Morgunblaðið - 05.09.1995, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 1995 21
TRÍÓ Reykjavíkur, Guðný Gumundsdóttir,
Edda Erlendsdóttir og Gunnar Kvaran.
Rómantískur
frumleiki
TÓNLIST
Ilafnarborg
KAMMERTÓNLEIKAR
Tríó Reykjavíkur, Edda Erlends-
dóttir, Guðný Guðmundsdóttir og
Gunnar Kvaran, fluttu verk eftir
Grieg, Schubert og Mendelssohn.
Sunnudagurinn 3. september, 1995.
—4--------
TRÍÓ Reykjavíkur hóf vetrarstarf
sitt með tónleikum í Hafnarborg í
glæsilegu myndumhverfi Eiríks
Smith, með fallegum tríóþætti eftir
Grieg. Halldór Haraldsson mun ekki
leika með tríóinu i vetur og að þessu
sinn lék Edda Erlendsdóttir á píanó-
ið. Margir sagnfræðingar hafa reynt
að útskýra hvers vegna Grieg samdi
ekki fleiri verk í hinum stærri tón-
formum, því á námsárum sínum
samdi hann t.d. sinfóníu, ágætt verk
og líklega er tríóþátturinn frá náms-
árum hans, enda þárómantískur og
sérlega fallega unninn. Tríó Reykja-
víkur lék þáttinn mjög vel og var
t.d. áttundarleikur Guðnýjar og
Gunnars sériega faliega mótaður.
Edda hefur sterka tilfinningu fyrir
hendingaskipan og söng oft fallega
yndislegar tónlínur verksins.
Annað verkið á efnisskránni var
Arpeggione sónatan eftir Schubert,
listaverk sem tekur til hjartans, sam-
felldur söngur, er Gunnar Kvaran lék
listavel, sérstaklega fyrsta og annan
þáttinn en sá þriðji er nokkuð laus
í formi, þó Schubert leiki sér listavel
með syngjandi fagrar tónlínur og
erfitt að halda honum saman. Leikur
Gunnars var mjög fallega mótaður
og sama má segja um leik Eddu, þó
stundum vildi bregða við að píanóið
væri fullsterkt.
Tónleikunum lauk með tríói nr. 1
eftir Mendelssohn. Hann var mjög
fær píanóleikari og í mörgum kamm-
erverka hans er píanóið oft nær alls
ráðandi, eins og á sér stað í tríói
nr.l, sem Tove kallaði „píanókon-
sert“. Tónmál Mendelssohns var sér-
lega hreint og minnir á ljóð Davíðs
Stefánsssonar, sem eru nánast eins
og talað mál. Þessi hreinleiki hjá
Mendelssohn og Davíð var í andstöðu
við dulinn og myrkan kveðskap róm-
antíska tímans, þar sem sérkenni-
leikinn var það sama og frumleiki.
Mendelssohn og Davíð eru ekki sér-
kennilegir og þar með ekki frumleg-
ir, samkvæmt þessari kenningu. Nú
hefur snjór tímans fennttyfir undar-
legar slóðir samtíðarmanna Mend-
elssohns og Davíðs og frumleikinn
er ekki lengur meginmarkmið. Þetta
margslungna og glæsilega verk var
mjög vel leikið, sérstaklega annar
og þriðji þátturinn, sem er glettið
scherzo, ekta Mendelssohn. Finale
kaflinn er feikna erfiður og var í
heild einum of strengdur. Edda lék
verkið í heild mjög vel og samspilið
var oftlega vel útfært, þó píanóið
tæki völdin í lokakaflanum.
Jón Asgeirsson
Vírtúós
TÖNLIST
Óháð listahátíð
GÍTARTÓNLEIKAR
Verk eftir Femando Sor, J.S. Bach,
Augustin Barrios og Enrique Grana-
dos. Kristinn Ámason, gítar. Iðnó,
laugardaginn 2. sept. kl. 16.
ÁÞREIFANLEG sönnun fékkst
fyrir miðilsmætti Morgunblaðsins á
Oháðu listahátíðartónleikunum í Iðnó
á laugardaginn var. Skv. Mbl. áttu
tónleikarnir að vera kl. 20.30 sama
kvöld, enda mættu alls átta (8)
manns kl. 16 til að hlusta á Kristin
Árnason. Hver sem skýringin á þessu
misræmi í boðskiptum kann annars
að vera, þá er hafið yfir allan vafa,
að ef orðspor Kristins meðal Reyk-
víkinga er í eðlilegu samræmi við
spilamennskuna umrætt laugar-
dagssíðdegi, þá hefði hann fyllt hús-
ið ef rétt tímasetning hefði birzt í
blaði allra landsmanna.
Það þarf ekki að orðlengja það;
Kristinn Árnason er orðinn virtúós á
spænskan gítar. Langt er síðan önn-
ur eins átaka- og liðamótalaus tækni
hefur heyrzt hérlendis á þetta lág-
stemmda en vandmeðfarna hljóð-
færi. Svo lét tæknin í höndum gítar-
leikarans, að maður varð varla var
við hana; túlkunin var í fyriyrúmi,
mjúk, streymandi, plastísk og gegn-
músíkölsk túlkun á góðri tónlist, sem
hleypti ímyndunaraflinu á skeið.
Það sem mátti finna að flutningi
Kristins er fljótupptalið. Það vottaði
einstaka sinnum fyrir smá asa, sem
gerði m.a. að verkum, að þrískipta
hrynjandin í Chacconne Bachs í d-
moll (úr partítu fyrir einleiksfíðlu í
umritun K. Á.) dofnaði undir lokin
eftir annars meistaralega góð tilþrif,
og einnig bar örlítið á þessu „eirðar-
leysi“ í spænsku dönsunum Granados-
ar (nr. 5, 6, 11 & 12), enda þótt leik-
ur Kristins einkenndist nær undan-
tekningarlaust af yfirvegaðri tilfinn-
ingu fyrir mælsku rúbatói, sem kom
þó hvergi í veg fyrir leiftrandi hraða
spretti þar sem eldvirkni átti við.
Dýnamísk uppbygging, í stóru
jafnt sem smáu formi, var afar
hnitmiðuð og sannfærandi hjá
Kristni og kom hlustandanum til að
halda, að gítarinn sé mun dramatísk-
ara hljóðfæri en hið raunverulega
styrkleikasvið þess gefur tilefni til.
Syngjandi tær tónninn var jafh og
heill á öllu sviðinu, flaututónar jafn-
öruggir og ef leiknir væru af hljóm-
borði, griplutæknin fjölbreytt og
pottþétt, og þverbandaskrölt var,
eins og gefur að skilja, hvergi að
heyra. En hlustandinn tók þessu
fljótt sem sjálfsögðum hlut; hljómlist-
in fékk að streyma óháð mennskum
breyskleika. Það er sönn iist; upplif-
un, sem er í frásögu færandi.
Hversvegna er þessum manni ekki
hærra hossað? Hér fer efni sem á
heima á hljómplötum, í keppnum, í
útvarpi. Það lá við, að maður freist-
aðist til að velja fyrirsögnina Týndi
gítarístinn. Eða þekkjum vér, eina
ferðina enn, ekki vorn vitjunartíma?
Ríkarður Ö. Pálsson
LISTIR
Hæstu hæðir
TONLIST
Akurcyrarkirkja
MONTEVERDI
Flytjendur: Rannveig Sif Sig-
urðardóttir, sópran, Veronika
Winter, sópran, Sybille Kamphues,
alt, Ian Partridge, tenór, Hans
Jörg Mammel, tenór, Einar Claus-
en, tenór, Sigurður Bragason,
baritón, Bjarni Thor Kristinsson,
bassi, Hljómeyki, Arie musicali,
cornetti con crema og Bachsveitin
í Skálholti. Stjórnandi Gunnsteinn
Olafsson. Laugardaginn 2. sept-
ember 1995.
CLAUDIO Monteverdi (1567 -
1643) færði Páli páfa fimmta
Maríuvesper að gjöf árið 1610.
Hann hafði gegnt stöðu tónlistar-
stjóra hertogans af Mantúa í átta
ár þar sem hann hafði m.a. samið
Orfeó; fyrsta dramatíska meistara-
verk tónlistarsögunnar. Eitthvað
var samkomulag Monteverdis við
yfirvöld í Mantúa orðið stirt og
má vera að hann hafi verið að
koma sér í mjúkinn hjá páfa með
stöðu tónlistarstjóra í huga. Hon-
um til happs gekk það ekki eftir,
því árið 1613 fékk hann tónlistar-
stjórastöðu við Markúsarkirkjuna
í Feneyjum þar sem hann hafði
mun frjálsari hendur og betri að-
stöðu en staða við Péturskirkjuna
í Róm hefði gefíð honum.
Maríuvesper Monteverdis bygg-
ist annars vegar á hefðbundnum
texta kaþólsku kirkjunnar við aft-
ansöng heilagrar Maríu; fimm
Davíðssálmum - sem öllum lýkur
með lofsöng til heilagrar þrenning-
ar (Gloriu) - lofsöng til Maríu og
lofsöng Maríu (Magnifícat). Hins
vegar er byggt á sjálfvöldum texta
tónskáldsins úr heilagri ritningu. I
tónlist Monteverdis komu fram öll
bestu einkenni hans sem tón-
skálds; fjölbreytni í formi, and-
stæður í stíl sem og samsetningu
söngvara og hljóðfæra. Sterkasta
einkenni hans er hugmyndaauðgi
í meðhöndlun texta sem birtist oft
í skyndilegum breytingum í tilfinn-
ingu, hraða og lit. Eftirminnileg-
ustu kaflarnir voru Laudate pueri
(113. Davíðssálmur), sem er frá-
bær tónsmíð og Pulchra es þar sem
textinn er tekinn úr Ljóðaijóðun-
um. Skemmtilegt var líka að fylgj-
ast með Gloríunni sem sungin er
alls sex sinnum og aldrei á sama
hátt.
Flutningur var með miklum
ágætum og náði þegar best lét
hæstu hæðum. Stærstu hlutverkin
voru sungin af sópransöngkonun-
um Rannveigu Sif Sigurðardóttur
og Veroniku Winter og tenórunum
Ian Partridge og Hans Jörg Mam-
mel. Þau stóðu öll undir vænting-
um og vel það. Rannveig söng eink-
ar fallega einsöngsstrófur sína og
dúettar hennar og Winter voru
listilega útfærðir, sérstaklega fóru
þau á kostum í Pulchra es. Ian
Partridge og Hans Jörg Mammel
mynduðu á sama hátt skemmtilegt
tvíeyki, dúett þeirra í lok Laudate
pueri hreint frábær, það sama má
segja um einsöng þeirra, sérstak-
lega söng Partridge í Nigra sum,
en textinn þar er einnig tekinn úr
Ljóðaljóðunum. Önnur einsöngs-
hlutverk voru vel skipuð þó minna
færi fyrir þeim, Sybille Kamphues
söng vel í Laudate pueri og Magn-
ificat, það sama má segja um Sig-
urð Bragason og Bjarna Thor
Kristinsson, sem gaman verður að
fylgjast með í framtíðinni, og Ein-
ar Clausen myndaði fallegt tríó
með Partridge og Mammel í Duo
Seraphim.
Kórinn náði sér oft ágætlega á
strik, sérstaklega var upphafið á
Laudate pueri og Et misericordia
úr Magnifícat fallega sungið.
Snerpa og kraftur voru oftast til
staðar þegar á þurfti að halda en
svo voru líka augnablik þar sem
vantaði sannfæringarkraftinn.
Hljóðfæraleikur var í höndum und-
irleikssveitarinnar Arie musicale,
blásarasveitarinnar Cornetti con
crema og Bachsveitarinnar í Skál-
holti, tvær fyrrnefndu sveitirnar
voru sérstaklega fengnar til lands-
ins af þessu tilefni. í hlutverk fylgi-
radda hafa valist tvær erkilútur
(chitarrone) og orgel, og í heild
var hljóðfæraleikur hinn ágætasti.
Stjórnandinn Gunnsteinn Ólafs-
son á lof skilið, ekki aðeins stjórn-
aði hann flutningnum af látleysi
og öryggi heldur á hann allan heið-
urinn af framkvæmdinni og skipu-
lagningunni. Öll umgjörð tónleik-
anna var til fyrirmyndar sem og
efnisskráin sem var vönduð og
falleg. Tónlistarfélagi Akureyrar
og Listasumri ber að þakka fyrir
að gera Akureyringum kleift að
njóta þessa listviðburðar enda var
augljóst á aðsókn og viðtölum að
áhugi er á tónleikum sem þessum
á Akureyri.
Frumflutningur Maríuvesper á
Islandi er tónlistarviðburður sem
tónlistarunnendur ættu ekki að
láta fram hjá sér fara.
Hróðmar I. Sigurbjörnsson