Morgunblaðið - 05.09.1995, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Seiðavísitala þorsks sú hæsta frá 1986
Misjafnt
hvernig efni-
viðurinn nýtist
MEIRA fannst af þorskseiðum í nýafstöðnum leiðangri Hafrannsókna-
stofnunar er nokkru sinni undanfarin tíu ár. Seiðavísitalan er aðeins
hærri en 1993, en sá árgangur virðist vera meðalstór. Útbreiðsla seiða
var meiri en áður og sjór fyrir Norðurlandi mun hlýrri en fyrr í sumar.
Jakob Jakobsson, forstjóri Hafrannsóknastofnunar, segir að ánægjulegt
sé að þarna virðist kominn efniviður í árgang yfir meðallagi, en um fram-
vinduna sé ekkert hægt að segja fyrr en í síðari leiðöngrum á næstu
misserum. Mikið fannst einnig af ýsuseiðum en minna af.loðnuseiðum.
Stærð árganga er metin árlega frá fyrsta ári til þriggja ára í togararallinu.
Niðurstöður úr rannsóknum Haf-
rannsóknastofnunar á fjölda og út-
breiðslu fiskseiða og ástandi sjávar
liggja nú fyrir í meginatriðum. Þar
kemur meðal annars fram að flæði
hins hlýja Irminger-straums hafi
verið alláberandi og fyrir Norður-
landi hafi ástand sjávar batnað veru-
lega síðan í vetur og vor. Nú varð
vart við aukið flæði hlýsjávar norður
fyrir land allt að Langanesi, en aust-
an þess var sjór enn mjög kaldur.
Um fjölda og útbreiðslu seiða ein-
stakra tegunda segir svo í niðurstöð-
um stofnunarinnar:
Seiðin nyög smá
„Þrátt fyrir að seiðavístala þorsks
sé ekki há, er hún þó yfir meðallagi
seinustu tíu ára og sú hæsta, sem
fengizt hefur síðan 1986. Þorskvísi-
talan er aðeins hærri en 1993, en
sá árangur virðisl vera meðalstór.
Aftur á móti eru seiðin mjög smá
og skýrist það meðal annars af lág-
um sjávarhita í vor og fyrrihluta
sumars. Ekki varð vart við seiðarek
yfir til Grænlands. Seiðavísitala af
þessari stærðargráðu hefur gefíð
bæði stóra og lélega árganga síðasta
aldarfjórðung.“
Mikið af stórum
ýsuseiðum
Seiðavísitala ýsu er nokkru hærri
en meðaltal seinustu tíu ára og stærð
seiðanna er góð, enda fannst meira
af þeim í hlýsjónum við Suðurland.
Fyrstu vísbendingar um stærð
ýsuárgangsins 1995 benda því til
að hann geti orðið í meðallagi eða
góður.
Minna fannst af loðnuseiðum en
útbreiðsla þeirra var mikil og fremur
jöfn fyrir Vestur-, Norður- og
Austurlandi. Minna var hins vegar
um loðnuseiði í Grænlandshafi en
oft áður. Loðnuseiðin voru óvenju-
smá, með því smæsta sé sézt hefur.
Þetta þarf þó ekki að þýða að loðnu-
árgangurinn frá 1995 verði lélegur
enda hefur reynzt erfitt að sýna fram
á beint samband milli stærðar
seiðaárganga og stærðar sömu ár-
ganga í veiðistofni loðnunnar.
Yfír meðaltali síðustu 20 ára
Karfaseiði fundust víða hvar sem
farið var um Grænlandshaf og úti
af Austur-Grænlandi. Mest var um
þau við austurgrænlenzka land-
grunnið og í austanverðu Græn-
landshafi. Seiðafjöldinn var mun
meiri en síðastliðin tvö ár, sem voru
mjög léleg. Vísitala karfaseiða var
aðeins undir meðaltali síðustu tíu
ára, en hins vegar vel yfir meðaltali
síðustu tuttugu ára. Við ísland varð
karfaseiða einkum vart vestur og
suðvestur af landinu.
Ekkert hægt að fullyrða um
stærð árangsins
„Það er ekkert hægt að fullyrða
um væntanlega stærð þessa árgangs
þegar fram líða stundir,“ segir Jakob
■Jakobsson, forstjóri Hafrannsókna-
stofnunar. „Ætíð eru miklar sveiflur
í seiðavísitölum, getur því nú verið
um eðlilegan breytileika frá ári til
árs. Ég er hins vegar alltaf feginn,
þegar kominn er efniviður í það, sem
stundum hefur verið talið meðalár-
gangur. Einnig er mikilvægt að hlý-
sjór streymir nú norður fyrir land.
Þá var útbreiðsla á seiðunum mjög
mikil og bendir það til að þau hafi
meira svigrúm til að alast upp og
ná sér á strik en áður. Menn verða
að hafa í huga að þetta er bara efni-
viður í meðalárgang og það hefur
reynzt mjög misjafnt hvernig náttúr-
an spilar úr þessum efnivið. Það
verður að bíða frekari athugunar í
marz næstkomandi," segir Jakob.
Leiðangur Hafrannsóknastofnun-
ar var farinn á rannsóknarskipunum
Árna Friðrikssyni og Bjarna Sæ-
mundssyni. Leiðangursstjórar voru
fiskifræðingamir Sveinn Svein-
björnsson og Vilhelmína Vilhelms-
dóttir.

Morgunblaðið/Hilmar T. Harðarson
ERLINGUR Heiðar Sveinsson, Hildur Ösp Gylfadóttir, Halla Björk Garðarsdóttir og Kjartan Mar-
inó Kjartansson á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri í gær, en þau eru sannfærð um að bílbeltin
hafi bjargað Öfi sínu í umferðarslysi á Oxnadalsheiði um helgina.
Fjögur ungmenni slösuð eftir bílveltu á Öxnadalsheiði
Þakka bílbeltunum
að þau eru á lífi
„NÚ DEY ÉG,“ flaug í gegnum
huga Hildar Aspar Gylfadóttur
sem ásamt félögum sínum lenti
í bílslysi á Öxnadalsheiði aðfara-
nótt sunnudags, bíllinn valt út
af veginum þegar ökumaðurinn
afstýrði ákeyrslu á hross. Með
Hildi í bílnum voru þau Erlingur
Heiðar Sveinsson, sem ók, Kjart-
an Marinó Kjartansson, farþegi
í framsæti og Halla Björk Garð-
arsdóttir, sem sat í aftursætinu
ásamt Hildi. Fjórmenningarnir
þakka bílbeltunum að þeir lifðu
slysið af.
Spurði hvort allir væru
í bílbeltum
Ungmennin höfðu ákveðið að
fara á dansleik í Miðgarði á laug-
ardagskvöldið og lögðu af stað
frá Akureyri skömmu fyrir mið-
nætti. „Ég lækkaði í græjunum
þegar við vorum komin rétt út
fyrir bæinn og spurði hvort allir
væru í bílbeltum, ég vil að allir
sem með mér ferðast séu í belt-
um,“ sagði Erlingur Heiðar.
Akstursskilyrði voru ekki með
besta móti, niðamyrkur og
bleyta. „Það var ekkert skyggni,
ég sá ekkert nema vegstikurn-
ar.“
Um það bil á miðri heiðinni
óku þau fram á hrossahóp á veg-
Ökumaður var
að forða ákeyrslu
á hross
inum vinstra megin. „Það var
bara skyndilega eitt alveg við
grillið hjá mér,“ sagði ökumaður-
inn sem kvaðst hafa sveigt í
snatri út í kantinn, en afturendi
bifreiðarinnar lenti út af vegin-
um og við það féll bíllinn niður
vegkantinn, um fimm metra hátt
fall og valt síðan áfram fjórar
til fimm veltur.
Óhugnalegt
Þau Hildur, Halla og Erlingur
rotuðust í slysinu og sagði Kjart-
an það hafa verið óhugnanlegt
þegar bíllinn stöðvaðist loks og
hann fór að reyna að tala við
félaga sína að fá ekkert svar.
„Það var engin hreyfing í bílnum
og ég fékk engin svör þegar ég
reyndi að tala við þau, það var
mjög óþægilegt," sagði Kjartan.
Hann braut sér leið út úr bílnum
og kleif upp á veg, en hann vissi
að félagar þeirra, sem einnig
voru á leið í Miðgarð, voru
skammt á eftir þeim. „Það mun-
aði minnstu að þau lentu í þessu
hrossastóði líka, en það slapp til.
Ég marg datt á leiðinni upp á
veginn en komst einhvern veginn
alla leið, en þegar ég kom upp
lá ég kylliflatur á vegkantinum,
alveg búinn. Ég lá þar þegar
félagarnir á seinni bílnum komu
að,“ sagði Kjartan.
Hélt þau væru
undir bílnum
Hann var afar hræddur um
afdrif ferðafélaga sinna, hélt að
þau Erlingur og Hildur hefðu
jafnvel lent undir bílnum, en
hann hafnaði á vinstri hliðinni,
þeim megin sem þau sátu. „Ég
sagði við kunningjana sem komu
að þessu, að við yrðum að fara
strax niður og velta bílnum við.
Þegar við komum að aftur var
Halla komin út og við náðum
hinum út úr bflnum,“ heldur
Kjartan áfram.
Fleiri bílar komu á slysstað og
var ungmennunum ekið á móts
við sjúkrabifreið sem send var
frá Akureyri. Segja má að þau
hafi sloppið ótrúlega vel miðað
við aðstæður, en þau eru öll
meira og minna slösuð, m.a. með
brotna hryggjarliði og höfuðá-
verka. Þau hafa verið á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri, en
fá að fara heim eitt af öðru inn-
an skamms.
Örtröð var í brottfararsal Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar síðdegis á sunnudag
Fjórtán innritunarborð
opin en eitt tollhlið
ÖNGÞVEITI ríkti í brottfararsal
Flugsstöðvar Leifs Eiríkssonar á
Keflavíkurflugvelli síðdegis á sunnu-
dag þegar 616 farþegar fóru af landi
brott á 75 mínútna tímabili. Öll inn-
ritunarborð Flugleiða voru í notkun
en aðeins eitt þriggja tollhliða til
vegabréfaskoðunar og vopnaleitar.
Þorgeir Þorsteinsson, sýslumaður á
Keflavíkurflugvelli, segir að vegna
skyndilegra forfalla hafí ekki verið
unnt að manna tvö hlið á háannatím-
anum. Hins vegar hafí aðalörtröðin
verið við innritunarborð Flugleiða,
sem ekki væru nægilega mörg. Mar-
grét Hauksdóttir, hjá upplýsinga-
deild Flugleiða, segir ráðgert að hefja
framkvæmdir í haust til að fjölga
innritunarborðum félagsins úr 14 í
24.
Síðdegis á sunnudag fór Flugleiða-
vél til Parísar klukkan 15:55; þotur
til London og Kaupmannahafnar fóru
5 minútum síðar. Klukkan 16:25 fór
vél til Baltimore og klukkan 16:40
vél til New York. Allan þennan tíma
var eitt hlið af þremur opið í vega-
bréfaskoðun. í þessar fimm vélar,
sem fóru með 45 mínútna millibili,
voru skráðir 550 farþegar, að sögn
Margrétar Hauksdóttur.
Mætti klukkustund fyrir
brottför en rétt náði vélinni
Farþegum Flugleiða er jafnan sagt
um leið og þeir kaupa farseðla að
þeir þurfí að koma og skrá farangur
sinn inn klukkustund fyrir brottför.
Þegar klukkustund var til brottferðar
fyrstu þotunnar, Parísarvélarinnar,
var innskriftarsalurinn sneisafullur
af farþegum og voru öll innskriftar-
borð Flugleiða í notkun og langar
biðraðir framan við hveija afgreiðslu.
Lengst var þó biðröðin við vegabréfa-
skoðunina og náði hún afgreiðslusal-
inn á enda, að sögn fólks sem statt
var í brottfararsalnum á þessum
tíma.
Farþegi, sem kom rúmlega
klukkustund fyrir brottför, þurfti
fyrst að bíða eftir afgreiðslu við inn-
ritunarborðið og síðan í biðröð eftir
vegabréfsskoðun, rétt náði í Parísar-
vélina og hafði ekki tóm til þess að
koma við í fríhafnarversluninni. Að-
eins einn afgreiðslumaður vegabréfa-
eftirlitsins var við afgreiðslu og
myndaðist svo löng biðröð við þetta
eina hlið af þremur sem var í notkun
að röðin náði eftir endilöngum af-
greiðslusal Leifsstöðvar.
Þorgeir Þorsteinsson sýslumaður
sagði í samtali við Morunblaðið að
hjá tollgæslunni á Keflavíkurflug-
velli væri reglan sú að færu fleiri
en 400 farþegar um brottfararsalinn
á einni klukkustund þá væri afpeitt
um tvö hlið en með einu hliði ættk
að vera hægt að anna um 400 farþeg-
um á klukkustund við -vegabréfa-
skoðun og vopnaleit.
Símainnritun farþega
Þorgeir sagði að á sunnudaginn
hefðu 616 farþegar verið skráðir til
brottfarar milli klukkan 15.15 og
16.30 en eitt hlið hafí verið opið þar
sem forföll hefðu komið upp og því
hafi ekki verið hægt að manna tvö
hlið. Á hinn bóginn hafí fjórir toll-
verðir verið við afgreiðslu í hliðinu
en ekki þrír eins og vanalega. Toll-
gæslan telji að tollvörðunum fjórum
hafi tekist prýðilega að anna þessum
fjölda. „Aðalþröngin var við innritun-
arborðin hjá Flugleiðum, þau eru
ekki nægilega mörg,“ sagði Þorgeir
Þorsteinsson.
Öll innritunarborð Flugleiða í
brottfararsalnum voru mönnuð síð-
degis á sunnudag. Margrét Hauks-
dóttir hjá upplýsingadeild Flugleiða
sagði við Morgunblaðið að nú stæði
fyrir dyrum að fjölga þessum borðum
þar sem fjöldi þeirra sé ekki nægileg-
ur til að hafa undan á annatímum á
morgnana og síðdegis.
Borðin eru nú 14 en ráðgert er
að fjölga þeim í 23. Margrét sagði
að umsókn félagsins um fjölgun inn-
ritunarborða væri nú til meðferðar í
utanríkisráðuneytinu. Vonir stæðu
til að leyfí fengist þannig að fram-
kvæmdum verði Iokið fyrir næsta
sumar.
Margrét Hauksdóttir sagði að auk
þessa hefðu Flugleiðir lagt sig fram
um að greiða fyrir og flýta innritun
farþega, m.a. með því að bjóða upp
á nýja þjónustu, símainnritun og
einnig innritun á Scandic-hótelum
félagsins.