Morgunblaðið - 24.05.1995, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
SJÓNARHORN
MIÐVIKUDAGUR 24. MAÍ1995 37
Leyndardómar
blómagarðsins
Fallegar jurtir með litríkum blómum og lauf-
skrúði eru mikið augnayndi. Margar þessar
jurtir innihalda efni og efnasambönd sem
fólk hefur nýtt sér til hressingar og heilsubót-
ar í aldaraðir. Margrét Þorvaldsdóttir býður
lesendum í könnunarferð um blómagarðinn.
IBLÓMAGARÐINUM er reynd-
ar ekki allt sem sýnist, þar
leynast líka fallegar jurtir sem
geta verið eitraðar. Fólki er ráð-
lagt að fara varlega í að nýta jurt-
ir til heilsubótar nema kynna sér
þær vel áður og leita skilyrðislaust
upplýsingar hjá jurtasérfræðing-
um ef vafi leikur á réttri grein-
ingu. Slíkar jurtir eru að sjálf-
sögðu skaðlausar nema þær séu
teknar inn í seyði eða á annan
hátt, eða að börn nái að setja þær
upp í sig.
Græðandi jurtir
Af áhugaverðum heilnæmum
skrautjurtum í garðinum má m.a.
nefna maríustakk, ljónslappa,
burnirót, vallhumal, fjalldalafífil,
garðabrúðu og skjaldfléttu
(nasturtium). Hér fylgja nokkrir
fróðleiksmolar lesendum til gagns
og ánægju.
Maríustakkur og ljónslappi eru
sömu ættar og vaxa villt um allt
land. Græðandi eiginleikar maríu-
stakks hafa verið enduruppgötv-
aðir á síðustu árum. Hann var
notaður m.a. til að græða sár
bæði útvortis og innvortis. í grasa-
lækningum var hann notaður til
að draga úr miklum blæðingum,
millitíðablæðingum og tíðaverkjum
og hefur því verið kallaður kvenna-
jurt.
Ljónslappi er einnig styrkjandi
og því talinn góður við niður-
gangi, blóðlátum, hæsi og bólgu í
munni og hálsi og var jurtin því
einnig nefnt kverkagras.
Vallhumall er sögð ein fjölhæf-
asta lækningajurtin og voru blóm
og blómastofn aðallega notuð til
lækninga. Jurtin er sögð innhalda
efni sem eru bakteríudrepandi,
styrkjandi, krampaeyðandi ogþótti
jurtin því góð við krampa og verkj-
um og háum blóðþrýstingi. Einnig
var unnið smyrsl úr blómunum og
þóttu þau góð við
að græða þrálát
sár. Aður var seyði
af vallhumli notað
í andlitsbað, hann
var talinn eyða
hrukkum.
Bumirót er einn-
ig nefnd blóðrót og
höfuðrót og gefa
heitin til kynna
verkun rótar jurt-
arinnar. Seyði af
rótinni er sagt
styrkjandi og varn-
ar rotnun. Því var
holdsveikum ráð-
lagt að nota jurtina
fyrr á öldum.
Burnirót þykir góð
við bólgum og sær-
indum í meltingar-
vegi, niðurgangi og
blóðsótt og særind-
um í munni. Einnig
var það trú manna
að seyði af jurtinni
yki hárvöxt væri
það borið í hár
kvölds og morgna
þannig að hár-
svörðurinn yrði
rakur.
Fjalldalfífill sýn-
ir að fólk fyrr á öld-
um hefur haft ráð
við hvers kyns kvill-
um. Jurtin er ekki
aðeins sögð ly-
staukandi, góð við
lélegri meltingu og
styrkjandi eftir
langvarandi veik-
indi og lungnakvef,
það var trú manna
að með því að tyggja rætur fjalld-
alafífils væri hægt að festa tennur
og styrkja tannholdið.
Garðabrúða var talin góð við
sjóndepru og þótti þá gott að taka
í nef duft rótarinn-
ar og þvo augun úr
rótarseyði. Úr jurt-
inni eru unnin ró-
andi lyf.
Skjaidflétta: Af
erlendum áhuga-
verðum sumar-
blómum, sem mikið
eru ræktuð hér
vegna blómskrúðs,
er skjaldfléttan.
Þessi íjölhæfa jurt
var fyrst flutt til
Spánar frá Perú á
17, öld, hún barst
til annarra landa
Evrópu á 18. öld og
var fljótlega vinsæl
skrautjurt. Það var
ekki fyrr en síðar
að lyfjaáhrif jurtar-
innar voru upp-
götvuð. í fræum
skjaldfléttu eru
sýkladrepandi efni
sem eru sögð
áhrifamikil gegn
staphylokokkum,
streptokokkum,
salmonellu og öðr-
um erfiðum sýking-
um. Laufblöðin,
sem einnig inni-
halda sýkladrep-
andi efni, C-vítamín
og jám, gefa sterkt
sinnepsbragð séu
þau látin í salat.
Kryddjurtir
áhrifaríkar
skordýrafælur í
matjurtagarði
Skjaldfléttan er
einnig sögð kjörin hliðarjurt með
káli eins og hvítkáli í matjurtagarð-
inum vegna þess að hún heldur
skorkvikindum frá kálinu og laðar
samt til sín litlar flugur sem sækja
Maríustakkur
í kálið. Svipaða eiginleika hafa
margar aðrar ki-yddtegundir sem
hér vaxa í görðum eins og eins og
mynta, dill og graslaukur, en hann
er einnig sagður hindra að svartir
blettir komi á rósir.
Eitraðar garðjurtir
Eitraðar jurtir er einnig að finna
í blómagarðinum. Ein slík jurt er
fingurbjargarblóm, sem mjög fal-
leg garðjurt. í laufí fingurbjargar-
blóma eru m.a. glycosíðar, úr þeim
eru einangruð mikilvæg hjartalyf.
Þessi jurt getur einnig valdið slæm-
um eitureinkennum og jafnvel
dauða. Jurtin er mjög mikilvæg
fyrir lyfjaiðnaðinn sem lætur
rækta hana á sérstökum ökrum.
Dalalilja er vinsæl skuggþolin
jurt sem einnig er í flokki eitraðra
jurta. Hún inniheldur einnig
glycosíða sem hafa svipuð áhrif
og í fingurbjargarblómi en ekki
jafn sterk. Ávextir plöntunnar, sem
eru girnileg rauð lítil ber, geta
valdið lömun og öndunarerfiðleik-
um. Því er nauðsynlegt að leita
strax til læknis ef barn hefur borð-
að ber dalalilju.
Af öðrum jurtum sem ekki falla
í flokk heilnæmra jurta er hin sí-
græna bergflétta, burkni og svo
venusvagn sem „The Illustrated
Encyclopedia of Herbs“ segir að
sé hættulegasta jurt á Bretlandi,
(hún inniheldur taugaeitur), allir
hlutar jurtarinnar eru sagðir eitr-
aðir og getur jafnvel verið hættu-
legt að anda að sér ilmi jurtarinn-
ar. Trúlega getur venusvagn verið
jafn hættuleg hér.
Aðrar heimildir eru íslenskar
lækninga- og drykkjaijurtir, New
age Herbalist, Islenskar lækninga-
jurtir söfnun þeirra, notkun og
áhrif og Flóra Islands og Norður-
Evrópu.
í næsta þættir verða kannaðir
töfrar kryddhillunnar.
StADAUGL YSINGAR
Tilkynning um lokun
Skrifstofa og söludeild okkar á Hesthálsi 2-4
verða lokaðar föstudaginn 26. maí.

Uppboð
Framhaldsuppboö á eftirtöldum
fasteignum verður háö á þeim sjáifum sem hér segir:
1. Hafna/braut 18, Hólmavík , þinglýst eign Ragnars Ölvers Ragnars-
sonar eftir kröfu Innheimtumanns ríkissjóðs, miðvikudaginn 30.
maí nk. kl. 10.00.
2. M/b Kristín ST-61, skn. 6796, þinglýst eign Erlings Brim Ingimund-
arsonar, eftir kröfu Innheimtumanns ríkissjóðs, miðvikudaginn
30. maí nk. kl. 11.00.
Sýslumaðurinn á Hólmavík.
Ca 60 m2 húsnæði
á jarðhæð í Hafnarfirði til sölu. Hentugt t.d.
fyrir iðnaðarmenn. Innkeyrsludyr baka til.
Verð 2,2 millj. Ekkert áhvílandi.
Hraunhamar, s. 654511.
(Leiga kæmi til greina, sími 45545).
Það er kominn 17. júní...
Ekki alveg, en við byrjum í dag að taka á
móti umsóknum um sölubása laugardaginn
17. júní, en þá verður sannkölluð hátíðar-
stemmning í Kolaportinu. Verð sölubása
verður hærra þennan dag en venjulega eða
3.800 krónur auk vsk.
Áhugasamir aðilar eru beðnir að hafa sam-
band við skrifstofu Kolaportsins í síma
562-5030 og tilgreina hvaða vörur eða þjón-
ustu þeir ætla að bjóða. Kolaportið áskilur
sér rétt til að hafna umsóknum um þátttöku
þennan dag en ætlast er til að valdir umsækj-
endur staðfesti þátttöku með fyrirfram-
greiðslu.
KOIA PORTIÐ
MonKaÐstOftr
NA UÐUNGARSALA
Uppboð
Uppboð munu byrja á skrifstofu embættisins að Hafnarbraut 25,
Hólmavík, sem hór segir á eftirtöldum eignum.
1. Víkurtón 3. Hólmavík, þinglýst eign Sigurðar K. Friðrikssonar, eft-
ir kröfu Innheimtustofnunar sveitarfélaga, miðvikudaginn 30. maí
nk. kl. 10.00.
2. M/b Sæbjörg ST-7, skn. 0554, þinglýst eign Höfðavlkur hf. Hólma-
vík að kröfu Framkvæmdasjóðs íslands, miðvikudaginn 30. maí
nk. kl. 10.00.
Sýslumaðurinn á Hólmavík.
SlttÖ auglýsmgor
Framvegis verða samkomur [
Hveragerðiskirkju á hverjum
miðvikudegi kl. 16.
Allir velkomnir.
Kirkja Frjálshyggjumanna.
Eggert E. Laxdal.
Hvítasunnukirkjan
Fíladelfía
Skrefið kl. 18.00 fyrir 10 - 12 ára
krakka. Almenn samkoma kl.
20.30, ræðumaður Carter Wood.
Allir hjartanlega velkomnir.
Aðalfundur
skíðadeildar
KR
verður haldinn þriðjudaginn 30.
maí nk. kl. 20.30 í félagsheimili
KR við Frostaskjól.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundar-
störf samkvæmt lögum félagsins.
Stjórnin.
®SAMBAND (SLENZKRA
' KRISTNIBOÐSFÉLAGA
Háaleitisbraut 58-60
Samkoma í kvöld kl. 20.30 í
Kristniboðssalnum. Ræðumað-
ur: Benedikt Arnkelsson.
Allir velkomnir.
Mlölun
Skyggnilýsingafundur
Skyggnilýsinga-
fundur verður
haldinn í kvöld kl.
20.30 stundvís-
lega þar sem
Ragnheiður Ól-
afsdóttir, teikni-
miðill, teiknar
leiðbeinendur og
Anna Carla Ingva-
dóttir, sambands-
miðill, lýsir og
segir frá þeim.
Miðar seldir við
innganginn.
kl. 19.30.
Allir velkomnir meðan húsrúm
leyfir.
Pýramídinn,
Dugguvogi 2,
símar 88 1415 og
88 2526.
Hörgshlíð 12
Bænastund í kvöld kl. 20.00.
FERÐAFÉLAG
ÍSLANDS
VIÖRKINNI 6 ■ SÍMI 682533
Fimmtudagur 25. maí kl. 13
Náttúruminjagangan 6.
áfangi
Kaldársel - Vatnsskarð
Fróðleg og skemmtileg ganga
með Undirhlíðum i fylgd Sig-
mundar Einarssonar jarðfræð-
ings. M.a. skoöaðar eldstöðvar
frá sögulegum tima. Verið með
í þeim áföngum sem eftireru.
I náttúruminjagöngunni sem far-
in er i tilefni náttúruverndarárs
Evrópu eru þátttakendur komnir
á sjötta hundrað. Verð 700 kr.,
frítt f. börn með fullorðnum.
Brottför frá BSÍ, austanmegin,
(og Mörkinni 6).
Göngudagur Ferðafélagsins
verður sunnudaginn 28. maí.
Ferðir kl. 10.30 og kl. 13.00.
Myndakvöld með ferðakynn-
ingu verður þriðjudagskvöldið
30. maí kl. 20.30. íslandsferðir
fyrir hlé og Grænland eftir hlé.
Nánar auglýst um helgina.
Fjölmennið.
Ferðafélag Islands.
Húsið opnað
FERÐAFÉLAG
ÍSLANDS
Miðvikudagskvöld 24. maí
kl. 20.00.
Kvöldganga í Blikastaðakró.
Auðveld strandganga frá Eiði í
Blikastaðakró. Þetta svæði er á
náttúruminjaskrá. Verð 500,- kr.
frítt f. börn m. fullorðnum. Brott-
för frá BSÍ, austanmegin (og
Mörkinni 6).
Helgarferðir 26.-28. maí
1. Eyjafjallajökull-Seljavalla-
laug. Gengið yfir jökulinn.
2. Þórsmörk-Langidalur. Gist f
Skagfjörðsskála.
Fjölbreyttar hvítasunnu-
ferðir 2.-5. maí
Brottför föstudag kl. 20. 1.
Snæfellsnes-Snæfelisjökull.
Gist að Görðum. 2. Öræfajök-
ull-Skaftafell. Fá sæti laus. 3.
Öræfi-Skaftafell. Gist að Hofi.
4. Aðalvík, göngu- og skíðaferð.
Gist að Látrum.
Brottför laugardag kl. 08.00. 1.
Þórsmörk-Langidalur, fjölskyl-
duferð. 2. fimmvörðuháls-
Þórsmörk. Gist í Skagfjörös-
skála. 3. Tindfjöll. Pantið tíman-
lega.
Ferðafélag íslands.