Morgunblaðið - 25.06.1995, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SUNNUDAGUR 25. JÚNÍ 1995 29
FANNEY
JÓNSDÓTTIR
+ Fanney Jóns-
dóttir var fædd
að Árbæ á Tjörnesi
11. október 1907.
Hún lést í hjúkr-
unarheimilinu Seli
á Akureyri 16. júní
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
hjónin Jón Jakobs-
son og Sigurlaug
Jóhannesdóttir.
Þeim varð fjögurra
barna auðið, Jó-
hannesar, Jakobs,
Kristínar og Fann-
eyjar. Kristín er nú
ein á lífi þeirra
systkina, níræð að aldri.
Fanney verður jarðsungin á
mánudag frá Glerárkirkju og
hefst athöfnin kl. 13.30.
í DAG kveðjum við elskulega
frænku Fanneyju Jónsdóttur.
Mínar fyrstu minningar eru jafn
tengdar henni, sem foreldrum mín-
um og uppvexti. Hún hafði ráðist
til föðurforeldra minna árið 1932
til að létta undir með ömmu minni,
sem hafði um stórt og vinmargt
heimili að sjá. Þar ílentist hún upp
frá því og var sem ein af fjölskyld-
unni. Þeirra heimili stóð á Bjarma-
stíg 11 á Akureyri og foreldra
minna í næsta húsi nr. 9 við sömu
götu, og lágu lóðimar saman. Það
notaði sér auðvitað lítil stúlka, sem
vissi að besti kokkur og bakari var
hún Fanney sem ævinlega opnaði
gluggan á eldhúsinu, dró frá
flugnanetið og gaf stelpufrekjunni
allt það besta sem hún átti til, þeg-
ar hún settist við gluggan hennar
og kallaði — Fanney mín ertu
þama? Svarið var æ, æ, eymingin
minn ertu þama? — Ertu nú svöng?
Já-já, svaraði ég og vissi að það
dugði til að ná hinu allra besta af
því sem til var á heimilinu og þarna
út um gluggann fékk ég það sem
ég vildi; nýbakaðar pönnjukökur,
vöfflur og ilmandi flatkökur. Það
þýddi að ég snerti varla mat í föður-
húsum. Þótti það furðulegt að barn-
ið vildi ekki borða heima hjá sér á
matmálstímum, því ekki létbarn-
unginn á sjá holdafarslega. Á end-
anum komst upp um mig vegna
árvekni föðursystur minnar, Sigur-
veigar, sem fátt lét framhjá sér
fara er okkur systkinin varðaði, því
hún hafði haft gmn um hvað ég
hafði fyrir stafni, og sagði við
mömmu: Stelpan situr endalaust við
gluggann hjá henni Fanneyju og
sníkir. Þannig var hún Fanney mín
hugsandi dag og nótt um okkur
öll, velferð okkar í hvívetna, hvern-
ig okkur liði, og að við hefðum það
sem allra best; þá fýrst var hún
ánægð.
Eftir að við fluttum frá Akureyri
og samvemstundurnar urðu færri,
minnkaði ekki áhugi hennar á því
hvað við systkinin hefðum fyrir
stafni; hún fylgdist með öllum okk-
ar börnum, sem era ekki færri en
18 og naut þess að fá fréttir af
öllum sem oftast.
Eftir fráfall afa míns árið 1968
ákváðu þær frænkurnar að fá sér
hentugra húsnæði og keyptu fallegt
raðhús í Lönguhlíð 5h, þar sem
heimili þeirra hefur staðið æ síðan.
Ekki hefur gestum fækkað hjá þeim
Veigu og Fanneyju og dettur ekki
nokkrum vensluðum í hug að fara
hjá garði, án þess að koma við,
enda gestrisni og hlýjan einstök.
Ég bið almættið að blessa Fann-
eyju mína og standa við hlið Veigu
frænku svo hún geti staðið af sér
þennan storm; enginn hefur misst
meira en hún.
Við Tómas Agnar og börnin okk-
ar þökkum alla hlýju og elsku í
okkar gað.
Þórunn Árnadóttir.
Þú kunnir skil á gjafanna gildi
gleðinnar leikvelli, sorganna hlé.
Þú áttir herslu, þú áttir mildi.
- þörf er að hvorttveggja
miðlað sé.
Lést ekki fara sem velta vildi
veittir því bæði styrk og hlé.
(Ketill Indriðason)
Á fyrsta tug þessar-
ar aldar er brátt segir
af sér ólust upp í Ytri-
Tungu á Tjörnesi, 10
systraböm. Mæðumar
Sigurlaug og Guðrún
Jóhannesardætur
Guðmundssonar frá
Fellseli og Jóhönnu
Jóhannesdóttur Kristj-
ánssonar frá Laxa-
mýri. Þær og Jóhann
Siguijónsson skáld 'vora systkina-
börn._ Feðurnir vora Jón Jakobsson
frá Árbæ og Bjöm Helgason frá
Hóli. Báðir bæirnir á Tjörnesi.
Raðir þessa glaðværa og gjörvu-
lega hóps hafa þynnst í áranna rás
og Fanney er sú sjötta sem kveður.
Það þarf engan að undra, aldurinn
orðinn hár og svo komu til veikindi
sem hún gaf lítinn gaum, hafði
enda alltaf hugsað meira um aðra
en sjálfa sig og gerði lítið úr eigin
óþægindum.
Hún minnti mig alltaf á Mörtu,
sem við lásum um í biblíusögunum,
þegar við vorum börn og mér fannst
þá þegar og æ síðar að of lítið
væri gert úr hennar hlut. Því það
er nú einu sinni svo að því aðeins
gat María valið góða kostinn að
Marta tók að sér hennar verk. Aft-
ur á móti var Fanney ólík Mörtu í
því, að ekkert var fjarlægara henni
en að fást um þó í mörgu væri að
snúast. Henni var það svo eðlilegt
að annast þá sem hún náði til og
á þurftu að halda, að annað komst
ekki að og hún sá björtu hliðamar
á hveiju máli með glaðværð og
góðsemi.
Fanney frænka og móðir okkar
Jóhanna Björnsdóttir vora systra-
dætur og nöfn Fanneyjar og Krist-
ínar systur hennar voru alltaf í
munni okkar sem Fanney og Stína.
Þessi nöfn rituð með fagurri hendi
stóðu á jólakortum og jólapökkum
til okkar bamanna á Fjalli, raunar
líka við fleiri tækifæri og gjafir
okkar góðu frænkna varpa skæra
ljósi á bernskuminningarnar.
Fanney var yngst fjögurra systk-
ina og bamung þegar faðir henanr
fellur frá á besta aldri. Móðir henn-
ar barðist áfram með hópinn sinn
en næstelsti sonurinn Jóhannes fór
í Hólsgerði í Kinn til móðursystur
minnar Jakobínu og manns hennar
Skúla Ágústssonar og var þar
næstu fjögur árin. Jakob sem var
elstur af börnunum stóð fyrir búinu
með móður sinni og svo vora litlu
systurnar 8 og 10 ára. Þetta vora
erfiðar aðstæður snauðu fólki og
vert fyrir fólk nú til dags að gera
sér grein fyrir að þá voru hvorki
barnabætur né opinberir styrkir í
neinni mynd, nema segja sig til
sveitar og það var ekki gert fyrr
en öll önnur úrræði þrutu. Sigur-
laug ömmusystir mín var þrautseig
og þolgóð þó móti blési og hún kom
börnunum sínum til manns, þau
hjálpuðust öll að og stóðu þétt sam-
an.
Skólaganga Fanneyjar varð ekki
mikil þrátt fyrir ýmsa hæfileika.
Hún hafði fallega söngrödd eins og
fleira af hennar fólki og var vetrar-
part hjá Guðfinnu jónsdóttur frá
Hömrum að læra á orgel en engin
efni vora til framhaldsnáms né org-
elkaupa. Dvöl í kvennaskóla var
óskadraumur og keppikefli ungra
stúlkna á þessum áram og Fanney
var einn vetur upp úr 1930 á
kvennaskólanum á Laugum undir
stjórn Kristjönu Pétursdóttur. Vistir
á góðum heimilum vora líka lær-
dómsríkar og meðfæddar gáfur
Fanneyjar dugnaður og myndar-
skapur greiddu götu hennar. Hún
var í j.góðum vistum" sem kallað
var t.d. hjá Ásu Stefánsdóttur frá
Öndólfsstöðum og Hjalta Ulugasyni
er ráku Hótel Húsavík, kaupavinnu
á Arnarvatni í Mývatnssveit hjá
Hólmfríði Pétursdóttur frá Gaut-
löndum og Sigurði Jónssyni og í
vist hjá Guðbjörgu Óladóttur og
Kristni Jónssyni kaupmanni á
Húsavík. Þar gerðist sá atburður
að sr. Matthías Eggertsson frá
Grímsey - afi Guðnýjar Guðmunds-
dóttur konsertmeistara - gisti hjá
þeim hjónum en Kristinn var frændi
hans. Fanney var sísyngjandi og
söng við flest sín störf. Það gerði
hún líka þennan morgun og vissi
ekki af gestinum. Sr. Matthías kall-
aði Guðbjörgu til sín og spurði hver
syngi svona fallega, hún sagði sem
var. Þá varð honum að orði að mik-
il synd væri það ef stúlka með slíka
rödd ætti þess ekki kost að læra
til söngs. Og því miður varð það
ekki. Svo lá leið Fanneyjar til Akur-
eyrar. Hún vann í eldhúsi gagn-
fræðaskólans einn vetur en réðst
svo til Guðmundar Ámasonar frá
Lóni í Kelduhverfi og konu hans
Svövu Daníelsdóttur. Frá þeim
hjónum og Sigurveigu dóttur þeirra
fór Fanney ekki. Þar bundust þau
tryggðarbönd sem aldrei rofnuðu
og hún leit á þessa fjölskyldu og
þeirra fólk sem sína og gagn-
kværpt. Eftir að Svava og Guð-
munaur féllu frá bjuggu Veiga og
Fanney saman, og væri önnur nefnd
var hinnar getið a.m.k. í okkar fjöl-
skyldu og ætíð að góðu. Stundum
er svo til orða tekið að einhver
hafi hjarta úr gulli. Ef nokkur á
þá einkunn skilið, þá var það Fann-
ey frænka. Tryggð hennar um-
hyggju og vináttu vora engin tak-
mörk sett og þess nutum við sem
frændfólk hennar og þökkum af
heilium hug og hrærðu hjarta. „Hún
var mér sem besta systir" era um-
mæli móður okkar um frænku sína
og undir þau orð mun margur taka.
Kveður því þig með hrærðu hjarta
hópur vina og frændasveit.
Aldrei hrelldi þig sólleysið svarta
sigurviss stefndir i vegaleit.
Úr mistri lífsins til landsins bjarta
lands sem er sjáandans fyrirheit.
(K.Í.)
F.h. systkinanna á Fjalli,
Ása Ketilsdóttir.
Nokkur orð til að minnast hennar
Fönnsu minnar. Við áttum heima á
Bjarmastíg 9 og afi, Veiga og Fann-
ey í næsta húsi, númer 11. Því var
oft, sem ég sótti heim til þeirra,
þar sem Fknney réð ríkjum í eldhús-
inu, af miklum myndarskap. Hún
kom á heimili ömmu og afa 1932,
til að vera ömmu til aðstoðar, en
hún var orðin heilsulítil. Fanney
varð samt annað og meira en
óbreytt vinnukona, enda þótt hún
ætti erfítt með að líta á sig sem
annað. Frá því ég man eftir mér,
smá stelpa, var hún í mínum augum
hluti af fjölskyldunni, og mér hefði
ekki getað þótt vænna um hana,
þó svo um náskylda manneskju
hefði verið að ræða og ekki bar hún
minni umhyggju fyrir mér og systk-
inum mínum fyrir það.
Fanney var afskaplega glettin
og glaðlynd. Hin ótrúlegustu orða-
tiltæki hennar, skondnar athuga-
semdir um ýmsa hluti era mér
minnisstæðar og svo fylgdi þessi
skemmtilegi hlátur á eftir.
Þegar við fluttum til Reykjavík-
ur, var mikill söknuður, að geta
ekki skotist yfir í eldhúsið til Fönnsu
og sníkt kleinur og fleira góðgæti
sem alltaf var nóg af. Ég sótti því
fast að komast norður á hveiju ári
til að vera hjá þeim stöllum og afa
meðan hann lifði. Oft var maður
baldin og þurfti að leita að mér.
Þá var það ekki síst hún sem var
hrædd um mig, vandaði um fyrir
mér, en það var ekki lengi f henni
reiðin, því strax var hún farin að
gera vel við mann og alltaf með
áhyggjur af því, hvort ég væri ekki
svöng.
Þegar fram liðu stundir, og ég
var búin að gifta mig og eignast
eigin fjölskyldu, komum við hjónin
í heimsókn með börnin okkar fjög-
ur. Öll tóku þau ástfóstri við þessa
hlýju konu og litu alltaf á hana sem
frænku sína. Þau syrgja hana sárt.
Það verður tómlegt hjá henni Veigu
minni núna. Henni bregður við að
missa félagskap Fönnsu eftir öll
þessi ár.
Við Jón höfum, því miður, ekki
tök á að fylgja henni og viljum því
senda kveðjur okkar norður yfír
heiðar til að kveðja Fanneyju og
þakka henni allt, sem við áttum
með henni. Hinni öldruðu systur
hennar, Kristínu, vottum við okkar
innilegu samúð og eins sendum við
Veigu okkar innilegustu samúðar-
kveðjur. Hún finnur missinn einna
mest. Sérstakar kveðjur koma frá
Kathrynu Viktoriu, sem býr í
Bandaríkjunum.
Guð veri með ykkur á þessari
stund saknaðar.
Svava Árnadóttir,
Jón Guðnason og börn.
Fanney kvaddi þennan heim á
88. aldursári fyrir viku síðan á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri
eftir margra mánaða baráttu við
sjúkdóm sinn, bæði heima á Akur-
eyri og á Landspítalanum í Reykja-
vík.
Frá því að ég man fyrst eftir
mér var Fanney starfandi á heimili
ömmu og afa og síðar hjá Veigu
föðursystur minni, eftir að afi og
amma dóu. Hún var ætíð sami
tryggi félagi fjölskyldu minnar,
barna og barnabarna, svo aldrei bar
skugga á það samband. Hún var
sjálfkjörin skriftamóðir, ráðgjafi og
vinur frá fyrstu tíð. Hún gaf góð
heilræði þegar verið var að und-
irbúa kokkastarf á síldarbátnum
Voninni frá Grenivík sumarið 1951
og ætíð síðan. Hún var einn af
óbrothættum, föstum punktum til-
verunnar á Akureyri á áranum frá
1934 til 1954. Eftir það var aldrei
komið við á Akureyri án þess að
heimsækja Fanneyju lengri eða
skemmri tíma, þótt við þættumst
vera á hraðferð. Oftast fékk maður
heimsins beztu pönnukökur hjá
Fanneyju. Oft var þéttsetinn bekkur
á Bjarmastíg 11, því allir Keldhverf-
ingar og Norður-Þingeyingar vest-
an Sléttu og frændfólk að sunnan,
sem leið átti um Akureyri, taldi
sjálfsagt að líta inn á Bjarmastíg
11. Það mæddi þvi mikið á Fann-
eyju auk húsráðenda, er marg-
mennt var í „sendiráði Norður-
Þingeyinga á Akureyri" eins og ég
kallaði stundum í gamni heimili
afa, ömmu og Veigu í næsta húsi
við okkar á Bjarmastíg.
Mikið mæddi þá á Fanneyju við
að sjá til þess að allir fengju ein- -
hveija hressingu og hún sá til þess,
að það gekk fljótt og vel. Þessir
gestir vora flestir skemmtilegt fólk,
sem ræddi við okkar á kjamyrtri
íslenzku. Það var líka tungutak
Fanneyjar, hrein norðlenzka.
Hvergi skotið inn útlendum mál-
blómum. Hún var trygg upprana
sínum, og þýddi ekkert fyrir Norð-
ur-Þingeyinga að slá sig til riddara
á kostnað Suður-Þingeyinga, því
þá var Fanneyju að mæta. Hvergi
náði snilli hennar þó lengra en í
matargerð á breiðu sviði. Hún
byggði þar á gamalli þjóðlegri hefð.
Lengi reyndum við að ná galdra-
töfram hennar í laufabrauðsgerð.
Hún vigtaði ekki hveitið, saltið eða
sykurinn og mældi ekki mjólkina,
en öllu var blandað saman af fim-
leika og innsæi fyrir ástandi deigs-
ins. Útkoman var beztu laufa-
brauðskökur landsins, sem lesa
mátti handrit í gegnum, svo vand-
lega var kakan flött út. Við fengum
svo að spreyta okkur á laufabrauðs-
skurðinum. Við vonum að síðar
náum við fullkomnum á þessu sviði,
þó að enn séum við ekki með tærn-
ar, þar sem hún var með hælana.
Margt fleira mætti telja upp, sem
of langt yrði að rekja. Otaldar eru
sólskinsstundir frá sumranum
1952-1955, landmælingasumrinu
1956, þegar við Magnús Hallgríms-
son verkfræðingur og ég höfðum
nánast útibú frá Landmælingum
Islands á Akureyri, þó engin
greiðsla kæmi fyrir þá aðstöðu. Oft
var gott að fá að hvfla lúin bein úti
í Löngumýri 5H, eftir erfiðar ferðir
á fjöllum eða vaktir á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri.
Þú stóðst þig eins og hetja í bar-
áttunni við erfiðan sjúkdóm nú síð-
ustu mánuðina. Við kveðjum þig
með innilegu þakklæti fyrir sam-
verustundimar og biðjum guð að
styrkja ættingja þína og vini og þá
sérstaklega Sigurveigu frænku.
Samstarf ykkar hafði staðið í 63 ár.
Haukur Árnason og fjölskylda.
+
Hjartkær móðir okkar, amma og langamma,
SIGURVEIG MARGRÉT EIRÍKSDÓTTIR,
Víðimel 55,
verður jarðsungin frá Dómkrikjunni miðvikudaginn 28. júní
kl. 13.30.
Rannveig Hrönn Kristinsdóttir,
Guðrún Drffa Kristinsdóttir,
Kristín Mjöll Kristinsdóttir.
barnabörn og barnabarnabörn.
Útför ástkærrar eiginkonu minnar,
móður, tengdamóður, fósturmóður og
ömmu,
SIGRÍÐAR (Dollu)
SIGURÐARDÓTTUR,
Espigerði 4,
sem lést 17. júní, verður gerð frá
Fossvogskirkju þriðjudaginn 27. júní
kl. 15.00.
Friðrik L. Guðmundsson,
Þórarinn Baldvinsson, Margreth Baldvinsson,
Friðrik Óðinn Þórarinsson,
Guðbjörg Friðriksdóttir, Gylfi Friðriksson.
Systir okkar, +
GUÐBJÖRG HELGA JÓIMSDÓTTIR,
frá Ásmúla,
Norðurbrún 1,
sem andaðist á St. Jósefsspítala í Hafnarfirði 18. þ.m., verður
jarðsungin frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 28. júní kl. 10.30.
Guðmundur Jónsson,
Lilja Jónsdóttir,
Þórunn Jónsdóttir,
Dagbjört Jónsdóttir.