útför Ragnheiðar fer fram
frá Langholtskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 18.30.
RAGNA frænka er látin. Ótal minn-
ingar frá liðnum árum koma upp í
hugann þegar sest er niður til að
minnast hennar í fátæklegum orð-
um. Minningar sem einkennast af
takmarkalausri fómfýsi hennar í
garð samferðarmanna í gegnum líf-
ið. Minningar tengdar notalegum
stundum á heimili hennar í gegnum
árin, gjarnan yfir kaffibolla sem síð-
an var hvolft eftir kúnstarinnar regl-
um og Ragna frænka las vo framtíð-
ina úr kaffidreggjunum eins og við
hin lesum texta af bók. Slík var
spádómsgáfan að til voru margir
sem ekki lögðu út í stórframkvæmd-
ir án þess að vera búnir að láta
Rögnu frænku rýna í málin áður.
Svo eru það allar minningamar
um saumakonuna Rögnu frænku og
þær em ófáar. Ragna var nefnilega
annað og meira en venjuleg sauma-
kona, hún var hreinn og klár lista-
maður á því sviði. Ungar stúlkur
allra tíma þurftu að klæðast tisku-
fötum og að sjálfsögðu var þá leitað
til Rögnu frænku, því það kom jú
út á eitt hvort hún vann verkið eða
hátískuhönnuðir í út-
löndum, nema ef vera
skyldi að hennar flíkur
væru vandaðri en
þeirra síðamefndu.
Oftar en ekki var fyrir-
varinn lítill eða enginn,
en aldrei svo skammur
að Ragna frænka skil-
aði ekki verkinu full-
komnu og í tæka tíð.
Verkefnin voru líka
ekki alltaf þau auðveld-
ustu. Tískudrósimar
fengu óframkvæman-
legar hugmyndir í fata-
hönnun, eða svo hefði
verið fyrir alla aðra en Rögnu. Ekk-
ert verkefni á þessu sviði var svo
flókið að hún skiiaði því ekki sam-
kvæmt umbeðnum óskum.
En síðast en ekki síst era það
minningarnar um frænkuna sem
alltaf virtist hafa tíma og þolinmæði
til að hlusta og gefa góð ráð þeirri
sem þetta skrifar þegar hún, á ráð-
villtum unglingsáranum, tók sér
ósjaldan ferð inn í Voga til að trúa
Rögnu frænku fyrir öllum leyndar-
málunum sem gjaman vilja hlaðast
upp hjá fólki á þessum aldri. Ekki
man ég annað en að maður hafi allt-
af haldið léttari í sinni heim á leið
með ráðleggingar og lausnir á öllum
málum í farteskinu frá Rögnu
frænku.
Rögnu er nú víða sárt saknað, en
minningin um einstæða hvunn-
dagshetju lifir um ókomna framtíð
og þakklæti fyrir að hafa fengið að
kynnast slíkri manneskju er mér
ofarlega í huga nú þegar ég og mín
fjölskylda kveðjum hana í dag hinstu
kveðju. Elsku Hjödda mín, Hrólfur,
Raggi, Melkorka og Hrafn Árni,
elsku Kristinn frændi, Ingunn og
dætur, missir okkar allra er mikill
en ykkar þó mestur. Megi minningin
um ástríka móður, tengdamóður og
ömmu styrkja ykkur í sorg ykkar.
Dagmar.
Ragnheiður Reykdal Hjartardóttir
var komin af Dalamönnum og Snæ-
fellingum langt í ættir fram og átti
þannig djúpar rætur í byggðum
Breiðafjarðar. Foreldrar hennar
bjuggu fyrst í Fremri-Vífilsdal, síðan
um skeið í Stykkishólmi, en lengst
áttu þau bú að Álftatröðum í
Hörðudal. Þar ólst hún upp ásamt
systrum sínum, þeim Ásu og Helgu
Erlu. Heimilið í Álftatröðum var
dæmigert íslenskt sveitaheimili hins
gamla tíma. Fjölskyldan bjó þar fyrst
í torfbæ, líkt og forfeðurnir höfðu
gert um aldir, en árið 1939 reisti
Hjörtur myndarlegt tvílyft steinhús
sem stendur enn. Stökkið úr fortíð-
inni inn í nútímann var stórt, úr
torfbænum yfir í steinsteypt hús, frá
orfinu og hrífunni yfir á vélaöld.
Ragna, eins og hún var jafnan
nefnd, reyndist snemma liðtæk við
búskapinn, var tápmikil og rösk til
allra verka. Þegar fram liðu stundir
gekk hún í Reykholtsskóla. Það var
veturinn 1936-37. Hjörtur, faðir
hennar, flutti hana þangað á hestum
um Bröttubrekku og sótti hana á
sama hátt í jólafrí. Skólagangan var
harðsótt á þessum áram. Að lokinni
dvölinni í Reykholti á leiðin til
Reykjavíkur. Þar hóf hún nám í
kjólasaumi árið 1938. Kreppan var
enn á öllum sviðum atvinnulífs, en
nú var stutt í breytta tíma. í stríðs-
byijun var vinna næg fyrir hveija
starfsfúsa hönd og verkefnin hlóðust
á hina ungu kjóladömu. Næstu tvo
áratugina vann hún á ýmsum af
hinum mörgu saumastofum sem risu
á þessum árum og rak um skeið
eigin stofu í félagi við aðra konu.
Árið 1954 eignaðist hún dóttur
sína, Hjördísi. Þá urðu mikil straum-
hvörf í lífi hennar. Nú helgaði hún
það dóttur sinni af slíkri fórnfýsi að
mér er það enn mjög minnisstætt,
en um þessar mundir kynntist ég
Rögnu fyrst. Þær mæðgur bjuggu
þá á Njálsgötu ásamt systurinni
Helgu Erlu, sem hafði nýlokið
kvennaskólanámi og hafið störf í
Búnaðarbankanum. Þarna kynntist
ég konu minni Erlu og síðan þá
hafa kynni okkar Rögnu staðið órof-
in. Eftir að dóttirin fæddist tók hún
saumaskapinn heim, en fór eftir sem
áður jafnan vestur í Dali á sumrum
og rétti foreldrum sínum hjálpar-
hönd. Eftir að þau Ragna og Hann-
es skildu stundaði hún ýmis störf til
þess að framfleyta heimili sínu og
bama sinna. Elsta barnabarn henn-
ar, Ragnar, er að mestu leyti er al-
inn upp hjá ömmu sinni.
Nokkru áður en Ragna lauk störf-
um hafði hún eignast litla íbúð í
Breiðholti, við Strandasel. Þar leið
Rögnu vel, og þó hún væri slitin af
of mikilli vinnu studdi hún enn við
dóttursoninn Ragnar. Hann var
mjög kær ömmu sinni og bjó þar
um hríð hjá henni. íbúðin var að
vísu þröng en í hjartanu var nægi-
legt rúm enn sem fýrr. Þar var
bæði hátt til lofts og vítt til veggja.
Það myndast tómarúm í lífi manns
þegar sá hverfur á braut sem þar
hefur átt fast og öraggt sæti langa
tíð. Fyrst þá, þegar staðið er frammi
fyrir þeirri staðreynd, skynjar maður
stærð þess rúms sem sú manneskja
skipaði. Þannig var það sem Rögnu
í mínum huga. Þegar hún svo
skyndilega er ekki lengur með okkur
verður manni á svipstundu ljóst hve
mikils virði hún var okkur öllum.
Auðvitað vissum við það áður, en
samt er það svo að á slíkri stundu
stendur fortíðin allt í einu ljóslifandi
fyrir hugskotssjónum. Minningarnar
sækja að og renna hjá líkt og mynd-
ir á tjaldi. Hjálpsemin og hófsemin,
umhyggjan fyrir öðram, skeytingar-
leysið um eigin hag, viljinn til þess
að gefa sinn síðasta eyri þeim sem
hún unni og vildi hjálpa. Állt rifjast
þetta upp og maður fyllist aðdáun
og þakklæti, kemst kannski skrefi
nær skilningi á því að sælla sé að
gefa en þiggja. Finnur til smæðar
sinnar frammi fyrir slíkum hetjum
hversdagslífsins, sem vafalaust era
víða til en bera verðleika sína eðli-
lega ekki á torg. Þannig fannst mér
Ragna vera, og þeir eru ófáir sem
nutu þessara aðdáunarverðu eigin-
leika hennar. Ég varð þess oft var
að hún átti víða hauk í horni. Henni
tókst oft með fordæmi sínu að laða
fram bestu kosti í fari manna. Nú
þegar leiðir skilja leitar þetta allt í
hugann.
Við Erla munum um ókomin ár
minnast hennar með söknuði og
þakklæti fyrir allt sem hún gerði
fyrir okkur. Ég þakka traustið og
tryggðina sem hún sýndi mér allt
frá fyrstu kynnum. Megi líf hennar
var okkur hvatning til þess að þroska
ýmsa þá eiginleika sem eru þegar
allt kemur til alls eftirsóknarverðast-
ir í þessari jarðvist.
Gunnar Jónsson.
„í veröld sem snýst um dauða
hluti og tilbúin lífsgæði þar sem við
njótum ekki lengur þess smáa heldur
metum lífið í samhengi peninganna
og kapphlaupsins, eru ómetanleg
forréttindi að fá að vera samferða
því fólki sem kosið hefur að elska
lífið sjálft í allri sinni dýrð, staldra
daglega við og þakka það sem al-
mættið hefur boðið upp á. Það eru
forréttindi að vera samferða þeim
sem heilsa hveijum degi af virðingu,
æðruleysi og nægjusemi, láta fórn-
fýsi og hjálpsemi stýra öllum sínum
gerðum. Þannig var móðursystir
mín, Ragnheiður Hjartardóttir, eins
og heil hjálparstofnun sem allir gátu
leitað til með vandkvæði sín, andleg
og veraldleg.
Kynslóðabilið hvarf í návist
frænku minnar og lagaði hún sig
fordómalaust að aðstæðum allra
þeirra sem til hennar leituðu. Vin-
áttuböndin voru sterk og hún fylgd-
ist vel með fólkinu sínu. Þannig átti
ég ekki aðeins góða móðursystur í
Rögnu heldur einnig trausta vin-
konu. Dætur mínar leit hún á sem
ömmubörnin sín og mun ég gæta
þess að þær varðveiti í minningunni
þá miklu mannkosti sem Ragna
frænka hafði að geyma. Ófáar
ánægjustundir áttum við saman á
hlýlegu heimili hennar og þeir voru
margir sem lögðu þangað leið sína.
Þar var Ragna með faðminn út-
breiddan í dyranum, heitt á könn-
unni, góð ráð og saumavélina á borð-
inu. Þótt verkefnin væra mörg í
saumaskapnum. lagði hún oft hart
að sér til þess að hennar nánustu
skörtuðu glæsilegum flíkum hennar.
Þannig sat hún við sauma fram á
næt.ur til þess að klára fermingar-
kjólinn, stúdentskjólinn og dragtina,
ballkjóla og síðar litlu barnafötin,
listaverk sem eru fjársjóður minn frá
Rögnu frænku. Saumaskapurinn var
hennar ævistarf og þeir eru margir
sem geyma verk hennar, því aldrei
neitaði hún þeim sem til hennar leit-
uðu þótt fyrirvarinn væri oft stutt-
ur. Handverksmaður og listamaður
var frænka mín með sauma sína og
nokkrar kynslóðir stúlkna hafa spók-
að sig á glæstum dansleikjum í kjól-
unum hennar, allt frá því á stríðsár-
unum.
Ósjaldan las hún í bollana að loknu
kaffispjalli, sá í þeim námsárangur,
utanlandsferðir, prinsa á hvítum
hestum, atvinnutækifæri, börn og
bjarta framtíð. Magnað þótti okkur
frænkunum hversu næm hún var á
okkar aðstæður, enda var henni
gefm sú náðargáfa í vöggugjöf að
skynja æðri krafta og ósýnilega sem
umlykja okkur í daglegu lífí. Ragna
var náttúrubarn og krafðist ekki
íburðar og umgjarðar, en hennar
umgjörð var sú glæstasta, ísland í
öllu sínu veldi, náttúran sjálf. Þann-
ig hafði hún aldrei áhuga á að ferð-
ast til útlandfa, sagði það ekki þjóna
neinum tilgangi þar sem hún væri
svo lánsöm að eiga landið sitt. Stutt
dagsferð á Þingvöll var hennar ævin-
týrareisa, hún leit eftir því smáa sem
okkur yfírsést svo oft, en er í raun
lífsins litlu kraftaverk. Við frænk-
urnar sögðum stundum í gamni að
þar færu daladrottningarnar þegar
Ragna og aðrar dalakonur komu
saman. En Ragna var sannkölluð
daladrottning og í hennar ríki var
rúm fyrir alla. Hún var fædd í litlum
torfbæ inn á milli fjalla í Dölum á
fyrsta sumardegi þegar lóan syngur
dirrindí, vorsólin vermir og kvöldroð-
inn gyllir Vífilsdalinn. Kvöldið sem
hún kvaddi okkur söng heiðlóan líka
dýrðin, dýrðin og nóttin var björt
og stillt.
Ég þakka dýrmætar lífsins lexíur
sem frænka mín lagði mér til í vega-
nesti. Ég þakka traustri vinkonu
ógleymanlegar stundir og kveð góð-
an og göfuga manneskju með trega
og söknuði. Brosið, hlýja faðmlagið,
létta lundin og ljúfar minningar ylja
áfram um ókomna tíð.
Enginn veit hvenær kallið kemur
og því er ástvinamissir ætíð jafn
óvæntur, sorgin og söknuðuriiin
mikill. Heimsóknir, kaffí á Borginni
og Þingvallaferðir sem ráðgerðar
voru verða að bíða betri tíma. Ég
er þó sannfærð um að saman munum
við einhvemtímann sitja á Borginni
eða í grænum lundi þjóðgarðsins og
njóta kyrrðar og fegurðar vorsins á
ný-
Móðir okkar, t
HERMANNÍA MARKÚSDÓTTIR,
andaðist 19. maí að Kumbaravogi, Stokkseyri.
Árni B. Jóhannsson,
Hlín Schlenbaker,
Krístín A. Karlsdóttir.
t
Maðurinn minn, faðir, tengdafaðir og afi,
JÓHANNES JÓNSSON
bóndi á Geitabergi,
verður jarðsunginn frá Hallgrímskirkju í Saurbæ föstudaginn
26. maí kl. 14.00.
Erna Jónsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Ástkær móðir mín, amma og langamma,
GUÐRÚN GUÐLAUGSDÓTTIR,
verður jarðsungin frá Fossvogskapellu föstudaginn 26. maí kl.
17.00.
Helga Tómasdóttir Slerdahl,
Tómas Slardahl,
Kristina Slerdahl,
Charlotte Slardahl.
RAGNHEIÐUR
REYKDAL
HJARTARDÓTTIR
Elsku Hjödda, Diddi og Raggi, ég
votta ykkur og fjölskyldum ykkar
dýpstu samúð og vona að hlýjar
minningar styrki ykkur í sorginni.
Hver minning er dýrmæt perla
að liðnum lífsins degi
hin Ijúfu og hljóðu kynni
af alhug þökkum vér
þinn kærleikur í verki var gjöf
sem gleymist eigi
og gæfa var það öllum
sem fengu að kynnast þér.
(Davið Stefánsson)
Guð blessi Rögnu frænku mína.
Kristín Helga Gunnarsdóttir.
Mig langar til að skrifa nokkur
kveðjuorð um fyrrum mágkonu
mína, Ragnheiði R. Hjartardóttur,
sem nú er gengin til hinstu hvíldar.
Hún lést á Sjúkrahúsi Borgarspítal-
ans 18. þ.m. eftir skemma legu.
Ragna, eins og hún var tíðast
kölluð, var Dalakona, fædd í Fremri
Vífilsdal, Hörðudal, fluttist kornung
með foreldram sínum til Stykkis-
hólms, Hirti Ögmundssyni og frú
Kristínu Helgadóttur, sem þar
bjuggu um nokkurt árabil. Fjölskyld-
an fluttist svo að nýju í Dalina, þessu
sinni að Álftatröðum, Hörðudal, þar
sem þau ráku bú um áratuga skeið.
Tvær dætur bættust í hópinn, Ása
og^Helga Erla.
í Stykkishólmi kynntist ég fjöl-
skyldunni, enda var ég fæddur þar
og uppalinn. Hjörtur, síðar tengda-
faðir minn, kenndi mér að stafa og
lesa, nema þegar elskuleg kona
hans, Kristín, leysti hann af hólmi.
Ragna gekk í Reykholtsskóla,
lærði síðar saumaskap, sem hún
stundaði alla ævi með snilldarbragði
fagmennskunnar. Sá hún fyrir sér
og sínum alla tíð með óbilandi dugn-
aði. Eignaðist hún dóttur, Hjördísi
R. Jónsdóttur, sem varð kunn kaup-
kona í höfuðborginni. Jafnframt með
eiginmanni sínum Hannesi H. Mar-
teinssyni son, Kristin að nafni, bak-
ara í Neskaupstað.
Ragna var kona rausnar og reisn-
ar. Hún var hrein og bein til orðs
og æðis. Aliir vinir og góðkunningjar
sakna hennar. Megi hún njóta sam-
vistar með ástríkum foreldrum og
skyldmennum á nýju tilverustigi.
Magni Guðmundsson.
í nokkram fátæklegum orðum
langar mig að minnast nágranna-
konu minnar og góðrar vinkonu
Ragnheiðar Hjartardóttur, sem svo
skyndilega var kölluð héðan burt.
í átta ár bjuggum við Ragna í
sama stigagangi og var samgangur
mikill okkar á milli. Allan þann tíma
brá aldrei skugga á vináttu okkar,
þrátt fyrir mikinn aldursmun og ólík-
an bakgrann var Ragna ætíð sem
ein úr íjölskyldunni.
Frá þessum tíma er margs að
minnast. Það sem hins vegar stendur
upp úr er hjálpsemi hennar í minn
garð, en óbeðin annaðist hún Agnar
son minn þegar hann kom heim úr
skólanum á meðan ég var enn við
vinnu mína. Alltaf átti hann visst
athvarf hjá Rögnu og því var hún í
hans augum sem amma. Fyrir þetta
og svo margt annað er ég Rögnu
þakklát. Ég veit þó að henni fannst
svona nokkuð hið mesta lítilræði og
reyndar alveg sjálfsagt, enda leið
Rögnu best þegar hún gat rétt öðr-
um hjálparhönd. Hjálpsemi var henni
í blóð borin.
Það er ekkert eðlilegra en að göm-
ul kona leggi höfuðið á koddann og
deyi. Samt finnst mér tilveran tóm-
leg án Rögnu og því er söknuður
minn mikill. Létt bank hennar á
hurð mína mun aldrei heyrast aftur
og ekki verða kaffísopar okkar á
annarri hæðinni í Strandseli 5 fleiri.
Þó að þetta séu lítil atriði í vinskap
okkar þá skilja þau eftir sig stór
skörð og eru jafnvel mikilvægari nú
en þau virtust áður.
Áð lokum vil ég þakka kærri vin-
konu fyrir samfylgdina og þær minn-
ingar sem hún skilur eftir hjá mér.
Við söknum Rögnu öll og því mun
minning hennar lifa með okkur um
ókomin ár.
Guð blessi minningu Rögnu
minnar.
Erna Guðjónsdóttir og börn.