Morgunblaðið - 05.09.1995, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Að skapa sögu

nmm
mrn

::

«..............

.........•N'l'l""'

■
: , ' '

Morgunblaðið/Árni Sæberg
SIGURÐUR Árni Signrðsson: Leiðrétting. Blönduð tækni. 1995.
Leiðréttingar veruleikans
TONLIST
1 ð n ó
ÍSLENSK TÓNLIST
Snorri Sigfús og Þórhallur
Birgissynir flytja tónverk eftir
Finn Torfa Stefánsson, Leif Þór-
arinsson og Snorra Sigfús. Mið-
vikudagurinn 30. ágúst 1995.
FYRRUM voru tónskáld yfir-
leitt góðir hljóðfæraleikarar og
sömdu þá gjaman fyrir sitt hljóð-
færi en nú á tímum telst það til
undantekninga ef tónskáld er
leikinn hljóðfæraleikari. Snorri
Sigfús Birgisson er einn þeirra,
er hefur handtak á eigin verkum
og hefur auk þess verið virkur
sem flytjandi nútímatónlistar.
Þetta vekur ákveðna tiltrú og í
Æfingum fyrir píanó, er Snorri
Sigfús samdi 1981, mátti heyra,
að verkin voru hugsuð í gegnum
píanóið, bæði hvað snertir tón-
ferli, hljómskipan og blæbrigði.
Snorri Sigfús notar Tarot-spilin,
sem fyrirmynd hugmynda að
nokkru leyti og oft má ráða í
hugsun hans, t.d. í nr. IV, Keisar-
inn, er æfíngin löng og rismikil
og í nr. VIII, Línudans, er fetað
með gætni, þar sem leikið er með
staktóna og hljómklasa. Engillinn
(nr. XIV) er bæði blíður og jafn-
vel ógnandi. Rökhyggjan (nr. XV)
er fyrirskipandi og sérkennilegt
vonleysi einkennir Ósigur rök-
hyggjunnar (nr. XVI). Síðasta
æfingin (nr. XXI), Ljósálfur, ber
í sér andstæður ljóss og myrkurs
og í lokin heyrist smátígt tón-
ferli, eins konar ljósálfastef. Allar
æfingarnar eru falleg tónlist og
þar er fjallað um margt, sem
ekki þarf að segja með orðum og
leikur Snorra var mjög sannfær-
andi.
Tvö píanóverk voru frumflutt,
fyrst Preludía-Toccata-Fúga, eft-
ir Finn Torfa Stefánsson og
Preludio-Intermezzo-Finale, eftir
Leif Þórarinsson. Verk Finns
Torfa er falleg raddflétta og þrátt
fyrir nokkum hraðmun á tveimur
fyrstu köflunum, voru þeir áþekk-
ir í stíl og vantaði að hluta til
andstæður í tónferli, sem í báðum
köflunum var mjög samofíð, bæði
í tónferli og hryn. og má vera að
skapa megi sterkari andstæður í
flutningi verksins, eins t.d. í fúg-
unni en í heild, er píanóverk Finns
Torfa mjög falleg tónlist.
Verk Leifs er sérlega fallegt
og líklega hefði prelúdían mátt
vera aðeins skarpari í flutningi.
Intermezzóið er hægferðugt, fal-
leg hugleiðsla og full af söknuði.
Finale-þátturinn er rismikill en
endar í ómblíðri sátt. Snorri Sig-
fús lék verk Finns Torfa og Leifs
mjög vel en líklega má vinna
meiri andstæður í tónmál þeirra,
eins og oft á sér stað við endur-
tekinn flutning.
Tónleikun-
um lauk með
Novelette fyrir
fiðlu og píanó,
eftir Snorra
Sigfús og léku
þeir bræður
Snorri Sigfús
og Þórhallur
Birgissynir
verkið og fóru
mikinn. Verk-
ið hefst á eins
konar inn-
gangi, nokkuð
óráðnum, sem
aftur er
brugðið til í lok þess. Fljótlega
rís verkið upp í átaksmikinn tón-
bálk og er þetta viðamikið verk,
þótt það heiti „smásaga" og var
það glæsilega flutt.
Ef taka ætti saman það sem
gefur Óháðri listahátíð sérstakan
lit, varðandi flutning tónlistar, er
ekki aðeins, að lögð var áhersla
á flutning nútímatónlistar, heldur
það, að í öndvegi er skipað ís-
lenskum tónverkum og íslenskum
flytjendum, sem að því er undir-
ritaður veit og hefur haft spurnir
af, stóðu fyrir afburðagóðum tón-
leikum. Gamla Iðnó, sem á sér
merka sögu en hefur nú orðið
fyrir ýmsu umróti, sem ekki er
lokið, spáir fyrir nýum degi og les
í óráðna framtíð, sem ungir lista-
menn munu leiða inn í mikil og
miskunnarlaus átök við sjálfa sig
og samtíð sína og skapa af því
stóra sögu.
Jón Ásgeirsson
MYNPLIST
Gallerí Sævars Karls
LJÓSMYNDIR OG
TEIKNINGAR
Sigurður Ami Sigurðsson
Opið á verslunartíma til 13. september.
Aðgangur ókeypis.
ÞEIM fjölmörgu íslendingum sem
eru örlagatrúar er sjálfsagt ekki um
þá kenningu sem þessi sýning bygg-
ir á:
- Sagan er röng; orsakir þess
má rekja til tilviljanakenndra mis-
taka, hugsunarleysis, ístöðuleysis
eða slysni. Afleiðingarnar eru sífellt
að koma fram allt í kringum okkur
í hamingjuleysi, firringu, afskipta-
leysi, vonleysi og almennri deyfð
andans, ekki síður en í þeim hörm-
ungum hungurs, stríðs og áþjánar
sem fjölmiðlum er svo annt um að
allir fái tækifæri til að lifa sig inn í.
Hallgrímur Helgason rithöfundur
og myndlistarmaður gerir nokkra
grein fyrir þessum mistökum í
skemmtilegri grein í inngangi ein-
faldrar sýnigarskrár. Þar rekur hann
eina slíka mögulega mistakasögu,
og bendir réttilega á að með „leið-
réttingum" sé í raun verið að vinna
á grunni hugmynda, sem komu fram
snemma á öldinni hjá Dadaistum og
súrrealistum; tilviljun og undarlegar
samsetningar séu þeir þættir, sem
marka sögu okkar með hvað sterk-
ustum hætti.
Með þessa forsendu að vopni
gengur Sigurður Árni Sigurðsson
myndlistarmaður í að setja fram
hugmyndir sínar um hugsanlegar
leiðréttingar veruleikans, að sýna
hina raunverulegu ímynd hlutanna,
sem samtímaheimildir gefa - vegna
fyrri mistaka - stundum svo ranga
mynd af.
Sigurður Árni hefur þegar skapað
sér nokkurn sess í íslensku myndlist-
arlífi, þó aðeins séu liðin fjögur ár
frá því hann hélt sína fyrstu sýningu
hér á landi, og flest helstu listasöfn
landsins hafa eignast verk eftir
hann; auk þess er þau m.a. að finna
í söfnum í Frakklandi, þar sem hann
stundaði nám um tíma og býr enn
hluta ársins. Sigurður Árni er eink-
um þekktur fyrir hin annarlegu sjón-
arhorn, sem koma fram í verkum
hans; skuggar ljóss liggja í allar
áttir og náttúran, tré og tjarnir, lúta
lögmálum reglustrikunnar. Þannig
er myndheimur hans með öllu utan
þess raunveruleika, sem við þekkj-
um, en þrátt fyrir það er þessi mynd-
sýn svo kunnugleg og seiðandi, að
undrun vekur. Með nokkrum rétti
má því segja, að verk listamannsins
séu leiðréttingar á því óskipulagi, sem
er er á náttúrunni, og hér sé aðeins
um að ræða rökrétt framhald þessa,
þegar hann snýr sér að athugunum
á mannlífinu og mistökum þess.
Þungamiðja sýningarinnar felst í
18 myndum á vesturvegg salarins,
þar sem uppistaðan er gamlar ljós-
myndir, sem listamaðurinn hefur
unnið frekar. Þarna getur að líta
sögulegar lýsingar, sem eru háðar
sömú annmörkum og allar slíkar
lýsingar: Aðeins hluti sögunnar kem-
ur fram, hluti sem ef til vill gefur
ósanna mynd af þeim raunveruleika,
sem blasti við samtímanum. Glaðlegt
barnið gat verið í stórhættu; virðuleg
brúðhjónin gátu hafa verið þvinguð
til rangra ákvarðana af félagslegum
kringumstæðum. Þessar huldu hætt-
ur umhverfisins, hið dulda sundur-
lyndi hjónanna og fleiri leiðréttingar
veruleikans koma síðan fram í verk-
unum, eins og listamaðurinn gengur
frá þeim nú.
Önnur verk á sýningunni tengjast
þessum myndheimi með óbeinum
hætti. „Hekla - augnablikið" er
áminning um að að ímynd þessa
fyalls byggir mest á því sem undir
býr; hvað það er og hvenær það
kemur fram er háð tilviljun, mistök-
um - aðstæðum sem vísindin geta
aldrei sett í áreiðanlegan búning.
Fjórar vatnslitateikningar eru
hins vegar meira í ætt við málverk
Sigurðar Árna, þar sem tilhneigingin
er öll til að koma skipulagi á óreiðu
náttúrunnar. Að þessu sinni eru við-
fangsefnin hins vegar tillögur að enn
reglulegri búningi þeirra skipulegu
náttúru, sem menn móta fyrir sjálfa
sig og golfíþróttina; hér sést vel
hversu skemmtilegar öfgar þessi til-
hneiging okkar getur leitt af sér.
Leiðréttingar veruleikans eru
frumlega útfærðar hjá Sigurði Árna,
eins og vænta mátti, en enginn
skyldi láta sér detta í hug að þær
séu endanlegar eða réttar; þær eru
aðeins tilraun, sem tíminn einn mun
skera úr um hvort á rétt á sér. Sú
tilraun felst í því að reyna að læra
af reynslunni, en þá tekur yfirleitt
okkar eigið veiklyndi við, eins og
Hallgrímur bendir á í lokaorðum sín-
um í sýningarskránni:
„Við reynum „að læra af mistök-
um fortíðarinnar". Okkur tekst
kannski „að gera ekki sömu mistök-
in aftur“ - en við gerum önnur.“
Eiríkur Þorláksson
SNORRI Sigfús og Þórhallur Birgissynir.
/
BALLETT SKOLI
{y f/f/f/ S'cÁetlfSlp
Skúlatúni 4
Kennsla hefst mánudaginn 18. september.
Byrjenda og framhaldshópar frá 4ra ára.
Innritun og upplýsingar í síma 553-8360 frá 15-19.
Meðlimur í Félagi íslenskra listdansara
-------»■■■♦—♦----
Nýjar bækur
• ÁRANGURSRÍK námstækni
sem bætir árangur í prófum eftir
Michéle Brown er í þýðingu Sig-
urðarÞórs Salvarssonar. Bókin
er um þau atriði sem eru sameigin-
leg með öllum námsmönnum óháð
aldri, skóla og námsgreinum, en
það er að ná betri árangri í nám-
inu. Fjallað er um val á réttum
námsgreinum, skipulagðar náms-
venjur, einbeitingu, hraðlestur,
glósutækni, próftækni, prófkvíða,
upprifjunartækni, ritgerðarvinnu
og heimildarleit svo dæmi séu tek-
in.
í kynningu segir: „En hvers
vegna er góð námstækni mikil-
væg? Sem dæmi má nefna að kvíði
og streita kemur í veg fyrir ein-
beitingu, og hindrar nemendur í
að vinna á árangursríkan hátt sem
aftur á móti skapar enn meiri
kvíða og orsakar vítahring. Kvíða-
tilfinningu kannast sennilega
flestir nemendur við, ekki síst rétt
fyrirpróf.
Bókin „Árangursrík náms-
tækni“ bendir á fjölmörg beilræði
til að útiloka streitu ogkvíða. “